Παιδιά και Συναισθήματα
Φανταστείτε τον εαυτό σας να νιώθετε θυμό. Γνωρίζετε ότι αισθάνεστε κάτι δυνατό, σαν ηφαίστειο που είναι έτοιμο να εκραγεί, αλλά δεν μπορείτε να το εκφράσετε. Δεν βρίσκετε τις λέξεις για να περιγράψετε αυτό που αισθάνεστε. Μπορεί να αρχίσετε να φωνάζετε, να σπάτε πράγματα, και αυτές οι συμπεριφορές είναι καταστροφικές. Και όταν οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν γιατί φέρεστε έτσι, νιώθετε απογοήτευση.
Τα παιδιά έχουν τα ίδια συναισθήματα με τους ενήλικες. Όμως τα παιδιά δεν μπορούν να βρουν τις κατάλληλες λέξεις για να περιγράψουν όσα νιώθουν.
Κάθε παιδί που γεννιέται είναι σαν ένας λευκός καμβάς. Εξαρτάται από εσάς να τους διδάξετε πως να εκφράζουν τα συναισθήματά τους με υγιή τρόπο. Οι δεξιότητες που θα μάθουν θα τα βοηθήσουν να επικοινωνούν αποτελεσματικά όσο μεγαλώνουν. Για αυτό είναι πολύ σημαντικό να διδάξετε στα παιδιά σας τα συναισθήματα.
Επειδή ένα παιδί δεν μπορεί να περιγράψει με λέξεις όσα νιώθει δεν σημαίνει ότι δεν νιώθει απογοήτευση, θυμό ή αναστάτωση. Όλα αυτά τα συναισθήματα είναι εκεί, έτοιμα να εκδηλωθούν όταν βρεθεί η αφορμή. Τα παιδιά απλά έχουν ανάγκη να τα κατανοούν και να μαθαίνουν λέξεις ώστε να τα περιγράφουν.
Στην ηλικία των δύο ετών, τα παιδιά μπορούν να απορροφήσουν και να μάθουν πολλά πράγματα. Μην πιστεύετε ότι είναι πολύ νωρίς για να αρχίσετε να τους εξηγείτε πως να χρησιμοποιούν τις λέξεις αντί για τις συμπεριφορές, ειδικά τις αρνητικές συμπεριφορές. Μπορείτε να αρχίσετε να μαθαίνετε στα παιδιά σας βασικά συναισθήματα όπως η χαρά, η λύπη, ο τρόμος και ο θυμός.
Στην ηλικία των 4-6 ετών, τα περισσότερα παιδιά αναγνωρίζουν και κατανοούν τα βασικά συναισθήματα. Τα πιο πολύπλοκα συναισθήματα όπως η περηφάνια, οι ενοχές και η ντροπή βασίζονται πάνω στα βασικά συναισθήματα. Κάθε παιδί πρέπει να έχει κατανοήσει καλά τα βασικά συναισθήματα πριν αρχίσει να εκτίθεται σε πιο πολύπλοκα συναισθήματα.
Πάντα υπάρχουν ευκαιρίες μάθησης. Για παράδειγμα, αν βάζετε το παιδί σας για ύπνο στο κρεβάτι του και αρχίζει να κλαίει την στιγμή που ακούει την πόρτα να κλείνει, μπορείτε να το ρωτήσετε αν νιώθει φοβισμένο επειδή θα μείνει μόνο του. Στη συνέχεια καθίστε δίπλα του και μιλήστε του για το πως νιώθει, το φόβο που μπορεί να βιώνει.
Ονομάστε τα συναισθήματα
Μάθετε στο παιδί σας τα βασικά συναισθήματα όπως η χαρά, η λύπη και ο φόβος. Τα μεγαλύτερα παιδιά ωφελούνται από το να μαθαίνουν πιο πολύπλοκα συναισθήματα όπως η απογοήτευση και η νευρικότητα.
Ένας εξαιρετικός τρόπος για να βοηθήσετε τα παιδιά να μάθουν τα συναισθήματα είναι να συζητήσετε για τους χαρακτήρες που τους αρέσουν στα βιβλία. Ρωτήστε το παιδί σας πως πιστεύει ότι νιώθει ο αγαπημένος του ήρωας. Στη συνέχεια συζητήσετε τα διαφορετικά συναισθήματα που μπορεί να νιώθει ο χαρακτήρας και γιατί τα νιώθει.
Όταν μιλάτε για τα συναισθήματα των άλλων διδάσκετε στο παιδί σας την συμπόνια. Τα μικρά παιδιά πιστεύουν ότι ο κόσμος περιστρέφεται γύρω τους για αυτό είναι μια πρωτόγνωρη εμπειρία να μαθαίνουν για το πως νιώθουν οι άλλοι άνθρωποι. Αν το παιδί σας γνωρίζει πως όταν πιέζει το φίλο του στο έδαφος αυτός νιώθει θυμό και λύπη, θα το κάνει λιγότερο.
