Κλιματική κρίση και οικολογικό άγχος

Κλιματική κρίση και οικολογικό άγχος

Κάθε μέρα ερχόμαστε αντιμέτωποι με τη σκληρή πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής. Υπάρχουν χώρες που ήδη βιώνουν τις επιδράσεις της κλιματικής κρίσης. Για πολλούς από εμάς, η κλιματική κρίση και το οικολογικό άγχος έχουν τεράστια επίδραση στη συναισθηματική μας ζωή.

Βρισκόμαστε σε ένα σημείο στο οποίο βιώνουμε την δραματική κλιματική αλλαγή στον πλανήτη μας. Επίσης, αναγνωρίζουμε ότι οι πράξεις μας είναι υπεύθυνες για όλη αυτή την κλιματική κρίση. Όσο περισσότερα γνωρίζουμε για την περιβαλλοντική καταστροφή, τόσο πιο πιθανό είναι να νιώθουμε άγχος γύρω από αυτό το θέμα.

Αν και το οικολογικό άγχος είναι μια σύγχρονη έννοια, σίγουρα ο φόβος για την επικείμενη περιβαλλοντική καταστροφή κατακλύζει τους νέους, τα παιδιά και τους ηλικιωμένους. Το οικολογικό άγχος και οι ανησυχίες για την κλιματική αλλαγή έχουν κόστος σε πολλούς ανθρώπους. Στην πραγματικότητα, οι νέοι άνθρωποι εκφράζουν το φόβο, την απογοήτευση και την ανησυχία για όσα συμβαίνουν στο περιβάλλον και για το  γεγονός ότι δεν θα υπάρχει μέλλον για την ανθρωπότητα.

Άγχος και ανησυχία για το περιβάλλον

Το άγχος πυροδοτεί το μηχανισμό πάλης ή φυγής στο σώμα όταν νιώθουμε ότι υπάρχει κάποιος κίνδυνος ή απειλή που πρέπει να αντιμετωπίσουμε άμεσα για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας. Το οικολογικό άγχος δείχνει την ανησυχία για την κατάσταση του πλανήτη , το μέλλον του και το μέλλον των ανθρώπων. Επίσης, αναφέρεται ως οικολογικό τραύμα, οικολογικό πένθος, άγχος για την κλιματική αλλαγή κλπ.

Όπως συμβαίνει και με άλλες μορφές άγχους  προκύπτει από τα συναισθήματα φόβου σχετικά με το περιβάλλον. Καθώς όλοι μας βιώνουμε τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, είναι εύκολο να μας τρομοκρατεί η κατάσταση. Τα συμπτώματα του οικολογικού άγχους ξεπερνούν αυτά του άγχους. Περιλαμβάνει συναισθηματικά, ψυχολογικά και σωματικά συμπτώματα.

Τι είναι το οικολογικό άγχος;

Βλέπουμε τον κόσμο να αλλάζει, και πολλές φορές νιώθουμε ενοχές και τύψεις για όλα όσα συμβαίνουν. Γινόμαστε μάρτυρες τις κλιματικής αλλαγής και συνεχώς αποτυγχάνουμε να κάνουμε πράγματα για να βελτιώσουμε την κατάσταση, έτσι νιώθουμε θυμό, απογοήτευση, αβοηθητότητα. Όλα αυτά τα συναισθήματα είναι άβολα και μπορεί να μας παραλύουν.

Αυτό το φαινόμενο είναι γνωστό ως οικολογικό άγχος, και ορίζεται ως ο χρόνιος φόβος για την περιβαλλοντική καταστροφή, την ανησυχία για το τι θα συμβεί αν δεν αναλάβουμε δράση για αυτή την καταστροφή έγκαιρα.

Το οικολογικό άγχος επηρεάζει τους ανθρώπους όλων των ηλικιών αλλά ειδικά όσων βιώνουν την κλιματική αλλαγή από πρώτο χέρι και όσους έχουν πολλά να χάσουν από την περιβαλλοντική καταστροφή. Οι νέοι άνθρωποι παγκοσμίως νιώθουν έντονο οικολογικό άγχος, καθώς δεν βλέπουν να γίνονται θετικές αλλαγές, και έτσι νιώθουν αδύναμοι για οτιδήποτε.

Οι άνθρωποι με οικολογικό άγχος μπορεί να νιώθουν θυμό ή απογοήτευση, πανικό, ενοχές ή ντροπή, πένθος και λύπη, υπαρξιακή κρίση, ιδεοληψίες για την κλιματική αλλαγή και σκέψεις για την μοιραία καταστροφή του περιβάλλοντος. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να νιώθουν θυμό ή απογοήτευση προς άλλους που δεν αλλάζουν συμπεριφορές και συνήθειες και δεν προστατεύουν το περιβάλλον (ιδιαίτερα οι παλιότερες γενιές). Νιώθουν πένθος για το περιβάλλον και την άγρια ζωή που σταδιακά εξαφανίζεται. Νιώθουν ενοχές για το δικό τους ενεργειακό αποτύπωμα και για τις επιλογές τους. Αυτές οι σκέψεις και τα συναισθήματα οδηγούν σε σωματικά προβλήματα όπως η απώλεια της όρεξης για φαγητό, οι διαταραχές ύπνου και η αδυναμία συγκέντρωσης.

