Πλημμύρες και ψυχικό τραύμα
Τον τελευταίο καιρό οι καταστροφικές πλημμύρες έχουν σαρώσει τη χώρα μας. Οι τελευταίες κακοκαιρίες Daniel και Elias έχουν επηρεάσει όλη τη Θεσσαλία και έχουν προκαλέσει καταστροφές εκατομμυρίων ευρώ, ενώ πολλοί άνθρωποι είδαν τις περιουσίες και τα σπίτια τους να χάνονται κάτω από τόνους λάσπης. Φυσικά, υπάρχει και ο θρήνος για τους ανθρώπους που χάθηκαν. Οι φυσικές καταστροφές, όπως οι πλημμύρες, έχουν αφήσει εκατοντάδες ανθρώπους να προσπαθούν να χτίσουν ξανά τη ζωή και τα σπίτια τους από την αρχή. Όμως, πέρα από αυτό οι πλημμύρες προκαλούν και ένα σοβαρό ψυχικό τραύμα στις ψυχές των ανθρώπων.
Ποιες είναι οι επιδράσεις των φυσικών καταστροφών στην ψυχική υγεία;
Σταδιακά, αποκαλύπτεται το μέγεθος της καταστροφής του Θεσσαλικού κάμπου. Πολλοί άνθρωποι προσπαθούν να χτίσουν ξανά τα σπίτια τους και να αποκαταστήσουν τις ζημιές. Και αυτό όπως είναι λογικό φέρνει κοντά τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη την κοινωνική μας υποστήριξη ώστε να μπορέσουν να σταθούν ξανά στα πόδια τους μετά την καταστροφή.
Μερικοί άνθρωποι όταν αντικρίζουν το μέγεθος της καταστροφής έχουν έντονα συμπτώματα άγχους, και η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) επηρεάζει όλους τους πληγέντες των φυσικών καταστροφών. Οι φυσικές καταστροφές μπορεί να προκαλούν την καταστροφή των σπιτιών, των χωριών, ακόμη και το θάνατο φίλων και συγγενών. Όταν κάποιος εκτίθεται σε απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις , τότε το μετατραυματικό στρες παρεμβαίνει για καιρό στη ζωή του. Μπορεί να περάσουν ακόμη και χρόνια μέχρι να αναγνωρίσει κάποιος τα συμπτώματα και να ζητήσει βοήθεια.
Διαταραχή μετατραυματικού στρες
Η διαταραχή μετατραυματικού στρες προκαλεί επιπλέον δύσκολα συναισθήματα και αποτελεί ένα ακόμη οικονομικό βάρος για τις οικογένειες που ήδη έχουν χάσει τα σπίτια τους και τις περιουσίες τους. Οι πλημμύρες δεν προκαλούν μόνο οικονομικό πλήγμα. Αλλά καταστρέφουν την ψυχική υγεία αν κάποιος δεν επεξεργαστεί τα συναισθήματά του. Οι πληγέντες συνεχίζουν να δυσκολεύονται ενώ ταυτόχρονα προσπαθούν να βρουν βοήθεια.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι ένα υψηλό ποσοστό των πληγέντων εμφανίζει διαταραχή μετατραυματικού στρες μετά από μια φυσική καταστροφή. Όταν μια φυσική καταστροφή χτυπά τις βασικές ανάγκες ενός ανθρώπους όπως η στέγη και η ιατρική περίθαλψη, τότε είναι λογικό να επηρεάζει και την ψυχική υγεία.
Ακόμη και αν κάποιος δεν επηρεάζεται άμεσα από τις πλημμύρες, μπορεί να βιώνει στρες. Όταν κάποιος βρίσκεται κοντά στους πληγέντες αυτό μπορεί να του προκαλεί δευτερογενές τραυματικό στρες. Αυτή η κατάσταση παρατηρείται συνήθως στις συζύγους των βετεράνων, στα παιδιά των επιζώντων του ολοκαυτώματος και στους γιατρούς που φροντίζουν ανθρώπους σε αντίξοες συνθήκες. Όπως συμβαίνει με ένα κρυολόγημα που περνά από άτομο σε άτομο, έτσι και το ψυχικό τραύμα είναι μεταδοτικό σε ένα βαθμό.
Ποια άτομα είναι πιο ευάλωτα στο στρες που προκαλούν οι φυσικές καταστροφές;
Τα άτομα που είναι πιο ευάλωτα στο στρες που προκαλούν οι φυσικές καταστροφές είναι τα παιδιά. Ενώ ένας ενήλικας ευτυχώς έχει την γνωστική ικανότητα να κατανοήσει το τραυματικό γεγονός που έχει πλήξει μια περιοχή, τα παιδιά συχνά αποδίδουν προσωπικό νόημα στα γεγονότα που αγωνίζονται να κατανοήσουν.
Τα παιδιά συχνά βλέπουν τα τραυματικά γεγονότα ως τιμωρία για την κακή τους συμπεριφορά, πιστεύουν ότι αυτά φταίνε. Συνήθως, δυσκολεύονται να συζητήσουν το γεγονός επειδή έχουν περιορισμένες γλωσσικές ικανότητες και έχουν λιγότερες συλλογιστικές δεξιότητες.
