Ο ρόλος του θύματος και Κατάθλιψη

Ο ρόλος του θύματος και Κατάθλιψη

Ο ρόλος του θύματος εμφανίζεται όταν ένα άτομο νιώθει ότι είναι στο έλεος των άλλων ανθρώπων ή ότι η μοίρα του εξαρτάται από τους άλλους επειδή δεν έχει τον έλεγχο της ζωής του. Η νοοτροπία του θύματος μπορεί να αφορά και ανθρώπους που δεν έχουν κατάθλιψη, αλλά συχνά παρατηρείται σε καταθλιπτικούς ανθρώπους.

Τι είναι η νοοτροπία του θύματος;

Η νοοτροπία του θύματος είναι μια νοοτροπία που παραλύει ένα άτομο επειδή πιστεύει ότι είναι αδύναμο ή εξαρτάται πλήρως από τις εξωτερικές συνθήκες. Είναι ένας κύκλος περιοριστικών πεποιθήσεων, αρνητικών σκέψεων και συναισθημάτων που μπορεί να υπονομεύουν την προσωπική εξέλιξη και πρόοδο. Οι άνθρωποι με τη νοοτροπία του θύματος συχνά νιώθουν ότι οι άλλοι τους κακομεταχειρίζονται ή ότι η ζωή είναι άδικη μαζί τους. Μπορεί επίσης να δυσκολεύονται να αναλάβουν την ευθύνη για τη συμβολή τους σε μια δεδομένη κατάσταση. Βέβαια, αυτά  τα άτομα πρέπει να εξερευνούν όλες τις καταστάσεις που συνέβαλλαν στη δημιουργία αυτής της οπτικής.

Ποια είναι τα συμπτώματα της νοοτροπίας του θύματος;

Όλοι μας μπορεί να βιώνουμε αρνητικές καταστάσεις και δυσκολίες στις οποίες νιώθουμε θύματα. Για αυτό είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τα σημάδια της νοοτροπίας του θύματος.

Η νοοτροπία του θύματος χαρακτηρίζεται από την αίσθηση αδυναμίας, αβοηθητότητας και απαισιοδοξίας. Οι άνθρωποι με την νοοτροπία του θύματος νιώθουν ότι είναι κακότυχοι, και αποδίδουν την κακή τους τύχη σε εξωτερικές δυνάμεις. Αυτό μπορεί να οδηγεί σε συναισθήματα αυτολύπησης και μίσος προς τον εαυτό.

Η νοοτροπία αυτή μπορεί επίσης να οδηγεί σε ανθυγιεινές συμπεριφορές όπως οι κατηγορίες προς τους άλλους και η άρνηση της ανάληψης των ευθυνών για τις πράξεις.

Η αναγνώριση των σημαδιών της νοοτροπίας του θύματος μπορεί να βοηθήσει ώστε να καταλάβει κάποιος αν αυτό επηρεάζει τη ζωή του και να κάνει τα κατάλληλα βήματα. Αν νιώθετε θύμα σε διάφορες καταστάσεις, τα σημάδια που πρέπει να σας κινητοποιούν περιλαμβάνουν:

• Δικαιολογίες: συνεχώς βρίσκετε δικαιολογίες για τη συμπεριφορά σας ή για τις καταστάσεις που αντιμετωπίζετε.
• Κατηγορίες: κατηγορείτε τον εαυτό σας ή τους άλλους για την κακή σας τύχη.
• Αντίσταση στην αλλαγή: αρνείστε να κάνετε βήματα για να βελτιώσετε τη ζωή σας ή να κάνετε αλλαγές που θα σας ωφελήσουν.
• Αυτολύπηση: νιώθετε άσχημα για τον εαυτό σας και περιμένετε οι άλλοι να σας συμπονέσουν για αυτό.
• Αίσθημα ανωτερότητας: πιστεύετε ότι αξίζετε ειδική μεταχείριση ή προνόμια λόγω μιας κατάστασης.
• Απομόνωση: απομονώνεστε από τους άλλους και αποφεύγετε τις κοινωνικές εκδηλώσεις.
• Αρνητικές σκέψεις: περιμένετε πάντα τα πράγματα να πάνε στραβά και υποθέτετε τα χειρότερα δυνατά σενάρια.
• Άρνηση της ανάληψης ευθυνών: δεν αναλαμβάνετε την ευθύνη για τις πράξεις σας και τη ζωή σας.

Επιπλέον, τα άτομα με τη νοοτροπία του θύματος  δυσκολεύονται να αποδεχτούν τη  κριτική και αντιδρούν επιθετικά ή με θυμό. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να δυσκολεύονται να πάρουν αποφάσεις ή να αναλάβουν δράση επειδή νιώθουν ότι εξωτερικοί παράγοντες ελέγχουν τη ζωή τους.

