Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας

Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας

Στα media βλέπουμε πολύ συχνά τον όρο "ναρκισσισμός" και η ναρκισσιστική συμπεριφορά βρίσκεται στο επίκεντρο τα τελευταία χρόνια. Ο νάρκισσος είναι ένα άτομο που είναι εγωκεντρικό και χειριστικό. Ωστόσο είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε την διαφορά της ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας με τον ναρκισσισμό. Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορεί να έχουν κάποιες ναρκισσιστικές συμπεριφορές περιστασιακά, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχουν μια σοβαρή ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας.

Ο ναρκισσισμός μπορεί να είναι σε ένα βαθμό υγιής, με την προϋπόθεση ότι δεν προκαλεί δυσλειτουργικές συμπεριφορές ή προβλήματα στις κοινωνικές και επαγγελματικές σχέσεις ενός ανθρώπου. Ούτως ή άλλως ζούμε σε μια εποχή που η τεχνολογία και τα social media ενισχύουν τις ναρκισσιστικές συμπεριφορές. Όμως οι άνθρωποι με υγιή ναρκισσισμό έχουν μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση και δεν συμπεριφέρονται με τοξικότητα προς τους άλλους.

Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας

Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι ένα εξαιρετικά δυσλειτουργικό μοτίβο σκέψης και συμπεριφοράς που επηρεάζει δύο ή περισσότερες από τις ακόλουθες πτυχές:

• Την σκέψη
• Τα συναισθήματα
• Την αλληλεπίδραση με τους άλλους
• Τις παρορμητικές συμπεριφορές

Αυτό το μοτίβο σκέψης και συμπεριφοράς είναι άκαμπτο και επηρεάζει σημαντικά τη ζωή ενός ατόμου, έχοντας σοβαρές επιδράσεις στην προσωπική και επαγγελματική ζωή. Αυτό το μοτίβο μπορεί να αναπτυχθεί στην παιδική ή στην εφηβική ηλικία. Δεν είναι ένα προσωρινό πρόβλημα που προκαλείται από γεγονότα της ζωής, ούτε κομμάτι μιας άλλης ψυχικής διαταραχής.

Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας - συμπτώματα

Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας περιλαμβάνει τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Μια συντριπτικά μεγαλειώδης αίσθηση του εαυτού
• Συνεχείς φαντασιώσεις εξουσίας και δύναμης
• Ένα άτομο νιώθει ότι μπορεί να το κατανοήσουν μόνο οι άνθρωποι που είναι τόσο ξεχωριστοί και μοναδικοί όσο αυτό
• Ζητά συνεχώς επιβεβαίωση λόγω της εύθραυστης αυτοεκτίμησης του
• Έχει μη ρεαλιστικές προσδοκίες από τους άλλους και περιμένει να ικανοποιούν τις ανάγκες και τις επιθυμίες του
• Εκμεταλλεύεται τους άλλους για να πάρει αυτό που θέλει
• Έλλειψη ενσυναίσθησης και συμπόνιας προς τους άλλους
• Επικεντρώνεται στο φθόνο και πιστεύει ότι οι άλλοι τον ζηλεύουν
• Εμφανίζει σταθερά αλαζονική συμπεριφορά

Για να γίνει η διάγνωση της ναρκισσιστικής διαταραχής της προσωπικότητας πρέπει να πληρούνται πέντε ή περισσότερα από τα παραπάνω κριτήρια.

Ο παθολογικός ναρκισσισμός και ιδίως η Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας είναι στο άκρο του ναρκισσισμού. Οι άνθρωποι με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας δεν ενδιαφέρονται για τα συναισθήματα των άλλων ή αν θα τους πληγώσουν. Γενικά δεν έχουν συμπόνια και δεν μπαίνουν στη θέση του άλλου. Αν και μερικοί άνθρωποι με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να αναγνωρίζουν τα λάθη τους, δεν θα τα παραδεχτούν ποτέ, ούτε νιώθουν έχουν την ανάγκη να κάνουν κάτι για αυτό. Αντιθέτως πιστεύουν ότι οι άλλοι θα προσαρμοστούν στις ανάγκες τους.

Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας και σχέσεις

Οι σχέσεις με ένα άνθρωπο με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι πολύ δύσκολες. Η σχέση (προσωπική ή φιλική) με ένα νάρκισσο τείνει να επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου λόγω της τοξικής συμπεριφοράς του. Μπορεί κάποιος να είναι γοητευτικός στην αρχή μιας σχέσης ή όταν μπορεί να χρειαστεί κάτι, αλλά είναι χειριστικοί άνθρωποι και επικριτικοί.

Οι άνθρωποι με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας περιβάλλουν τον εαυτό τους με ανθρώπους που ενισχύουν το εγώ τους. Πάντα θέλουν να έχουν περισσότερη εξουσία, καλύτερη κοινωνική κατάσταση και περισσότερο έλεγχο στους άλλους. Οι σχέσεις τους βασίζονται στο αν οι άλλοι είναι χρήσιμοι ή βελτιώνουν την εικόνα τους. Δεν είναι ασυνήθιστο να απομακρύνονται από ανθρώπους όταν πλέον δεν τους χρειάζονται για προσωπικό τους όφελος. Επειδή έχουν ανάγκη να νιώθουν ασφάλεια, οι άνθρωποι με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας εκμεταλλεύονται τους συνεργάτες, τους συναδέλφους και όσους νομίζουν ότι είναι φίλοι τους μέσω ενός κύκλου επιβεβαίωσης και απόρριψης.

Συμπόνια

Οι άνθρωποι με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας προσποιούνται ότι ενδιαφέρονται για τους άλλους. Η συμπόνια είναι ένας τρόπος να ενισχύσουν την εικόνα του "καλού" ατόμου στα μάτια των άλλων.

Οι άνθρωποι με υγιή ναρκισσισμό θέλουν ειλικρινά να βοηθούν τους άλλους. Μιλούν για τις φιλανθρωπικές τους δράσεις, ώστε να βρουν περισσότερη υποστήριξη για κάποιον που έχει ανάγκη. Η συμπόνια τους είναι ανιδιοτελής και δεν έχει σκοπό να λάβουν θαυμασμό ή την προσοχή.

Σχέση με την επιτυχία και την αποτυχία

Οι άνθρωποι με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας τονίζουν τα επιτεύγματά τους και υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους. Δεν είναι ασυνήθιστο για αυτούς να παίρνουν τα εύσημα για την δουλειά των άλλων. Αν δεν μπορούν να εντυπωσιάσουν με όσα κάνουν, θα προσπαθήσουν να δώσουν έμφαση σε αυτά που δεν κάνουν οι άλλοι. Δεν είναι πρόθυμοι να μιλήσουν για τα λάθη και τις αποτυχίες τους γιατί φοβούνται ότι αυτό θα έχει αρνητική επίδραση στη γνώμη των άλλων για αυτούς.

Όταν οι άνθρωποι με ναρκισσισμό μιλούν για τα επιτεύγματά τους, το κάνουν με περηφάνια και ταπεινότητα. Σε αντίθεση με τους ανθρώπους με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας, δεν έχουν ανάγκη να συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους άλλους. Αναγνωρίζουν τα επιτεύγματα των άλλων και μοιράζονται τις αποτυχίες και τα λάθη τους. Κατανοούν ότι τα λάθη είναι ανθρώπινα και μιλούν για τις ατέλειές τους χωρίς να υποτιμούν την αξία τους.

Αντίδραση στην κριτική

Οι άνθρωποι με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι υπερευαίσθητοι στην κριτική και αντιδρούν υπερβολικά σε αυτή. Δεν αναλαμβάνουν την ευθύνη των πράξεων τους ή των συμπεριφορών τους. Κατηγορούν εύκολα τους άλλους για τα λάθη τους.

Οι άνθρωποι με ναρκισσισμό δεν νιώθουν άνετα με την κριτική ή τις διαφωνίες και προσπαθούν να τα αποφύγουν. Αν όμως κάνουν λάθος είναι πρόθυμοι να κάνουν υγιή διάλογο. Αναλαμβάνουν την ευθύνη για τα λάθη τους και θέλουν να κάνουν αλλαγές στην στάση και στη συμπεριφορά τους. Ζητούν συγνώμη χωρίς να νιώθουν ότι υποτιμούν τον εαυτό τους.

Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας ή ναρκισσισμός;

Οι άνθρωποι με ναρκισσισμό έχουν στιγμές ναρκισσιστικής συμπεριφοράς. Ο καθένας μπορεί να γίνει εγωιστής κάποιες φορές. Ο καθένας μπορεί να τονίσει τα επιτεύγματά του, να μην αναλάβει τις ευθύνες που του αναλογούν ή να φερθεί άσχημα. Αυτά δεν κρατούν πολύ στους ανθρώπους με φυσιολογικό ναρκισσισμό, συνειδητοποιούν τα λάθη τους και δουλεύουν για να επουλώσουν τις σχέσεις και να προχωρήσουν. Δεν ντρέπονται να ζητήσουν βοήθεια από φίλους ή από έναν ψυχοθεραπευτή αν το έχουν ανάγκη.

Οι άνθρωποι με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας ασχολούνται συνεχώς με τον εαυτό τους. Φοβούνται ότι κάποιος άλλος μπορεί να είναι πιο ανταγωνιστικός. Η ανάγκη τους για θαυμασμό δεν καλύπτεται ποτέ. Δεν αναγνωρίζουν ότι έχουν κάποιο πρόβλημα ή πιστεύουν ότι τα προβλήματα στις σχέσεις τους οφείλονται στα λάθη των άλλων.

Μπορείτε εσείς (ή κάποιος δικός σας), να κάνετε το online τεστ ναρκισσισμού αν αναρρωτιέστε για το αν εμφανίζετε έντονα στοιχεία ναρκισσισμού.

Αιτίες

Αν και δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρες οι αιτίες που συμβάλλουν στην εμφάνιση της ναρκισσιστικής διαταραχής της προσωπικότητας, οι εμπειρίες της πρώιμης παιδικής ηλικίας παίζουν κύριο ρόλο και περιλαμβάνουν:

• Κακοποίηση ή ψυχικό τραύμα
• Έλλειψη υποστηρικτικού περιβάλλοντος
• Υπερπροστασία από τους γονείς
• Αναξιοπιστία των γονέων

Γενετικοί και βιολογικοί παράγοντες παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο, αν και οι ακριβείς αιτίες είναι πολύπλοκες και ποικίλουν.

Θεραπεία ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας

Η θεραπεία της ναρκισσιστικής διαταραχής της προσωπικότητας περιλαμβάνει την ψυχοθεραπεία. Αν τα συμπτώματα συμβάλλουν σε άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας όπως η κατάθλιψη τότε χρειάζεται και η κατάλληλη θεραπεία και για την κατάθλιψη.

Η ψυχοθεραπεία βοηθά τους ανθρώπους με αυτή τη διαταραχή να μάθουν να επικοινωνούν καλύτερα με τους άλλους ώστε οι σχέσεις τους να είναι ισχυρές και ανταποδοτικές. Η θετική αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους μπορεί να βελτιώσει πολλές πτυχές της ζωής τους. Η ψυχοθεραπεία βοηθά στα εξής :

• βελτίωση στις σχέσεις με τους συνεργάτες
• διατήρηση των προσωπικών σχέσεων
• αναγνώριση των ικανοτήτων ώστε να δημιουργηθεί αντοχή την κριτική
• κατανόηση και διαχείριση των συναισθημάτων
• διαχείριση των θεμάτων αυτοεκτίμησης
• δημιουργία ρεαλιστικών στόχων

Καθώς τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας είναι δύσκολο να αλλάξουν, χρειάζεται αρκετός χρόνος (ειδικής) ψυχοθεραπείας ώστε να υπάρξει βελτίωση. Είναι πολύ σημαντικό να είστε δεσμευμένοι στην θεραπεία.

Μπορείτε να αλλάξετε και κάποιες συνήθειες στην καθημερινότητά σας που θα σας βοηθήσουν:

• αποφύγετε το αλκοόλ και όλα όσα σας προκαλούν αρνητικές συμπεριφορές
• κάντε άσκηση τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα ώστε να ενισχύσετε τη διάθεσή σας
• δεσμευτείτε σε τεχνικές χαλάρωσης, όπως η γιόγκα και ο διαλογισμός για να μειώσετε το άγχος και την ανησυχία