Μιλήστε για τα συναισθήματα
Δείξτε στο παιδί σας πως να χρησιμοποιεί τις λέξεις για τα συναισθήματά του στο καθημερινό του λεξιλόγιο. Διδάξτε του πως να εκφράζει τα συναισθήματά του και αρπάξτε την ευκαιρία να μοιραστείτε τα δικά σας συναισθήματα. Μπορείτε να πείτε ότι νιώθετε λύπη που δεν θέλει να μοιραστεί τα παιχνίδια του με την αδερφή του και ότι και η αδερφή του νιώθει λυπημένη.
Κάθε μέρα, ρωτήσετε το παιδί σας πως νιώθει. Όταν τα παιδιά είναι μικρά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μια ζωγραφιά με χαμόγελο αν αυτό τα βοηθά να διαλέξουν συναίσθημα και στη συνέχεια συζητήσετε μαζί τους. Μιλήστε για όλα τα πράγματα που επηρεάζουν τα συναισθήματα του παιδιού σας.
Εξηγήστε τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων
Τα παιδιά είναι εγωκεντρικά. Πιστεύουν ότι ο κόσμος γυρίζει γύρω τους. Η εγωκεντρικότητα είναι κάτι φυσιολογικό για ένα μικρό παιδί καθώς οτιδήποτε συμβαίνει έχει να κάνει με αυτό. Αυτό δεν είναι εγωισμός. Τα μικρά παιδιά δεν μπορούν να κατανοήσουν τις διαφορετικές οπτικές.
Για παράδειγμα, αν το παιδί σας χοροπηδά τη στιγμή που συμβαίνει ένας σεισμός, θα πιστέψει ότι αυτό προκάλεσε το σεισμό. Η μικρή του ηλικία δεν του επιτρέπει να βλέπει τα πράγματα διαφορετικά. Ομοίως, όταν οι γονείς παίρνουν διαζύγιο, το παιδί αυτόματα πιστεύει ότι είναι δικό του λάθος, ότι πρέπει να έχει κάνει κάτι κακό για να χωρίσουν.
Επειδή πιστεύουν ότι είναι το κέντρο του κόσμου, είναι δύσκολο για τα παιδιά να κατανοήσουν ότι οι άλλοι άνθρωποι έχουν και αυτοί συναισθήματα. Και όταν το κάνουν , μπορεί να πιστεύουν ότι αυτά τα προκαλούν.
Χρησιμοποιήστε παραδείγματα της καθημερινότητας για να εξηγήσετε τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων και ότι επίσης τα παιδιά δεν είναι πάντα υπεύθυνα για τα συναισθήματα των άλλων. Για παράδειγμα, σε περιπτώσεις διαζυγίου, μπορείτε να πείτε ότι παίρνετε διαζύγιο αλλά αυτό δεν έχει να κάνει με μαζί τους. Επισημάνετε το γεγονός ότι πάντα θα το αγαπάτε και οι δύο. Πείτε του ότι καταλαβαίνετε ότι είναι λυπηρό για αυτό και για εσάς.
Διαχείριση των συναισθημάτων
Τα παιδιά είναι ανάγκη να μάθουν ότι επειδή νιώθουν θυμωμένα αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούν να χτυπήσουν κάποιον. Αντιθέτως, είναι ανάγκη να μάθουν τρόπους να διαχειρίζονται τις διαφωνίες τους ειρηνικά. Μάθετε στα παιδιά σας πως να διαχειρίζονται τα δυσάρεστα συναισθήματα.
Ενθαρρύνετε το παιδί σας να κάνει ένα διάλλειμα, να πηγαίνει στο δωμάτιο του ή σε κάποιο άλλο ήσυχο μέρος όταν είναι αναστατωμένο. Αυτό θα το βοηθήσει να ηρεμεί πριν σπάσει τους κανόνες.
Μάθετε στο παιδί σας υγιείς τρόπους αντιμετώπισης της λύπης. Αν το παιδί σας νιώθει λυπημένο επειδή οι φίλοι του δεν θέλουν να παίξουν μαζί τους, μιλήστε του για το πως μπορεί να αντιμετωπίσει τα συναισθήματα λύπης. Συχνά, τα παιδιά δεν ξέρουν τι να κάνουν όταν νιώθουν λύπη, για αυτό γίνονται επιθετικά ή έχουν άσχημες συμπεριφορές.
Θετική ενδυνάμωση
Ενισχύσετε τις θετικές συμπεριφορές με θετική επιβράβευση. Ανταμείψτε το παιδί σας όταν εκφράζει τα συναισθήματά του με παραγωγικό τρόπο και πείτε του πόσο σας αρέσει να χρησιμοποιεί λέξεις για να εκφράσει το θυμό του.