Ποιες είναι οι αιτίες της νοοτροπίας του θύματος;

Οι άνθρωποι με τη νοοτροπία του θύματος μπορεί να νιώθουν αβοήθητα εξαιτίας της πεποίθησης ότι ο κόσμος είναι εναντίον τους. Υπάρχουν αρκετές αιτίες που συμβάλλουν στην νοοτροπία του θύματος, όπως τα τραύματα της παιδικής ηλικίας ή η σεξουαλική κακοποίηση, η αρνητική συζήτηση με τον εαυτό και η εκμαθημένη αβοηθητότητα. Τα άτομα που έχουν βιώσει συναισθηματικά ή σωματικά τραύματα μπορεί να μπαίνουν στο ρόλο του θύματος. Αυτό συμβαίνει επειδή προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τον πόνο και τα συναισθήματα αδυναμίας.

Η θυματοποίηση συχνά εμφανίζεται στα πρώιμα στάδια της ζωής, όταν ένα άτομο βιώνει τραυματικές εμπειρίες ή αδικίες. Όταν αυτό συμβαίνει, το άτομο μπορεί να αρχίζει να εσωτερικεύει όλα αυτά τα αρνητικά μηνύματα και να αρχίζει να κατηγορεί τον εαυτό του για την κατάσταση. Αυτός ο τρόπος σκέψης μπορεί να γίνει συνήθεια. Έτσι, το άτομο ξεκινά να σκέφτεται τον εαυτό του ως θύμα,  ανεξάρτητα με την κατάσταση.

Μια άλλη αιτία της νοοτροπίας του θύματος είναι η αρνητική συζήτηση με τον εαυτό. Όταν ένα άτομο συνεχώς κρίνει τον εαυτό του και πιστεύει ότι δεν είναι αρκετά καλό, αυτό μπορεί να ενισχύει την ιδέα ότι είναι θύμα στη ζωή του. Επιπλέον, οι αποτυχίες ή οι δυσκολίες που δεν διδάσκουν κάτι στους ανθρώπους μπορεί να οδηγούν στην εκμαθημένη αβοηθητότητα. Αυτή η αντίληψη όμως ενισχύει την πεποίθηση ότι είναι θύματα.

Επίσης, η νοοτροπία του θύματος μπορεί να είναι αποτέλεσμα των αρνητικών επιρροών από ανθρώπους γύρω σας. Για παράδειγμα, τα μέλη της οικογένειας, τους φίλους ή τους συναδέλφους που συνεχώς σας ταπεινώνουν και σας κατηγορούν για όσα συμβαίνουν. Όλα αυτά τα αρνητικά μηνύματα καλλιεργούν μια αρνητική στάση, η οποία οδηγεί τελικά στη νοοτροπία του θύματος.

Ποιες είναι οι συνέπειες της νοοτροπίας του θύματος στη ζωή;

Η νοοτροπία του θύματος είναι ένα συχνό πρόβλημα μεταξύ των ανθρώπων. Φυσικά, υπάρχουν πολλοί που δεν συνειδητοποιούν ότι έχουν αυτή την συμπεριφορά. Αυτή η νοοτροπία όμως,  μπορεί να κάνει ένα άτομο να νιώθει θύμα των περιστάσεων χωρίς να έχει τον έλεγχο για όσα συμβαίνουν στη ζωή του. Έτσι, νιώθει κολλημένο στα ίδια μοτίβα συμπεριφοράς και στις πεποιθήσεις. Δυστυχώς, αυτός ο τρόπος σκέψης μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στην κοινωνική και συναισθηματική ζωή ενός ατόμου.

Όταν κάποιος έχει τη νοοτροπία του θύματος, είναι πιο πιθανό να κατηγορεί τους άλλους για τα προβλήματά του και τις αποτυχίες του. Έτσι, νιώθει ότι δεν έχει τον έλεγχο σε όσα συμβαίνουν στη ζωή του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ζει μια ζωή μέσα στη δυστυχία και στη μιζέρια. Και τελικά να νιώθει συναισθήματα αβοηθητότητας και αδυναμίας, τα οποία με τη σειρά τους επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση.

Μια άλλη συνέπεια της νοοτροπίας του θύματος είναι ότι τα άτομα μένουν κολλημένα σε συμπεριφορές αυτοσαμποτάζ. Νιώθουν τόσο έντονα ως θύματα που δεν μπορούν να δουν τον εαυτό τους ικανό να κάνει ουσιαστικές αλλαγές. Αυτό μπορεί να οδηγεί σε ανθυγιεινούς μηχανισμούς αντιμετώπισης όπως η αποφυγή ή οι εθισμοί, τα οποία μονάχα ενισχύουν τον κύκλο της θυματοποίησης.

