Κλιματική αλλαγή, κατάθλιψη και κλιματικό άγχος

Κλιματική αλλαγή, κατάθλιψη και κλιματικό άγχος

Η κλιματική αλλαγή είναι μια πραγματικότητα και απειλεί το μέλλον της γης. Αυτή η αλήθεια μπορεί να έχει σημαντικές ψυχολογικές επιδράσεις σε μερικούς ανθρώπους, ένα φαινόμενο που είναι γνωστό ως οικολογικό άγχος. Ποιες είναι όμως οι αιτίες, τα συμπτώματα τους οικολογικού άγχους και τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατεύσουμε τον πλανήτη μας;

Στις μέρες μας οι φυσικές καταστροφές (πυρκαγιές, σεισμοί, πλημμύρες) είναι όλο και πιο συχνές και έντονες με αποτέλεσμα η κλιματική αλλαγή να κάνει αισθητή την παρουσία της.

Ποια είναι τα συναισθήματα που προκαλεί η κλιματική κρίση;

Η κλιματική κρίση γίνεται ολοένα και πιο γρήγορα η μεγαλύτερη υπαρξιακή απειλή για όλη την ανθρωπότητα. Η πληροφόρηση γύρω από την καταστροφή του περιβάλλοντος οδηγεί σε ψυχολογικά θέματα όπως το άγχος, η κατάθλιψη και η απελπισία.

Όλο και περισσότεροι άνθρωποι ζητούν βοήθεια από τους ψυχοθεραπευτές για να αντιμετωπίσουν το έντονο στρες.

Η ανησυχία, η απελπισία, η αποθάρρυνση , το πένθος και οι ενοχές είναι φυσιολογικές αντιδράσεις απέναντι στην κλιματική κρίση. Είναι σημαντικό να το αναγνωρίζουμε αυτό και να μην νιώθουμε ότι τα συναισθήματά μας είναι παράλογα ή παθολογικά. Στο ασφαλές περιβάλλον της ψυχοθεραπείας ο καθένας μπορεί να μιλήσει ανοιχτά για τα συναισθήματά του και να τα επεξεργαστεί. Επίσης, ο κάθε άνθρωπος μπορεί να αλλάξει τρόπο σκέψης ώστε τα παραπάνω συναισθήματα να μην οδηγούν σε αρνητικές πράξεις και άρνηση.

Το στρες για την κλιματική αλλαγή, ειδικά σε ευάλωτους ανθρώπους, μπορεί να οδηγεί σε ψυχολογικά θέματα. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις της διαταραχής γενικευμένου άγχους ή της μείζονας κατάθλιψης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα τα συμπτώματα.

Η ψυχοθεραπεία βοηθά τους θεραπευόμενους να μην σκέφτονται καταστροφολογικά σενάρια, και να δούνε πως ακόμη και μέσα σε μια κρίση μπορεί να συμβούν και θετικά πράγματα. Οι ενοχές για την ατομική συμβολή στην υπερθέρμανση του πλανήτη είναι ένα καθολικό συναίσθημα που μας αφορά όλους. Επιπλέον, είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίζουμε ότι στην κλιματική κρίση συμβάλλουν περισσότερο οι βιομηχανίες ορυκτών καυσίμων, που έχουν προκαλέσει την υπερθέρμανση του πλανήτη και οι δεκαετίες παραπληροφόρησης για αυτά τα ζητήματα. Όλοι μας πρέπει να προσεγγίζουμε με ενσυναίσθηση το πένθος για την κλιματική αλλαγή.

Ποιες είναι οι αιτίες του κλιματικού άγχους;

Το κλιματικό/οικολογικό άγχος δεν αποτελεί επίσημη διάγνωση μέχρι στιγμής. Αλλά η συνεχής ανησυχία για την κλιματική αλλαγή μπορεί να οδηγεί σε ψυχικές διαταραχές. Το οικολογικό άγχος είναι ο χρόνιος φόβος για την περιβαλλοντική καταστροφή που προκύπτει από την φαινομενικά αμετάκλητη επίδραση της κλιματικής αλλαγής και την ανησυχία για το μέλλον των επόμενων γενεών. Πολλές φορές η εσωτερίκευση των περιβαλλοντικών προβλημάτων που επηρεάζουν τον πλανήτη μας έχει σημαντικές συνέπειες στην ψυχολογία.

