Νόσος Πάρκινσον: συμπτώματα, αιτίες, θεραπεία, πρόληψη

Νόσος Πάρκινσον

Η νόσος του Πάρκινσον (Parkinson) είναι μια διαταραχή του νευρικού συστήματος που επηρεάζει την κίνηση. Τα συμπτώματα εμφανίζονται σταδιακά, μερικές φορές ξεκινούν με ένα ελάχιστα αισθητό τρέμουλο μόνο στο ένα χέρι. Είναι μία χρονία εκφυλιστική νόσος και τα συμπτώματα επιδεινώνονται σταδιακά καθώς η νόσος εξελίσσεται. Το τρέμουλο είναι συχνό αρχικώς, αλλά η διαταραχή εν τέλει προκαλεί δυσκαμψία ή επιβράδυνση της κίνησης. Στα πιο προχωρημένα στάδια του Parkinson, το πρόσωπο μπορεί να έχει ελάχιστες ή καθόλου εκφράσεις. Τα χέρια μπορεί να μην κουνιούνται στο περπάτημα. Ο λόγος γίνεται πιο αργός και μπερδεμένος.

Πόσο συχνό είναι το Πάρκινσον;

Υπολογίζεται ότι 1 στους 500 ανθρώπους επηρεάζεται από το Parkinson. Οι περισσότεροι άνθρωποι με Parkinson αρχίζουν να έχουν συμπτώματα όταν είναι πάνω από 50 ετών, αν και 1 στους 20 ανθρώπους μπορεί να έχει συμπτώματα όταν είναι κάτω από 40 ετών. Κληρονομικότητα υπάρχει στο 5% των περιπτώσεων περίπου.

Πρόγνωση για το Πάρκινσον - προσδόκιμο επιβίωσης

Η νόσος του Πάρκινσον δεν είναι θανατηφόρα, ωστόσο ένας ασθενής μπορεί να πεθάνει από τις μακροχρόνιες επιπτώσεις τις νόσου. Το προσδόκιμο επιβίωσης πλέον (με τη σύγχρονη αγωγή και ιατρική) είναι περίπου το ίδιο με αυτό των υπολοίπων ανθρώπων. Η νόσος Πάρκινσον συνήθως εμφανίζεται στην ηλικία των 60 ετών, και ο ασθενής μπορεί να ζήσει 10 με 20 χρόνια μετά τη διάγνωση.

Αν και το Parkinson δεν μπορεί να θεραπευτεί, η φαρμακευτική αγωγή βελτιώνει σημαντικά τα συμπτώματα.

Συμπτώματα Πάρκινσον

Τα συμπτώματα του Parkinson μπορεί να διαφέρουν στον κάθε άνθρωπο. Τα πρώιμα σημάδια μπορεί να είναι ήπια και να περνούν απαρατήρητα. Τα συμπτώματα συχνά ξεκινούν στην μια πλευρά του σώματος και συνήθως επιδεινώνονται σε αυτή την πλευρά, μέχρι να αρχίσει να επηρεάζεται και η άλλη πλευρά.

Τα συμπτώματα του Parkinson περιλαμβάνουν:

• Τρέμουλο: το τρέμουλο συνήθως εμφανίζεται σε ένα άκρο, συχνά στο χέρια ή στα δάχτυλα. Μπορεί να δάχτυλά να κουνιούνται μπρος πίσω. Το χέρι συνήθως τρέμει όταν ξεκουράζεται.
• Επιβράδυνση στην κίνηση (βραδυκινησία) : με τον καιρό, η νόσος του Parkinson επιβραδύνει την κίνηση, κάνοντας δύσκολες ακόμη και τις πιο απλές κινήσεις, έτσι χρειάζεται πολύς χρόνος για να ολοκληρωθεί μια εργασία. Τα βήματα γίνονται πιο μικρά στο περπάτημα. Μπορεί το άτομο να δυσκολεύεται να σηκωθεί από την καρέκλα. Μπορεί να σέρνει τα πόδια του στην προσπάθειά του να περπατήσει.
• Άκαμπτοι μύες: η μυϊκή δυσκαμψία παρατηρείται σε όλο το σώμα. Οι μύες μπορεί να πονάνε και να περιορίζεται έτσι η κίνηση.
• Διαταραχή της στάσης και της ισορροπίας: ο ασθενής μπορεί να είναι σκυμμένος ή να έχει θέματα ισορροπίας.
• Απώλεια των αυτόματων κινήσεων: μπορεί το άτομο να μην μπορεί να κάνει ασυνείδητες κινήσεις, όπως το να ανοιγοκλείνει τα μάτια, να χαμογελά ή να κουνά τα χέρια του όταν περπατά.
• Αλλαγές στην ομιλία: μπορεί ο ασθενής να μιλά ήρεμα, γρήγορα ή να διστάζει να μιλήσει. Ο λόγος μπορεί να γίνει μονότονος.
• Αλλαγές στον τρόπο γραφής: ο ασθενής μπορεί να δυσκολεύεται να γράψει και τα γράμματα να είναι μικρά.

