Μύθοι για τις κρίσεις πανικού και θεραπευτικές επιλογές

Κρίσεις πανικού και μύθοι

Δυστυχώς υπάρχουν πολλές παρερμηνείες και μύθοι για τις κρίσεις πανικού. Είναι δύσκολο να εξηγήσει κάποιος που βιώνει κρίσεις πανικού το πως αισθάνεται σε άλλους ανθρώπους, ειδικά όταν υπάρχουν τόσες πολλές παρανοήσεις και λάθος συμπεράσματα για αυτές τις κρίσεις.

Αλήθειες για τις κρίσεις πανικού

Οι κρίσεις πανικού τυπικά εμφανίζονται με την αίσθηση του φόβου και της άγχους. Κατά την διάρκεια μιας κρίσης πανικού, ένα άτομο μπορεί να αισθάνεται 4 ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Αρρυθμία ή ταχυπαλμία
• Αίσθηση πνιγμού ή ασφυξίας
• Πόνο στο στήθος
• Τρέμουλο
• Δύσπνοια
• Αποπροσωποποίηση και αποπραγματοποίηση
• Ναυτία ή κοιλιακό άλγος
• Φόβο ότι θα χάσει τον έλεγχο του εαυτού του, ότι θα τρελαθεί
• Υπερβολική εφίδρωση
• Νευρικότητα
• Φόβο θανάτου

Μύθοι για τις κρίσεις πανικού

Ακολουθούν κάποιοι μύθοι που κυκλοφορούν σχετικά με τις κρίσεις πανικού:

Μύθος: Οι κρίσεις πανικού είναι μια υπερβολική αντίδραση στο στρες και στην ανησυχία.

Ίσως να έχετε ακούσει κάποιον να λέει “Ήμουν τόσο αγχωμένος, σχεδόν έπαθα κρίση πανικούʺ, ʺΜε τρόμαξες τόσο πολύ, ξεκίνησα να παθαίνω κρίση πανικούʺ ή ʺ Έπαθα κρίση πανικού γιατί ήμουν πολύ νευρικόςʺ. Αυτές οι εκφράσεις υποβιβάζουν το τι σημαίνει πραγματικά η κρίση πανικού. Το αναμενόμενο άγχος ή η νευρικότητα λόγω γεγονότων στη ζωή μας δεν είναι το ίδιο με το παθαίνει κάποιος κρίση πανικού. Οι άνθρωποι με διαταραχή πανικού μπορεί να πάθουν κρίση πανικού χωρίς κάποια αιτία, χωρίς προειδοποίηση ή χωρίς απαραίτητα κάποιο ερέθισμα. Τα άτομα που αντιμετωπίζουν κρίσεις πανικού ίσως να μάθουν να ελέγχουν αυτές τις κρίσεις, αλλά δεν έχουν τον έλεγχο για το πότε θα εμφανιστούν. Η επιστήμη δεν γνωρίζει ακόμα γιατί παθαίνουμε μία κρίση πανικού.

Μύθος:Οι “κρίσεις πανικού” είναι μόνο ένα σύμπτωμα της “διαταραχής πανικού”.

Αν και οι κρίσεις πανικού είναι το κύριο σύμπτωμα της διαταραχής πανικού, αυτές οι κρίσεις μπορεί να συμβούν και σε άλλες ιατρικές καταστάσεις ή ψυχικές νόσους. Οι κρίσεις πανικού συνδέονται με πολλές διαταραχές ψυχικής υγείας όπως η Διαταραχή Γενικευμένου Άγχους, η αγοραφοβία, οι διατροφικές διαταραχές, η Διαταραχή Κοινωνικής Φοβίας, η κατάθλιψη, και η Διπολική Διαταραχή. Επίσης, αυτές οι κρίσεις μπορεί να συνδέονται με σοβαρές ιατρικές καταστάσεις όπως η Διαταραχή του Ευερέθιστου Εντέρου, νοσήματα του γαστρεντερικού συστήματος και διαταραχές ύπνου.

