Περιοριστικές πεποιθήσεις και αυτο-σαμποτάζ !

Περιοριστικές και Ψευδείς Πεποιθήσεις

Το σύστημα πεποιθήσεών μας είναι η βάση μέσα από την οποία αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας και τον κόσμο. Αυτό το σύστημα πεποιθήσεων διαμορφώνει τον τρόπο που έρμηνεύουμε τα πράγματα και τις αποφάσεις μας. Διαμορφώνουμε τις πεποιθήσεις μας από πολύ μικρά παιδιά και στη διάρκεια της ζωής μας δημιουργούμε εμπειρίες που να ταιριάζουν με αυτές τις πεποιθήσεις. Και επειδή κανένας δεν μεγαλώνει σε ένα ιδανικό και "τέλειο" περιβάλλον, είναι σίγουρο ότι θα έχουμε φορτωθεί και ορισμένες αρνητικές και περιοριστικές πεποιθήσεις οι οποίες που μας εμποδίζουν να ζήσουμε τη ζωή που θέλουμε, μας κάνουν αυτο-σαμποτάζ!

Ας δούμε μερικές συχνές αρνητικές-περιοριστικές πεποιθήσεις:

Παραδείγματα αρνητικών και περιοριστικών πεποιθήσεων 

ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΗ / ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΠΕΠΟΙΘΗΣΗ	ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
Δεν είμαι αρκετά έξυπνος, ικανός, δυνατός, όμορφος	καταδικασμένος στην σίγουρη αποτυχία
Είμαι μεγάλος, είναι πολύ αργά για να αλλάξω	δεν έχει νόημα να προσπαθήσω
Είναι στα γονίδια, στο DNA μου	άρα και να θέλω, δεν μπορώ να αλλάξω
Είναι η μοίρα μου/τύχη μου	είμαι γεννημένος να αποτυγχάνω
Μόνο οι αδύναμοι ζητάνε βοήθεια	άρα δεν ζητάω ποτέ βοήθεια
Πρέπει να είμαι ο καλύτερος, αλλιώς δεν αξίζω	συνεχής αγωνία, υπερπροσπάθεια, χάσιμο χρόνου
Δεν μπορώ να εμπιστευτώ κανέναν, όλοι θέλουν το κακό μου	δεν αξιοποιείτε πόρους και λύσεις
Πάντα ο/η [κάποιος άλλο όνομα] φταίει	δεν αναλαμβάνετε ποτέ την ευθύνη της ζωής σας
Ποτέ δεν κάνω τίποτα σωστά	και να προσπαθήσω, θα αποτύχω τελικά
Επιθυμία για την καλή γνώμη των άλλων (σύνδρομο καλού παιδιού)	θυσιάζετε τα πραγματικά σας "θέλω", δεν μιλάτε για αυτό που σκέφτεστε/νιώθετε, καταπιέζεστε συνεχώς με "πρέπει"
Τα λεφτά είναι βρώμικα, μεγάλα καράβια μεγάλες φουρτούνες, κα	αποφεύγετε επιλογές που θα οδηγούσαν στην επιτυχία

Οι άνθρωποι έχουν ελάχιστο έλεγχο στην ψυχική τους κατάσταση μέχρι να ξεκινήσουν το ταξίδι της αυτογνωσίας, δηλαδή να αναρωτιούνται για τις πεποιθήσεις, τις σκέψεις, τις αντιλήψεις, τις πράξεις και τα συναισθήματά τους.

Κάθε ημέρα έχουμε 60,000-80,000 σκέψεις. Υποσυνείδητα, αγνοείτε πολλές (θετικές και αρνητικές) σκέψεις που σας έρχονται στο μυαλό. Το επόμενο βήμα είναι να αναγνωρίσετε τις αυτόματες αρνητικές σκέψεις που δεν σας εξυπηρετούν και να τις εξετάσετε. Κατανοώντας αυτές τις αυτόματες σκέψεις και το φόβο πίσω από τις αυτοπεριοριστικές πεποιθήσεις, μπορείτε να τις τροποποιήσετε ή να επιλέξετε να μην λαμβάνετε αποφάσεις σύμφωνα με αυτές.

Οι ψευδείς και αυτοπεριοριστικές πεποιθήσεις είναι σαν τα παράσιτα: μένουν ανενεργές στο μυαλό μέχρι κάποια σκέψη ή γεγονός να τις ενεργοποιήσει. Τότε παρεμβαίνουν στην ικανότητα των ανθρώπων να σκέφτονται λογικά και  επηρεάζουν τις αντιλήψεις τους με ολέθριο τρόπο.

Πως διαμορφώνονται οι ψευδείς πεποιθήσεις;

Οι περισσότερες από τις πεποιθήσεις μας είναι βαθιά ριζωμένες στον εγκέφαλο μας από την παιδική μας ηλικία, από τους γονείς μας και άλλους ενήλικες που είχαν επιρροή πάνω μας. Άλλες φορές, οι βάσεις δημιουργούνται στην παιδική ηλικία και με ορισμένες αφορμές (τραυματικά γεγονότα στην ενήλικη ζωή) ενεργοποιούνται.

