Η σκοτεινή πλευρά των Χριστουγέννων: κατάθλιψη και μοναξιά

Η κατάθλιψη των Χριστουγέννων

Σε αντίθεση με την κλασική εικόνα των Χριστουγέννων που περιλαμβάνει στιγμές ευτυχίας και χαλάρωση, τα Χριστούγεννα είναι μια από τις πιο αγχωτικές και δύσκολες περιόδους του χρόνου για πολλούς ανθρώπους. Κάθε χρόνο την περίοδο των γιορτών, πολλοί άνθρωποι υποφέρουν από μελαγχολία και την “κατάθλιψη των Χριστουγέννων”. Αλλά ποιες είναι οι αιτίες της κατάθλιψης κατά την περίοδο των Χριστουγέννων και πώς μπορεί να αποφευχθεί;

Τι προκαλεί την κατάθλιψη των Χριστουγέννων;

Δύο λέξεις μπορούν να συνοψίσουν την κατάσταση: οι προσδοκίες και η μοναξιά. Οι προσδοκίες έχουν να κάνουν με το πώς πιστεύουμε ότι «πρέπει» να είναι τα Χριστούγεννα. Εξαιτίας της υπερβολικής εμπορευματοποίησης της εποχής, με το κέντρο του ενδιαφέροντος να είναι τα δώρα και οι “τέλειες” κοινωνικές επαφές, σαν κοινωνία, έχουμε πιστέψει ότι τα Χριστούγεννα πρέπει να είναι τέλεια και μαγικά, με υπέροχες σχέσεις, αφθονία φαγητού και δώρων. Όλα αυτά μας βάζουν ένα μεγάλο ψυχικό φορτίο για να ανταποκριθούμε στο όνειρο- και αν δεν το κάνουμε, τότε νιώθουμε πως έχουμε αποτύχει. Όλα αυτά φυσικά δεν ισχύουν, ειδικά δεδομένου του γεγονότος οι περισσότερες από τις εικόνες των “τέλειων Χριστουγέννων” είναι παραμύθια που έχουν επινοηθεί από τους υπευθύνους του μάρκετινγκ για να πουλήσουν τα προϊόντα τους. Έτσι λοιπόν νιώθουμε υποχρεωμένοι να κάνουμε τα ψώνια, τα δώρα, την προετοιμασία και το εορταστικό τραπέζι. Και στην συνέχεια έρχεται η μέρα των Χριστουγέννων η οποία είναι πάντα μια μέρα για κοινωνικές επαφές με όλη την οικογένεια και πρόσωπα τα οποία έχουμε να συναντήσουμε πολύ καιρό, και που ίσως δεν έχουμε τις καλύτερες σχέσεις μαζί τους ή θα προτιμούσαμε να μην συναντήσουμε.

Τα Χριστούγεννα συνοδεύονται λοιπόν από υψηλές προσδοκίες για την τέλεια, ευτυχισμένη οικογένεια που απολαμβάνει πλούσια γεύματα και δώρα, αλλά δεν γίνεται να ζήσουμε αυτό το όνειρο. Για παράδειγμα, για όσους που έχουν πρόσφατα χάσει ένα αγαπημένο πρόσωπο (από κορωνοϊό για παράδειγμα), ή έχουν χωρίσει, τα Χριστούγεννα συνοδεύονται από θλίψη και πένθος. Και πολλοί άνθρωποι αισθάνονται απομονωμένοι, πιεσμένοι οικονομικά ή έχουν οικογενειακά προβλήματα που κάνουν αυτή την περίοδο πιο αγχωτική.

Αν πάλι όλοι όσοι γνωρίζετε θα συγκεντρωθούν οικογενειακά στις γιορτές, ή περνάνε ως ζευγάρια τις γιορτές, και βρεθείτε μόνοι σας, μοιραία θα αισθάνεστε μοναξιά και απομονωμένοι αν δεν είστε σε κάποια σχέση. Όμως δεν είναι όλοι ζευγάρια. Μερικοί άνθρωποι δεν έχουν καν οικογένειες. Σκεφτείτε τον θείο σας που δεν είναι παντρεμένος, δεν έχει παιδιά και είναι μόνος με μια νοσοκόμα στο σπίτι. Ή έναν εργένη που διασκεδάζει έξω με τους φίλους του επειδή δεν θέλει να γυρίσει σε ένα άδειο σπίτι.

