Ωκυτοκίνη: η ορμόνη της αγάπης (Οξυτοκίνη)

Ωκυτοκίνη / Οξυτοκίνη

Η ωκυτοκίνη (ή οξυτοκίνη) είναι μία ορμόνη και με ρόλους νευροδιαβιβαστή. Η ωκυτοκίνη έχει σημαντικές επιδράσεις στην κοινωνικότητα, στα συναισθήματα και στις συμπεριφορές μας. Επηρεάζει το σχηματισμό ισχυρών σχέσεων (όπως τη σχέση μητέρας-βρέφους), το σχηματισμό αναμνήσεων, την κοινωνική αλληλεπίδραση και άλλες κοινωνικές λειτουργίες.

Τι είναι η Ωκυτοκίνη

Η ωκυτοκίνη παράγεται από τον υποθάλαμο. Στη συνέχεια μεταφέρεται στην κυκλοφορία του αίματος από την υπόφυση, που βρίσκεται στην βάση του εγκεφάλου. Παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην αναπαραγωγή, από τη σεξουαλική δραστηριότητα μέχρι τη γέννηση και το θηλασμό. Στη διάρκεια του τοκετού, η ωκυτοκίνη αυξάνει την κινητικότητα της μήτρας, προκαλώντας συσπάσεις στους μύες της μήτρας. Καθώς ο τράχηλος και ο κόλπος διαστέλλονται για τον τοκετό, απελευθερώνεται ωκυτοκίνη. Η διαστολή αυξάνει τις συσπάσεις. Η διέγερση των θηλών του μαστού προκαλεί την απελευθέρωσή της.

Ωκυτοκίνη - που χρησιμοποιείται;

Κλινικά η ωκυτοκίνη χρησιμοποιείται ενδοφλεβίως ή ενδομϋικώς για προβλήματα που σχετίζοντια με τον τοκετό, όπως την έναρξη του τοκετού, αιμορραγία μετά τον τοκετό, διέγερση παραγωγής γάλατος, κα. Έχουν πλέον αναπτυχθεί και πεπτιδικά ανάλογα της ωκυτοκίνης για τις παραπάνω χρήσεις, όπως το Duratocin, Pabal (καρμπετοσίνη).

Πως η ωκυτοκίνη επηρεάζει τα συναισθήματα;

Οι καταστάσεις που μας κάνουν να νιώθουμε ασφάλεια, ευτυχία και σύνδεση προκαλούν την απελευθέρωση των "ορμονών της χαράς", που περιλαμβάνουν την ωκυτοκίνη, την ντοπαμίνη και τη σεροτονίνη.

Η ωκυτοκίνη έχει πολλές ομοιότητες με τις ενδορφίνες και μας ανακουφίζει από τον πόνο και το στρες.

Η ωκυτοκίνη έχει σωματικές και ψυχολογικές επιδράσεις στους άνδρες και στις γυναίκες. Είναι η ορμόνη που βοηθά στην ανάπτυξη σύνδεσης-προσκόλλησης ανάμεσα στο βρέφος και στη μητέρα.

Πώς μας κάνει να νιώθουμε η ωκυτοκίνη;

• Τα υψηλά επίπεδα της συνδέονται με συναισθήματα ηρεμίας. Η ωκυτοκίνη έχει την αντίθετη δράση από το μηχανισμό "πάλης ή φυγής" (fight or flight).
• Η ωκυτοκίνη αυξάνει τα συναισθήματα της γενναιοδωρίας, της συγχώρεσης, της αξιοπιστίας, της χαράς και της ασφάλειας.
• Αυξάνει την μονογαμία στις σχέσεις, την ειλικρίνεια και διευκολύνει την συμπόνια προς τους άλλους.

Ωκυτοκίνη, κατάθλιψη και ψυχική υγεία

Τα αποτελέσματά κλινικών μελετών έχουν δείξει ότι τα επίπεδα της ωκυτοκίνης συσχετίζονται με την κατάθλιψη, περισσότερο από χαρακτηριστικά της προσωπικότητας. Αυτά τα αποτελέσματα υπογραμμίζουν τη συνάφεια της συζήτησης σχετικά με τη χρήση της ωκυτοκίνης ως βιολογικού δείκτη συναισθηματικών και κοινωνικών συμπτωμάτων που χαρακτηρίζουν την κατάθλιψη.

Η ωκυτοκίνη έχει αποδειχθεί ότι ενισχύει τη συνδεσιμότητα μεταξύ της αμυγδαλής και του προμετωπιαίου φλοιού και καταστέλλει τις αντιδράσεις φόβου στην αμυγδαλή, υποδηλώνοντας τις δυνατότητές ως μελλοντική θεραπεία για διαταραχές όπως η κατάθλιψη και η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD).

Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι η ενδορινική χορήγηση ωκυτοκίνης (σπρέι ωκυτοκίνης) μπορεί να αλλάξει τα συναισθήματα και συμπεριφορές, που σχετίζονται με το φαγητό, την εικόνα του σώματος και τα αρνητικά συναισθήματα. Για παράδειγμα, τα χαμηλά επίπεδα ωκυτοκίνης μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα ένα άτομο να επηρεαστεί από παράγοντες όπως η κακή αυτοεκτίμηση και η επιθυμία να ταιριάζει με τους άλλους.

