Παιδικές ζωγραφιές και ψυχολογία

Παιδικές ζωγραφιές και ψυχολογία

Έχετε κοιτάξει ποτέ τις ζωγραφιές των παιδιών σας και αναρωτιέστε τι άραγε να σημαίνουν; Είτε πρόκειται για ένα μέλος της οικογένειας που χαμογελά, μια πολύχρωμη έκρηξη από μουτζούρες ή ένα σπίτι με εντυπωσιακές λεπτομέρειες, οι ζωγραφιές των μικρών παιδιών μπορεί να αποτελούν ένα παράθυρο στο μυαλό τους. Οι παιδικές ζωγραφιές και η ψυχολογία των παιδιών είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Με τις ζωγραφιές τα παιδιά εκφράζουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους μέσα από αυτές.

Όταν τα παιδιά ζωγραφίζουν χρησιμοποιούν τη φαντασία τους μαζί με τις εμπειρίες από την πραγματική ζωή. Σε αντίθεση με τους ενήλικες που σκέφτονται υπερβολικά για όλα, τα παιδιά δεν ζωγραφίζουν με βάση τι θα σκεφτούν οι άλλοι. Απλά ζωγραφίζουν ότι τους έρθει στο μυαλό.

Οι γονείς συχνά ανησυχούν για τις ζωγραφιές των παιδιών τους. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτές οι ανησυχίες είναι υπερβολικές.

Φυσικά, είναι σημαντικό να θυμάστε πως η ψυχολογία των παιδικών ζωγραφιών μπορεί να προσφέρει συναρπαστικές πληροφορίες για την ανάπτυξη και τα συναισθήματα του παιδιού, ωστόσο δεν αποτελούν το μοναδικό δρόμο για την ψυχή των παιδιών.

Μουτζούρες: Η αρχή της έκφρασης

Αν το παιδί σας φτιάχνει μουτζούρες, γραμμές, μην ανησυχείτε, αυτό είναι το πρώτο βήμα για την δημιουργική έκφραση. Περίπου στην ηλικία 18 μηνών -2 ετών, τα παιδιά ξεκινούν να πειραματίζονται, να κρατούν τα μολύβια και τους μαρκαδόρους και να φτιάχνουν σημάδια. Αυτά τα σημάδια, αν και μοιάζουν τυχαία, είναι σημαντικά για την ανάπτυξη των λεπτών κινητικών δεξιοτήτων και το συντονισμό των χεριών και των ματιών. Οι μελέτες στην κλινική ψυχολογία δείχνουν ότι αυτές οι πρώτες ζωγραφιές είναι ένας τρόπος με τον οποίο τα μικρά παιδιά εξερευνούν τη σχέση αιτίας και αποτελέσματος καθώς συνειδητοποιούν ότι οι κινήσεις τους δημιουργούν σημάδια στο χαρτί.

Με τον καιρό, αυτές οι μουτζούρες περιλαμβάνουν συγκεκριμένα μοτίβα και σχήματα, πράγμα που αντανακλά τις γνωσιακές δεξιότητες σε κάθε στάδιο ανάπτυξης. Για παράδειγμα, ίσως να παρατηρείτε ότι το παιδί σας ζωγραφίζει κυκλικά σχήματα επανειλημμένα ή προσπαθεί να γεμίσει μια ολόκληρη σελίδα με γραμμές σε ένα χρώμα, όλα αυτά είναι σημάδια της εστίασης.

Αν το παιδί σας κάνει συγκεκριμένα σχήματα ή χρησιμοποιεί συγκεκριμένα χρώματα, αυτό μπορεί να δείχνει ότι αυτά του τραβούν την προσοχή και το ενθουσιάζουν. Μην ξεχνάτε να επιβραβεύετε τις προσπάθειες του, με αυτό τον τρόπο χτίζει την αυτοπεποίθηση του μέσω της δημιουργικότητας.

