Πως θα αυξήσετε το IQ σας

Πως θα αυξήσετε το IQ σας

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι τα τεστ νοημοσύνης δείχνουν πράγματα για την εγγενή, και ίσως αμετάβλητη, πνευματική ικανότητα ενός ατόμου. Αλλά είναι η νοημοσύνη κάτι που μπορεί να αλλάξει; Μπορεί κάποιος να αυξήσει το IQ του;

Σχεδιασμένα στην Ευρώπη το 1912, τα τεστ νοημοσύνης προσπαθούσαν αρχικώς να θέσουν κάποια αντικειμενικά κριτήρια για τον εντοπισμό εκείνων που χρειάζονται εκπαιδευτική βοήθεια. Βέβαια, πολλοί υποστηρίζουν ότι τα τεστ νοημοσύνης δεν λαμβάνουν υπόψη άλλα είδη νοημοσύνης όπως η κοινωνική, η μουσική και η μαθηματική νοημοσύνη.

Για πολλά χρόνια θεωρούταν δεδομένο ότι η νοημοσύνη παραμένει σταθερή στη διάρκεια της ζωής. Στη συνέχεια, μια μελέτη του 2011 έδειξε αλλαγές στο IQ στο 1/3 των συμμετεχόντων. Γενικά παρατηρήθηκε μια γενική αύξηση του IQ ανάμεσα στην πρώιμη εφηβεία (12-16 ετών) και στην όψιμη εφηβεία (16-20 ετών), με κάποια άτομα να κερδίζουν ή να χάνουν ακόμα και 18 πόντους στα τεστ νοημοσύνης.

Αυτές οι αλλαγές στο δείκτη ευφυΐας IQ είχαν σχέση με τις αλλαγές στη δομή του εγκεφάλου, δείχνοντας ότι ένας υποκείμενος νευρικός μηχανισμός είναι υπεύθυνος για τις αλλαγές στη νοημοσύνη κατά την εφηβεία.

Ο ρόλος των γονιδίων και του περιβάλλοντος στη νοημοσύνη

Οι γενετικοί και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρεάζουν το IQ. Ωστόσο, αυτή η επιρροή αλλάζει στη διάρκεια της ανάπτυξης, με τις γενετικές επιρροές να αποκτούν γενικά μεγαλύτερη επιρροή όσο μεγαλώνουμε. Υπάρχουν επίσης στοιχεία  που δείχνουν ότι τα άτομα με υψηλό IQ επηρεάζονται από το περιβάλλον για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ότι τα άτομα με χαμηλό IQ.

Σε μια μελέτη σε παιδιά ηλικίας 4-12 ετών, με χαμηλό και υψηλό IQ, υπήρχε παρόμοια επίδραση του περιβάλλοντος στη νοημοσύνη τους. Ωστόσο, οι έφηβοι (12-18 ετών) με χαμηλό IQ παρατηρήθηκε μικρότερη επίδραση από το περιβάλλον από ότι οι έφηβοι με υψηλό IQ. Οι ενήλικες με χαμηλό και υψηλό IQ (άνω των 18 ετών) είχαν παρόμοιες επιδράσεις από το περιβάλλον στο IQ τους.

Ουσιαστικά, σύμφωνα με την έρευνα, το περιβάλλον μπορεί να έχει τεράστια επίδραση στο IQ στην παιδική ηλικία. Έχει συνεχή αντίκτυπο στο IQ ιδιαίτερα για τους εφήβους με υψηλή νοημοσύνη, και στη συνέχεια έχει πιο μικρό αντίκτυπο στην ενηλικίωση. Αυτή η ιδέα φαίνεται να επιβεβαιώνεται από μελέτες στην ανάπτυξη του εγκεφάλου σε άτομα με διαφορετικά επίπεδα νοημοσύνης. Αυτή η μελέτη έδειξε την παρατεταμένη ανάπτυξη του εγκεφάλου σε παιδιά με υψηλό IQ,  δείχνοντας ότι τα παιδιά με υψηλό IQ είχαν μια παρατεταμένη πάχυνση του φλοιού συγκριτικά με τα παιδιά με πιο χαμηλό IQ. Η πάχυνση του φλοιού έχει σχέση με τη φαιά ουσία ( που αποτελείται κυρίως από σώματα των νευρικών κυττάρων) , η οποία εμπλέκεται σε πολλές πολύπλοκες γνωστικές λειτουργίες.

