Μορφές Ψυχοθεραπείας
Θέλετε να αρχίσετε ψυχοθεραπεία αλλά δε ξέρετε από πού να ξεκινήσετε; Να ζητήσετε συστάσεις από κάποιο φίλος σας, τον οικογενειακό σας γιατρό ή να απευθυνθείτε σε κάποιον ψυχοθεραπευτή; Ή να επιλέξετε τυχαία ένα ψυχολόγο; Καλό είναι να μην κάνετε βιαστικές κινήσεις.
Υπάρχουν πολλές μορφές ψυχοθεραπείας και η κατανόηση των διαφορών και στο τι στοχεύει η κάθε μορφή μπορεί να είναι πολύ βοηθητικές πληροφορίες αν είστε έτοιμοι να κάνετε αυτό το βήμα. (Επίσης, μπορείτε να ενημερώνεστε για τις επιστημονικές εξελίξεις. Αν ξεκινήσετε με γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία δεν σημαίνει ότι είστε αναγκασμένοι να κάνετε μόνο αυτή τη μορφή ψυχοθεραπείας και να απορρίπτετε όλες τις άλλες μορφές).
Η κατηγοριοποίηση και η ανάλυση των διαφορετικών ψυχοθεραπευτικών προσεγγίσεων ίσως να χρειάζεται χρόνια, αλλά υπάρχουν έξι κύριες προσεγγίσεις που είναι οι πιο δημοφιλείς.
Παρακάτω ακολουθούν κάποια χαρακτηριστικά 6 γνωστών τύπων ψυχοθεραπείας.
1. Συμβουλευτική
Τι είναι η συμβουλευτική; Η συμβουλευτική χρησιμοποιείται σαν όρος που καλύπτει όλες τις μορφές θεραπείας συζήτησης, αλλά αποτελεί από μόνη της μια συγκεκριμένη προσέγγιση. Συνήθως αναζητάτε τη συμβουλευτική μετά από δύσκολες καταστάσεις που σας έχουν συμβεί ή όταν έχετε ανάγκη να βοηθηθείτε για προβλήματα ή τρέχουσες καταστάσεις.
Η συμβουλευτική σε τέτοιες καταστάσεις επικεντρώνεται στην ακρόαση χωρίς κριτική, σας δίνει το χώρο να συζητήσετε για όσα νιώθετε και να σας μάθει στρατηγικές αντιμετώπισης και δεξιότητες προσαρμογής ώστε να προχωρήσετε στη ζωή σας. Για παράδειγμα υπάρχουν ειδικοί σύμβουλοι για το πένθος, για τα προβλήματα με τη σεξουαλικότητα και για πολλές άλλες συγκεκριμένες καταστάσεις.
Θα ήταν μια σωστή επιλογή για εσάς αν χρειάζεστε βοήθεια για να αντιμετωπίσετε σοβαρές καταστάσεις, όπως το πένθος, μια μεγάλη αλλαγή, ή άλλα προβλήματα τα οποία είναι συγκεκριμένα και πρόσφατα.
2. Ψυχοθεραπεία
Τι είναι η ψυχοθεραπεία; Η ψυχοθεραπεία είναι ένας γενικός όρος για μια σειρά θεραπευτικών προσεγγίσεων, οι οποίες εξετάζουν το παρόν αλλά και το παρελθόν του ατόμου. Αυτή είναι η τυπική ʺθεραπεία συζήτησης ʺ, που έχετε σίγουρα δει σε ταινίες στις οποίες οι άνθρωποι ξαπλώνουν σε ένα καναπέ για ψυχανάλυση και μιλούν για τις μαμάδες τους. Αλλά αυτή είναι μια πολύ απλουστευμένη αντίληψη για αυτό που πραγματικά είναι. Δημοφιλείς μορφές ψυχοθεραπείας περιλαμβάνουν την gestalt ψυχοθεραπεία, συστημική, ψυχανάλυση (η οποία είναι μακροχρόνια) και την ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία. Η ψυχοθεραπεία στοχεύει στην αλλαγή του τρόπου σκέψης και την επεξεργασία των συναισθημάτων, και κατ'επέκταση στην αλλαγή του τρόπου συμπεριφοράς.
