Κρόκος Κοζάνης

Κρόκος Κοζάνης

Η καλλιέργεια του κρόκου Κοζάνης ή αλλιώς σαφράν, ξεκίνησε το το 19^ο αιώνα. Η Κοζάνη είναι γνωστή για τα ζεστά και υγρά καλοκαίρια, τους κρύους χειμώνες με την βροχή και το πλούσιο έδαφος. Όλα αυτά αποτελούν το ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη του πιο ακριβού μπαχαρικού στον κόσμο. Ο κρόκος Κοζάνης είναι παγκοσμίως ξακουστός για το βαθύ, κατακόκκινο χρώμα του και το γεμάτο, σχεδόν μεθυστικό άρωμα του.

Ιστορία κρόκου Κοζάνης 

Ο κρόκος Κοζάνης είναι το πιο ακριβό μπαχαρικό στον κόσμο, καθώς τα 450 γραμμάρια κοστίζουν περίπου 500-5000€. Ο λόγος που είναι τόσο ακριβός είναι η δύσκολη διαδικασία συγκομιδής που ανεβάζει σημαντικά το κόστος. Η συλλογή του κρόκου γίνεται με το χέρι από τα λουλούδια του Crocus sativus. Ο όρος σαφράν αφορά κυρίως στα τμήματα του λουλουδιού που μοιάζουν με κλωστή, τα στίγματα.

Η συγκομιδή του κρόκου είναι περίπου τέλος Οκτωβρίου με αρχές Νοεμβρίου. Η συλλογή αυτού του μικροσκοπικού μωβ λουλουδιού είναι μια διαδικασία χειρωνακτική. Στη συνέχεια της διαδικασίας λαμβάνει χώρα η επιλογή και η αποξήρανση των κατακόκκινων στιγμάτων. Για την παραγωγή ενός κιλού κρόκου Κοζάνης χρειάζονται περίπου 1.500.00 λουλούδια.

Ο κρόκος υπήρχε στην Ελλάδα από τη μακρινή αρχαιότητα, αλλά δεν καλλιεργούνταν πάντα στην Κοζάνη. Η απεικόνιση της συγκομιδής στις περίφημες Μινωικές τοιχογραφίες και στις ζωγραφιές των αγγείων της Κρήτης δείχνουν ότι η προέλευσή του είναι από εκεί. Μέχρι σήμερα ακόμη υπάρχουν άγριες μορφές κρόκου που ευδοκιμούν την Σαντορίνη και σε μερικά ακόμη νησιά του Αιγαίου. Οι αρχαίοι Έλληνες γνωρίζουν λιγότερο τον κρόκο ως μπαχαρικό και περισσότερο για τις ιατρικές του χρήσεις. Επίσης είναι γνωστή η χρήση του ως αρωματικό για την παραγωγή κρασιού, τσίπουρου και τσαγιού.

Η προέλευσή του είναι ελληνική και ξεχωρίζει για τις ιατρικές του ιδιότητες. Οι άνθρωποι καταναλώνουν κρόκο Κοζάνης για να ενισχύσουν τη λίμπιντο, την διάθεση τους και να βελτιώσουν τη μνήμη τους.

Οφέλη κρόκου Κοζάνης 

Αντιοξειδωτική δράση

Ο κρόκος Κοζάνης περιέχει πολλές ενώσεις με αντιοξειδωτική δράση, που καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες και το οξειδωτικό στρες. Τα αντιοξειδωτικά του κρόκου περιλαμβάνουν την κροκίνη, την κροκετίνη, τη σαφρανάλη και την καμφερόλη.

Η κροκίνη και η κροκετίνη είναι καροτενοειδή και υπεύθυνα για το κόκκινο χρώμα του κρόκου Κοζάνης. Και οι δύο ενώσεις έχουν αντικαταθλιπτική δράση, προστατεύουν τα κύτταρα του εγκεφάλου από την βλάβη, καταπολεμούν τη φλεγμονή , μειώνουν την όρεξη και συμβάλλουν στην απώλεια βάρους.

Η σαφρανάλη δίνει στον κρόκο το χαρακτηριστικό άρωμα και τη γεύση του. Οι μελέτες δείχνουν ότι βελτιώνει τη διάθεση, τη μνήμη, τη μάθηση και προστατεύει τα κύτταρα του εγκεφάλου από το οξειδωτικό στρες.

Η καμφερόλη υπάρχει στα πέταλα του λουλουδιού του κρόκου. Είναι ένα φλαβονοειδές με πολλά οφέλη στην υγεία, όπως η μείωση της φλεγμονής, η αντικαρκινική και η αντικαταθλιπτική της δράση.

Βελτίωση της διάθεσης και των συμπτωμάτων της κατάθλιψης 

Ο κρόκος Κοζάνης ονομάζεται και κόκκινο χρυσάφι ή το μπαχαρικό του ήλιου. Η τελευταία ονομασία δεν οφείλεται στο χρώμα του, αλλά στο ότι τονώνει τη διάθεση. Οι μελέτες δείχνουν ότι τα συμπληρώματα με κρόκο Κοζάνης είναι πιο αποτελεσματικά από ότι το placebo στην θεραπεία των συμπτωμάτων της ήπιας ως μέτριας κατάθλιψης.

Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι η λήψη 30mg κρόκου ημερησίως είναι το ίδιο αποτελεσματική με την φλουοξετίνη, την ιμιπραμίνη και την εσιταλοπράμη, τα οποία είναι πολύ γνωστά αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Φυσικά, ελάχιστοι άνθρωποι εμφανίζουν παρενέργειες από τον κρόκο Κοζάνης σε σύγκριση με τις παρενέργειες που έχουν τα αντικαταθλιπτικά.

Τα πέταλα και τα στίγματα του κρόκου είναι το ίδιο αποτελεσματικά στην ήπια ως μέτρια κατάθλιψη. Αυτά τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά, ωστόσο χρειάζεται να γίνουν περισσότερες μελέτες ώστε ο κρόκος να αποτελεί ενδεδειγμένη θεραπεία για την κατάθλιψη.

Αντικαρκινικές ιδιότητες

Ο κρόκος Κοζάνης είναι πλούσιος σε αντιοξειδωτικά, και έτσι εξουδετερώνει τις επιβλαβείς ελεύθερες ρίζες. Οι ελεύθερες ρίζες έχουν συνδεθεί με χρόνια νοσήματα όπως ο καρκίνος.

Εργαστηριακές μελέτες που έχουν γίνει, έδειξαν ότι οι ενώσεις του κρόκου καταστρέφουν επιλεκτικά τα καρκινικά κύτταρα στον καρκίνο του παχέος εντέρου ή καταστέλλουν την ανάπτυξή τους, ενώ αφήνουν τα φυσιολογικά κύτταρα ανέπαφα. Το ίδιο συμβαίνει στα καρκινικά κύτταρα του δέρματος, του μυελού των οστών, του προστάτη, των πνευμόνων , του στήθους, του τραχήλου της μήτρας.

Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η κροκίνη, το κύριο αντιοξειδωτικό στον κρόκο Κοζάνης, κάνει τα καρκινικά κύτταρα πιο ευαίσθητα στην χημειοθεραπεία. Αν και αυτά τα αποτελέσματα είναι πολλά υποσχόμενα, ωστόσο δεν έχουν γίνει ακόμη έρευνες σε ανθρώπους σχετικά με την αντικαρκινική του δράση.

Αντιμετώπιση του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου 

Το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο (PMS) περιλαμβάνει τα σωματικά, συναισθηματικά και ψυχολογικά συμπτώματα που κάνουν την εμφάνισή τους στις γυναίκες  πριν από την έμμηνο ρύση.

Οι μελέτες έχουν δείξει ότι ο κρόκος Κοζάνης βοηθά στην καταπολέμηση των συμπτωμάτων του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου. Η λήψη 30mg κρόκου Κοζάνης την ημέρα , από γυναίκες 20-45 ετών, συμβάλλει στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου, όπως η ευερεθιστότητα, ο πονοκέφαλος, οι λιγούρες και ο πόνος.

Μια άλλη μελέτη έδειξε πως όταν οι γυναίκες μύριζαν το άρωμα του κρόκου για 20 λεπτά, τότε η ανησυχία υποχωρούσε. Επίσης υπήρχε μια αξιοσημείωτη μείωση στα επίπεδα της κορτιζόλης (της κύριας ορμόνης του άγχους).

Αφροδισιακές ιδιότητες

Τα αφροδισιακά είναι τροφές ή συμπληρώματα διατροφής που αυξάνουν τη λίμπιντο. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι ο κρόκος Κοζάνης έχει αφροδισιακές ιδιότητες, ειδικά στους ανθρώπους που παίρνουν αντικαταθλιπτικά.

Για παράδειγμα, η καθημερινή λήψη 30mg κρόκου Κοζάνης ημερησίως βελτιώνει την στύση, τη λίμπιντο και την συνολική ικανοποίηση αλλά δεν επηρεάζει τα χαρακτηριστικά του σπέρματος.

Ταυτόχρονα έχουν γίνει μελέτες σε γυναίκες με χαμηλή σεξουαλική επιθυμία λόγω των αντικαταθλιπτικών. Μετά από τη λήψη 30mg κρόκου Κοζάνης  ημερησίως για πάνω από τέσσερις εβδομάδες, τα αποτελέσματα έδειξαν μείωση στον πόνο στη διάρκεια του σεξ. Επίσης παρατηρήθηκε αύξηση στη σεξουαλική επιθυμία σε σύγκριση με το placebo.

Άλλα πιθανά οφέλη

Ο κρόκος Κοζάνης έχει πολλά ακόμη οφέλη για τα οποία χρειάζονται περισσότερες μελέτες:

• Νοσήματα του καρδιαγγειακού: οι μελέτες έχουν δείξει ότι οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες του κρόκου συμβάλλουν στη μείωση της χοληστερόλης. Επιπλέον βοηθά στην πρόληψη της απόφραξης των αιμοφόρων αγγείων και των αρτηριών.
• Επίπεδα γλυκόζης: ο κρόκος Κοζάνης βοηθά στη μείωση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα και αυξάνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη.
• Εκφυλισμός της ωχράς κηλίδας: ο κρόκος Κοζάνης βελτιώνει την όραση σε ανθρώπους με εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και προστατεύει από την βλάβη που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες.
• Άνοια: η αντιοξειδωτική δράση του κρόκου Κοζάνης βελτιώνει τις γνωσιακές ικανότητες στους ενήλικες με άνοια.