Μύθος: Οι κρίσεις πανικού μπορεί να συμβούν μόνο όταν το άτομο είναι ξύπνιο.

Οι κρίσεις πανικού συμβαίνουν πιο συχνά όταν το άτομο είναι ξύπνιο, ωστόσο, μπορεί να συμβούν και στην διάρκεια του ύπνου. Γνωστές και ως “νυχτερινές κρίσεις πανικού”, αυτά τα συμπτώματα μπορούν να ξυπνήσουν ένα άτομο από τον ύπνο του. Δεν είναι ασυνήθιστο για τα άτομα να αισθάνονται τρομοκρατημένα όταν συμβαίνει αυτό. Οι νυχτερινές κρίσεις πανικού συχνά συνυπάρχουν με φόβο και αποπροσωποποίηση. Το άτομο ίσως να πιστεύει ότι βλέπει εφιάλτη και δυσκολεύεται να ξανακοιμηθεί ακόμα και όταν η κρίση πανικού υποχωρεί.

Μύθος: Η διαταραχή πανικού είναι σημάδι αδυναμίας και ανικανότητας ελέγχου των συναισθημάτων.

 Αυτός ο μύθος είναι αποκαρδιωτικός για τους ανθρώπους που παλεύουν με την διαταραχή πανικού και την αγοραφοβία.

Η αλήθεια είναι ότι κανένας δεν επιλέγει να υποφέρει από αυτή την κατάσταση και πως μπορεί να συμβεί στον οποιονδήποτε.

Η διαταραχή πανικού είναι μια αναγνωρισμένη διαταραχή της ψυχικής υγείας.

Μύθος: Οι κρίσεις πανικού μπορεί να κάνουν κάποιον να τρελαθεί και να χάσει τον έλεγχο του εαυτού του.

Οι κρίσεις πανικού είναι το σήμα κατατεθέν της Διαταραχής Πανικού. Αυτές οι κρίσεις μπορεί να οδηγήσουν σε πολλές σκέψεις που προκαλούν αναστάτωση και σωματικές αντιδράσεις. Το σύμπτωμα της κρίσης πανικού είναι ότι μπορεί να αισθάνεται κάποιος τόσο κατακλυσμένος από συναισθήματα που ίσως να φοβάται ότι θα χάσει τον έλεγχο του εαυτού του ή το μυαλό του. Ίσως κάποιος να πιστεύει ότι θα εμφανίσει μια πολύ σοβαρή ψυχική νόσο, όπως η σχιζοφρένεια, η οποία προκαλεί παραισθήσεις και ψευδαισθήσεις.

Οι κρίσεις πανικού γενικά φτάνουν στην κορύφωση μέσα σε 10 λεπτά πριν αρχίσουν σταδιακά να υποχωρούν. Όταν η κρίση πανικού περάσει, το άτομο μπορεί να αισθάνεται ότι θα ξαναέρθει για μικρό χρονικό διάστημα, αλλά δεν έχει κανένα λόγο να ανησυχεί ότι θα τρελαθεί (τεστ σχιζοφρένειας).

Αν και οι κρίσεις πανικού μπορεί να είναι πολύ ενοχλητικές, τα άτομα δεν χάνουν την επαφή με την πραγματικότητα. Ίσως κάποιος να αισθάνεται αποπροσωποποίηση και αποκοπή από την πραγματικότητα. Όσο δυσάρεστο και να είναι αυτό το συναίσθημα, δεν είναι σημάδι ψύχωσης. Κάποιες άλλες ψυχικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη και το μετατραυματικό στρες, συχνά συνυπάρχουν με την διαταραχή πανικού. Ωστόσο, η διαταραχή πανικού δεν σχετίζεται συχνά με την σχιζοφρένεια.

Μύθος: Μπορείτε να πεθάνετε από κρίση πανικού.

