Μοναξιά και κατάθλιψη

Μοναξιά και κατάθλιψη

Οι άνθρωποι είμαστε κοινωνικά όντα, και είναι φυσιολογικό να νιώθουμε μοναξιά κάποιες φορές. Όταν όμως νιώθουμε συστηματικά απομονωμένοι από τους άλλους, αυτό έχει κόστος στην ψυχική και στην σωματική μας υγεία. Η μοναξιά είναι ένα συναίσθημα ανησυχίας ή δυσφορίας όταν κάποιος είναι μόνος του. Έχει σχέση με την κοινωνική απομόνωση. Κάποιες φορές υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στη μοναξιά και στην κατάθλιψη.

Τα συμπτώματα της μοναξιάς μπορεί να είναι ψυχολογικά και σωματικά. Όπως για παράδειγμα η θλίψη, η αίσθηση κενού, και η ντροπή.

Τα συμπεριφορικά συμπτώματα της μοναξιάς διαχωρίζονται σε τέσσερις κατηγορίες:

1. Την θλιβερή παθητικότητα, η οποία περιλαμβάνει κλάμα, ύπνο, απάθεια, υπερφαγία, χρήση ηρεμιστικών και υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
2. Τις δραστηριότητες της ενεργητικής μοναξιάς, που περιλαμβάνουν τη γραφή, την μουσική, την άσκηση, την ενασχόληση με τα χόμπι, το διάβασμα και τη δουλειά για την αποφυγή της μοναξιάς.
3. Την σπατάλη χρημάτων για την αγορά περιττών αντικειμένων.
4. Τις κοινωνικές επαφές με τους φίλους, τη συμμετοχή σε κοινωνικές εκδηλώσεις.

Η ψυχολογία της μοναξιάς

Η χρόνια μοναξιά είναι μια επίμονη, εσωτερική εμπειρία που μπορεί να διαρκεί πολλά χρόνια, ανεξάρτητα από την κατάσταση. Η χρόνια μοναξιά μπορεί να διαφέρει σε ένταση με τον καιρό.

Η παροδική μοναξιά είναι μια εμπειρία που διαρκεί λιγότερο και συνήθως είναι αποτέλεσμα μιας συγκεκριμένης κατάστασης ή ενός περιβαλλοντικού παράγοντα.

Από ψυχολογικής άποψης, η μοναξιά περιλαμβάνει συναισθηματικά, γνωστικά και υποκειμενικά στοιχεία. Αυτά τα στοιχεία μπορεί να αντιπροσωπεύουν ψυχοδυναμικές, γνωστικές και υπαρξιακές προσεγγίσεις στην ψυχολογία.

Η ψυχοδυναμική προσέγγιση της μοναξιάς βασίζεται στην ιδέα ότι η μοναξιά στην πρώιμη παιδική ηλικία προκύπτει από το χωρισμό των γονιών, με αποτέλεσμα ένα παιδί να στερείται την φυσική παρουσία, την αγάπη και την οικειότητα.

Ο δεσμός ανάμεσα στη μητέρα και σε ένα βρέφος είναι αναγκαίος για την φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού.

Σύμφωνα με την γνωστική προσέγγιση, η μοναξιά είναι αποτέλεσμα της έντονης σκέψης. Η μοναξιά προκύπτει όταν η αντίληψη και η αξιολόγηση των κοινωνικών σχέσεων ενός ατόμου δεν συμφωνούν. Η μοναξιά είναι κάτι υποκειμενικό καθώς προκύπτει από τις προσωπικές εμπειρίες και την εσωτερική ανάγκη για σύνδεση.

Ποιες είναι οι αιτίες της μοναξιάς;

Πολλές φορές συγχέουμε την μοναξιά με την μοναχικότητα. Η απουσία κοινωνικών σχέσεων δεν είναι η αποκλειστική αιτία της μοναξιάς. Μπορεί να έχουμε φίλους, οικογένεια και άλλες κοινωνικές σχέσεις και παρόλα αυτά να νιώθουμε μοναξιά.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η μοναξιά είναι μια συχνή ανθρώπινη εμπειρία και πολλά πράγματα συμβάλλουν σε αυτή. Μπορεί να υπάρχουν εσωτερικές και εξωτερικές αιτίες της μοναξιάς, όπως για παράδειγμα όταν κάποιος νιώθει ότι οι ανάγκες του δεν καλύπτονται σε μια σχέση, δεν νιώθει στοργή, δεν έχει κοινωνικές δεξιότητες, δεν έχει σχέση με την τεχνολογία και τα social media.

Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στη μοναξιά και στο χρόνο που περνάμε μόνοι μας;

Η μοναξιά δεν είναι το ίδιο πράγμα όπως το να περνάμε χρόνο μόνοι μας. Η εμπειρία της μοναξιάς είναι προσωπική, έτσι και ο χρόνος που περνά κάποιος μόνος του είναι κάτι τελείως προσωπικό.

Όταν κάποιος περνά χρόνο μόνος του αυτό σημαίνει ότι μένει μόνος με τον εαυτό του χωρίς την παρουσία άλλων ανθρώπων, πράγμα που μπορεί να είναι θετικό, αρνητικό ή ουδέτερο ανάλογα με τις προτιμήσεις του κάθε ανθρώπου. Πολλοί άνθρωποι βρίσκουν ηρεμία και χαρά στη μοναχικότητα και την βλέπουν ως υγιές και απαραίτητο κομμάτι της αυτοφροντίδας, καθώς έχουν χρόνο για ενδοσκόπηση, χαλάρωση και προσωπικά ενδιαφέροντα.

Από την άλλη πλευρά , η μοναξιά είναι μια συναισθηματική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από έλλειψη ουσιαστικής σύνδεσης. Δεν καθορίζεται αποκλειστικά από τη φυσική απομόνωση, αλλά από την απουσία ικανοποιητικών κοινωνικών αλληλεπιδράσεων. Η μοναξιά συχνά συνοδεύεται από αρνητικά συναισθήματα όπως η θλίψη, το κενό, και μπορεί να συμβαίνει ακόμη και στην παρουσία άλλων ανθρώπων, αν οι σχέσεις δεν είναι ικανοποιητικές.

Αν και είναι υγιές να περνάμε χρόνο μόνοι μας, εξαρτάται από τον κάθε άνθρωπο και τις συνθήκες. Η παρατεταμένη απομόνωση οδηγεί στη μοναξιά, έχει αρνητική επίδραση στην ψυχική και στη σωματική υγεία. Η ισορροπία ανάμεσα στο χρόνο που περνάμε μόνοι μας και στις ουσιαστικές κοινωνικές σχέσεις είναι σημαντική για την συνολική μας ευεξία.

Μπορεί η μοναξιά να προκαλεί θέματα ψυχικής υγείας όπως το άγχος ή η κατάθλιψη;

Η μοναξιά μπορεί να συμβάλλει στα θέματα ψυχικής υγείας, ειδικά στο άγχος και την κατάθλιψη. Συχνά, υπάρχει ένας κύκλος ανάμεσα στη μοναξιά και στα θέματα ψυχικής υγείας. Η μοναξιά μπορεί να εντείνει το άγχος, και το άγχος να επιδεινώνει τα συναισθήματα της μοναξιάς.

Η μοναξιά επίσης συμβάλλει στα συμπτώματα της κατάθλιψης, και η κατάθλιψη υπονομεύει την δημιουργία σχέσεων. Ο αρνητικός τρόπος σκέψης που έχει σχέση με τη μοναξιά, είναι κάτι σύνηθες στους ανθρώπους με κατάθλιψη.

Επιπλέον, η μοναξιά μπορεί να έχει σχέση με το κοινωνικό άγχος, δημιουργεί δυσκολίες στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις εξαιτίας του φόβου της απόρριψης ή της κριτικής. Οι άνθρωποι που νιώθουν μοναξιά μπορεί να είναι ευάλωτοι στον μηρυκασμό των σκέψεων, να μένουν κολλημένοι στις αρνητικές σκέψεις και στις ανησυχίες, και αυτό να εντείνει το άγχος.

Οι μεγάλες περίοδοι μοναξιάς μπορεί να ενεργοποιούν το μηχανισμό του στρες στο σώμα, και να αυξάνουν τα επίπεδα των ορμονών του στρες. Το χρόνιο στρες συνδέεται με την ανάπτυξη και την επιδείνωση των ψυχικών διαταραχών.