Τι μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε το άγχος και τη κατάθλιψη των Χριστουγέννων;

Το μυστικό είναι ότι δικαιούμαστε και μπορούμε να αλλάξουμε όσα δεν μας ταιριάζουν.

Αν τα Χριστούγεννα για κάποιο λόγο δεν σας ταιριάζουν, σας προκαλούν άγχος και αναστάτωση, τότε είναι ο καιρός να αλλάξετε όσα κάνατε.

Ξεκινήστε αλλάζοντας τις προσδοκίες των γύρω σας, με μικρές αλλά ουσιαστικές αλλαγές. Για παράδειγμα, “Φέτος, δεν θέλουμε να κάνουμε ένα μεγάλο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι, θα κάνουμε κάτι πιο απλό και μικρό”, ή “θα βγούμε για φαγητό σε ένα εστιατόριο ώστε να μην χρειαστεί να προετοιμάσουμε τίποτα”.Ή “Φέτος δεν θέλουμε να στείλουμε κάρτες και θα προσφέρουμε τα χρήματα για ένα φιλανθρωπικό σκοπό”, “δεν θέλουμε να φιλοξενήσουμε κάποιον, θέλουμε να συναντηθούμε την νέα χρονιά, πιο χαλαρά”. Σχεδιάστε και κρατήστε ρεαλιστικούς και επιτεύξιμους στόχους. Κρατήστε λίγο χρόνο για εσάς, έτσι ώστε αν τα πράγματα γίνουν έντονα, να έχετε την δυνατότητα να αποσυρθείτε και να γεμίσετε τις μπαταρίες σας.

Ευτυχώς, υπάρχουν κάποια βήματα που μπορούν να βοηθήσουν στην διαχείριση του άγχους και της ανησυχίας κατά την διάρκεια των γιορτών.

1. Αποφύγετε τα οικογενειακά δράματα

Τα οικογενειακά δράματα δεν χρειάζονται κάποιο ιδιαίτερο λόγο για να εμφανιστούν. Συμβαίνουν έτσι απλά όταν οι άνθρωποι συνυπάρχουν για πολλές ώρες την ημέρα. Το οικογενειακά δράματα έρχονται συχνά με τα Χριστούγεννα. Κάθε οικογένεια πιστεύει ότι είναι η καλύτερη, η πιο αγαπημένη και η πιο ενωμένη που συγκεντρώνεται για να γιορτάσει. Όμως οι άνθρωποι και οι σχέσεις δεν αλλάζουν σε μια νύχτα. Ούτε ξαφνικά θα αλλάξουν και θα σας αγαπήσουν ή θα θέλουν να γίνουν φίλοι σας. Η ιδέα του θαύματος των Χριστουγέννων είναι ωραία, αλλά συμβαίνει σπάνια.

Επειδή είστε συγγενείς με κάποιον δεν σημαίνει ότι θα τα πηγαίνετε και αναγκαστικά καλά. Οι χωρισμένες οικογένειες και οι άλυτες διαφωνίες συμβάλλουν στο άγχος των Χριστουγέννων. Τα οικογενειακά προβλήματα και τα προβλήματα στις σχέσεις αποτελούν αφορμές για άγχος. Μερικές συμβουλές για να μπορέσετε να διαχειριστείτε το άγχος είναι:

• Να έχετε ρεαλιστικές προσδοκίες. Αυτά τα Χριστούγεννα ίσως να μην είναι η "τέλεια" οικογενειακή συγκέντρωση που φανταζόσασταν. Σχεδιάστε ένα πλάνο για το πώς θα διαχειριστείτε τα συναισθήματά του άγχους ή της κατάθλιψης αν προκύψουν.
• Βάλτε τα παιδιά σας σε προτεραιότητα. Αν έχετε παιδιά, σκεφτείτε να βάλετε στις άκρες τις οικογενειακές διαφωνίες και να συγκεντρωθείτε στο πως θέλετε εκείνα να βιώσουν τις γιορτές. Σκεφτείτε τα Χριστούγεννα σαν μια μέρα αφιερωμένα στα παιδιά και επικεντρωθείτε στο να περάσετε ευτυχισμένες στιγμές μαζί τους.
• Αποφύγετε γνωστές αιτίες διαφωνίας. Αν στην οικογένειά σας έχετε μια προϋπάρχουσα διαφωνία για ένα συγκεκριμένο ζήτημα, μην προσπαθήσετε να την επιλύσετε αυτές τις ημέρες. Συγκρατήστε τον εαυτό σας, μην μπείτε σε συζητήσεις για θέματα που σας στεναχωρούν.
• Πιείτε αλκοόλ, αλλά με μέτρο. Μπορεί να είναι δελεαστικό να πιείτε λίγο παραπάνω στις γιορτές, αλλά το αλκοόλ συμβάλλει στο άγχος, στην ανησυχία και στην κατάθλιψη. Το αλκοόλ θα είναι ένα πρόβλημα αν πίνετε για να διαχειριστείτε τα συναισθήματά σας.