Φιγούρες/ανθρωπάκια: Μια ματιά στην Κοινωνική Ευαισθητοποίηση

Τα παιδιά ηλικίας 4-5 ετών, ζωγραφίζουν φιγούρες. Αυτό αποτελεί ένα αναπτυξιακό ορόσημο επειδή δείχνει ότι έχουν την ικανότητα να μεταφράζουν όσα βλέπουν στον κόσμο σε οπτικές αναπαραστάσεις. Οι φιγούρες μπορεί να είναι απλές, αλλά είναι γεμάτες μηνύματα.

Σύμφωνα με την ψυχολογία, τα παιδιά χρησιμοποιούν αυτές τις ζωγραφιές για να απεικονίσουν τους ανθρώπους που βλέπουν γύρω τους και συχνά περιλαμβάνουν μικρές λεπτομέρειες, όπως τα χέρια, τα πόδια ή οι εκφράσεις του προσώπου, για να επικοινωνήσουν συναισθήματα ή σχέσεις. Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί ζωγραφίζει τα μέλη της οικογένειας μαζί αυτό δείχνει την αίσθηση της ασφάλειας, ενώ το να τοποθετούνται στο πλάι μπορεί να αντανακλά συναισθήματα ανεξαρτησίας ή αβεβαιότητας.

Παρατηρήστε τις θέσεις, τις εκφράσεις και το μέγεθος από τις φιγούρες. Για παράδειγμα, αν ένα μέλος της οικογένειας είναι σταθερά μεγαλύτερο, αυτό δείχνει θαυμασμό ή αντιληπτή εξουσία. Αν ένα μέλος της οικογένειας λείπει, αυτό μπορεί να δείχνει ένα υποκείμενο συναίσθημα ότι το παιδί το δουλεύει μέσα του ή απλά ότι το ξέχασε.

Επιλογές χρωμάτων: Ένα παράθυρο στη συναισθηματική ανάπτυξη

Τα χρώματα αποτελούν ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία έκφρασης για τα παιδιά. Καθώς τα παιδιά πειραματίζονται με τα χρώματα για να διασκεδάσουν, οι ψυχολόγοι πιστεύουν ότι τα χρώματα αντανακλούν υποκείμενα συναισθήματα ή διαθέσεις. Τα φωτεινά χρώματα όπως το κίτρινο, το κόκκινο, και το ροζ συνδέονται με την χαρά και τον ενθουσιασμό, ενώ τα σκούρα χρώματα όπως το γκρι, το μαύρο ή το καφέ μπορεί να δείχνουν περισυλλογή ή θλίψη.

Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, χρησιμοποιούν τα χρώματα πιο εστιασμένα. Στο δημοτικό επιλέγουν χρώματα που ταιριάζουν με αυτό που απεικονίζουν (π.χ. μπλε για τον ουρανό). Τα πιο μικρά παιδιά είναι πιο πιθανό να ζωγραφίσουν έναν μωβ ουρανό επειδή απλά τους αρέσει το μωβ.

Παρατηρήστε αν το παιδί σας χρησιμοποιεί επανειλημμένα τα ίδια χρώματα. Για παράδειγμα, ένα παιδί που συνεχώς χρησιμοποιεί το κόκκινο μπορεί να δείχνει την ενέργεια, την αυτοπεποίθηση ή ακόμη και την απογοήτευση. Ενθαρρύνετε το παιδί να μιλήσει για τις ζωγραφιές του ώστε να ξετυλιχτεί η ιστορία πίσω από τα χρώματα που επιλέγει.