Η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι βοηθητική για εσάς αν έχετε κάποιες πτυχές στη ζωή σας που δεν κατανοείτε απόλυτα, ή βαθιές συγκρούσεις που θέλετε να κατανοήσετε, σε ασφαλές περιβάλλον. Η ψυχοθεραπεία τείνει να είναι μια μακροχρόνια θεραπεία, και σημαίνει ότι θέλετε να γνωρίσετε καλύτερα τον εαυτό σας. Η ψυχοθεραπεία προτείνεται για ανθρώπους που υποφέρουν από άγχος, κατάθλιψη, ανησυχία, μοναξιά, προβλήματα σχέσεων.
Η ψυχανάλυση είναι μία συγκεκριμένη μορφή ψυχοθεραπείας, που βασίζεται στις ιδέες του Φρόυντ, δηλαδή στην ιδέα ότι πολλά προβλήματα έχουν τη ρίζα τους στο ασυνείδητο, και περιλαμβάνουν καταπιεσμένα ψυχικά τραύματα, απωθημένες αναμνήσεις, συναισθήματα και επιθυμίες, τα οποία μπορούν να αποκαλυφθούν αν ο ψυχοθεραπευτής σας βοηθήσει να εμβαθύνετε στο παρελθόν.
3. Γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία
Η γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία (CBT) είναι στην πραγματικότητα συνδυασμός δύο διαφορετικών θεραπειών: της γνωστικής ψυχοθεραπείας και της συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας. Η γνωστική ψυχοθεραπεία βασίζεται στην πεποίθηση ότι ο τρόπος σκέψης και οι εσωτερικές πεποιθήσεις (για τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας) επηρεάζουν τη διάθεση και τη συμπεριφορά, ενώ η συμπεριφορική ψυχοθεραπεία στοχεύει στην αλλαγή των αρνητικών και προβληματικών συμπεριφορών με ενεργό τρόπο. Και οι δύο μαζί συχνά συστήνονται για τη θεραπεία και ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, των ιδεοληψιών και το φοβιών/φόβων (στην οποία τα άτομα νιώθουν εγκλωβισμένα σε έναν αρνητικό φαύλο κύκλο).
Η συμπεριφορική ψυχοθεραπεία από μόνη της περιλαμβάνει πολλές στρατηγικές για την αλλαγή συμπεριφοράς, όπως η έκθεση (όπου ένα άτομο εκτίθεται σε όσα φοβάται), η μίμηση (αντιγραφή των άλλων), και η αποστροφή (όπου μια ανεπιθύμητη συμπεριφορά συνδέεται με ένα αρνητικό ερέθισμα).
Αυτή η μορφή ψυχοθεραπείας ίσως να είναι κατάλληλη για εσάς αν αντιμετωπίζετε κρίσεις πανικού ή διαταραχές άγχους. Η συμπεριφορική ψυχοθεραπεία από μόνη της προτείνεται για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, τις εξαρτήσεις και τις φοβίες.
4. Ψυχοθεραπεία ζεύγους ή οικογενειακή ψυχοθεραπεία
Τι είναι η ψυχοθεραπεία ζεύγους ή η οικογενειακή ψυχοθεραπεία; Είναι ουσιαστικά μια μορφή ψυχοθεραπείας που δεν είναι ατομική, άρα δεν είστε μόνοι σας. Γίνεται είτε με το σύντροφό σας είτε με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, ανάλογα με τα προβλήματα που αντιμετωπίζετε, και επικεντρώνεται στις δύσκολες δυναμικές και στα μακροχρόνια συναισθηματικά μοτίβα σε υποστηρικτικό περιβάλλον.
Η οικογενειακή ψυχοθεραπεία επίσης αποκαλείται "συστημική ψυχοθεραπεία", επειδή βασίζεται σε μια θεωρία που ονομάζεται θεωρία των συστημάτων, η οποία βλέπει την οικογένεια σαν μια συναισθηματική μονάδα με τους δικούς της εσωτερικούς κανόνες και τις σχέσεις. Η συστημική ψυχοθεραπεία, ουσιαστικά, βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του συστήματος (όπως μια οικογένεια, ένα ζευγάρι, κα).
Η ψυχοθεραπεία ζεύγους ποικίλλει. Κάποιοι ψυχοθεραπευτές θεωρούν ότι το ζευγάρι πρέπει να βλέπει μαζί έναν ψυχοθεραπευτή αλλά και ατομικά. Ο θεμελιώδης στόχος, ωστόσο, είναι να βοηθηθεί μια ευαίσθητη σχέση, η οποία μπορεί να αντιμετωπίζει προβλήματα σεξουαλικότητας, θέματα θυμού, συνεχείς συγκρούσεις, απομάκρυνση ή οτιδήποτε άλλο.