Να είστε προετοιμασμένοι και για κακές ημέρες συναισθηματικά, θυμωμένους συγγενείς, άγχος για το γιορτινό τραπέζι και τα ψώνια. Συνειδητοποιήστε ότι αυτά τα πράγματα είναι πέρα από τον έλεγχό σας. Όταν συμβαίνουν άσχημα πράγματα, κάντε ένα βήμα πίσω ή απομακρυνθείτε από την κατάσταση όσο περισσότερο μπορείτε. Δεν είναι δική σας ευθύνη να επιδιορθώσετε τώρα παλιές διαφωνίες με τα πεθερικά σας.

2. Βάλτε όρια και απολαύστε τη στιγμή

Θέτοντας τα όρια σας ελαττώνεται την πιθανότητα να κάνετε πράγματα για τα οποία θα μετανιώσετε αργότερα. Αν σχεδιάζετε να επισκεφτείτε συγγενείς και αγαπημένα πρόσωπα, αλλά γνωρίζετε ότι θα αγχωθείτε, βάλτε ένα χρονικό περιθώριο για το πότε θα πάτε και θα φύγετε. Αν το όριο αντοχής σας είναι δύο ώρες, τότε πάτε και μείνετε για δύο ώρες και στη συνέχεια φύγετε (άσχετα με το εάν το δείπνο έχει σερβιριστεί ή όχι!). Βάζοντας όρια ελαχιστοποιείτε την πιθανότητα να το “παρακάνετε” και την επόμενη μέρα να το μετανιώνετε (αυτό περιλαμβάνει τα όρια στην κατανάλωση φαγητού και ποτού).

3. Διαχειριστείτε την μοναξιά σας

Όλοι ξέρουμε πως είναι να είμαστε σε ένα δωμάτιο γεμάτο ανθρώπους και παρόλο αυτά να αισθανόμαστε μόνοι. Αν δεν αισθάνεστε ότι έχετε κάποια σύνδεση με τους ανθρώπους γύρω σας, δεν θα θέλετε να είστε φιλικοί ή να ξεκινήσετε κάποια συζήτηση. Το πιο πιθανό είναι πως θα εύχεστε να ήσασταν σπίτι σας, να πίνατε ένα ποτό και να χαλαρώνατε με μια κουβέρτα αγκαλιά και να βλέπατε τηλεόραση. Υπάρχουν όμως τρόποι για να ξεπεράσετε την μοναξιά, αν πιάνετε τον εαυτό σας να απομονώνεται ή να λυπάστε για κάποιον αγαπημένο σας στη διάρκεια των Χριστουγέννων:

• Επικοινωνήστε με οικογένεια και φίλους. Ακόμη και αν σας χωρίζει η απόσταση, μπορείτε να κρατήσετε επαφή με τους αγαπημένους σας διαδικτυακά ή τηλεφωνικά.
• Γίνετε εθελοντές. Γιατί όχι; Υπάρχουν πολλές φιλανθρωπικές οργανώσεις που χρειάζονται βοήθεια. Θα επικοινωνήσετε με ανθρώπους και θα αισθανθείτε καλά κάνοντας θετικά πράγματα.
• Παρακολουθήστε διοργανώσεις της κοινότητάς σας. Βρείτε όλα όσα γίνονται τοπικά και λάβετε μέρος. Είτε πρόκειται για Χριστουγεννιάτικες αγορές ή για κάτι άλλο, βγείτε έξω και θα ανακουφίσετε την μοναξιά.
• Κάντε σχέδια για την ημέρα των Χριστουγέννων. Σχεδιάστε κάτι ώστε να μην αισθανθείτε κατάθλιψη ή άγχος αυτή την ημέρα. Ίσως να πάτε κάπου όμορφα για πρωινό, να αγοράσετε ένα όμορφο δώρο στον εαυτό σας, να πάτε στην εκκλησία ή στα Χριστουγεννιάτικα πάρκα όπου μπορείτε να δείτε οικογένειες να απολαμβάνουν τα Χριστουγεννιάτικα δώρα.