Η νοοτροπία του θύματος μπορεί επίσης να οδηγεί σε ανθυγιεινές προσωπικές σχέσεις με τους άλλους. Ένα άτομο που έχει την νοοτροπία του θύματος είναι πιο πιθανό να μένει σε πολύπλοκες σχέσεις οι οποίες δεν είναι υγιείς, και να νιώθει ότι δεν έχει τη δύναμη να κάνει οποιαδήποτε αλλαγή. Αυτό μπορεί να οδηγεί σε σχέσεις εξάρτησης. Επίσης, ένα άτομο που έχει αυτή τη νοοτροπία μπορεί να απομακρύνει τους φίλους και τα μέλη της οικογένειας του.

Ποιες είναι οι επιδράσεις της νοοτροπίας του θύματος στην επαγγελματική ζωή; 

Οι άνθρωποι με τη νοοτροπία του θύματος επίσης δυσκολεύονται στην επαγγελματική τους ζωή, καθώς η ανάληψη των ευθυνών είναι ουσιαστική για την επιτυχία. Αυτοί οι άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς στην αναβλητικότητα και έτσι είναι πιο πιθανό να μην αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες ή ρίσκα. Επιπλέον, δυσκολεύονται να δεχτούν την κριτική, πράγμα που αποτελεί εμπόδιο στην εξέλιξή τους.

Η θυματοποίηση μπορεί επίσης να οδηγεί σε άγχος και ανησυχία. Οι άνθρωποι με τη νοοτροπία του θύματος μπορεί να νιώθουν ότι είναι συνεχώς σε εγρήγορση, περιμένοντας το επόμενο κακό πράγμα που θα τους συμβεί. Όμως, αυτό μπορεί να οδηγεί σε συναισθήματα κατάθλιψης και σε ψυχοσωματικά συμπτώματα όπως ο πονοκέφαλος, η αϋπνία.

Πώς μπορεί να αλλάξει η νοοτροπία του θύματος;

Για να μπορέσει να αλλάξει κάποιος τη νοοτροπία του θύματος είναι σημαντικό να αναγνωρίζει τον αρνητικό τρόπο σκέψης κα την αρνητική συζήτηση με τον εαυτό. Αυτό που μπορεί να κάνει είναι να ανακτήσει την αίσθηση του ελέγχου, ακόμη και σε δύσκολες καταστάσεις. Η ανάληψη των ευθυνών οδηγεί στην μετατόπιση της προσοχής από τους εξωτερικούς παράγοντες στους εσωτερικούς.

Μια άλλη στρατηγική για την αντιμετώπιση της νοοτροπίας του θύματος είναι η εξάσκηση  στην ευγνωμοσύνη και στην ενσυνειδητότητα. Αντί κάποιος να επικεντρώνεται σε όσα δεν έχει ή όσα έκανε λάθος στο παρελθόν, δίνει σημασία σε όσα έχει και μπορεί να βελτιώσει. Το ημερολόγιο ευγνωμοσύνης και οι τεχνικές ενσυνειδητότητας συμβάλλουν στην καλλιέργεια αυτή της νέας οπτικής.

Κάποια βήματα που συμβάλλουν στην αλλαγή της νοοτροπίας του θύματος είναι τα παρακάτω.

Αναγνώριση του προβλήματος: πριν κάνετε οποιαδήποτε αλλαγή, καλό είναι να γνωρίζετε γιατί έχετε την νοοτροπία του θύματος, ποιες είναι οι αιτίες που σας οδήγησαν εκεί.

Αναγνώριση των ερεθισμάτων: είναι σημαντικό να αναγνωρίζετε τις καταστάσεις, τους ανθρώπους και τις σκέψεις που ενεργοποιούν την νοοτροπία του θύματος. Από τη στιγμή που θα αναγνωρίζετε αυτά τα ερεθίσματα , μπορείτε να κάνετε συνειδητές επιλογές και να αντιδράτε με διαφορετικό τρόπο.

Δημιουργία νέων στρατηγικών: από τη στιγμή που θα αναγνωρίζετε όλα τα ερεθίσματα, τότε μπορείτε να εφαρμόσετε νέες στρατηγικές. Για παράδειγμα, μπορεί να θέλετε να ενισχύσετε τις επικοινωνιακές σας δεξιότητες. Να μάθετε να λέτε όχι ή να βρείτε άλλους τρόπους να αναλάβετε δράση.