Υπάρχει μια άμεση σύνδεση ανάμεσα στα συμπτώματα της μοναξιάς και του άγχους, ειδικά στους ανθρώπους με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή.

Όταν κάποιος νιώθει μοναξιά αυτό μπορεί να επιδεινώνει το άγχος, καθώς οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη για κοινωνική σύνδεση.

Περίπου 1 στις 5 περιπτώσεις κατάθλιψης στους ενήλικες θα μπορούσε να αποφευχθεί αν περιοριζόταν η μοναξιά.

Οι επιδράσεις της μοναξιάς στον εγκέφαλο

Η μοναξιά έχει σημαντικές επιδράσεις στον εγκέφαλο και στις γνωσιακές λειτουργίες. Όταν κάποιος είναι κοινωνικά απομονωμένος έχει περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσει άνοια και νόσο Alzheimer.

Επιπλέον, η μοναξιά έχει συνδεθεί με την γνωσιακή έκπτωση. Σύμφωνα με τις μελέτες η μοναξιά μειώνει την πνευματική απόδοση και την λογική σκέψη.

Οι επιδράσεις της μοναξιάς στη σωματική υγεία

1. Η μοναξιά δεν επηρεάζει μονάχα την ψυχολογική και την συναισθηματική υγεία. Επηρεάζει την φυσιολογική διαδικασία της γήρανσης.
2. Η μοναξιά επίσης επηρεάζει την υγεία του καρδιαγγειακού στους νέους και στους μεγαλύτερους ηλικιακά ενήλικες. Έχει σχέση με τα υψηλότερα επίπεδα χοληστερόλης, την αυξημένη αρτηριακή πίεση και την στεφανιαία νόσο.
3. Η μοναξιά επηρεάζει την ποιότητα του ύπνου και τη λειτουργικότητα στη διάρκεια της ημέρας.
4. Η λειτουργία του ανοσοποιητικού συνδέεται με τη μοναξιά. Η μοναξιά έχει σχέση με την μειωμένη ανοσολογική λειτουργία.

Πώς μπορείτε να αντιμετωπίσετε τη μοναξιά;

1. Βρείτε δημιουργικούς τρόπους να διατηρείτε την επαφή με τους άλλους

Οι διαπροσωπικές αλληλεπιδράσεις, οδηγούν στην απελευθέρωση ορμονών που μειώνουν το στρες. Για αυτό και η επαφή με τους φίλους και την οικογένεια είναι ουσιαστική για την διατήρηση της ψυχικής υγείας.

Ωστόσο, δεν είναι πάντοτε δυνατό να έχουμε άμεση επαφή με τα αγαπημένα μας πρόσωπα, κάθε φορά που νιώθουμε μοναξιά. Βέβαια, η τεχνολογία βοηθά να διατηρούμε την επαφή.

• Διατηρήστε την επαφή με τους φίλους και την οικογένεια σας ανεξάρτητα με το πόσο μακριά ζείτε.
• Κανονίστε συναντήσεις με τους φίλους σας για να παίξετε παιχνίδια, να απολαύσετε ένα φαγητό ή ένα ποτό.
• Προγραμματίστε συναντήσεις ή γεύματα με τους συναδέλφους σας.

Όταν νιώθετε μοναξιά μπορείτε να γράψετε ένα γράμμα ή ένα email:

• Γράψτε ένα γράμμα και αυτό θα βοηθήσει στην ανακούφιση του στρες και της μοναξιάς
• Γράψτε τις σκέψεις σας σε ένα χαρτί και αυτός είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να καταλάβετε τι νιώθετε τη συγκεκριμένη στιγμή.
• Καταγράψτε πράγματα για τα οποία νιώθετε ευγνωμοσύνη.

2. Γίνετε μέλη σε κοινότητες

Η επαφή με τους άλλους δεν είναι ανάγκη να περιορίζεται στους στενούς φίλους, την οικογένεια ή τους συνεργάτες σας. Η επικοινωνία με τους ξένους μπορεί να σας βοηθήσει να καταπολεμήσετε τη μοναξιά και τις αρνητικές επιδράσεις της κοινωνικής απομόνωσης.