 Συνήθως τα άτομα που παθαίνουν για πρώτη φορά κρίση πανικού καταλήγουν στα επείγοντα περιστατικά, καθώς ανησυχούν ότι βιώνουν μια επείγουσα ιατρική κατάσταση και πως θα πεθάνουν. Τα συμπτώματα όπως η αρρυθμία, ο πόνος στο στήθος, η έντονη εφίδρωση και η δύσπνοια τρομοκρατούν το άτομο που αισθάνεται ότι χρειάζεται άμεσα τις πρώτες βοήθειες. Οι κρίσεις πανικού ίσως να έχουν συμπτώματα που μπορούν να μιμηθούν άλλες ιατρικές καταστάσεις, αλλά δεν απειλούν την ζωή. Σε περίπτωση αμφιβολίας πρέπει πάντα να ζητήσετε ιατρική βοήθεια.

Μύθος: Οι κρίσεις πανικού μπορούν να αποφευχθούν.

 Πολλοί άνθρωποι έχουν την πεποίθηση ότι μπορούν να προλάβουν τις κρίσεις πανικού αποφεύγοντας τις αιτίες που τις προκαλούν. Για παράδειγμα, ένα άτομο που φοβάται τα αεροπλάνα και παθαίνει κρίση πανικού, απλά επιλέγει να μην πετάει με αεροπλάνα. Ωστόσο, αυτό είναι λάθος για πολλούς λόγους.

Πρώτον, οι άνθρωποι με διαταραχή πανικού παθαίνουν κρίσεις πανικού απρόσμενα, χωρίς προφανή αιτία. Δεν υπάρχει κάτι που μπορούν να αποφύγουν, καθώς οι κρίσεις μπορούν να συμβούν οποιαδήποτε στιγμή. Δεύτερον, ένα άτομο με φοβία ίσως να παθαίνει κρίσεις πανικού όταν αντιμετωπίζει τον συγκεκριμένο φόβο, όπως τα αεροπλάνα. Ωστόσο, η αποφυγή αντικειμένων ή καταστάσεων μόνο αυξάνουν την ανησυχία και τον φόβο του ατόμου. Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους να ξεπεράσετε ότι σας αγχώνει είναι να το αντιμετωπίσετε προσπαθώντας να είστε σε χαλαρή κατάσταση.

Μύθος: Υπάρχουν λίγα που μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε τις κρίσεις πανικού.

Για να αντιμετωπίσετε τους φόβους σας και να διαχειριστείτε τις κρίσεις πανικού το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να ζητήσετε βοήθεια από ένα ψυχίατρο. Πρώτα θα πρέπει να κανονίσετε ένα ραντεβού με τον γιατρό σας για να εκτιμηθεί η ψυχική σας υγεία ή η ψυχική κατάσταση που σας προκαλεί κρίσεις πανικού. Όταν γίνει η διάγνωση ο γιατρός σας θα σας βοηθήσεις να αποφασίσετε την θεραπεία. Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπεία. Μέσω της συνεχιζόμενης αγωγής, μπορείτε να ελέγξετε αυτές τις κρίσεις και να επιστρέψετε στα φυσιολογικά επίπεδα λειτουργικότητας.

Μερικές θεραπευτικές επιλογές για τις κρίσεις πανικού περιλαμβάνουν:

• Την ψυχοθεραπεία
• Την αντικαταθλιπτική αγωγή
• Τις βενζοδιαζεπίνες (αγχολυτικά όπως το Xanax)

Αυτές οι θεραπευτικές επιλογές συχνά συνοδεύονται από τεχνικές όπως οι βαθιές αναπνοές, η χαλάρωση των μυών, και η απευαισθητοποίηση. Επίσης πολύ χρήσιμες μπορεί να είναι εναλλακτικές μέθοδοι όπως:

• Η ομοιοπαθητική
• Το EMDR

Μύθος: Οι άνθρωποι με διαταραχή πανικού πρέπει να παίρνουν φαρμακευτική αγωγή για το υπόλοιπο της ζωή τους.