Το μέγεθος των αντικειμένων: Αυτοεκτίμηση και αντίληψη

Το μέγεθος των αντικειμένων στις ζωγραφιές των παιδιών μπορεί να δίνει πληροφορίες για την αυτοεκτίμηση τους, την αντίληψη τους για τις σχέσεις, και για το τι πιστεύουν ότι είναι σημαντικό. Αν ένα παιδί ζωγραφίζει τον εαυτό του ως τη μεγαλύτερη φιγούρα σε μια σελίδα, αυτό μπορεί να δείχνει ότι έχει αυτοπεποίθηση και ισχυρή αίσθηση του εαυτού. Αντίθετα, αν ένα παιδί ζωγραφίζει τον εαυτό του ως το μικρότερο συγκριτικά με τα υπόλοιπα στη ζωγραφιά, αυτό μπορεί να δείχνει ντροπαλότητα ή ότι νιώθει παραμελημένο.

Επιπλέον, η τοποθέτηση στη σελίδα αποκαλύπτει πολλά. Για παράδειγμα, αν μια φιγούρα είναι στην κορυφή της σελίδας αυτό μπορεί να σημαίνει ότι είναι στην κορυφή του κόσμου, ενώ οι φιγούρες όταν είναι τοποθετημένες στην άκρη μπορεί να υποδηλώνουν αισθήματα ότι βρίσκονται στο περιθώριο.

Παρατηρήστε που τοποθετεί το παιδί τον εαυτό του συγκριτικά με άλλες φιγούρες και αντικείμενα. Οι μεγάλες φιγούρες ή τα αντικείμενα συχνά αντιπροσωπεύουν όσα είναι σημαντικά για το παιδί, είτε πρόκειται για ένα μέλος της οικογένειας, ένα κατοικίδιο ή ακόμη και ένα αγαπημένο παιχνίδι.

Στοιχεία φαντασίας: Αυξανόμενη φαντασία

Οι δράκοι, τα αυτοκίνητα που πετάνε, τα ζώα που μιλάνε, είναι στοιχεία φαντασίας που αποτελούν σημάδια για την ανάπτυξη της φαντασίας. Οι ψυχολόγοι βλέπουν αυτές τις δημιουργικές προσθήκες ως ένα υγιή τρόπο με τον οποίο τα παιδιά επεξεργάζονται τα συναισθήματα τους, εξερευνούν πολύπλοκες ιδέες, και δουλεύουν τους φόβους τους.

Για παράδειγμα, ένα παιδί μπορεί να ζωγραφίζει ένα σούπερ ήρωα για να δείξει τα συναισθήματα ενδυνάμωσης ή ένα τέρας για να δείξει τα έντονα συναισθήματα του. Τα στοιχεία φαντασίας μπορεί να αποκαλύπτουν την ικανότητα των παιδιών να σκεφτούν αφηρημένα όσα βλέπουν στα βιβλία, στις ταινίες ή σε ιστορίες.

Μπορείτε να ζητήσετε από το παιδί σας να σας πει την ιστορία πίσω από τις ζωγραφιές του. Έτσι, ίσως να μάθετε πολύτιμες πληροφορίες για τις σκέψεις και τα συναισθήματα του, και αυτός είναι ένα εξαιρετικός τρόπος επικοινωνίας και σύνδεσης.

Η πιο χαρακτηριστική ζωγραφιά από όλες: Το οικογενειακό πορτραίτο

Όταν ένα παιδί ζωγραφίζει την οικογένεια του περιλαμβάνει σε αυτή τη ζωγραφιά πολλές πληροφορίες, όπως τη σχέση με τους γονείς, πως νιώθει στο σπίτι και πολλά περισσότερα. Ο τρόπος με τον οποίο το παιδί ερμηνεύει την οικογένεια αναγνωρίζεται από τις λεπτομέρειες της ζωγραφιάς.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα παιδιά που ζωγραφίζουν τον εαυτό τους μακριά από τους γονείς τους, και είναι πιο μικρά σε μέγεθος, είναι πιο πιθανό να ζουν σε ένα χαοτικό περιβάλλον γεμάτο θόρυβο, και έλλειψη οργάνωσης.