• Βρείτε ανθρώπους με παρόμοια χόμπι και ενδιαφέροντα.
• Συμμετέχετε σε εκδηλώσεις της κοινότητάς σας.
• Γραφτείτε σε λέσχες βιβλίων.
• Χρησιμοποιήστε τα social media για να βρείτε παλιούς συμμαθητές σας.
• Δοκιμάστε τις εφαρμογές γνωριμιών για να γνωρίσετε πιθανούς συντρόφους.

3. Βοηθήστε τους άλλους

Όσο διευρύνετε τον κοινωνικό σας κύκλο, το να βοηθάτε τους άλλους σας δίνει νόημα και σκοπό. Ο εθελοντισμός είναι πολύς ωφέλιμος για εσάς και για τους ανθρώπους που βοηθάτε.

Μπορείτε να προσφέρετε τη βοήθεια σας σε κάποιο γείτονα που σας έχει ανάγκη, όπως να του πάρετε τα φάρμακα ή να κάνετε τα ψώνια. Όταν βοηθάτε ανθρώπους με κάποιο πρόβλημα υγείας είναι πιο εύκολο να δημιουργήσετε κοινωνικές σχέσεις.

4. Βγείτε έξω

Αν δουλεύετε από το σπίτι, είναι εύκολο να νιώθετε περιορισμένοι στους τέσσερις τοίχους κάθε μέρα. Είναι εύκολο να σας ρουφήξει η ρουτίνα. Για αυτό βρείτε χρόνο για να βγείτε έξω. Έτσι,  θα απολαμβάνετε τον καθαρό αέρα και θα νιώθετε καλύτερα.

Κάντε μια βόλτα στη γειτονιά σας,  πάρτε μια διαφορετική διαδρομή κάθε μέρα και ανακαλύψετε καινούργια μέρη. Μπορείτε να εξερευνήσετε την πόλη σας σαν τουρίστες.

Αντί να κάθεστε μόνοι στο σπίτι σας, βγείτε για φαγητό, για καφέ ή σε ένα εμπορικό κέντρο. Όταν βρίσκετε σε ένα χώρο με πολλούς ανθρώπους νιώθετε λιγότερο μόνοι, και έχετε τη δυνατότητα να γνωρίσετε νέους ανθρώπους.

Μπορείτε να κάνετε δραστηριότητες όπως το ποδήλατο, η πεζοπορία.

5. Ταξιδέψτε

Τα ταξίδια είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να καταπολεμήσετε τη μοναξιά και την απομόνωση. Μπορείτε να οργανώσετε εκδρομές και μικρές αποδράσεις μόνοι σας ή με παρέα.

Αν δεν μπορείτε να ταξιδέψετε αυτή τη στιγμή, οργανώστε ένα ταξίδι για αργότερα.

6. Μιλήστε στον εαυτό σας όπως θα μιλούσατε σε ένα φίλο σας

Πολλοί από εμάς αφιερώνουμε πολύ χρόνο σε αρνητικές σκέψεις, λάθη του παρελθόντος. Αλλά αυτό μονάχα εντείνει την μοναξιά. Αυτό που μπορείτε να κάνετε είναι να μιλάτε στον εαυτό σας με ευγένεια, όπως θα μιλούσατε σε έναν καλό σας φίλο.

1. Αναγνωρίστε τις αρνητικές σκέψεις σας, ʺΔεν θα κάνω ποτέ νέους φίλουςʺ.
2. Σκεφτείτε τι θα λέγατε σε ανάλογη περίπτωση σε ένα φίλο σας.
3. Αλλάξτε την αρνητική σκέψη με μια πιο θετική, ʺΝιώθω μόνος και μου λείπουν οι παλιοί μου φίλοι, αλλά θα κάνω σύντομα νέους φίλους.ʺ

7. Φροντίστε την ψυχική σας υγεία

Για να καταπολεμήσετε τη μοναξιά βρείτε χρόνο για να φροντίσετε το πνεύμα σας, να τονώσετε τη διάθεση σας και να προστατεύσετε την ψυχική σας υγεία.

