Λεκτική βία – κακοποίηση

Λεκτική βία - Λεκτική κακοποίηση

Όταν φέρνουμε στο μυαλό μας την κακοποίηση, έχουμε την τάση να πιστεύουμε ότι αφορά μόνο την σωματική βία. Η σωματική και η σεξουαλική κακοποίηση έχουν λάβει τεράστια προσοχή, καθώς όλο και περισσότερες γυναίκες μιλούν για τις εμπειρίες τους. Ωστόσο, η λεκτική βία είναι επίσης μια ακόμη μορφή κακοποίησης.

Ενώ κάθε μορφή λεκτικής βίας είναι ανεπιθύμητη και δυσάρεστη, υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες τα θύματα δέχονται βία για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Όλα τα ζευγάρια έχουν διαφωνίες και μερικές φορές λένε σκληρά πράγματα. Οι φυσιολογικές συγκρούσεις δεν είναι κακοποίηση, ακόμη και αν οι σύντροφοι πούνε βαριές κουβέντες, ειδικά αν το άτομο που έχει μιλήσει άσχημα ζητά συγνώμη και το ζευγάρι κάνει προσπάθεια να αλλάξει την κατάσταση. Τυπικά, τα κακοποιητικά άτομα είναι άνδρες και τα θύματα είναι γυναίκες. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που οι γυναίκες κακοποιούν λεκτικά τους άνδρες.

Τι είναι η συναισθηματική κακοποίηση;

Η συναισθηματική κακοποίηση είναι μια μορφή χειραγώγησης την οποία ένα άτομο χρησιμοποιεί ώστε να έχει τον έλεγχο σε μια σχέση. Αυτή η μορφή κακοποίησης μπορεί να περιλαμβάνει λεκτικές επιθέσεις, εξευτελισμό, εκφοβισμό, bullying, και απομόνωση. Μπορεί να προκαλεί σοβαρή συναισθηματική βλάβη που είναι πιθανό  να διαρκεί για χρόνια.

Η κακοποίηση συχνά περιλαμβάνει απειλητική συμπεριφορά με σκοπό την υποταγή ενός άλλου ανθρώπου. Η συναισθηματική κακοποίηση δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα στο θύμα όπως ο φόβος, οι ενοχές, η ντροπή. Κοινές τακτικές της λεκτικής βίας περιλαμβάνουν τις προσβολές, τις απειλές, τον εξαναγκασμό και την κριτική. Μια ακόμη συχνή μορφή είναι το gaslighting, όπου το θύμα έχει τελικά αμφιβολίες για τον εαυτό του. Η συναισθηματική κακοποίηση μπορεί να συνυπάρχει με την σωματική και την σεξουαλική κακοποίηση.

Σε μερικές σχέσεις, και οι δύο σύντροφοι χρησιμοποιούν τακτικές συναισθηματικής κακοποίησης. Σε άλλες σχέσεις, αυτό συμβαίνει από τη μια πλευρά. Η κακοποίηση μπορεί να υποχωρεί, να γίνεται πιο έντονη ή πιο συχνή κάποιες φορές και λιγότερο έντονη στη διάρκεια άλλων περιόδων.

Είναι δύσκολο κάποιος να αναγνωρίσει την συναισθηματική κακοποίηση, αν δεν είναι κραυγαλέα. Μερικοί άνθρωποι δικαιολογούν την συμπεριφορά του θύτη, και κατηγορούν τον εαυτό τους. Καθώς η κακοποίηση οδηγεί στη μειωμένη αυτοεκτίμηση, το θύμα μπορεί να πιστεύει ότι αξίζει αυτή τη συμπεριφορά. Αν ένα άτομο είναι θύμα του gaslighting, τότε ίσως να πιστεύει ότι φαντάστηκε την κακοποίηση.