Κάποιες φορές, αυτές οι πεποιθήσεις μπορεί να μας έχουν εξυπηρετήσει μέχρι ένα σημείο στη ζωή μας. Αλλά μετά από αυτό (στην ενήλικη ζωή), κάποιες πεποιθήσεις γίνονται περιοριστικές και ίσως και καταστροφικές. Για παράδειγμα, σαν παιδί, ίσως να είχατε μάθει να καθαρίζετε το δωμάτιο σας και οι γονείς σας να ήταν χαρούμενοι με αυτό. Αυτό το κίνητρο όμως γίνεται συνήθεια, και έτσι δημιουργείτε μια νοοτροπία στην οποία κάνετε πράγματα για να πάρετε την επιβεβαίωση και επιβράβευση των άλλων (σύνδρομο καλού παιδιού).

Αυτές οι πεποιθήσεις όμως είναι επιβλαβείς όσο μεγαλώνετε.

Όσο μεγαλώνουμε, οι περιοριστικές και αρνητικές πεποιθήσεις που κουβαλάμε οδηγούν σε λανθασμένες επιλογές και επώδυνα αδιέξοδα, με συνέπεια την κατάθλιψη, άγχος ή ψυχοσωματικά συμπτώματα. Οι λανθασμένες πεποιθήσεις δημιουργούνται μέσα στα χρόνια, και οι άνθρωποι ενισχύουν αυτές τις πεποιθήσεις χωρίς να αμφισβητούν την εγκυρότητά τους. Κάποτε ήσασταν ένα παιδί που μάθαινε να καθαρίζει το δωμάτιό του, τώρα όμως είστε ένας ενήλικας που ζητά συνεχώς την επιβεβαίωση.

Ακόμη και αν αυτό το παράδειγμα δεν αντανακλά τις εμπειρίες της ζωής σας, μπορείτε να σκεφτείτε σίγουρα κάποια πεποίθηση που διαμορφώθηκε στην παιδική σας ηλικία και επηρεάζει τη ζωή σας σήμερα. Πως θα τις αναγνωρίσετε; Είναι αυτές οι κουβέντες που λέτε συχνά στον εαυτό σας.

Όμως έχουμε επιλογές. Καθώς το μυαλό μας δημιουργεί σκέψεις, μπορούμε να πιστεύουμε στη σκέψη ή να την αγνοούμε.

Για να αγνοήσουμε τις σκέψεις μας χρειάζεται συνειδητότητα και προσοχή. Πολλοί άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν ότι κάθε σκέψη στο μυαλό τους δεν είναι αληθινή, και δεν μπορούν να διαχωρίσουν τις αυθεντικές πεποιθήσεις από τις αυτόματες, αρνητικές & ψευδείς πεποιθήσεις.

Αυτή η αδυναμία εντοπισμού των ψευδών πεποιθήσεων οδηγεί σε φαινομενικά αδιέξοδα και επώδυνα συναισθήματα, παρόλο που είναι δικό μας δημιούργημα. Τα αρνητικά συναισθήματα είναι εν μέρει κομμάτι της ζωής μας, αλλά δεν είναι βοηθητικά όταν αρχίζουν να υπερισχύουν της λογικής σκέψης και της ευτυχίας μας.

Όταν αρχίζουν να εξερευνούν τις ψευδείς πεποιθήσεις, οι άνθρωποι αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι ο εσωτερικός τους κόσμος είναι το ίδιο σημαντικός με τον εξωτερικό. Ο εξωτερικός κόσμος που περιλαμβάνει την οικογένεια, τους φίλους και την καριέρα σχετίζεται με την εξέλιξη και την ικανοποίηση ενός ατόμου από τη ζωή, αλλά και ο εσωτερικός κόσμος είναι εξίσου σημαντικός αν όχι περισσότερο. Ο εσωτερικός κόσμος είναι αυτός στον οποίο δημιουργούνται οι λανθασμένες πεποιθήσεις.

Χωρίς να κοιτάμε μέσα μας για να παρατηρήσουμε πως οι σκέψεις μετατρέπονται σε ψευδείς πεποιθήσεις, τους επιτρέπουμε να συμβάλλουν στον αρνητικό τρόπο σκέψης και στα αρνητικά συναισθήματα. Αυτό συνήθως έχει ως αποτέλεσμα να νιώθουμε ψυχική αγωνία, χωρίς να γνωρίζουμε το γιατί, και στη συνέχεια ενοχές χωρίς λόγο.

Όταν βλέπουμε με αντικειμενική ματιά τον εσωτερικό μας κόσμο μπορούμε να εξελιχθούμε (να ωριμάσουμε δηλαδή) καθώς μεγαλώνουμε.