Στάδια Πάρκινσον

Στην εξέλιξη της νόσου του Πάρκινσον, εμφανίζονται 5 στάδια:

Στάδιο 1^ο: τα συμτπώματα είναι ήπια και δεν επηρεάζουν την λειτουργικότητα στην καθημερινότητα ή το προσδόκιμο επιβίωσης. Τα πρώιμα σημάδια μπορεί να περιλαμβάνουν τρέμουλο, αλλαγές στη στάση και στις εκφράσεις του πρόσωπου.

Στάδιο 2^ο: τα συμπτώματα είναι μέτριας βαρύτητας και γίνονται περισσότερο αντιληπτά σε σχέση με αυτά του 1^ου σταδίου. Μπορεί να αρχίσουν να επηρεάζουν την ζωή και τις υποχρεώσεις, αλλά δεν επηρεάζουν το προσδόκιμο επιβίωσης. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν δυσκολία στη βάδιση, δυσακαμψία μυών, σημαντικές αλλαγές στη στάση του σώματος, δυσκολίες στην ομιλία.

Στάδιο 2^ο: παρατηρείται μεγαλύτερη δυσκολία με την ισορροπία και την κίνηση. Οι άνθρωποι παραμένουν ανεξάρτητοι, αλλά η καθημερινότητα γίνεται μία πρόκληση. Σε αυτό το στάδιο είναι συχνές οι πτώσεις, οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν το προσδόκιμο επιβίωσης.

Στάδιο 4^ο: τα συμπτώματα πλέον είναι σοβαρά και περιορίζουν τον ασθενή, και οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζήσουν πλέον μόνοι τους για λόγους ασφαλείας. Μπορεί να καταφέρνουν να στέκονται όρθιοι μόνοι τους, αλλά χρειάζονται βοήθεια για να μετακινηθούν και να εκτελέσουν άλλες λειτουργίες. Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος πτώσεων.

Στάδιο 5^ο: τα συμπτώματα σε αυτό το στάδιο είναι εξουθενωτικά και προκαλούν ουσιαστικά αναπηρία. Ο ασθενής είναι αδύνατο να περπατήσει ή να σταθεί και μπορεί να χρειάζονται καροτσάκι. Χρειάζονται βοήθεια όλη την μέρα και για όλες τις δραστηριότητες. Μπορεί να εμφανιστούν ψευδαισθήσεις και παραισθήσεις (επηρεάζουν το 20-40% των ασθενών). Οι ασθενείς είναι επιρρεπείς σε πτώσεις και λοιμώξεις.

Αιτίες Πάρκινσον

Η νόσος του Parkinson είναι μια νευρολογική διαταραχή, η οποία εμφανίζεται όταν συμβαίνουν αλλαγές στον εγκέφαλο. Το τι συμβαίνει ακριβώς δεν είναι ξεκάθαρο, αλλά οι επιστήμονες έχουν αναγνωρίσει κάποιες αιτίες.

Χαμηλά επίπεδα ντοπαμίνης

Τα συμπτώματα της νόσου του Parkinson είναι κυρίως αποτέλεσμα των χαμηλών επιπέδων της ντοπαμίνης, ενός νευροδιαβιβαστή. Αυτό συμβαίνει όταν τα κύτταρα που παράγουν ντοπαμίνη στον εγκέφαλο πεθαίνουν.

Η ντοπαμίνη παίζει σημαντικό ρόλο στην μεταφορά των μηνυμάτων στα διάφορα τμήματα του εγκεφάλου που ελέγχουν την κίνηση και το συντονισμό. Τα χαμηλά επίπεδα ντοπαμίνης κάνουν ακόμη πιο δύσκολο τον έλεγχο της κίνησης. Όσο περισσότερο μειώνονται τα επίπεδα της ντοπαμίνης, τόσο πιο σοβαρά γίνονται τα συμπτώματα.

Χαμηλά επίπεδα νορεπινεφρίνης

Στη νόσο του Parkinson παρατηρείται βλάβη στις νευρικές απολήξεις που παράγουν έναν άλλο νευροδιαβιβαστή, την νορεπινεφρίνη, η οποία συμβάλλει στην κυκλοφορία του αίματος και σε άλλες αυτόματες λειτουργίες του σώματος.