Μια πιο πρόσφατη μελέτη έδειξε τη σχέση ανάμεσα στην ανάπτυξη του φλοιού και στο IQ. Τα άτομα με υψηλό IQ εμφάνιζαν μεγαλύτερες αλλαγές στη δομή του εγκεφάλου στη διάρκεια της ζωής. Αυτό δείχνει ότι η νευροπλαστικότητα σε οποιαδήποτε ηλικία έχει σχέση με την υψηλή νοημοσύνη.

Τι είναι η νευροπλαστικότητα;

Η νευροπλαστικότητα είναι η ικανότητα του εγκεφάλου μας να προσαρμόζεται ή να αλλάζει. Είναι η μαγική ιδιότητα του εγκεφάλου μας να δημιουργεί νέες συνδέσεις σε αντίδραση σε όσα συμβαίνουν στο περιβάλλον μας και όταν αλλάζουν οι ανάγκες μας.

Μετά την ηλικία των 25 ετών, ο εγκέφαλος δεν σχηματίζει φυσιολογικά ή αυτόματα, νέα νευρικά μονοπάτια και αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο τρόπος που σκεφτόμαστε, οι συμπεριφορές και οι πεποιθήσεις μας, και οι συνήθειες μας να είναι πιο άκαμπτες.

Όμως η νευροπλαστικότητα, μας υπενθυμίζει την εύπλαστη φύση του εγκεφάλου μας. Ουσιαστικά, ο εγκέφαλος μας μπορεί να δημιουργεί νέα νευρικά μονοπάτια και να διαγράφει όσα δεν έχει πλέον ανάγκη.

Οι εμπειρίες που βιώνουμε στην καθημερινότητα μπορεί να δημιουργούν συνδέσεις ανάμεσα στους νευρώνες, όπου σχηματίζονται διαφορετικά μονοπάτια σε αντίδραση με μια κατάσταση.

Γιατί είναι σημαντική η νευροπλαστικότητα;

Σύμφωνα με τις μελέτες, η ενίσχυση της νευροπλαστικότητας στον εγκέφαλο προάγει την μάθηση στην ενήλικη ζωή και την συναισθηματική νοημοσύνη. Η ικανότητα που έχουμε να αποτινάσσουμε τις πεποιθήσεις που μας κρατούν πίσω ή δημιουργούν προκαταλήψεις, να αλλάζουμε ανθυγιεινές συνήθειες και να ενισχύουμε την ευτυχία μας επισημαίνουν την σημασία της νευροπλαστικότητας.

Ο εγκέφαλος μπορεί να ωφεληθεί από την νευροπλαστικότητα η οποία οδηγεί στην αυξημένη λειτουργικότητα, στην ενισχυμένη μνήμη, και σε περισσότερες γνωστικές ικανότητες.

Από ψυχολογικής άποψης, η νευροπλαστικότητα υποστηρίζει την ψυχολογική αλλαγή και την ικανότητα ενός ατόμου να αφήνει πίσω του πεποιθήσεις που του προκαλούν στρες. Είναι η ικανότητα να επανεφεύρει κανείς τον εαυτό του. Η ιδέα της νευροπλαστικότητας ταιριάζει με την νοοτροπία της εξέλιξης, σύμφωνα με την οποία μπορούμε συνεχώς να γινόμαστε καλύτεροι, πιο δυνατοί, πιο έξυπνοι και να αποκτάμε δεξιότητες.

Πώς μπορεί να αυξήσει κάποιος την νευροπλαστικότητα;

Σίγουρα, η συνεχής εκπαίδευση κρατά τον εγκέφαλο ζωντανό. Αυτό μπορεί να είναι αλήθεια, αλλά είναι ανάγκη να γίνουν πολλές μελέτες για να επιβεβαιωθεί αυτή η υπόθεση. Για να φανεί αν η συνεχής εκπαίδευση επηρεάζει την ανάπτυξη του εγκεφάλου, είναι ανάγκη να γίνουν μεγάλες μελέτες σε άτομα με διαφορετικά επίπεδα εκπαίδευσης μεταξύ παιδικής ηλικίας και ενηλικίωσης.