Μάθετε να χαλαρώνετε. Οι τεχνικές χαλάρωσης όπως ο διαλογισμός είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να ανακουφίσετε το στρες, την ένταση και την πίεση. Αν νιώθετε νοσταλγία, σας λείπουν οι αγαπημένοι σας, χρησιμοποιήστε τον οραματισμό.

Μείνετε δραστήριοι. Η τακτική άσκηση βοηθά στη διαχείριση του στρες. Μπορείτε να πάτε στο γυμναστήριο, να κάνετε τρέξιμο ή περίπατο στο πάρκο ώστε να μην νιώθετε μόνοι.

Αντλήστε ενέργεια από απλές καθημερινές απολαύσεις. Κάντε ένα χαλαρωτικό μπάνιο, διαβάστε ένα καλό βιβλίο ή δείτε την αγαπημένη σας σειρά στο Netflix.

Προσέξτε τη διατροφή σας. Το αλκοόλ, το φαγητό μπορεί να προσφέρουν προσωρινή ανακούφιση, αλλά τελικά χειροτερεύουν τα πράγματα.

Πώς μπορείτε να ξεπεράσετε τη μοναξιά;

Τα συμπτώματα της μοναξιάς, η κατάθλιψη, το άγχος και το συναισθηματικό στρες μπορούν να αντιμετωπιστούν.

Η ψυχοθεραπεία, ατομική ή ομαδική, βοηθά να αναγνωρίσετε τον αρνητικό τρόπο σκέψης και τις βαθιές αξίες που οδηγούν στη μοναξιά. Επιπλέον, η ψυχοθεραπεία σας παρέχει τα κατάλληλα εργαλεία για να αντιμετωπίσετε τη μοναξιά, να βελτιώσετε τις κοινωνικές σας σχέσεις και την επικοινωνία.

Ενσυνειδητότητα: η ενσυνειδητότητα βοηθά να αποσπάσετε την προσοχή σας από το παρελθόν ή το μέλλον και να μείνετε συγκεντρωμένοι στο παρόν. Με αυτή τη λογική αναπτύσσετε την εσωτερική σας επίγνωση, και μπορείτε να αντιμετωπίσετε τα κύματα της μοναξιάς.

Αυτοφροντίδα: ένας από τους καλύτερους τρόπους για να ξεπεράσετε την μοναξιά είναι να φροντίζετε τον εαυτό σας.

Διαλογισμός: ο διαλογισμός είναι πολύ βοηθητικός για να μπορέσετε να αντιμετωπίσετε τα αρνητικά συναισθήματα που προκαλεί η μοναξιά. Είναι πολύ σημαντικό να κάνετε διαλογισμό τακτικά και με συνέπεια. Για αυτό επιλέξτε ένα συγκεκριμένο μέρος και συγκριμένη ώρα και αφιερώστε 5-10 λεπτά στο διαλογισμό. Η πιο ισχυρή πτυχή του διαλογισμού είναι η δυνατότητα που μας προσφέρει να παρατηρούμε και να αποδεχόμαστε τα αρνητικά συναισθήματα που έχουν σχέση με τη μοναξιά. Με αυτή τη λογική τα συναισθήματα αυτά είναι λιγότερο ενοχλητικά, και έτσι υπάρχει χώρος για θετικά συναισθήματα.

Θετική ψυχολογία

Ο σκοπός της θετικής ψυχολογίας είναι να βοηθά τους ανθρώπους να ευημερούν.

Δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να μάθουν να ελέγχουν τα συναισθήματά τους που έχουν σχέση με τη μοναξιά, μέσα από υγιείς συνήθειες.

Ένα γράμμα προς τον εαυτό μας είναι πάντα ένας εξαιρετικός τρόπος για να δούμε τις προσωπικές μας δυνάμεις και δυνατότητες.

Η ελπίδα αποτελεί αντίδοτο για τη μοναξιά. Ειδικά μετά από μια απώλεια, η ελπίδα καταπολεμά τα συναισθήματα μοναξιάς, θλίψης και κατάθλιψης.

Όλοι οι άνθρωποι είμαστε κοινωνικά όντα. Η μοναξιά μπορεί να έχει δραματική επίδραση στην συναισθηματική, γνωστική και σωματική υγεία.

Υπάρχει ελπίδα για την αντιμετώπιση της μοναξιάς και την δημιουργία ουσιαστικών σχέσεων.