Πώς τα ψυχικά τραύματα επηρεάζουν τον εγκέφαλο;

Ψυχικά Τραύματα

Αν αντιμετωπίζετε μετατραυματικό στρες, είναι πολύ πιθανό κάποια τμήματα του εγκεφάλου σας να είναι πιο δραστήρια από κάποια άλλα. Τα τμήματα του εγκεφάλου που ανιχνεύουν τον κίνδυνο μπορεί να είναι υπερδραστήρια. Όταν κάποιος βιώνει κάποιο σοβαρό τραύμα κάποια τμήματα του εγκεφάλου που δεν εμπλέκονται στην άμεση απόκριση στον κίνδυνο καταστέλλονται, όπως οι περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με την επιτυχία,  την επίτευξη των στόχων, την χαλάρωση, την ευγνωμοσύνη ή την ασφαλή σύνδεση με τους άλλους.

Τα τραύματα κρατούν τον εγκέφαλο κολλημένο στο παρελθόν

Αν έχετε μετατραυματικό στρες μπορεί να νιώθετε αναστάτωση σε συνθήκες συναισθηματικού ή σωματικού στρες, να ενεργοποιείται γρήγορα ο μηχανισμός πάλης ή φυγής, να αντιδράτε με οργή, να απομακρύνεστε από μια κατάσταση και να κλείνεστε στον εαυτό σας. Αυτό είναι αποτέλεσμα της ενεργοποίησης του μηχανισμού επιβίωσης στον εγκέφαλο.

Ως αποτέλεσμα του τραύματος, συγκεκριμένες ομάδες νευρώνων (αυτές που συνδέονται με την επιβίωση) , μπορεί με τον καιρό να συνδέονται πιο ισχυρά μεταξύ τους και να απομονώνονται από τον υπόλοιπο εγκέφαλο. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια μορφή ακαμψίας σε ένα δίκτυο νευρώνων. Αυτά τα δίκτυα παραμένουν κολλημένα σε ένα μοτίβο και αντιστέκονται στις νέες πληροφορίες.

Στην περίπτωση ενός τραύματος, η αίσθηση της έλλειψης ασφάλειας ή η έλλειψη της αξίας του εαυτού μπορεί να συνεχιστεί ακόμη και όταν το περιβάλλον δεν είναι επικίνδυνο και οι συνεργάτες, οι φίλοι και η οικογένειά σας , σας δείχνουν την εκτίμησή τους. Η νέα πληροφορία δεν μπορεί να φτάσει στα τμήματα του εγκεφάλου που έχουν αποθηκεύσει το τραύμα. Όταν αντιμετωπίζετε μετατραυματικό στρες, είναι πολύ πιο πιθανό να βλέπετε τις τρέχουσες καταστάσεις μέσα από το τραύμα με αποτέλεσμα να αντιδράτε υπερβολικά.

Επιδράσεις ψυχικού τραύματος στον εγκέφαλο

Οι άνθρωποι γνωρίζουν ότι τα τραύματα της παιδικής ηλικίας έχουν σημαντική επίδραση στην ενήλικη ζωή. Τα τραυματικά γεγονότα και οι εμπειρίες έχουν μια μακροχρόνια επίδραση στους ανθρώπους. Για κάποιους ανθρώπους, οι επιδράσεις περιλαμβάνουν την εμφάνιση συμπτωμάτων της διαταραχής μετατραυματικού στρες που μπορεί να ποικίλουν σε σοβαρότητα και να υπονομεύουν την ζωή τους, ειδικά αν δεν έχουν ζητήσει ποτέ βοήθεια για το μετατραυματικό στρες. Τα ψυχικά τραύματα μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγές στη συμπεριφορά, στις πράξεις ή στον τρόπο σκέψης. Τα τραύματα επηρεάζουν τους ανθρώπους με πολύ περισσότερους τρόπους από αυτούς που συνειδητοποιούν.

Αλλαγές στον εγκέφαλο μετά από ένα τραύμα

Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν τι συμβαίνει κάτω από την  επιφάνεια. Τα τραυματικά γεγονότα δεν επηρεάζουν μόνο τη συμπεριφορά αλλά και τον εγκέφαλο. Οι επιδράσεις ενός τραύματος στον εγκέφαλο μπορεί να είναι μικρές μέχρι δραματικές. Τα ψυχικά τραύματα αλλάζουν την χημεία του εγκεφάλου όπως επίσης και τη δομή του, και αυτές οι επιδράσεις επιδρούν στη φυσιολογική λειτουργικότητα. Πιο συγκεκριμένα ένα τραύμα επηρεάζει την αμυγδαλή, τον ιππόκαμπο και τον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου.