Όταν ένα σπίτι είναι μέσα στο χάος, οι γονείς έχουν λιγότερο χρόνο να αφιερώσουν στα παιδιά τους και οι αλληλεπιδράσεις παιδιού και γονέων είναι πιθανό να διακόπτονται όταν το παιδί ξεκινά να διασκεδάζει. Σαν αποτέλεσμα, τα παιδιά αναπτύσσουν μια υποτιμημένη αίσθηση του εαυτού, ειδικά αν ζωγραφίζουν τον εαυτό τους πολύ μικρό και μακριά από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας.

Τα παιδιά που ζωγραφίζουν κάθε μέλος της οικογένειας με ελαφρώς διαφορετικά χαρακτηριστικά αυτό δείχνει ότι έχουν αυξημένη νοημοσύνη και κατανοούν ότι κάθε μέλος στην οικογένεια είναι μοναδικό. Συνήθως τα παιδιά ζωγραφίζουν τις φιγούρες με διαφορετικό μέγεθος. Αν ένα μέλος της οικογένειας είναι μεγαλύτερο από τα άλλα αυτό μπορεί να δείχνει ότι είναι ο αρχηγός της οικογένειας.

Οι δραστηριότητες που ζωγραφίζει ένα παιδί δείχνουν πως ερμηνεύει την καθημερινότητα. Για να κατανοήσετε τις ζωγραφιές χρειάζεται να κάνετε ερωτήσεις στα παιδιά. Οι εξηγήσεις τους μας λένε την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους. Αν ένα παιδί εξηγεί ότι μια οικογένεια λειτουργεί μαζί για να ολοκληρώσει μια εργασία αυτό είναι ξεκάθαρο σημάδι ότι νιώθει την οικογένεια σαν ομάδα που δουλεύει για να επιτύχει τους στόχους.

Τι μπορεί να αποκαλύπτουν τα σχέδια των παιδιών για τον εαυτό τους;

Όταν τα παιδιά ζωγραφίζουν τον εαυτό τους μπορεί να φτιάχνουν σημαντικές λεπτομέρειες. Ο τρόπος με τον οποίο ένα παιδί απεικονίζει τον εαυτό του με ένα μολύβι και ένα χαρτί δείχνει πως νιώθει για τον εαυτό του και την συνολική του εικόνα. Το μέγεθος που χρησιμοποιεί για τον εαυτό του, και η σκίαση συγκεκριμένων σημείων στο σώμα, δείχνουν ότι το παιδί μπορεί να έχει μια διαφορετική αντίληψη για το πως βλέπει τον εαυτό του. Τα παιδιά που ζωγραφίζουν τον εαυτό τους θλιμμένο μπορεί να βιώνουν εσωτερικές συγκρούσεις.

Ακατάλληλα σχέδια: Παιδιά που ζωγραφίζουν ακατάλληλα σχέδια και βία

Αν ένα παιδί 3 ετών ζωγραφίζει μια γυναίκα με πολλά σημεία του σώματος, αυτό μπορεί να προκαλεί ανησυχία. Τα παιδιά είναι περίεργα όντα που μπορεί να ζωγραφίζουν ακατάλληλα πράγματα επειδή απλά προσπαθούν να καταλάβουν πράγματα μόνα τους. Στην ηλικία των 3 ετών, τα παιδιά αρχίζουν να κατανοούν τα διάφορα μέρη του σώματος, και είναι φυσιολογικό κομμάτι της ανάπτυξης για τα παιδιά να ζωγραφίζουν εικόνες με σεξουαλικά θέματα.

Δεν είναι τόσο παράξενο για ένα παιδί να ζωγραφίζει κάτι βίαιο. Φυσικά, αν το παιδί σας ζωγραφίζει βίαιες εικόνες είναι σημαντικό να συζητήσετε μαζί του. Μιλήστε ανοιχτά για αυτά που ζωγραφίζει ώστε να μάθετε το νόημα πίσω από τις ζωγραφιές και από πού προήλθε η έμπνευση. Οι ζωγραφιές που απεικονίζουν βία μπορεί να σημαίνουν ότι ένα παιδί βλέπει πολύ τηλεόραση ή παίζει βιντεοπαιχνίδια.

