Νευροδιαβιβαστές της Ευτυχίας
Οι περισσότεροι άνθρωποι κατανοούν ότι ο εγκέφαλος ρυθμίζει τη διάθεση αλλά δεν ξέρουν πως ακριβώς συμβαίνει αυτό. Η λειτουργία του εγκεφάλου συνδέεται άμεσα με την συναισθηματική μας υγεία, και οι χημικές ουσίες που κυκλοφορούν στον εγκέφαλο παίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτό.
Τι είναι οι νευροδιαβιβαστές;
Κάθε στιγμή πραγματοποιούνται εκατομμύρια χημικές αντιδράσεις στον εγκέφαλό μας. Αυτές οι αντιδράσεις συνθέτουν το σύστημα που ελέγχει τη διάθεση, την αντίληψη , τη σκέψη και πολλά άλλα.
Οι νευροδιαβιβαστές είναι χημικές ενώσεις που μεταφέρουν μηνύματα μεταξύ των νευρώνων (νευρικών κυττάρων) και στοχεύουν σε κύτταρα σε όλο το σώμα. Τα κύτταρα-στόχοι μπορεί να είναι οι αδένες, οι μύες ή άλλοι νευρώνες.
Δισεκατομμύρια μόρια νευροδιαβιβαστών μετακινούνται συνεχώς για να λειτουργεί ο εγκέφαλος μας, και να ρυθμίζει λειτουργίες όπως η αναπνοή, ο καρδιακός ρυθμός, η μάθηση και η συγκέντρωση. Επίσης επηρεάζουν ψυχολογικές λειτουργίες όπως ο φόβος, η διάθεση, η ευχαρίστηση και η χαρά.
Πώς λειτουργούν οι νευροδιαβιβαστές;
Για να μπορέσουν οι νευρώνες να στείλουν μηνύματα σε όλο το σώμα, χρειάζεται να επικοινωνούν μεταξύ τους και να μεταφέρουν μηνύματα. Ωστόσο, οι νευρώνες δεν συνδέονται με απλό τρόπο μεταξύ τους. Στο άκρο κάθε νευρώνα υπάρχει ένα μικρό κενό που ονομάζεται σύναψη, και για να μπορέσει να επικοινωνήσει με το επόμενο κύτταρο, το σήμα είναι ανάγκη να περάσει αυτό το μικρό κενό. Αυτό συμβαίνει μέσω μιας διαδικασίας που είναι γνωστή ως νευροδιαβίβαση.
Όταν ένα ηλεκτρικό σήμα φτάσει στο άκρο του νευρώνα, προκαλεί την απελευθέρωση των νευροδιαβιβαστών. Έτσι οι νευροδιαβιβαστές περνούν το κενό και μεταφέρονται στα γειτονικά κύτταρα. Αυτά τα κύτταρα έχουν υποδοχείς όπου συνδέονται οι νευροδιαβιβαστές και έτσι προκαλούν αλλαγές στα κύτταρα.
Μετά την απελευθέρωση , ο νευροδιαβιβαστής περνά το κενό της σύναψης και προσδένεται στον υποδοχέα του άλλου νευρώνα, η ενεργοποίηση ή η αναστολή του νευρώνα εξαρτάται από τον τύπο του νευροδιαβιβαστή.
Οι νευροδιαβιβαστές χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: τους διεγερτικούς και τους ανασταλτικούς. Τα διεγερτικά μηνύματα διεγείρουν την εγκεφαλική λειτουργία ενώ τα ανασταλτικά μηνύματα μειώνουν τις χημικές αντιδράσεις.
Τύποι νευροδιαβιβαστών
Οι κύριοι νευροδιαβιβαστές είναι η ντοπαμίνη, η ωκυτοκίνη, η σεροτονίνη και οι ενδορφίνες. Αυτές οι ουσίες ονομάζονται "ορμόνες της χαράς" και έχουν σημαντική επίδραση στη διάθεση, την ψυχική, την συναισθηματική και την σωματική μας υγεία. Όταν νιώθουμε χαρούμενοι, ασφαλείς, περήφανοι το σώμα μας απελευθερώνει αυτές τις ουσίες.
Σεροτονίνη
Η σεροτονίνη παίζει σημαντικό ρόλο σε πολλές νευροψυχολογικές διαδικασίες. Ρυθμίζει τη διάθεση, τα επίπεδα ενέργειας, τις κινήσεις, την αντοχή στον πόνο, την όρεξη.
Η σεροτονίνη παίζει κύριο ρόλο στη διάθεση και στο κεντρικό νευρικό σύστημα και επηρεάζει πολλές λειτουργίες σε όλο το σώμα, όπως:
- Ο μεταβολισμός των οστών
- Η υγεία του καρδιαγγειακού
- Η υγεία των ματιών
- Ο σχηματισμός θρόμβων
- Οι νευρολογικές διαταραχές
Οι μελέτες για τη σεροτονίνη έχουν δείξει ότι είναι ο νευροδιαβιβαστής που εμπλέκεται στη ρύθμιση πολλών δραστηριοτήτων κλειδιά όπως η συμπεριφορά, η διάθεση και η μνήμη. Αυτό εξηγεί γιατί η σεροτονίνη είναι η θεραπεία πρώτης γραμμής για πολλές διαταραχές όπως η μείζονα καταθλιπτική διαταραχή, η διαταραχή μετατραυματικού στρες, το άγχος, η επιθετική συμπεριφορά, η διαταραχή πανικού και η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.
Ντοπαμίνη
Η ντοπαμίνη ενεργοποιεί το σύστημα επιβράβευσης στον εγκέφαλο. Παίζει σημαντικό ρόλο στις καθημερινές συμπεριφορές, όπως το πως νιώθετε, κινείστε ή τρώτε.
Σε στιγμές ευχαρίστησης ή ικανοποίησης, αυξάνονται τα επίπεδα της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Όταν τα επίπεδα της ντοπαμίνης μειώνονται νιώθουμε αβοήθητοι και χωρίς κίνητρο. Η ντοπαμίνη συνδέεται άμεσα με τα κίνητρα και ρυθμίζει την μάθηση. Κάθε φορά που επιτυγχάνουμε κάτι απελευθερώνεται ντοπαμίνη.
Ωκυτοκίνη
Η ωκυτοκίνη είναι γνωστή ως η "ορμόνη της αγάπης" επειδή παίζει σημαντικό ρόλο στο συναισθηματικό δέσιμο και στην σεξουαλική ευχαρίστηση. Οι επιδράσεις της παραγωγής της ωκυτοκίνης είναι οι αντίθετες από αυτές της κορτιζόλης. Νιώθουμε πιο ήρεμοι, χαρούμενοι και ασφαλείς. Η ωκυτοκίνη προάγει τις κοινωνικές σχέσεις και το δέσιμο. Επίσης μας βοηθά να αντιδράμε με υγιείς τρόπους στο στρες.
Ενδορφίνες
Οι ενδορφίνες είναι οι ενώσεις που συνδέονται με συναισθήματα ευφορίας, ευχαρίστησης, και ανακούφισης του πόνου. Δημιουργούν μια αίσθηση ευεξίας και συναισθήματα ευδαιμονίας. Τα χαμηλά επίπεδα ενδορφινών συνδέονται με τον συναισθηματικό και τον σωματικό πόνο, τις ριψοκίνδυνες συμπεριφορές κι τον αυξημένο κίνδυνο εθισμού. Οι ενδορφίνες δρουν ως φυσικά οπιοειδή και βοηθούν στην ανακούφιση του πόνου.