Ευτυχώς, υπάρχουν πολλές διαθέσιμες επιλογές για να εξουδετερώσετε την απαισιοδοξία που δημιουργείται από το μυαλό. Η θετική ψυχολογία και η ψυχοθεραπεία αποτελούν μεθόδους που βοηθούν τους ανθρώπους να επεξεργαστούν τις λανθασμένες πεποιθήσεις και να δημιουργήσουν νέες υγιείς πεποιθήσεις.

Θετική ψυχολογία - ενδυνάμωση

Η θετική ψυχολογία προσφέρει πρακτικές μεθόδους που μας βοηθούν να αμφισβητήσουμε και να ξετυλίξουμε τις λανθασμένες πεποιθήσεις. Μία μέθοδος είναι η ενσυνειδητότητα, η οποία αποτελεί τον πυλώνα της θετικής ψυχολογίας.

Η "ενσυνειδητότητα" δεν ταυτίζεται με το "διαλογισμό". Η ενσυνειδητότητα είναι η στοχευμένη προσήλωση και παρατήρηση των σκέψεων και των συναισθημάτων στο "τώρα", χωρίς κριτική. Αφορά στο να ζούμε την παρούσα στιγμή, το "τώρα".

Η ενσυνειδητότητα δίνει στους ανθρώπους τα εργαλεία για να αναγνωρίσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, να αυξήσουν την αυτογνωσία τους. Επιτρέπει στους ανθρώπους να περιγράψουν τις λανθασμένες ιστορίες και τα σενάρια που συχνά δημιουργεί το μυαλό τους, αντί να τα απορροφά ως κομμάτι της ταυτότητάς τους. Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι η συνειδητότητα αυξάνει τα θετικά συναισθήματα.

Από τη στιγμή που οι άνθρωποι αρχίζουν να παρατηρούν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και να μαθαίνουν πως το μυαλό κατασκευάζει τις πεποιθήσεις, μπορούν να καθορίσουν ποιες πεποιθήσεις είναι αληθινές και ποιες όχι. Με τον καιρό και την εξάσκηση, η συνειδητότητα επιτρέπει στους ανθρώπους να μην ζουν σαν φυλακισμένοι στο ίδιο τους το μυαλό.

Δεδομένου ότι τα συναισθήματα συνδέονται με τις σκέψεις, και οι σκέψεις συνδέονται με τις πεποιθήσεις, είναι πολύτιμο για τους ανθρώπους να αφιερώνουν χρόνο στο να παρατηρούν τον εαυτό τους, τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους.

Ψυχοθεραπεία και EMDR

Μια βασική αρχή της ψυχοθεραπείας βασίζεται στην ιδέα ότι οι σκέψεις μας, και όχι το εξωτερικό περιβάλλον, είναι που οδηγούν σε συγκεκριμένα συναισθήματα και συμπεριφορές. Η ψυχοθεραπεία περιλαμβάνει την αλλαγή του τρόπου σκέψης, την επεξεργασία των συναισθημάτων και την αναδιαμόρφωση των πεποιθήσεων, χωρίς απαραιτήτως να αλλάζουν οι εξωτερικοί παράγοντες.

Στις συνεδρίες ψυχοθεραπείας οι θεραπευόμενοι μαθαίνουν πως να αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις και τις αρνητικές τους σκέψεις, αντί να κατακλύζονται από αυτές. Ο ψυχοθεραπευτής δεν λέει στον θεραπευόμενο πως θα νιώθει, αλλά τον βοηθά να γιατρέψει τις συναισθηματικές πληγές του και του δίνει όλα τα εφόδια ώστε να διαχειρίζεται όλες τις καταστάσεις που προκύπτουν στη ζωή του. Με την ψυχοθεραπεία οι θεραπευόμενοι αναγνωρίζουν τις αρνητικές περιοριστικές πεποιθήσεις που τους κρατούν πίσω, και πως αυτές οι πεποιθήσεις διαμορφώνουν τις καθημερινές τους εμπειρίες.

Με την ψυχοθεραπεία μπορείτε να αναγνωρίσετε και να αλλάξετε όλες τις αρνητικές πεποιθήσεις που κουβαλάτε από παιδί. Η ψυχοθεραπεία σας δείχνει τη σύνδεση μεταξύ σκέψεων, πράξεων και μοτίβων συμπεριφοράς. Όταν έχουμε επίγνωση των βασικών μας πεποιθήσεων τότε μπορούμε να ελέγξουμε το μυαλό μας, τα συναισθήματά μας, τις συμπεριφορές και τις επιλογές μας.

Σημειώνουμε ότι το EMDR είναι μία εξαιρετική μέθοδος ψυχοθεραπείας το οποίο επιτρέπει στους ανθρώπους γρήγορα να σπάσουν τα δεσμά του παρελθόντος, είτε πρόκειται για τραυματικές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας ή της ενήλικης ζωής.