Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, PANDAS και PANS

Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, PANDAS και PANS

Το σύνδρομο PANDAS και το PANS και είναι σχετικά νέα σύνδρομα, συγκριτικά με τις άλλες νευροψυχιατρικές διαταραχές και είναι αμφιλεγόμενα, καθώς ακόμα υπάρχουν ελάχιστες μελέτες που να υποστηρίζουν αυτή τη συσχέτιση, δηλαδή τις λοιμώξεις ως αιτία ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής. Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η διαταραχή αυτή αποτελεί μία ξεχωριστή νοσολογική οντότητα, ενώ άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι είναι απλώς μια υπόθεση και ότι απαιτούνται πολύ περισσότερα στοιχεία.

Αιφνίδια εμφάνιση OCD στην παιδική ηλικία

Ενα παιδί μπορεί να εμφανίσει ιδεοληψίες/εμμονές και καταναγκασμούς (τα συμπτώματα που συνθέτουν την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή). Συνήθως αυτά τα συμπτώματα εμφανίζονται σταδιακά, όμως εάν εμφανιστούν εντελώς ξαφνικά και αφορούν ανεπιθύμητες παρεισφρύουσες σκέψεις (ιδεοληψίες) ή/και ψυχαναγκασμούς, ή ακόμα και μειωμένη όρεξη για φαγητό, μπορεί να πρόκειται για το Νευροψυχιατρικό Σύνδρομο Οξείας Έναρξης (PANS). Το σύνδρομο PANS πιστεύεται ότι προκαλείται από την έκθεση σε μία ποικιλία λοιμώξεων ή άλλων παραγόντων που μπορούν να ενεργοποιήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα.

Ειδικότερα, σε ορισμένες περιπτώσεις πρώιμης έναρξης της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής σε παιδιά, παρατηρήθηκαν στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις, που προκάλεσαν φλεγμονή και δυσλειτουργία στα βασικά γάγγλια του εγκεφάλου. Αυτές οι περιπτώσεις αναφέρονται ως παιδιατρικές αυτοάνοσες νευροψυχιατρικές διαταραχές που οφείλονται σε στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις (PANDAS syndrome).

Σύνδρομο PANDAS και διάγνωση

Δεν υπάρχει κάποια ειδική εργαστηριακή εξέταση που να μπορεί να διαγνώσει το σύνδρομο PANDAS. Η διάγνωση του PANDAS βασίζεται σε λεπτομερές ιστορικό, την παιδοψυχιατρική και φυσική εξέταση. Ακολουθούν τα πέντε κριτήρια που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση PANDAS:

• Συμπτώματα ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, τικ ή και των δύο.
• Αιφνίδια εμφάνιση των συμπτωμάτων, των τικ ή και των δύο. Μπορεί να υπάρχουν υφέσεις και εξάρσεις μετά από επαναλαμβανόνενες στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις.
• Έναρξη μεταξύ 3 ετών και 11 ετών
• Εμφάνιση συμπτωμάτων που υποδηλώνουν νευροψυχιατρικές παθήσεις, όπως δυσκολία συγκέντρωσης, γενικευμένου άγχους, ενούρησης στο κρεβάτι, ευερεθιστότητας και αναπτυξιακής παλινδρόμησης.
• Μια χρονολογική συσχέτιση με στρεπτοκοκκική λοίμωξη η οποία θα πρέπει να τεκηριωθεί με καλλιέργεια ή εξετάσεις αίματος (αντισώματα).

Η χορεία Sydenham, η οποία επίσης οδηγεί σε γρήγορες, ακούσιες κινήσεις που μοιάζουν με τικ, πρέπει επίσης να αποκλειστεί για τη διάγνωση PANDAS. Όπως το PANDAS, η χορεία Sydenham και, γενικότερα, ο ρευματικός πυρετός έχουν αυτοάνοσα υπόβαθρα και εμφανίζονται δευτερογενώς μετά από στρεπτοκοκκικές λοίμωξεις.

Σύνδρομο PANS

Αντί να συνδέεται αποκλειστικά με στρεπτοκοκκική λοίμωξη, το σύνδρομο PANS αφορά την απότομη έναρξη της ΙΨΔ η οποία μπορεί να συσχετιστεί με μη στρεπτοκοκκική λοίμωξη, συμπεριλαμβανομένης της γρίπης και της ανεμευλογιάς. Συγκεκριμένα, τα διαγνωστικά κριτήρια για το PANS είναι:

1. Η απότομη και έντονη εμφάνιση της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής (ιδεοληψίες και καταναγκασμοί)
2. Ταυτόχρονη παρουσία δύο πρόσθετων νευροψυχιατρικών συμπτωμάτων, παρόμοια με αυτά που παρατηρούνται στο σύνδρομο PANDAS
3. Συμπτώματα που δεν μπορούν να εξηγηθούν καλύτερα από κάποια άλλη νευρολογική ή κινητική διαταραχή, όπως η χορεία Sydenham, ο ερυθηματώδης λύκος ή η διαταραχή Tourette

Συμπτώματα PANDAS/PANS

Εκτός από τις ιδεοληψίες και τους ψυχαναγκασμούς, τα σύνδρομα PANS και PANDAS μπορεί να περιλαμβάνουν συμπτώματα και μεγάλες αλλαγές στα παρακάτω:

• διαταραχές φαγητού
• ανησυχία ή άγχος
• εναλλαγές διάθεσης ή κατάθλιψη
• ευερεθιστότητα ή επιθετικότητα
• προσοχή, μνήμη ή μάθηση
• αισθητηριακά ή κινητικά προβλήματα
• ύπνος
• νυχτερινή ενούρηση
• υπερκινητικότητα
• τικ ή άλλες κινήσεις

Είναι OCD, σύνδρομο PANS ή PANDAS;

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) χαρακτηρίζεται από ιδεοληψίες/εμμονές καταναγκασμούς που προκαλούν σοβαρή δυσφορία και παρεμποδίζουν την λειτουργικότητα στην καθημερινότητα. Η ΙΨΔ αναπτύσσεται γενικά πιο αργά, σε εβδομάδες ή μήνες, όμως το PANS μπορεί να εμφανιστεί πολύ ξαφνικά.

Είναι σημαντικό οι γονείς να καταλάβουν ότι τα σύνδρομα PANDAS και το PANS είναι σπάνια, και ακόμα αποτελούν αμφιλεγόμενες θεωρίες. Τα περισσότερα παιδιά που αναπτύσσουν συμπτώματα ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής δεν έχουν PANS και PANDAS. Τα παιδιά παθαίνουν πολλές λοιμώξεις, συμπεριλαμβανομένου των στρεπτοκοκκικών λοιμώξεων. Η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών δεν θα αναπτύξει PANS και PANDAS.

Κάθε παιδί που έχει ξαφνική αλλαγή στη διάθεση ή στη συμπεριφορά θα πρέπει να αξιολογείται από παιδοψυχίατρο το συντομότερο δυνατό. Εάν υπάρχει υποψία συνδρόμου PANS ή PANDAS, είναι σημαντικό να λάβετε μια ολοκληρωμένη παιδοψυχιατρική και γενική ιατρική αξιολόγηση. Αυτή η αξιολόγηση θα περιλαμβάνει και εργαστηριακές εξετάσεις. Μπορεί να είναι δύσκολο να γίνει διάκριση μεταξύ OCD, PANS, PANDAS και άλλων ιατρικών καταστάσεων.