Η κλιματική και οικολογική κρίση που αντιμετωπίζουμε είναι ένα πολύπλοκο παγκόσμιο θέμα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε όλοι συλλογικά.

Περίπου το 70% των νέων ανθρώπων νιώθουν απελπισμένοι μπροστά στην κλιματική κρίση και το 56% πιστεύει ότι η ανθρωπότητα είναι καταδικασμένη. Μόνο το 26% νιώθει ότι μπορεί να συμβάλλει στην επίλυση του προβλήματος.

Είναι το οικολογικό άγχος μια ψυχική διαταραχή;

Το οικολογικό άγχος είναι κάτι απολύτως λογικό. Είναι ένα εσωτερικό καμπανάκι κινδύνου που μας λέει ότι κάτι δεν πάει καλά. Και φυσικά, είναι λογικό να ανησυχεί κάποιος για την πορεία της ανθρωπότητας και του πλανήτη.

Το οικολογικό άγχος δεν αποτελεί επίσημη διάγνωση, ωστόσο γνωρίζουμε ότι η αιτία του είναι η κλιματική αλλαγή. Οι μακροχρόνιες επιδράσεις του οικολογικού άγχους δεν είναι γνωστές, αλλά σίγουρα έχει κόστος στην υγεία.

Βέβαια, σύμφωνα πάντα με τις μελέτες το οικολογικό άγχος έχει σημαντική επίδραση στους ανθρώπους και στις κοινότητες. Αυτό μπορεί να συμβαίνει λόγω της συνεχούς προβολής της περιβαλλοντική καταστροφής από τα social media.

Δεν χρειάζεται να «διορθώσετε» το οικολογικό άγχος

Όταν στρεφόμαστε σε όσα μας δημιουργούν ανησυχία, μόνο τότε μπορούμε να αναλάβουμε ουσιαστική δράση.

Καθώς έχουμε λίγο χρόνο για να δράσουμε, η απειλή γίνεται όλο και μεγαλύτερη και αυτό μας κάνει να νιώθουμε ακόμη πιο αδύναμοι. Αν ανοίξουμε την καρδιά μας σε αυτό το φόβο, το πένθος και την ανησυχία, αυτό είναι ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία για να αλλάξουμε νοοτροπία.

Πώς μπορείτε να αντιμετωπίσετε το οικολογικό άγχος;

Το οικολογικό άγχος είναι μια λογική αντίδραση στην κλιματική κρίση, αλλά όπως συμβαίνει και με άλλες ανησυχίες, οι φόβοι σχετικά με το κλίμα πρέπει να αντιμετωπίζονται με ανάλογη φροντίδα.

Καθώς η κλιματική αλλαγή είναι ένα τεράστιο θέμα που απασχολεί ολόκληρο τον πλανήτη , πρέπει όλοι μας να προστατεύσουμε την ψυχική μας υγεία και να κάνουμε θετικές αλλαγές ώστε να συμβάλλουμε με τον δικό μας τρόπο στην βελτίωση της κατάστασης. Πρέπει επίσης να κατανοήσουμε ότι η κλιματική αλλαγή είναι ένα συλλογικό θέμα. Μπορούμε να ξεπεράσουμε την κρίση με τη μείωση των εκπομπών άνθρακα και να επαναφέρουμε την ισορροπία συλλογικά. Οι προσπάθειες που κάνει ένα άτομο μόνο δεν θα φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ο σκοπός είναι να γίνουν συλλογικές κινήσεις και προσπάθειες ώστε να ελεγχθεί η κλιματική αλλαγή. Ένα άτομο με οικολογικό άγχος δεν πρέπει να πέφτει στην παγίδα της άρνησης αλλά πρέπει να επικοινωνεί με τους άλλους και να επικεντρώνεται στο καλύτερο μέλλον για τον πλανήτη.

Υπάρχουν τρόποι για να αντιμετωπίσετε τα συναισθήματα του κλιματικού άγχους.

1. Μην θάβετε τα συναισθήματά σας

Τα συναισθήματα που προκύπτουν λόγω της κλιματικής κρίσης είναι άβολα και κάποιες φορές μας παραλύουν. Ωστόσο, δεν είναι ανάγκη να τα "διορθώσουμε".

Είναι εύκολο να πέσουμε στην παγίδα να θέλουμε να διορθώσουμε τα πάντα και συχνά αυτό οδηγεί σε αντιφατικά συναισθήματα. Όμως,  πρέπει να αναγνωρίζουμε αυτά τα συναισθήματα χωρίς κριτική.

Αντί να προσπαθούμε να καταπιέσουμε αυτά τα συναισθήματα, καλό είναι να τα αγκαλιάσουμε και να τα αφουγκραστούμε.