Μερικά από τα πλεονεκτήματα της φαρμακευτικής αγωγής περιλαμβάνουν την μείωση του άγχους, την βελτίωση της λειτουργικότητας και την μείωση της έντασης και του αριθμού των κρίσεων πανικού. Παρόλο αυτά τα πλεονεκτήματα, πολλοί άνθρωποι ανησυχούν ότι θα πρέπει να παίρνουν φάρμακα για το υπόλοιπο της ζωής τους. Ωστόσο, η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να χορηγηθεί για περιορισμένο χρονικό διάστημα, όσο το άτομο αντιμετωπίζει τις κρίσεις και μέχρι να μάθει αποτελεσματικούς τρόπους διαχείρισης αυτών.

Θεραπευτικές επιλογές για τις κρίσεις πανικού

Αν και οι κρίσεις πανικού είναι τρομακτικές και η διαταραχή πανικού μπορεί να επηρεάσει κάθε πτυχή της ζωής, ευτυχώς η θεραπεία μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματική στην μείωση του αριθμού των κρίσεων πανικού και στην βελτίωση της ποιότητας της ζωής.

Υπάρχουν πολλές διαφορετικές επιλογές για την θεραπεία της διαταραχής πανικού και ο συνδυασμός αυτών είναι ο πιο αποτελεσματικός. Οι θεραπείες περιλαμβάνουν διαφορετικούς τύπους ψυχοθεραπείας, φαρμακευτική αγωγή, αλλαγές στον τρόπο ζωής και ανακούφιση από το στρες.

Ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία είναι ο θεμέλιος λίθος για την θεραπεία της διαταραχής πανικού και η καλύτερη θεραπευτική επιλογή για την μείωση της επίπτωσης των κρίσεων πανικού στο μέλλον.

Το πρώτο βήμα στην ψυχοθεραπεία είναι απλά η ενημέρωση, και η εξήγηση του τι ακριβώς συμβαίνει κατά την διάρκεια μιας κρίσης πανικού. Ίσως να έχετε σωματικά συμπτώματα που σας ανησυχούν. Ένας ψυχοθεραπευτής θα σας εξηγήσει τι συμβαίνει στο σώμα σας και πως ο μηχανισμός “πάλης ή φυγής” (fight or flight) προκαλεί τα συμπτώματα.Οι ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις που είναι επιτυχείς στην διαταραχή πανικού περιλαμβάνουν:

• ψυχοθεραπεία που επικεντρώνεται στην συμπεριφορά και στην διαδικασία της σκέψης για την κατανόηση και τον έλεγχο της ανησυχίας και των κρίσεων πανικού. Η θεραπεία επικεντρώνεται στις επαναλαμβανόμενες και καταστροφικές συμπεριφορές και σκέψεις που συμβάλλουν στην εμφάνιση των συμπτωμάτων. Χρησιμοποιούνται δύο βασικά βήματα στην θεραπεία της διαταραχής πανικού. Το πρώτο είναι η αναγνώριση των αρνητικών σκέψεων και συμπεριφορών. Αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους με την καταγραφή μερικές φορές να παίζει σημαντικό ρόλο. Όταν αυτές οι αρνητικές σκέψεις και συμπεριφορές αναγνωριστούν θα ξεκινήσετε να χτίζετε υγιείς τρόπους αντιμετώπισης για να αλλάξετε τον αρνητικό τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς. Μια άλλη μέθοδος που χρησιμοποιείται είναι η απευαισθητοποίηση, στην οποία το άτομο αργά εκτίθεται όλο και περισσότερο σε πράγματα που του προκαλούν πανικό μέχρι πλέον να μην παθαίνει κρίσεις πανικού.
• ψυχοθεραπεία που βοηθά τον ασθενή να συνειδητοποιήσει τις ασυνείδητες συγκρούσεις και να αναγνωρίσει μηχανισμούς άμυνας που επηρεάζουν την εξέλιξη των συμπτωμάτων. Το επίκεντρο αυτής της θεραπείας είναι να βγουν στην επιφάνεια ασυνείδητες επώδυνες σκέψεις, αναμνήσεις, συναισθήματα και ενδοψυχικές συγκρούσεις.

