Όμικρον και Δέλτα – στελέχη και μεταλλάξεις κορωνοϊού Covid-19

Όμικρον και Δέλτα μεταλλάξεις

Από την εμφάνιση του κορωνοϊού το 2019, εκατοντάδες στελέχη έχουν εμφανιστεί. Μέχρι τώρα, το κυρίαρχο στέλεχος ήταν η Δέλτα (Delta) μετάλλαξη (πρωτοεμφανίστηκε στην Ινδία το Δεκέμβριο 2020). Ωστόσο το Νοέμβριο του 2021 εμφανίστηκε το στέλεχος Όμικρον (Omicron) στη Νότια Αφρική (επιστημονικά ονομάζεται στέλεχος B.1.1.529), το οποία άρχισε να εντοπίζεται γρήγορα και σε άλλες χώρες ανά τον κόσμο, υπενθυμίζοντάς μας ότι δεν τελειώσαμε ακόμα με τον κορωνοϊό. Η Όμικρον έχει τις περισσότερες παραλλαγές από οποιοδήποτε γνωστή μετάλλαξη του κορωνοϊού. Οι γενετικές αυτές μεταλλάξεις δίνουν διαφορετικές δυνατότητες στα στελέχη του κορωνοϊού.

Πως εμφανίστηκε η Όμικρον μετάλλαξη;

Υπάρχουν διάφορα σενάρια, όμως το επικρατές είναι ότι η Όμικρον (BA.1) αναπτύχθηκε αρχικά σε κάποιον ανοσοκατασταλμένο ασθενή με χρόνια λοίμωξη Covid-19. Δηλαδή ο ασθενής είχε εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα λόγω κάποιας άλλης πάθησης (πχ ιός HIV/AIDS) ή λήψης ανοσοκατασταλτικού φαρμάκου, και ταυτόχρονα μια παρατεταμένη/χρόνια λοίμωξη με κορωνοϊό, με αποτέλεσμα να έχει πολύ περισσότερο χρόνο (μήνες αντί για ημέρες) για να μεταλλαχθεί.

Ποιες είναι όμως οι διαφορές των στελεχών Δέλτα και Όμικρον;

1. Μεταλλάξεις

Όμικρον: Η Όμικρον θεωρείται μία πολύ επιθετική και πολύπλοκη παραλλαγή του κορωνοϊού. Συνολικά έχει 50 μεταλλάξεις, και από αυτές τουλάχιστον 32 μεταλλάξεις στην πρωτεϊνη ακίδας και 10 στην περιοχή σύνδεσης με τους υποδοχείς. Φαίνεται να έχει κρατήσει τις πιο πετυχημένες μεταλλάξεις που έχουν ανευρεθεί σε κορωνοϊούς, αλλά έχει και καινούργιες που δεν έχουμε ξανασυναντήσει. Το πως ακριβώς συμπεριφέρονται αυτές οι μεταλλάξεις δεν είναι ακόμα γνωστό, ωστόσο επειδή τόσες πολλές εντοπίζονται στην πρωτεϊνη ακίδας μπορεί να μολύνει ακόμα πιο αποτελεσματικά τα κύτταρα σε σχέση με τα υπόλοιπα στελέχη κορωνοϊού και να ξεφεύγει του ανοσοποιητικού συστήματος.

Δέλτα: έχει 13 μεταλλάξεις. Οι 9 από αυτές αφορούν την πρωτεϊνη ακίδας με την οποία συνδέεται ο κορωνοϊός στα ανθρώπινα κύτταρα.

2. Μεταδοτικότητα

Δέλτα: το αρχικό στέλεχος κορωνοϊού μεταδιδόταν από ένα άτομο σε 2-3 (συγκριτικά, η γρίπη μεταδίδεται σε 1-2 ανθρώπους). Όπως παρατηρήθηκε, η Δέλτα ήταν πιο μεταδοτική από προηγούμενα στελέχη κορωνοϊού, και έθετε σε μεγαλύτερο κίνδυνο τους ανεμβολίαστους. Η Δέλτα άλλαξε τα δεδομένα, με μεταδοτικότητα σε περίπου 6 ανθρώπους. Επιπλέον, η Δέλτα είχε ένα χρόνο επώασης μόνο 4 ημερών, σε σύγκριση με τις 6 ημέρες του αρχικού στελέχους κορωνοϊού, οπότε μεταδιδόταν σε ανθρώπους πιο γρήγορα.