Τι είναι η λεκτική βία;

Όπως συμβαίνει και με το θυμό, μόνο το κακοποιητικό άτομο είναι υπεύθυνο για τη συμπεριφορά του. Ο καθένας έχει τον έλεγχο των δικών του συναισθημάτων. Όταν κάποιος σας υποτιμά αυτό είναι λεκτική βία. Όσοι χρησιμοποιούν τη λεκτική βία είναι ειδικοί στις κατηγορίες, στην κριτική, στη χειραγώγηση, στη δημιουργία ενοχών και ντροπής.

Αν κάποιος κάνει κάτι λάθος, ένας ευαίσθητος ενήλικας θα το αντιμετωπίσει με ενήλικο τρόπο και θα συνειδητοποιήσει ότι όλοι κάνουμε λάθη. Δεν θα μετατρέψει ένα μικρό γεγονός σε προσωπική επίθεση. Ωστόσο, η λεκτική βία μπορεί να βασίζεται κάπου ή να προκύπτει από το πουθενά.

Η λεκτική βία έχει πραγματικά να κάνει με την εξουσία και τον έλεγχο. Φυσικά, το κακοποιητικό άτομο αρνείται να παραδεχτεί το λάθος του. Είναι άσκοπο να επισημαίνει κάποιος τις συμπεριφορές του μετά από κάποιες φορές. Οι περισσότεροι θύτες αρνούνται να συζητήσουν για την βία που ασκούν, ίσως να βάζουν τα δάχτυλα στα αυτιά τους, να απορρίπτουν τα συναισθήματα του θύματος, να κοροϊδεύουν ή να φωνάζουν.

Τα κακοποιητικά άτομα είναι συνήθως δυστυχισμένοι άνθρωποι που έχουν θέματα διαχείρισης θυμού. Προβάλλουν πάνω στους άλλους τα δικά τους θέματα (τα τραύματα της παιδικής τους ηλικίας) και αρνούνται ότι έχουν οι ίδιοι το πρόβλημα.

Η συμπεριφορά ενός ατόμου είναι κακοποιητική όταν:

• Δεν σταματά ακόμη και όταν το θύμα αρχίζει να κλαίει και ζητά λίγο χρόνο. Στην πραγματικότητα, η κακοποίηση κορυφώνεται όσο το θύμα είναι πιο ευάλωτο και αναστατωμένο.
• Είναι συχνή, συμβαίνει αρκετές φορές το μήνα ή περισσότερο.
• Ο θύτης χρησιμοποιεί χυδαία και υποτιμητική γλώσσα ή εξαπολύει αβάσιμες κατηγορίες.
• Οι συγκρούσεις είναι μονόπλευρες, το ένα άτομο κάνει όλη τη συζήτηση και ποτέ δεν ακούει.
• Υπάρχει απειλή για βία.
• Δεν ακολουθεί κάποια συγνώμη μετά την κακοποιητική συμπεριφορά.
• Το κακοποιητικό άτομο δεν αναγνωρίζει πόσο σημαντικά είναι τα λόγια του θύματος.
• Υπάρχει σεξουαλική και σωματική κακοποίηση.

Λεκτική βία στη σχέση

Στις μέρες μας και οι άνδρες και οι γυναίκες μπορεί να είναι θύματα λεκτικής βίας. Η επιθετικότητα και η λεκτική βία μπορεί να είναι σύντομες (να διαρκούν λίγα δευτερόλεπτα) ή παρατεταμένες (να διαρκούν ώρες). Πολλές φορές το κακοποιητικό άτομο χρησιμοποιεί χαρακτηρισμούς όπως άσχημος, παθητικός, τρελός ή ανόητος. Υπάρχουν προσπάθειες ταπείνωσης και εξευτελισμού. Οι απειλές είναι συχνό φαινόμενο, και τα ξεσπάσματα θυμού μοιάζουν επικίνδυνα. Σε αυτές τις περιπτώσεις το κακοποιητικό άτομο θέλει να προκαλεί όσο το δυνατό περισσότερο συναισθηματικό πόνο. Αυτή όμως είναι μια επικίνδυνη κατάσταση για τα θύματα.