4. Αγαπήστε τον εαυτό σας

Δεν γίνεται να αισθανθείτε καλά τα Χριστούγεννα αν δεν είστε καλά με τον εαυτό σας.

Να είστε ευγενικοί με τον εαυτό σας. Φροντίστε πρώτα τον εαυτό σας. Χρειάζεστε χρόνο μόνοι σας; Πάρτε τον! Δώστε την άδεια στον εαυτό σας να αισθανθεί μελαγχολία, θλίψη ή να κλάψει. Δεν χρειάζεται να κάνετε τα πάντα μόνοι σας. Αφήστε τους άλλους να πάρουν λίγο από το βάρος που νιώθετε. Κάντε οτιδήποτε μπορεί να σας ανακουφίσει από το άγχος και τη θλίψη σας.

Αναγνωρίστε και αποδεχτείτε όσα αισθάνεστε. Αυτό σημαίνει ότι είστε ειλικρινείς με τον εαυτό σας και τα συναισθήματά σας. Αν αισθάνεστε καταπιεσμένοι και αδύναμοι να αντεπεξέλθετε στην καθημερινότητά σας (πχ στη δουλειά, στη φροντίδα του εαυτού σας, των παιδιών σας ή αν έχετε αυτοκτονικές σκέψεις ή απλά δεν μπορείτε να σηκωθείτε από το κρεβάτι) το καλύτερο είναι να ζητήστε βοήθεια από κάποιον ψυχίατρο αμέσως, ώστε μπορέσετε να πάρετε την βοήθεια που χρειάζεστε.

Για πολλούς ανθρώπους η Παραμονή των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς είναι μια καλή ευκαιρία να κάνουν τον απολογισμό για την ζωή τους, να δουν τι έχει σημασία για αυτούς και να καταγράψουν τους στόχους τους για ένα ουσιαστικό και θετικό μέλλον.

5. Προετοιμαστείτε

Από την στιγμή που ξέρετε πότε ξεκινά και τελειώνει η εορταστική περίοδος γιατί να μην προετοιμαστείτε; Αυτό περιλαμβάνει τα σχέδια για το που και με ποιους θα περάσετε τις διακοπές μέσα σε ρεαλιστικά πλαίσια. Όταν οργανώνεστε από πριν, ελαττώνεται το στρες που πιθανόν δημιουργείται όταν δεν ξέρετε που ή με ποιους θα είστε και πόσα μπορείτε να ξοδέψετε για δώρα και ταξίδια. Επίσης οι αποφάσεις της τελευταίας στιγμής οδηγούν σε αύξηση του στρες.

6. Φροντίστε τα οικονομικά σας

Οι γιορτές επιβαρύνουν το πορτοφόλι σας; Υπάρχουν κάποιες στρατηγικές που θα σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε καλύτερα τα οικονομικά σας και να μειώσετε το στρες όπως:

• Αναγνωρίστε τι σας προκαλεί οικονομικό στρες. Η αγορά δώρων και οι κοινωνικές εκδηλώσεις μπορεί να κοστίζουν ακριβά. Για παράδειγμα, μπορείτε να πείτε στην οικογένεια και στους φίλους σας ότι αποφασίσατε να αγοράσετε δώρα μόνο για τα παιδιά. Δημιουργήστε έναν προϋπολογισμό και τηρήστε τον.
• Βρείτε τρόπους για να διασκεδάσετε με λιγότερα χρήματα. Μην αφήσετε τα χρήματα να σας στερήσουν την οικογένεια και τους φίλους. Αν δεν μπορείτε να αντέξετε οικονομικά ένα γεύμα σε ακριβό εστιατόριο ή ένα ποτό, οργανώστε ένα μπάρμπεκιου ή ένα πάρτι στο σπίτι, στο οποίο ο καθένας θα φέρει φαγητά.