Ποια είναι όμως τα κύρια περιβαλλοντικά προβλήματα που έχουν σχέση με την κλιματική αλλαγή; Όλοι μιλάμε για ακραία καιρικά φαινόμενα. Στις μέρες μας ακούμε συνεχώς για καύσωνες και πυρκαγιές, κυκλώνες και τυφώνες, σεισμούς, πλημμύρες. Τα κύρια περιβαλλοντικά ζητήματα είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση, η συσσώρευση των σκουπιδιών στους ωκεανούς, η απώλεια της βιοποικιλότητας,  η έλλειψη νερού, η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η αποψίλωση των δασών, η αύξηση της στάθμης της θάλασσας και άλλα.

Ακόμη δεν υπάρχουν δεδομένα που να δείχνουν τα ποσοστά του πληθυσμού που υποφέρουν από κλιματικό άγχος. Αλλά όσο η κλιματική κρίση βαθαίνει, τόσο αυξάνεται και ο αριθμός των ανθρώπων με οικολογικό άγχος.

Πώς μας επηρεάζει το κλιματικό άγχος;

Το κλιματικό άγχος δεν επηρεάζει όλους τους ανθρώπους με τον ίδιο τρόπο. Στην πραγματικότητα, είναι πιο σύνηθες σε ανθρώπους που ασχολούνται με την προστασία του περιβάλλοντος. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν ανησυχία, στρες, διαταραχές στον ύπνο, νευρικότητα κλπ. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, το οικολογικό άγχος μπορεί να προκαλεί μια αίσθηση ασφυξίας ή ακόμη και κατάθλιψη. Είναι πολύ σύνηθες οι άνθρωποι να νιώθουν ενοχές για την κατάσταση στον πλανήτη, οι οποίες επιδεινώνονται ειδικά αν έχει κάποιος παιδιά και σκέφτεται το μέλλον τους.

Το οικολογικό άγχος είναι μια νέα έννοια , αλλά συνδέεται στενά με την solastalgia , έναν όρο που περιγράφει τον έντονο ψυχολογικό πόνο για την κλιματική αλλαγή.

Η solastalgia επηρεάζει τους ανθρώπους που έχουν ήδη υποστεί τις συνέπειες μιας φυσικής καταστροφής. Αυτό είναι που την διαχωρίζει από το οικολογικό άγχος. Μετά από τον φονικό τυφώνα Κατρίνα, το 2005, οι άνθρωποι που βίωσαν αυτή την καταστροφή έχουν 4% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν μια ψυχική διαταραχή, εκτός από το μετατραυματικό στρες ή την κατάθλιψη.

Πώς μπορώ να αντιμετωπίσω το οικολογικό άγχος;

Οι επιδράσεις του οικολογικού άγχους μπορούν να περιοριστούν όπως συμβαίνει και με κάθε άλλη διαταραχή άγχους. Για παράδειγμα, ο θετικός τρόπος σκέψης, ο έλεγχος των συναισθημάτων , η αντοχή απέναντι στις δυσκολίες είναι όλοι τρόποι για την αντιμετώπιση του οικολογικού άγχους. Ένας άλλος παράγοντας κλειδί, για την μείωση των ενοχών, είναι να αναλάβουμε δράση για την προστασία του πλανήτη μας, να έχουμε ένα πιο φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο ζωής.