Τα χαμηλά επίπεδα νορεπινεφρίνης στη νόσο του Parkinson μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο για κινητικά και μη συμπτώματα, όπως:

• δυσκαμψία και ακαμψία
• αστάθεια
• τρέμουλο
• άγχος
• έλλειψη συγκέντρωσης
• άνοια
• κατάθλιψη

Αυτό εξηγεί γιατί οι άνθρωποι με Parkinson έχουν συχνά ορθοστατική υπόταση. Αυτή η κατάσταση παρατηρείται όταν η αρτηριακή πίεση αλλάζει όταν κάποιος στέκεται όρθιος, νιώθει ότι ζαλίζεται και έτσι αυξάνεται ο κίνδυνος πτώσεων.

Σωμάτια Lewy

Ένα άτομο με Parkinson μπορεί να εμφανίζει πλάκες α-συνουκλεϊνης ή σωματίων Lewy, στον εγκέφαλο. Η συσσώρευση των σωματίων Lewy μπορεί να οδηγήσει στην καταστροφή των νευρικών κυττάρων, και αυτό οδηγεί σε αλλαγές στην κίνηση, στη σκέψη, στη συμπεριφορά και στη διάθεση. Επίσης μπορεί να οδηγήσει στην άνοια.

Η άνοια με σωμάτια Lewy δεν είναι το ίδιο με τη νόσο του Parkinson, αλλά οι άνθρωποι μπορεί να έχουν και στις δύο περιπτώσεις συμπτώματα που μοιάζουν μεταξύ τους.

Γενετικοί παράγοντες

Τα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχουν αλλαγές σε πολλά γονίδια που συνδέονται με τη νόσο του Parkinson, αλλά η νόσος δεν θεωρείται κληρονομική. Γενετικοί παράγοντες φαίνεται να προκαλούν μόνο το 10% των περιπτώσεων, ειδικά ανάμεσα στους ανθρώπους με πρώιμη έναρξη της νόσου.

Αυτοάνοσα νοσήματα

Οι μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να υπάρχει μια πιθανή γενετική σύνδεση ανάμεσα στη νόσο του Parkinson και αυτοάνοσα νοσήματα όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα.

Παράγοντες κινδύνου για Πάρκινσον

Οι παράγοντες κινδύνου για τη νόσο του Parkinson περιλαμβάνουν:

• Την ηλικία: οι νέοι ενήλικες σπάνια εμφανίζουν Parkinson. Συνήθως εμφανίζεται στην μέση ηλικία ή αργότερα, και ο κίνδυνος αυξάνεται όσο αυξάνεται η ηλικία. Οι άνθρωποι εμφανίζουν τη νόσο στα 60 περίπου έτη ή αργότερα.
• Κληρονομικότητα: όταν κάποιος έχει ένα στενό συγγενή με Parkinson τότε αυξάνονται οι πιθανότητες να εμφανίσει τη νόσο. Ωστόσο, οι πιθανότητες είναι μικρές εκτός και αν υπάρχουν πολλοί συγγενείς στην οικογένεια με Parkinson.
• Φύλο: οι άνδρες έχουν περισσότερες πιθανότητες από τις γυναίκες να εμφανίσουν Parkinson.
• Έκθεση σε τοξίνες: η συνεχής έκθεση σε ζιζανιοκτόνα και φυτοφάρμακα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης του Parkinson.

Θεραπεία του Parkinson

Αν και δεν υπάρχει μόνο μια θεραπεία για το Parkinson, υπάρχουν θεραπευτικές επιλογές που βοηθούν στη μείωση των κύριων συμπτωμάτων και στη διατήρηση της ποιότητας της ζωής όσο το δυνατό περισσότερο.

Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν:

• ομάδες υποστήριξης, φυσιοθεραπεία και εργοθεραπεία
• αντιπαρκινσονικά φάρμακα όπως η λεβοντόπα (Madopar, Sinemet, Stalevo)
• σε κάποιες περιπτώσεις, χειρουργείο στον εγκέφαλο

Μπορεί στα αρχικά στάδια του Parkinson να μην χρειάζεστε θεραπεία, καθώς τα συμπτώματα είναι συνήθως ήπια. Αλλά χρειάζεται να επισκέπτεστε τακτικά το γιατρό σας ώστε να παρακολουθείτε την εξέλιξη της νόσου.

Πρόληψη Πάρκινσον

Επειδή η αιτία του Parkinson είναι άγνωστη, οι τρόποι πρόληψης της νόσου παραμένουν μυστήριο. Κάποιες μελέτες έχουν δείξει ότι η τακτική αερόβια άσκηση μπορεί να μειώνει τον κίνδυνο για νόσο του Parkinson.

Κάποιες άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που καταναλώνουν καφεΐνη, που υπάρχει στον καφέ, στο τσάι, στην κόκα κόλα, έχουν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν Parkinson συγκριτικά με αυτούς που δεν πίνουν. Το πράσινο τσάι συνδέεται επίσης με το μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης του Parkinson. Ωστόσο, παραμένει άγνωστο πότε η καφεΐνη προστατεύει από το Parkinson, ή αν υπάρχει κάποια άλλη σύνδεση.