Οι ζωγραφιές πάντα σημαίνουν κάτι;

Όταν κοιτάτε τις ζωγραφιές των παιδιών σας μπορείτε να μάθετε πληροφορίες για τις σκέψεις τους, αλλά είναι σημαντικό να μην υπεραναλύετε τις ζωγραφιές. Μπορεί να πιστεύετε ότι κάποιες είναι κακό σημάδι, ενώ στην πραγματικότητα δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας.

Μιλήστε στο παιδί σας για τις ζωγραφιές σας και ρωτήστε τα για συγκεκριμένες λεπτομέρειες. Επικοινωνήστε ανοιχτά ώστε το παιδί σας να σας εξηγήσει τι ζωγραφίζει και γιατί.

Οι ζωγραφιές μπορούν να ερμηνευτούν με πολλούς τρόπους.

Ενθαρρύνετε τον μικρό σας καλλιτέχνη

Τα παιδιά μέσα από τις ζωγραφιές εκφράζουν τον εαυτό τους, ειδικά όταν δεν μπορούν να εκφράσουν με λόγια τα συναισθήματα τους. Μπορείτε να ενθαρρύνετε την καλλιτεχνική έκφραση των παιδιών:

• Να έχετε διαθέσιμα τα απαραίτητα για την ζωγραφική: μπορείτε να έχετε πάντα μαζί σας χαρτί και μαρκαδόρους. Ποτέ δεν ξέρετε πότε θα χτυπήσει η έμπνευση την πόρτα.
• Γιορτάστε τις προσπάθειες των παιδιών σας: μπορείτε να κρεμάσετε τις ζωγραφιές στο σπίτι για να δείξετε πόσο εκτιμάτε την δημιουργικότητα.
• Κάντε ερωτήσεις: ρωτήστε τα παιδιά για τις ζωγραφιές τους.
• Αποφύγετε την υπερανάλυση: να θυμάστε ότι οι ζωγραφιές είναι ένα κομμάτι του παζλ όσον αφορά την κατανόηση του παιδιού.

Η τέχνη μπορεί να είναι ένα παράθυρο στην ψυχολογία των παιδιών, αλλά είναι και ένας υπέροχος τρόπος για να εξερευνούν τον κόσμο.

Σημάδια που δείχνουν ότι πρέπει να ανησυχήσετε

Ακόμη και τα πιο περίεργα σχέδια μπορεί να μην σημαίνουν τίποτα, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις οι ζωγραφιές μπορεί να λένε πολλά για τον τρόπο με τον οποίο οι γονείς αντιδρούν σε κάτι και επηρεάζει την ψυχολογία του παιδιού.

Κάποια σημάδια που δείχνουν ότι οι ζωγραφιές του παιδιού σας μπορεί να υποδηλώνουν ένα μεγαλύτερο πρόβλημα είναι:

• Αν οι ζωγραφιές του παιδιού σας αλλάξουν δραστικά και ξαφνικά. Για παράδειγμα, αν το παιδί σας δεν ζωγράφιζε ποτέ βίαιες εικόνες και ξαφνικά ζωγραφίζει μόνο βίαια πράγματα.
• Αν το παιδί σας χρησιμοποιεί κυρίως κόκκινο και μαύρο χρώμα. Το μαύρο χρώμα έχει σχέση με την κατάθλιψη στην παιδική ηλικία και το κόκκινο μπορεί να υποδηλώνει θυμό και επιθετικότητα.
• Αν το παιδί σας ζωγραφίζει παράξενες εκδοχές της οικογένειας, αφήνει κάποια μέλη της οικογένειας εκτός ζωγραφιάς, ή ζωγραφίζει τον εαυτό του μακριά από τους άλλους.