Φροντίδα του εαυτού: οι τεχνικές αυτοφροντίδας είναι ουσιαστικές για κάθε αλλαγή. Είναι σημαντικό να βρίσκουμε τρόπους να φροντίζουμε τον εαυτό μας. Μπορείτε για παράδειγμα να τρώτε υγιεινά, να κοιμάστε καλά , να κάνετε άσκηση και δραστηριότητες που απολαμβάνετε.

Αναζήτηση υποστήριξης: αν δυσκολεύεστε να σπάσετε την νοοτροπία του θύματος, είναι σημαντικό να ζητήσετε βοήθεια από φίλους, μέλη της οικογένειας ή έναν ψυχοθεραπευτή.

Πώς θα ξεφύγετε από το ρόλο του θύματος;

Είμαστε όλοι άνθρωποι και είναι απολύτως φυσιολογικό κάποιες φορές να υποκύπτουμε σε συμπεριφορές που είναι γνωστές και οικείες, ακόμη και αν αυτές οι συμπεριφορές δεν είναι ωφέλιμες ή παραγωγικές. Δυστυχώς, μερικές φορές υποκύπτουμε στη νοοτροπία του θύματος. Όμως, αυτό μας εμποδίζει να αναλάβουμε τις ευθύνες μας και να προχωρήσουμε μπροστά στη ζωή μας. Ευτυχώς, υπάρχουν τρόποι για να σπάσουμε αυτό το μοτίβο και να ζήσουμε τη ζωή που επιθυμούμε.

Όταν γνωρίζουμε τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές μας τότε μπορούμε να αναγνωρίζουμε πότε υποκύπτουμε σε αυτή τη νοοτροπία. Η ψυχική ενδυνάμωση προκύπτει από την ανάληψη της ευθύνης για τη ζωή μας και την αποδοχή ότι έχουμε τη δύναμη να την αλλάξουμε. Αυτό σημαίνει ότι αναγνωρίζουμε τις πτυχές του εαυτού μας που μπορούν να βελτιωθούν. Και κατά συνέπεια κάνουμε τα απαραίτητα βήματα για θετικές αλλαγές στη ζωή μας.

1. Ανάληψη ευθυνών

Το πιο σημαντικό βήμα για να σπάσετε τον κύκλο της νοοτροπίας του θύματος είναι να μάθετε να αποδέχεστε την ευθύνη για τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις πράξεις σας. Για να γίνει αυτό, πρέπει να σταματήσετε να κατηγορείτε τους άλλους για όσα νιώθετε ή όσα κάνετε.

Για παράδειγμα, αντί να λέτε "Με κάνεις να νιώθω τόσο άσχημα," μπορεί να πείτε, "Νιώθω άσχημα όταν μου συμπεριφέρεσαι με αυτό τον τρόπο."

2. Καλλιέργεια της συμπόνιας προς τον εαυτό

Η συμπόνια προς τον εαυτό σημαίνει ότι φερόμαστε στον εαυτό μας με συμπόνια και ευγένεια. Όταν νιώθουμε συμπόνια για τον εαυτό μας τότε μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί έχουμε επιλέξει να είμαστε θύματα. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να συγχωρούμε τον εαυτό μας και τους άλλους και να αντιμετωπίζουμε τα τραύματα του παρελθόντος.

3.Επούλωση του εσωτερικού παιδιού

Το εσωτερικό παιδί αντιπροσωπεύει τις προηγούμενες εμπειρίες και τις αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας που έχουν διαμορφώσει την προσωπικότητά μας.

Όταν ένα άτομο είναι θύμα κακοποίησης ή έχει μεγαλώσει σε μια δυσλειτουργική οικογένεια, το εσωτερικό παιδί μπορεί να είναι μια πηγή ψυχολογικού στρες, που καθορίζει τη σχέση με τον εαυτό του και τους άλλους. ‘Έτσι, η επούλωση του εσωτερικού παιδιού βοηθά να ξεπεράσει τις τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος και να σπάσει την νοοτροπία του θύματος.

Το υποστηρικτικό δίκτυο είναι απαραίτητο ώστε να μείνετε συγκεντρωμένοι στο στόχο σας. Αν βέβαια, υπάρχουν βαθιές πληγές μέσα σας, όπως τα τραύματα, οι εμπειρίες της παιδικής ηλικίας που συμβάλλουν σε αυτή η νοοτροπία καλό είναι να μιλήσετε με έναν ψυχοθεραπευτή. Σταδιακά θα μάθετε να επικοινωνείτε αποτελεσματικά, να λύνετε τα προβλήματά σας. Έτσι, θα ενισχύσετε την αυτοεκτίμησή σας και έτσι δεν θα νιώθετε αβοήθητοι.