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τον πλανήτη μας;

• Είναι ουσιαστικό να γνωρίζουμε τον εχθρό μας και να έχουμε σωστή ενημέρωση για την κλιματική αλλαγή. Ζητήστε πληροφορίες από τους αρμόδιους οργανισμούς ώστε να είστε καλά ενημερωμένοι για την κατάσταση.
• Είμαστε υπεύθυνοι για τις πράξεις μας και τις επιλογές μας για αυτό πρέπει να κάνουμε ανακύκλωση και να μειώνουμε την χρήση πλαστικού.
• Κάνουμε δραστηριότητες όπως η κηπουρική, η αναδάσωση, ο καθαρισμός των παραλιών που έχουν αντίκτυπο σε όλους μας.
• Καταναλώνουμε βιώσιμα τρόφιμα. Έτσι, το σώμα μας και ο πλανήτης θα μας ευγνωμονεί.
• Αποφεύγουμε πράγματα που μολύνουν το περιβάλλον, δεν πετάμε σκουπίδια οπουδήποτε. Κάθε μικρή πράξη έχει αξία.

Το οικολογικό άγχος αποτελεί αφορμή για πολλούς ανθρώπους να ευαισθητοποιηθούν για τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Το 90% των ανθρώπων νιώθει αβεβαιότητα για το μέλλον, ειδικά οι νέοι, και αυτό έχει οδηγήσει στη δημιουργία πολλών οργανώσεων.

Αυτοφροντίδα

Σε περιόδους κρίσης και άγχους είναι πολύ σημαντικό να φροντίζουμε τον εαυτό μας. Το στρες και τα ψυχικά τραύματα έχουν τεράστια επίδραση στο μυαλό και στο σώμα μας , και το άγχος μπορεί να οδηγεί σε ορμονικές αλλαγές που επηρεάζουν ολόκληρο το σώμα, όπως τους μύες, τις αισθήσεις, το καρδιαγγειακό σύστημα, το στομάχι, το αναπαραγωγικό σύστημα και το ανοσοποιητικό μας. Επίσης, πολλοί άνθρωποι έχουν αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές που μπορεί να επιδεινώνουν αυτά τα αρνητικά συναισθήματα.

Υπάρχουν πολλές τεχνικές για την ανακούφιση του οικολογικού άγχους. Οι βαθιές αναπνοές, η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση, ο διαλογισμός, ο καθοδηγούμενος οραματισμός, η γιόγκα, η ενσυνειδητότητα είναι χρήσιμα εργαλεία. Όλα αυτά μας βοηθούν να χαλαρώσουμε, να μένουμε συγκεντρωμένοι στο παρόν και να παρατηρούμε τις σκέψεις και τις αντιδράσεις μας σε κάθε κατάσταση.

Φυσικά, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής ενισχύουν την ανθεκτικότητά μας. Καλό είναι να ακολουθούμε μια ισορροπημένη διατροφή, να κάνουμε άσκηση τακτικά, και να κοιμόμαστε καλά. Οι δραστηριότητες στη φύση μας δίνουν τη δυνατότητα να εκτιμήσουμε όσα έχουμε και να αναζωογονηθούμε.

Στην ψυχοθεραπεία, οι θεραπευόμενοι μπορούν να ανακαλύψουν τις δυνάμεις τους μέσα από τους τρόπους που αντιμετώπισαν τις δυσκολίες στο παρελθόν. Η δημιουργική έκφραση και η γραφή είναι βοηθητικά εργαλεία για την διαχείριση του άγχους.

Επίσης, η ύπαρξη ενός ισχυρού υποστηρικτικού δικτύου είναι εξαιρετικά σημαντική. Η επαφή με τα μέλη της οικογένειας, τους φίλους και τους γείτονες ανακουφίζει το στρες. Επίσης, υπάρχουν ομάδες υποστήριξης , οι οποίες είναι αρκετά βοηθητικές.

Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για τη μείωση του άγχους και της κατάθλιψης και την διατήρηση της ελπίδας είναι η δέσμευση σε σκόπιμες δράσεις σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Για παράδειγμα μπορούμε να μειώσουμε την κατανάλωση ενέργειας, να κάνουμε τα σπίτια μας ενεργειακά και να ακολουθούμε μια πιο χορτοφαγική διατροφή.