Ίσως αυτή η μορφή ψυχοθεραπείας να είναι η σωστή για την οικογένειά σας και/ή το σύντροφό σας ώστε να μπορέσετε να αναγνωρίσετε πιο είναι το βαθύ πρόβλημα και να βελτιώσετε την κατάσταση. Αυτή η πρόθεση, προφανώς, είναι το κλειδί της επιτυχίας: η ψυχοθεραπεία ζεύγους λειτουργεί αν και οι δύο σύντροφοι έχουν ως κίνητρο την αγάπη και την επιθυμία να βελτιωθούν.
5. Απευαισθητοποίηση και επανεπεξεργασία μέσω οφθαλμικών κινήσεων (EMDR)
Τι είναι το EMDR; Είναι μια ειδική τεχνική που εφαρμόζεται σε ανθρώπους για κάποιο ψυχικό τραύμα (για παράδειγμα, σεξουαλική κακοποίηση, επιθέσεις, δυστυχήματα ή εμπειρίες πολέμου). Αυτή είναι μια σχετικά νέα θεραπεία, που αναπτύχθηκε για να βοηθήσει τους ανθρώπους να διαχειριστούν αυτές τις αναμνήσεις και τα επώδυνα συναισθήματα που τις συνοδεύουν. Για παράδειγμα, το EMDR εφαρμόζεται σε ανθρώπους μετά από φυσικές καταστροφές ή τραυματικά γεγονότα.
Με την κίνηση των ματιών και ένα σωματικό ερέθισμα (όπως το ελαφρύ χτύπημα με τα δάχτυλα του ψυχοθεραπευτή) αποκαλύπτονται οι επώδυνες αναμνήσεις, και σταδιακά αισθάνεστε όλο και λιγότερο στρες. Είναι μια πολύ αποτελεσματική μέθοδος, που απαιτεί εξειδίκευση.
Αν έχετε διαταραχή μετατραυματικού στρες ή έχετε βιώσει κάποια ψυχολογικά τραύματα που σας προκαλούν έντονο στρες τότε το EMDR αποτελεί μια εξαιρετική θεραπευτική επιλογή.
6. Υπαρξιακή ψυχοθεραπεία
Τι είναι η υπαρξιακή ψυχοθεραπεία; Σύμφωνα με τον Γιάλομ, η υπαρξιακή ψυχοθεραπεία προσπαθεί να βοηθήσει τους ανθρώπους με τα τέσσερα δεδομένα της ανθρώπινης ύπαρξης: ʺτο αναπόφευκτο του θανάτου, την ελευθερία και την ευθύνη της, την υπαρξιακή απομόνωση, την έλλειψη νοήματοςʺ. Είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας που σε πνευματικά θέματα και δεν έχει σε προτεραιότητα το παρελθόν όπως άλλες μορφές ψυχοθεραπείας. Στο επίκεντρο είναι υποκειμενικές εμπειρίες του θεραπευόμενου.
Μπορεί να είναι δύσκολο να κατανοήσετε την υπαρξιακή ψυχοθεραπεία αλλά ο στόχος της είναι ξεκάθαρος: ʺη εξερεύνηση της ουσίας και της αξίας μιας αυθεντικής ζωής, σύμφωνα με τα ιδανικά, τις αξίες και τις προτεραιότητες του ατόμου.ʺ Αυτό μπορεί σύμφωνα με την υπαρξιακή ψυχοθεραπεία, να είναι η πηγή πολλών δεινών και ανησυχίας σε ένα τόσο δύσκολο κόσμο.
Αν προσπαθείτε να βρείτε το νόημα στη ζωής σας, αν νιώθετε μπερδεμένοι και απομονωμένοι, και δυσκολεύεστε να αντιμετωπίσετε δύσκολα φιλοσοφικά ζητήματα (όπως οι περισσότεροι άνθρωποι, για παράδειγμα το θάνατο) τότε ίσως να σας ταιριάζει η υπαρξιακή ψυχοθεραπεία.
7. Άλλα είδη θεραπείας
Υπάρχουν πολλά ακόμα ψυχοθεραπευτικά συστήματα, που στην πραγματικότητα αποτελούν δευτερεύουσες επιλογές ή επιλογές για ειδικούς σκοπούς, όπως η ψυχανάλυση, ψυχοθεραπεία με ζώα (άλογα, γάτες, σκυλιά), η cinematherapy (ψυχοθεραπεία που χρησιμοποιεί ταινίες), κα.