Φαρμακευτική αγωγή

Η φαρμακευτική αγωγή που χρησιμοποιείται πιο συχνά για την διαταραχή πανικού περιλαμβάνει αντικαταθλιπτικά και αγχολυτικά. Η διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από το κάθε άτομο. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αν ο ψυχίατρός σας προτείνει ένα αντικαταθλιπτικό δεν σημαίνει ότι ο γιατρός πιστεύει ότι έχετε κατάθλιψη. Όλα τα αντικαταθλιπτικά δουλεύουν αλλάζοντας μια ή περισσότερες χημικές ουσίες του εγκεφάλου (νευροδιαβιβαστές):

• Την σεροτονίνη, η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στην ρύθμιση της διάθεσης, της ανησυχίας, της όρεξης και της σεξουαλικότητας.
• Την νορεπινεφρίνη, η οποία επηρεάζει τον ύπνο και την εγρήγορση, και σχετίζεται με τον μηχανισμό “πάλης ή φυγής” (fight or flight).
• Την ντοπαμίνη, η οποία επηρεάζει την κίνηση του σώματος και επίσης σχετίζεται με τα κίνητρα, την ανταμοιβή, την ενίσχυση και τις εθιστικές συμπεριφορές. Πολλές θεωρίες προτείνουν ότι η ντοπαμίνη παίζει ρόλο σε ψυχωσικά συμπτώματα.

Αντικαταθλιπτικά

Τα αντικαταθλιπτικά χρησιμοποιούνται για την θεραπεία της διαταραχής πανικού. Τα αντικαταθλιπτικά που χορηγούνται πιο συχνά είναι οι SSRIs, με τους MAOIsνα χρησιμοποιούνται άτυπα όταν άλλα φάρμακα αποτυγχάνουν.

• Επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs). Οι SSRIs αυξάνουν τα επίπεδα της σεροτονίνης στον εγκέφαλο. Παραδείγματα αποτελούν το Seroxat (παροξετίνη), το Zoloft (σερτραλίνη),και το Ladose (φλουοξετίνη, "το χάπι της χαράς").
• Οι επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης (SNRIs). Οι SNRIs δρουν στη σεροτονίνη και στη νορεπινεφρίνη του εγκεφάλου. Παραδείγματα περιλαμβάνουν το Efexor (βενλαφαξίνη), και το Cymbalta (ντουλοξετίνη).
• Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (TCAs). Τα TCAs επιδρούν στην σεροτονίνη, την νορεπινεφρίνη και στην ντοπαμίνη. Παραδείγματα αποτελούνη η  ιμιπραμίνη και η αμιτρυπτιλίνη.
• Οι αναστολείς μονοαμινοξειδάσης (MAOIs). ΤΑ ΜΑΟΙ είναι αντικαταθλιπτικά που δεν χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα. Οι MAOIs αναστέλλουν τον πανικό αλλάζοντας τις ουσίες στον εγκέφαλο. Παραδείγματα αποτελούν το Nardil(φαινελζίνη) και το Parnate (τρανυλοκυπρομίνη). Οι MAOIs είναι φάρμακα που χρειάζονται μεγαλύτερη προσοχή και απαιτούν μια πολύ αυστηρή διατροφή καθώς τα φάρμακα αυτά μπορούν να αλληλεπιδράσουν επικίνδυνα με κάποιες τροφές, ποτά και άλλα φάρμακα.

Αγχολυτική φαρμακευτική αγωγή

Τα αγχολυτικά φάρμακα (όπως οι βενζοδιαζεπίνες) χρησιμοποιούνται συμπληρωματικά για τις κρίσεις πανικού.