2. Μιλήστε ανοιχτά για όσα νιώθετε

Προσπαθήστε να μην εσωτερικεύετε το άγχος. Είναι σημαντικό να έχετε δίπλα σας ανθρώπους με τους οποίους έχετε τα ίδια συναισθήματα.

Μπορεί να πιστεύετε ότι αν μιλήσετε για τις ανησυχίες σας ίσως να νιώσετε χειρότερα, αλλά το να μοιράζεστε τους φόβους και τις ελπίδες σας είναι ένας πανίσχυρος τρόπος να σπάσετε τον φαύλο κύκλο της ντροπής και του στίγματος γύρω από την ενασχόληση με το περιβάλλον.

Όταν μιλάτε για την έγνοια σας για το μέλλον του πλανήτη, ενεργείτε αλληλέγγυα με μια παγκόσμια κοινότητα ανθρώπων που βλέπει τον κίνδυνο για την ανθρωπότητα.

3. Εκφράστε τα συναισθήματά σας

Ο τρόπος με τον οποίο εκφραζόμαστε είναι εξίσου σημαντικός με όσα λέμε. Είναι εύκολο κάποιος να βυθιστεί στην καταστροφολογία από όλα αυτά τα σοκαριστικά στοιχεία για το περιβάλλον.

Ωστόσο, είναι ουσιαστικό να αναγνωρίζουμε τις ιστορίες που μας εξυπηρετούν έναντι των ιστοριών που μας υπονομεύουν. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι θα στηριζόμαστε στην τοξική αισιοδοξία ή ότι θα αγνοούμε σημαντικές πληροφορίες. Πρέπει να επιλέγουμε προσεκτικά τις λέξεις που χρησιμοποιούμε όταν αντιμετωπίζουμε ένα πρόβλημα.

Η γλώσσα που χρησιμοποιούμε πρέπει να ενισχύει την αντοχή μας. Πρέπει να έχουμε παραδείγματα ανθρώπων που παλεύουν χρόνια για την σωτηρία του πλανήτη μας.

4. Ανακαλύψτε τις δυνάμεις σας

Όλοι μας παίζουμε σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Συνήθως είναι πιο εύκολο να ξεκινάμε με μικρά βήματα για να επιτύχουμε μακροπρόθεσμους στόχους. Πώς θα ξεκινήσετε να κάνετε μικρά βήματα για τον πλανήτη;

Κανένας μόνος του δεν μπορεί να δώσει λύση στην κλιματική κρίση, αλλά ο καθένας αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι του παζλ , με μοναδικές δεξιότητες και ικανότητες.

Όταν αντιμετωπίζουμε μια τεράστια πρόκληση όπως η κλιματική αλλαγή, είναι δύσκολο να βρούμε από που πρέπει να ξεκινήσουμε. Όταν όμως γνωρίζουμε την προσωπικής μας συνεισφορά τότε μπορούμε να σπάσουμε τους στόχους μας σε μικρότερα κομμάτια και να συνειδητοποιήσουμε πως δεν μπορούν να γίνουν όλα μαζί.

5. Επιλέξτε τη δράση

Φτιάξτε μια λίστα με όσα μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε τον πλανήτη. Μετατρέψτε το οικολογικό άγχος σε κινητήριο δύναμη που θα σας οδηγήσει στη δράση.

Κάθε φορά που αναλαμβάνουμε δράση και κάνουμε εξωτερικές και εσωτερικές αλλαγές τότε καταρρίπτουμε την αυτοεκπληρούμενη προφητεία της αδυναμίας. Αν πιστεύουμε ότι είμαστε αδύναμοι, γιατί να δράσουμε; Αλλά αν πιστεύουμε ότι έχουμε δύναμη, γιατί δεν αναλαμβάνουμε δράση;

Όταν νιώθετε αβοήθητοι, συγκεντρωθείτε σε όσα μπορείτε να ελέγξετε και στη συνέχεια κάντε μικρά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Συνήθως το κίνητρο οδηγεί στην πράξη. Όσο μεγαλύτερο είναι το κίνητρο τόσο περισσότερη είναι η δράση.

6. Ξεκινήστε ψυχοθεραπεία

Αν και ακόμη το οικολογικό άγχος δεν αποτελεί επίσημη διάγνωση, σίγουρα υπάρχει ως κατάσταση. Οι άνθρωποι που έχουν έντονο οικολογικό άγχος μπορούν να ξεκινήσουν ψυχοθεραπεία και να μιλήσουν για όλα όσα τους απασχολούν. Η ψυχοθεραπεία είναι πολύ σημαντική όταν ένα άτομο θέλει να συνδεθεί ξανά με τη φύση, να ωφεληθεί από αυτή και να την φροντίζει.

Οι περιβαλλοντικές επιδράσεις της κλιματικής αλλαγές είναι καταστροφικές. Όταν σκεφτόμαστε το μέλλον και τη συμβολή του ανθρώπου στην καταστροφή των οικοσυστημάτων , την εξαφάνιση των ειδών, τότε όλο αυτό το βάρος είναι δυσβάσταχτο. Ωστόσο, όπως όλες οι μορφές άγχους έτσι και το οικολογικό άγχος μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας.