Μανιακό επεισόδιο

Μανιακό επεισόδιο

Οι όροι "μανία" και "μανιακό επεισόδιο" περιγράφουν μια ψυχική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από μεγάλη ενεργητικότητα, ενθουσιασμό και ευφορία για παρατεταμένη χρονική περίοδο, και που τυπικά ακολουθείται είτε από νορμοθυμία είτε από συναισθήματα κατάθλιψης. Πρόκειται για μια ακραία αλλαγή στη διάθεση και στη σκέψη που παρεμβαίνει στην καθημερινότητα ενός ατόμου και σε όλους τους τομείς της ζωής του, όπως στη δουλειά και στην οικογενειακή ζωή.

Το μανιακό επεισόδιο είναι μια επείγουσα ψυχιατρική κατάσταση, δηλαδή χρειάζεται άμεσα αντιμετώπιση (με φάρμακα) καθώς οι επιπτώσεις του μπορούν να προκαλέσουν σημαντική βλάβη στη ζωή ενός ανθρώπου.

Ένα μανιακό ή υπομανιακό επεισόδιο είναι απαραίτητο για τη διάγνωση της διπολικής διαταραχής (online τεστ διπολικής διαταραχής). Η μανία είναι ένα κύριο χαρακτηριστικό της διπολικής διαταραχής, που παλιότερα ήταν γνωστή με τον όρο "μανιοκατάθλιψη".

Ποια είναι τα συμπτώματα της μανίας;

Τα συμπτώματα της μανίας περιλαμβάνουν υψηλά επίπεδα ενέργειας, έντονη και γρήγορη ομιλία (λογόρροια), σκέψεις που τρέχουν (ιδεοφυγή),  εύκολη απόσπαση της προσοχής, παρορμητικές και ριψοκίνδυνες συμπεριφορές και έλλειψη ύπνου. Αυτά τα χαρακτηριστικά ενός μανιακού επεισοδίου τυπικά διαρκούν μια εβδομάδα ή περισσότερο. Η μανία θα πρέπει να μην προκαλείται από άλλους παράγοντες όπως άλλες παθήσεις ασθένειες, εξαρτησιογόνες ουσίες ή η κατάχρηση του αλκοόλ.

Η μανία κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν τόσο καλά, που δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι κάτι δεν πάει καλά. Αλλά, τα μέλη της οικογένειας ή άλλοι κοντινοί άνθρωποι μπορεί να παρατηρούν αλλαγές στη συμπεριφορά. Επίσης, μετά τη μανία συχνά ακολουθεί η κατάθλιψη, και είναι πιο πιθανό ένα άτομο να ζητήσει βοήθεια στη διάρκεια ενός καταθλιπτικού επεισοδίου (ενώ αντίθετα στη φάση της μανίας, οι οικείοι ή άλλα πρόσωπα αναγνωρίζουν το πρόβλημα και μπορούν να ζητήσουν την ακούσια νοσηλεία).

Είτε βιώνετε εσείς αυτά τα συμπτώματα ή κάποιο κοντινό σας πρόσωπο, είναι σημαντικό να αναγνωρίζετε τα σημάδια όταν συμβαίνουν. Πιο αναλυτικά οι ασθενείς παρουσιάζουν:

Υψηλά επίπεδα ενέργειας

Τα υψηλά επίπεδα ενέργειας που συνοδεύουν τη μανία κάνουν το άτομο πιο δραστήριο από ότι συνήθως και πιο παρορμητικό. Μπορεί ξαφνικά να έχει μια μεγάλη επιχειρηματική ιδέα που δεν είναι ρεαλιστική, όπως το να ξεκινά μια επιχείρηση με τις οικονομίες μιας ζωής, ή να παίρνει άλλα επαγγελματικά ρίσκα.

Γρήγορη ομιλία

Οι άνθρωποι με μανία είναι ιδιαίτερα ομιλητικοί, και μιλούν πολύ γρήγορα (λογόρροια). Είναι σαν να θέλουν οι λέξεις να δραπετεύσουν (ιδεοφυγή).

Έλλειψη ανάγκης για ύπνο

Με όλη αυτή την ενέργεια και την δραστηριότητα στη διάρκεια ενός μανιακού επεισοδίου, το άτομο συνήθως δεν έχει ανάγκη για ύπνο, ή μπορεί να κοιμάται ελάχιστα (πχ 2-3 ώρες την ημέρα). Οι άνθρωποι με μανία δεν νιώθουν την ανάγκη για ύπνο.