Φαίνεται επίσης ότι υπάρχει μία σημαντική αλληλεπίδραση σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου μεταξύ ντοπαμίνης και ωκυτοκίνης και πως μέσα από αυτούς τους μηχανισμούς επηρεάζει την κοινωνική μας συμπεριφορά. Τα κεντρικά μονοπάτια της ωκυτοκίνης μπορεί να χρησιμεύσουν στο μέλλον ως πιθανός θεραπευτικός στόχος νέων φαρμάκων για τη βελτίωση της διάθεσης και της κοινωνικής συμπεριφοράς, και τα οποία μπορεί να είναι χρήσιμα σε πολλές παθήσεις όπως η ανορεξία/βουλιμία, η κατάθλιψη, το κοινωνικό άγχος, τους εθισμούς και ακόμα και τη σεξουαλική δυσλειτουργία. Κάποιες άλλες μικρές προκαταρκτικές μελέτες δείχνουν ότι μια δόση ρινικής ωκυτοκίνης επιτρέπει στα άτομα με αυτισμό να αντιλαμβάνονται καλύτερα τις κοινωνικές καταστάσεις.

Σύμφωνα με νεότερες έρευνες, η ωκυτοκίνη μεταξύ των άλλων δράσεων, μεταβάλλει τη ροή του αίματος στον ιππόκαμπο, μια περιοχή του εγκεφάλου που εμπλέκεται έντονα στην έναρξη της σχιζοφρένειας και θα μπορούσε να βοηθήσει μελλοντικά στην πρόληψη της ψύχωσης σε ασθενείς υψηλού κινδύνου. Μπορεί επίσης να βελτιώσει τις γνωσιακές ικανότητες και να μειώσει τα αρνητικά συμπτώματα της σχιζοφρένειας.

Μέχρι σήμερα παραμένουν αναπάντητα πάρα πολλά ερωτήματα για τις δυνατότητες της ωκυτοκίνης, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου λειτουργίας, σε ποιες παθήσεις και υπό ποιες συνθήκες μπορεί να βοηθήσει. Και όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ενώ διερευνώνται οι δυνατότητες της ωκυτοκίνης ως θεραπεία για ψυχιατρικές παθήσεις, η αδυναμία της να διασχίσει εύκολα τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό του εγκεφάλου, μάλλον περιορίζει την πιθανή χρήση της ως φάρμακο για τη θεραπεία μειζόνων ψυχικών διαταραχών.

Ωκυτοκίνη και ανακούφιση του πόνου

Η ωκυτοκίνη συμβάλλει στην ανακούφιση του σωματικού πόνου. Οι άνθρωποι με χρόνιο πόνο όπως η ινομυαλγία, φυσικά έχουν χαμηλότερα επίπεδα ωκυτοκίνης στην κυκλοφορία του αίματος. Όσο πιο χαμηλά είναι τα επίπεδα της ωκυτοκίνης τόσο υψηλότερη είναι η αίσθηση του πόνου, του άγχους και της κατάθλιψης. Ακόμη και οι υγιείς άνθρωποι με χαμηλά επίπεδα ωκυτοκίνης έχουν μειωμένη αντοχή στον πόνο. Η ωκυτοκίνη όχι μόνο δρα άμεσα στα κέντρα του πόνου στον εγκέφαλο αλλά ανακουφίζει από την κατάθλιψη και το άγχος που σχετίζονται με τον πόνο. Η ωκυτοκίνη έχει πολλές διαφορετικές επιδράσεις στο κεντρικό νευρικό σύστημα, δρα σε φυσιολογικά και ψυχολογικά κανάλια, ίσως να βοηθά τον φαύλο κύκλο του πόνου και της ανησυχίας, που χειροτερεύει τον πόνο.

Ωκυτοκίνη - πως αυξάνεται;

Υπάρχουν φυσικοί τρόποι με τους οποίους μπορείτε να ενισχύσετε την παραγωγή της ωκυτοκίνης όπως:

• Φυσική επαφή: οι αγκαλιές, το μασάζ, η οικειότητα και ο θηλασμός αυξάνουν τα επίπεδα της ωκυτοκίνης.
• Αιθέρια έλαια: οι μελέτες έχουν δείξει ότι συγκεκριμένα αιθέρια έλαια, όπως το αιθέριο έλαιο φασκόμηλου, βοηθούν στην ορμονική ισορροπία και ενισχύουν την παραγωγή της ορμόνης της αγάπης.
• Γυμναστική: η παρατεταμένη αεροβική άσκηση, όπως το τρέξιμο, βοηθά στην αύξηση των επιπέδων στο αίμα και στον εγκέφαλο.
• Το γέλιο
• Το να δίνετε και να παίρνετε δώρα
• Να μοιράζεστε ένα όμορφο γεύμα με κάποιον
• Να έχετε ένα κατοικίδιο
• Να κάνετε διαλογισμό
• Να λέτε σε κάποιον ότι τον αγαπάτε
• Να ακούτε χαλαρωτική μουσική
• Να μιλάτε σε κάποιον που εμπιστεύεστε
• Να κοιτάτε φωτογραφίες με ανθρώπους που αγαπάτε

Οι τροφές όπως η σοκολάτα, ο καφές, τα ψάρια, το αβοκάντο και μερικά βότανα βελτιώνουν την διάθεση και την επιθυμία για σύνδεση.