Αλλαγές στην αμυγδαλή

Η αμυγδαλή είναι το κέντρο ρύθμισης των συναισθημάτων στον εγκέφαλο, και βοηθά τους ανθρώπους να αντιλαμβάνονται και να ελέγχουν τα συναισθήματά τους. Παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στις συναισθηματικές αναμνήσεις και στην απόκριση στο φόβο. Όταν κάποιος βιώνει ένα τραυματικό γεγονός και εμφανίζει σημάδια μετατραυματικού στρες, η αμυγδαλή του είναι πιο ενεργή από ότι φυσιολογικά. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η αμυγδαλή σε κάποιους ανθρώπους με μετατραυματικό στρες έχει αυξημένη δράση σε απόκριση σε κάποιο ερέθισμα που υπενθυμίζει το τραύμα. Δεν αποτελεί έκπληξη , το γεγονός ότι οι άνθρωποι με μετατραυματικό στρες αντιδρούν πιο έντονα στο φόβο και αυτό μπορεί να οδηγεί σε αλλαγές στην αμυγδαλή.

Αλλαγές στον ιππόκαμπο

Ο ιππόκαμπος συνδέεται με την μνήμη και τη μάθηση. Οι τεχνικές απεικόνισης του εγκεφάλου έχουν δείξει ότι ο ιππόκαμπος έχει μειωμένη λειτουργικότητα σε ανθρώπους με μετατραυματικό στρες όταν εκτίθενται σε καταστάσεις που τους υπενθυμίζουν το τραύμα. Δεν επηρεάζεται μόνο η λειτουργία του ιππόκαμπου από τα τραύματα αλλά και η δομή του ανάλογα με την σοβαρότητα του τραύματος. Οι άνθρωποι με μετατραυματικό στρες έχουν μικρότερο ιππόκαμπο από αυτούς που έχουν βιώσει κάποιο τραύμα αλλά δεν έχουν μετατραυματικό στρες. Οι επιδράσεις του μετατραυματικού στρες στον εγκέφαλο είναι πολύ πιο σοβαρές από αυτές που προκαλεί το τραύμα μόνο του.

Αλλαγές στον προμετωπιαίο φλοιό

Οι επιδράσεις του τραύματος στον εγκέφαλο επηρεάζουν και τον προμετωπιαίο φλοιό. Ο προμετωπιαίος φλοιός είναι το τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για εκτελεστικές λειτουργίες ή για σκέψεις ανώτερου επιπέδου. Οι άνθρωποι με μετατραυματικό στρες έχουν μειωμένη λειτουργικότητα και ο προμετωπιαίος φλοιός ενεργοποιείται όταν εκτίθενται σε καταστάσεις ή πράγματα που τους υπενθυμίζουν το τραύμα. Αυτό δείχνει γιατί δυσκολεύονται να ξεπεράσουν τα θύματα τους παράλογους φόβους.

Τα τραύματα υπονομεύουν τις δυνατότητές σας

Η αδύναμη σύνδεση ανάμεσα στους νευρώνες του εγκεφάλου μπορεί να δυσκολεύει τον εγκέφαλο να εκτελεί συγκεκριμένες λειτουργίες , όπως η συγκέντρωση σε συγκεκριμένες εργασίες χωρίς να αποσπάτε η προσοχή σας ή η αναστολή αρνητικών μοτίβων σκέψης ή καταστροφικών συμπεριφορών.

Οι ανεπεξέργαστες αναμνήσεις ενός τραύματος αποθηκεύονται στον εγκέφαλο. Όταν ενεργοποιούνται δεν μπορούν να συνδεθούν με το γεγονός στο παρόν το οποίο είναι διαφορετικό από το παρελθόν και εσείς δεν μπορείτε να διακρίνετε ότι έχετε διαφορετικές δεξιότητες και επιλογές από ότι στο παρελθόν.

Όταν ενεργοποιείται ένα τραύμα, μπορεί να μην έχετε την ικανότητα να χρησιμοποιήσετε τις ικανότητές σας. Τα τμήματα του εγκεφάλου που ενισχύουν την αυτοεκτίμηση, ηρεμούν τις αρνητικές σκέψεις, ρυθμίζουν τα συναισθήματα , κάνουν συνειδητές επιλογές ή αξιολογούν τον κίνδυνο και την επιβράβευση μπορεί να μην συνδέονται με τις ακατέργαστες αναμνήσεις ενός τραύματος ώστε να μπορέσετε να ηρεμήσετε.