Οι μελέτες δείχνουν ότι οι υποστηρικτικοί φίλοι είναι ο μοναδικός παράγοντας που βοηθά τα παιδιά να αποκτήσουν αντοχή στο στρες (ψυχική ανθεκτικότητα). Η υποστήριξη από την οικογένεια, τους συμμαθητές και τους ψυχοθεραπευτές συμβάλλουν στην ενίσχυση της προσωπικής αντοχής. Τα παιδιά που ανήκουν σε χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα, δεν πηγαίνουν σχολείο και δεν έχουν υποστήριξη είναι πολύ πιο πιθανό να εμφανίσουν διαταραχή μετατραυματικού στρες.
Διάγνωση της διαταραχής μετατραυματικού στρες
Στις περισσότερες περιπτώσεις η διάγνωση της διαταραχής μετατραυματικού στρες γίνεται τρεις μήνες μετά το τραυματικό γεγονός. Οι άνθρωποι που αναρρώνουν μόνοι τους έχουν γενικά επουλωθεί και όσοι χρειάζονται περισσότερη βοήθεια έχουν ακόμη πολλά θέματα να λύσουν. Η ψυχοθεραπεία είναι πολύ σημαντική ώστε οι πληγέντες να μπορέσουν να κατανοήσουν τα συναισθήματά τους, να ενημερωθούν και να μάθουν νέους τρόπους συμπεριφοράς.
Επίσης, μπορούν να γίνουν κάποιες βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις οι οποίες θα έχουν μακροπρόθεσμα οφέλη στη μείωση του συναισθηματικού πόνου. Για παράδειγμα, η ψυχολογική υποστήριξη στους νέους πληγέντες θα τους βοηθήσει να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους.
Ψυχολογική υποστήριξη των πληγέντων
Τους επόμενους μήνες, καθώς οι πληγείσες περιοχές θα αρχίσουν να εμφανίζουν σταθεροποίηση, η ψυχολογική υποστήριξη των ανθρώπων είναι αναγκαία ώστε να εξασφαλιστεί η αποκατάσταση της περιοχής. Η ψυχολογική υποστήριξη είναι βασική για την ομαλοποίηση των συμπτωμάτων της διαταραχής μετατραυματικού στρες.
Ενώ τα συμπτώματα του τραύματος μπορεί να είναι έντονα και επώδυνα, οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν τα συμπτώματα μετά από ένα τραύμα, τα οποία γενικά υποχωρούν μετά από μερικές ημέρες ή εβδομάδες. Δυσκολεύονται να κοιμηθούν, είναι πιο ευερέθιστοι, βιώνουν σοκ, σύγχυση και ανησυχία. Τα συμπτώματα του μετατραυματικού στρες είναι σημαντικό στοιχείο για την θεραπεία του τραύματος.
Οι ενήλικες μπορεί να εμφανίζουν κρίσεις πανικού ή ξεσπάσματα θυμού λόγω του στρες. Ενώ, τα παιδιά μπορεί να είναι πιο επιθετικά με τους φίλους τους ή με τους συμμαθητές τους. Η ψυχολογική επούλωση επίσης περιλαμβάνει συναισθήματα όπως οι ενοχές και η ντροπή που μπορεί να εμφανίζονται μετά από μια φυσική καταστροφή, και αποτελούν προσαρμοστικούς μηχανισμούς σε αυτές τις σκέψεις και τα συναισθήματα. Με την κατάλληλη υποστήριξη από ψυχολόγους, ψυχοθεραπευτές, κοινωνικούς λειτουργούς τα συμπτώματα του μετατραυματικού στρες μπορεί να μειωθούν δραστικά. Οι πληγέντες είναι αναγκαίο να ξεκινήσουν ψυχοθεραπεία ώστε να μπορέσουν να επιλύσουν το ψυχικό τραύμα και να προχωρήσουν. Επιπλέον, τεχνικές όπως η ενσυνειδητότητα, η γιόγκα και τα αθλήματα βοηθούν στη μείωση του στρες και βελτιώνουν την διάθεση.
Αντιμετώπιση των ψυχικών τραυμάτων
Ο χρόνος φυσικά θα δείξει πότε θα επανέλθουν ψυχικά όλοι αυτοί οι άνθρωποι που επλήγησαν από αυτές τις καταστροφικές πλημμύρες. Τα σωματικά τραύματα θα επουλωθούν, τα σπίτια θα χτιστούν ξανά, όμως οι ψυχολογικές επιδράσεις μπορεί να είναι έντονες. Η ψυχοκοινωνική φροντίδα και η οικονομική ενίσχυση είναι αναγκαίες ώστε οι άνθρωποι να μπορέσουν να σταθούν ξανά στα πόδια τους.
Βέβαια, η επούλωση είναι δυνατή με την κατάλληλη θεραπεία. Η ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ είναι αναγκαία ώστε οι πληγέντες να επεξεργαστούν τα συναισθήματά τους. Το EMDR θα τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν το ψυχικό τραύμα που άφησαν πίσω τους οι πλημμύρες. Φυσικά, τίποτε δεν μπορεί να γίνει σε μια μέρα. Ειδικά, σε ανθρώπους που αντιμετωπίζουν σοβαρά θέματα επιβίωσης και δεν έχουν τους απαραίτητους πόρους ώστε να εξασφαλίζουν βασικά είδη πρώτης ανάγκης.