Διάσπαση προσοχής

Οι σκέψεις που τρέχουν (ιδεόρροια, ιδεοφυγή) αποσπούν εύκολα την προσοχή του ατόμου και έτσι ξεκινά το multitasking. Επίσης, μπορεί να αναλαμβάνει πολλές εργασίες μαζί και να μην μπορεί να τις ολοκληρώσει.

Ριψοκίνδυνες συμπεριφορές

Η αλόγιστη σπατάλη χρημάτων δεν είναι κάτι ασυνήθιστο στη διάρκεια ενός μανιακού επεισοδίου. Υπάρχουν άνθρωποι που αγοράζουν 3-4 αμάξια μέσα σε ένα σαββατοκύριακο.

Το σεξ χωρίς προφυλάξεις, ο τζόγος, το αλκοόλ, είναι ριψοκίνδυνες συμπεριφορές. Η μανία είναι μια σοβαρή και επικίνδυνη κατάσταση. Ένα άτομο μπορεί να κάνει κάτι για να βλάψει τον εαυτό του ή κάποιον άλλο.

Ψυχωσικά συμπτώματα

Τα σοβαρά μανιακά επεισόδια μπορεί να συνοδεύονται από ψυχωσικά στοιχεία, δηλαδή ψευδαισθήσεις και παραληρητικές ιδέες. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος μπορεί να έχει παραληρητικές ιδέες μεγαλείου (ότι είναι κάποιο σημαντικό πρόσωπο), ή και να πιστεύει ότι είναι κατάσκοπος, μυστικός πράκτορας χωρίς φυσικά να έχει σχέση με αυτά, ή μπορεί να έχει παρανοϊκές παραληρητικές ιδέες και να πιστεύει ότι τον παρακολουθούν ή είναι στόχος.

Μανία και υπομανία

Η μανία και η υπομανία χαρακτηρίζονται υψηλά επίπεδα ενέργειας και ευφορίας, ενώ συχνά ακολουθεί κατάθλιψη. Ωστόσο, η υπομανία είναι λιγότερο ακραία από την μανία. Και οι δύο μπορεί να οδηγούν σε θέματα λειτουργικότητας στη δουλειά και στην προσωπική ζωή, αλλά τα επεισόδια υπομανίας είναι λιγότερο πιθανό να προκαλούν αισθητά προβλήματα. Και δεν έχουν την ίδια διάρκεια. Μια περίοδο υπομανίας διαρκεί τέσσερις μέρες, αντί για μια εβδομάδα.

Διπολική διαταραχή και μανία

Η διπολική διαταραχή είναι μια ψυχική νόσος όπου υπάρχουν διακριτά επεισόδια μανίας/υπομανίας και κατάθλιψης. Το οικογενειακό ιστορικό και κληρονομικότητα, το στρες και οι διαφορές στη λειτουργία του εγκεφάλου παίζουν παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη της διπολικής διαταραχής.

Υπολογίζεται ότι περίπου το 4% των ενηλίκων έχει διπολική διαταραχή, με τα ποσοστά να είναι ίδια ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες. Τυπικά, η διπολική διαταραχή ξεκινά γύρω στην ηλικία των 25 ετών. Επίσης, τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται νωρίτερα στους άνδρες από ότι στις γυναίκες.

Για τη διάγνωση της μανίας, αυτή η ευφορία και η ενέργεια πρέπει να συμβαίνουν για τη μεγαλύτερη διάρκεια της ημέρας και να διαρκεί τουλάχιστον μια εβδομάδα. Για τη διάγνωση της διπολικής διαταραχής, ένα άτομο πρέπει να έχει ένα τουλάχιστον επεισόδιο μανίας ή υπομανίας.

Ποια είναι τα προειδοποιητικά σημάδια ενός μανιακού επεισοδίου;

• Λογόρροια, ιδεόρροια, μικρή ανάγκη για ύπνο
• Γρήγορη οδήγηση
• Επιθετική συμπεριφορά

Ένα πράγμα που γνωρίζουμε είναι ότι οι άνθρωποι έχουν προβλέψιμα επεισόδια μανίας. Αν μπορείτε να αναγνωρίζετε αυτά τα μοτίβα και να επιτρέπετε στους ανθρώπους γύρω σας να σας μιλούν χωρίς να γίνεστε αμυντικοί, τότε μπορεί να αντιμετωπίζετε την κατάσταση.

Επίσης, τα πρώιμα επεισόδια μανίας μπορεί να είναι παραπλανητικά. Μερικοί άνθρωποι προτιμούν να νιώθουν έτσι επειδή είναι πιο ανοιχτοί, πιο διασκεδαστικοί και ενδιαφέροντες. Η εμπειρία μπορεί να μοιάζει θετική στην αρχή. Ωστόσο, η μανία μπορεί να οδηγεί σε έντονη επιθετικότητα ή ευερεθιστότητα, πράγμα το οποίο δεν είναι καλό.

Θεραπεία της μανίας

Σταθεροποιητικά, αντιψυχωσικά και αντικαταθλιπτικά

Στη διάρκεια ενός μανιακού επεισοδίου, ένα άτομο είναι επικίνδυνο για τον εαυτό του. Οι ριψοκίνδυνες συμπεριφορές μπορεί να οδηγήσουν στην απώλεια της δουλειάς, σε τεράστια έξοδα, ακόμα και στην ακούσια εισαγωγή σε ψυχιατρική κλινική. Είναι επίσης σημαντικό να γνωρίζετε ότι για τη διπολική διαταραχή, ο κίνδυνος της αυτοκτονίας είναι 10-30 φορές μεγαλύτερος από ότι στο γενικό πληθυσμό.

Η θεραπεία πρώτης γραμμής περιλαμβάνει άτυπα αντιψυχωσικά για την αντιμετώπιση της μανίας. Η μακροχρόνια λήψη ενός σταθεροποιητή της διάθεσης, όπως το λίθιο, συστήνεται για την πρόληψη της υποτροπής της μανίας.

Μια άλλη πρόκληση στη θεραπεία της διπολικής διαταραχής είναι ότι τα αντικαταθλιπτικά χρησιμοποιούνται για την θεραπεία της κατάθλιψης. Ωστόσο, η χρήση  αντικαταθλιπτικών είναι ένας γνωστός κίνδυνος για τη μανία. Αυτά τα φάρμακα μπορεί να επάγουν μανιακά επεισόδια αν η λήψη τους δεν γίνεται προσεκτικά με στενή παρακολούθηση και σε συνδυασμό με σταθεροποιητές της διάθεσης. Αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό για την διπολική διαταραχή, τότε η λήψη αντικαταθλιπτικών είναι πιο πιθανό να οδηγήσει σε εκδήλωση μανιακού επεισοδίου.

Βεβαίως, αναπτύσσονται και νέα φάρμακα για τη διπολική διαταραχή, τα οποία πιθανώς μπορούν να βοηθήσουν τους ασθενείς περισσότερο από παλιότερα.

Ψυχοθεραπεία και αλλαγές στον τρόπο ζωής

Αν και η φαρμακευτική αγωγή είναι αναγκαία για την θεραπεία της διπολικής διαταραχής και την πρόληψη των μανιακών επεισοδίων, η ψυχοεκπαίδευση, η ψυχοθεραπεία και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής είναι εξίσου σημαντικές.

Ένα από τα πλεονεκτήματα είναι ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί να κάνουν μεγάλη διαφορά. Αυτό αφορά συνολικά τη ζωή αλλά και τις καθημερινές συνήθειες. Ο ύπνος είναι ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που είναι ανάγκη να διαχειρίζεται ένας ασθενής με διπολική διαταραχή και είναι μια από τις πρώτες εκδηλώσεις της μανίας. Η καλή υγιεινή του ύπνου και το πρόγραμμα ύπνου και αφύπνισης βοηθούν σε έναν καλό ύπνο το βράδυ. Επίσης, όταν κάποιος κοιμάται καλά έχει λιγότερο στρες, το οποίο μπορεί να οδηγεί ή να επιδεινώνει ένα μανιακό επεισόδιο.

Με τη βοήθεια του ψυχοθεραπευτή ο ασθενής μπορεί να είναι πιο οργανωτικός, να πετυχαίνει τους στόχους του, να ακολουθεί τις οδηγίες για την φαρμακευτική του αγωγή, να έχει καλή υγιεινή ύπνου και αυτογνωσία ώστε να αναγνωρίζει τα προειδοποιητικά σημάδια της μανίας. Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να μάθουν να ζουν με τη διπολική διαταραχή χωρίς αυτή να καταστρέφει τη ζωή τους.