Η νευροπλαστικότητα σημαίνει ότι ο εγκέφαλος μπορεί να μάθει νέα , πιο βοηθητικά μοτίβα

Τα τραύματα της παιδικής ηλικίας επηρεάζουν τον εγκέφαλο στην ενήλικη ζωή. Οι νευρώνες του εγκεφάλου έχουν πλαστικότητα, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι μπορείτε να συνεχίζετε να αλλάζετε από τις νέες εμπειρίες, ακόμη και στην ενήλικη ζωή. Μπορείτε να μάθετε να αλλάζετε τον εγκέφαλό σας κάνοντας μικρές αλλαγές επαναλαμβανόμενα. Μπορείτε να μάθετε νέους τρόπους σκέψης , να αναγνωρίζετε και να κατανοείτε τα συναισθήματά σας και να μάθετε νέους τρόπους συμπεριφοράς.

Φυσικά, οι νέες συνήθειες φαίνονται αδύναμες συγκριτικά με τις συνηθισμένες αποκρίσεις σας. Μπορεί να σκεφτείτε ότι δεν λειτουργούν και να σταματήσετε να τις χρησιμοποιείτε. Αλλά αν επιμένετε, οι νευρώνες που διέπουν αυτές τις νέες συνήθειες θα αρχίσουν να γίνονται πιο δυνατοί. Ίσως να μπορείτε να αντιμετωπίσετε καλύτερα το ήπιο και μέτριο άγχος. Αν συνεχίσετε να τηρείτε τις νέες σας συνήθειες, τότε ενισχύονται τα νέα δίκτυα των νευρώνων.

Η αποφυγή διαιωνίζει το τραύμα

Ίσως να έχετε προσπαθήσει να βάλετε τις αναμνήσεις και τα συναισθήματα του τραύματος σε ένα "ψυχικό κουτί" και να αποφεύγετε να τα αντιμετωπίσετε. Προσπαθείτε να ανταπεξέλθετε στην καθημερινότητα σαν το τραύμα να μην συνέβη ποτέ και δεν το αντιμετωπίζετε. Προσπαθείτε να καταστείλετε το άγχος που νιώθετε και να δραπετεύσετε από τα επώδυνα συναισθήματα. Υιοθετείτε ανθυγιεινές συμπεριφορές για να αντέξετε τον πόνο.

Όμως η καταπίεση των συναισθημάτων δημιουργεί νέα προβλήματα και μπορεί να καταστρέψει την υγεία και την αυτοεκτίμησή σας. Τελικά τα συναισθήματα του τραύματος επιμένουν. Μερικές φορές κάποιος ψυχοπιεστικός παράγοντας μπορεί να ενεργοποιήσει το τραύμα. Τα σωματικά νοσήματα μπορεί να σας κάνουν να νιώθετε αδύναμοι και πιο ευάλωτοι. Μπορεί να δουλεύετε υπερβολικά για να ξεχάσετε τις πληγές σας αλλά τελικά οδηγείστε σε burnout. Οι αλλαγές στη ζωή όπως η απόκτηση ενός παιδιού, ένας χωρισμός, η απώλεια της δουλειάς, ο θάνατος ενός αγαπημένου σας προσώπου μπορεί να ενεργοποιήσουν το παλιό σας τραύμα. Η μοναξιά μπορεί να φέρει στην επιφάνεια πολλά επώδυνα συναισθήματα.

Η αποφυγή είναι μια συμπεριφορά που τελικά δεν λειτουργεί. Το EMDR είναι η καλύτερη θεραπευτική επιλογή, καθώς μπορεί να σας βοηθήσει να επεξεργαστείτε με ουσιαστικό τρόπο τα τραύματα σας και να απελευθερωθείτε από τον πόνο. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει συμπληρωματικά σε αυτές τις περιπτώσεις.

Μπορείτε να μάθετε να αντιμετωπίζετε τα δύσκολα συναισθήματα και τις καταστάσεις με εποικοδομητικό τρόπο. Τα τραύματα σας κάνουν να βλέπετε τα πράγματα με την οπτική του "όλα ή τίποτα", η οποία δεν αποδίδει.