Όμικρον: δεν ξέρουμε ακόμα με ακρίβεια τη μεταδοτικότητα και το χρόνο επώασης, αυτά θα γίνουν γνωστά τις επόμενες εβδομάδες. Αλλά η ταχεία μετάδοση στην Νότια Αφρική είναι ανησυχητική και οι πρώτες ενδείξεις είναι ότι ξεπερνάει την Δέλτα σε μεταδοτικότητα.

3. Βαρύτητα νόσησης - πρόγνωση

Δέλτα: οι αναφορές δείχνουν ότι προκαλεί τα διπλάσια ποσοστά νοσηλείας σε σχέση με τα αρχικά στελέχη. Και πως οδήγησε ένα μεγάλο αριθμό στο θάνατο, καθώς μόλυνε πολύ περισσότερους.

Όμικρον: δεν γνωρίζουμε ακριβώς την επικινδυνότητα της μόλυνσης με αυτό το στέλεχος. Τα στοιχεία από τη Νότια Αφρική δείχνουν μεγαλύτερο αριθμό νοσηλειών, χωρίς όμως να χρειάζεται νοσηλεία στην εντατική. Αυτό ίσως σημαίνει ότι δεν είναι τόσο βαριά η νόσηση που προκαλεί το στέλεχος Όμικρον. Ίσως αυτό να συνδέεται με την ηλικία, καθώς οι περισσότερες περιπτώσεις Όμικρον, καταγράφονται σε νεότερους ανθρώπους ή ίσως αυτό έχει να κάνει με τους εμβολιασμούς. Επίσης δεν γνωρίζουμε ακόμα αν η Όμικρον προκαλεί πιο συχνά επαναλοίμωξη σε όσους έχουν ήδη νοσήσει. Γενικά φαίνεται να έχει πιο ήπια πορεία, και αρκετοί είναι αυτοί που τη συγκρίνουν με τη γρίπη, ενώ άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η όμικρον συνεχίζει να είναι πιο θανατηφόρα από τη γρίπη. Τους επόμενους μήνες με περισσότερα στοιχεία θα είναι πιο σαφής η κατάσταση.

4. Εμβόλια και παρεχόμενη προστασία

Δέλτα: τα μονοκλωνικά αντισώματα και τα αντισώματα που προσφέρουν τα εμβόλια mRNA με τις επαναληπτικές δόσεις των εμβολίων (3 δόσεις για εμβόλια mRNA) φαίνεται να προστατεύουν από το στέλεχος Δέλτα.

Όμικρον: η επιστημονική κοινότητα παρακολουθεί το θέμα, και τις επόμενες εβδομάδες θα υπάρχουν περισσότερα στοιχεία για την Όμικρον και τα εμβόλια. Αυτά θα καθορίσουν και τι ακριβώς θα γίνει με τα φετινά Χριστούγεννα και το αν θα χρειαστεί μία νέα καραντίνα.

5. Συμπτώματα

Όμικρον: η όμικρον μπορεί να έχει μεγαλύτερη ικανότητα να επηρεάζει τους οφθαλμούς απ΄ότι άλλες μεταλλάξεις, και πιθανώς να προκαλεί επιπεφυκίτιδα ή άλλα συμπτώματα που αφορούν τους οφθαλμούς. Επίσης, προκαλεί συχνά κεφαλαλγίες και ημικρανίες.

Stealth Omicron - νέα υπο-παραλλαγή της Όμικρον

Πλέον έχει εντοπιστεί και υπο-παραλλαγή της Όμικρον, η "stealth Omicron" (σιωπηλή Όμικρον, BA.2) η οποία παρουσιάζει κοινές αλλά και πολλές διαφορετικές μεταλλάξεις συγκριτικά με την Όμικρον. Πήρε το όνομά της από το γεγονός ότι γενικά διαφεύγει την ανίχνευση μέσω των διαγνωστικών εργαλείων και ως αποτέλεσμα ένας αριθμός διαγνώσεων που αποδίδονται στη Δέλτα μετάλλαξη να είναι στην πραγματικότητα η νέα Όμικρον (BA.2). Πιθανώς είναι ακόμα πιο μολυσματική από την Όμικρον.