Η κλιμάκωση της λεκτικής βίας σε μια σχέση

Πολλές φορές τα θύματα αναρωτιούνται πως έφτασαν μέχρι εδώ. Σε πολλές περιπτώσεις οι συγκρούσεις είναι δείκτης για την κακοποιητική συμπεριφορά. Σε στιγμές ένταση αλλάζει η γλώσσα του σώματος, αυξάνεται ο ρυθμός της καρδιάς, αναπνέουμε πιο γρήγορα και ανεβαίνει ο τόνος της φωνής. Καθώς αυτή η ένταση μας βοηθά να υψώνουμε ανάστημα για την υπεράσπιση του εαυτού μας, κάποιες φορές μπορεί να είναι καταστροφική. Όταν νιώθουμε εκνευρισμό, τότε δεν μπορούμε να σκεφτούμε καθαρά, γινόμαστε αμυντικοί και λέμε πράγματα που πληγώνουν τους άλλους.

Για να καταφέρει κάποιος να διαχειριστεί την ένταση και το θυμό του πρέπει να μπορεί να τα αναγνωρίζει. Πολλά ζευγάρια που έχουν τέτοια θέματα στη σχέση τους μπορούν με σκληρή δουλειά να επικοινωνούν με υγιείς τρόπους. Βέβαια, αν η λεκτική βία είναι τόσο σοβαρή που η σχέση μοιάζει με ναρκοπέδιο καλό είναι το θύμα να φεύγει και να προσπαθεί να επουλωθεί.

Πώς μπορώ να αναγνωρίσω την λεκτική βία;

Στις περισσότερες περιπτώσεις, το κακοποιητικό άτομο υποτιμά συνεχώς το σύντροφό του. Ακόμη και μικρά ζητήματα καταλήγουν σε τεράστιες συγκρούσεις. Το θύμα νιώθει ότι δεν αξίζει και δεν υπάρχει σεβασμός στη σχέση. Ο θύτης πολλές φορές αρνείται την κακοποίηση, και επισημαίνει ότι το θύμα είναι υπερευαίσθητο ή παρεξήγησε τα λεγόμενά του.

Τα κακοποιητικά άτομα αποδίδουν κίνητρα στο θύμα τα οποία δεν αναγνωρίζει,  για παράδειγμα όταν θέλει να έχει μια στιγμή ηρεμίας σε μια γεμάτη μέρα, επισημαίνει την τεμπελιά του συντρόφου του ή λέει ότι είναι άχρηστος αν του πέσει ένα πιάτο από τα χέρια.

Πολλά κακοποιητικά άτομα γνωρίζουν πως να είναι γοητευτικά και ανάμεσα σε στιγμές κακοποίησης, μπορεί τα θύματα να πιστεύουν ότι έχουν αλλάξει και έτσι έχουν μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας. Σχεδόν κανένα κακοποιητικό άτομο δεν είναι κακοποιητικό συνεχώς. Το θέμα είναι το πόσο επιθετικό γίνεται και όχι η συχνότητα των λεκτικών επιθέσεων. Αν ο σύντροφός σας γελάει ανοιχτά για τα όνειρά και τις αξίες σας, αυτό είναι μια μορφή λεκτικής βίας.

Ίσως η πιο απλή ερώτηση που μπορεί να κάνει κάποιος στον εαυτό του ώστε να αναγνωρίσει την λεκτική βία είναι, "Οι προσβολές που δέχομαι από το σύντροφό μου δείχνουν την έλλειψη σεβασμού και αγάπης προς εμένα; Αυτή η συμπεριφορά είναι συνηθισμένη ή κάτι τυχαίο; Ο σύντροφος μου ζητάει συγνώμη για τη συμπεριφορά του και κάνει προσπάθεια να επανορθώσει;"