Αν και η εκπαίδευση θα μπορούσε θεωρητικά να αλλάζει την πλαστικότητα  του εγκεφάλου και την νοημοσύνη, αυτό που παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο είναι τα γονίδια.

Πώς μπορεί κάποιος να αυξήσει το IQ του; 

Το να θέλει κάποιος να αυξήσει το IQ δεν είναι εύκολη υπόθεση. Χρειάζεται πολλή προσπάθεια και στοχευμένες τεχνικές.

1. Αερόβια άσκηση

Η πιο αποτελεσματική μέθοδος για την αύξηση της νοημοσύνης είναι η άσκηση. Οι μελέτες δείχνουν ότι η τακτική αερόβια άσκηση αυξάνει τα επίπεδα του εγκεφαλικού νευροτροφικού παράγοντα, μιας ορμόνης που είναι ουσιαστική για την δημιουργία νέων κυττάρων και συνδέσεων. Επίσης, αυξάνει το μέγεθος του ιππόκαμπου, της περιοχής του εγκεφάλου που έχει σχέση με την λεκτική μνήμη και τη μάθηση.

Τα στοιχεία είναι ξεκάθαρα,  η αερόβια άσκηση είναι εξαιρετικά καλή για τον εγκέφαλο. Σε αντίθεση, η μυϊκή δύναμη (αναερόβια άσκηση) συνδέεται ασθενώς με τη νοημοσύνη.

2. Πνευματικές ασκήσεις

Είναι πολύ σημαντικό να φτιάχνετε παζλ και να λύνετε προβλήματα στην καθημερινότητα. Επίσης, μπορείτε να κάνετε δραστηριότητες όπως:

• Sudoku
• Παζλ
• Σκάκι
• Παιχνίδια μνήμης

3. Νέες δεξιότητες

Το να μάθετε μια νέα δεξιότητα αυξάνει την φαιά ουσία στον εγκέφαλο. Μπορείτε να κάνετε τα εξής:

• Να μάθετε να παίζετε ένα μουσικό όργανο
• Να μάθετε μια νέα γλώσσα
• Να ξεκινήσετε ένα νέο χόμπι όπως η ζωγραφική ή η φωτογραφία
• Να κάνετε κάποιο άθλημα

4. Διάβασμα

Το διάβασμα βελτιώνει το λεξιλόγιο, την κριτική σκέψη και ενισχύει την δημιουργικότητα. Καλό είναι να αφιερώνετε κάθε μέρα χρόνο σε βιβλία που σας εξελίσουν ή από τα οποία μαθαίνετε καινούργια πράγματα. Αυτό θα βελτιώσει συνολικά τις γνωσιακές σας ικανότητες.

5. Διαλογισμός

Η τακτική εξάσκηση στο διαλογισμό μπορεί να:

• αυξάνει τη συγκέντρωση και την προσοχή
• βελτιώνει την μνήμη
• μειώνει το άγχος
• ενισχύει την συναισθηματική νοημοσύνη

6. Διατροφή που βελτιώνει την υγεία του εγκεφάλου

Μπορείτε στην καθημερινότητά σας να καταναλώνετε τροφές πλούσιες σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, αντιοξειδωτικά και βιταμίνες, όπως:

• Λιπαρά ψάρια όπως ο σολομός, οι σαρδέλες και το σκουμπρί
• Ξηρούς καρπούς και σπόρους, ειδικά καρύδια και λιναρόσπορο
• Μούρα, όπως τα blueberries και τα raspberries
• Πράσινα φυλλώδη λαχανικά όπως το σπανάκι και το μπρόκολο
• Μαύρη σοκολάτα με μέτρο
• και να αποφεύγετε τη ζάχαρη

7. Ποιοτικός ύπνος

Είναι πολύ σημαντικό να κοιμάστε 7-9 ώρες κάθε βράδυ ώστε να μπορεί ο εγκέφαλος σας να ξεκουραστεί. Καλό είναι να έχετε μια καλή ρουτίνα ύπνου και να δημιουργήσετε ένα χαλαρωτικό περιβάλλον.

8. Κοινωνικές σχέσεις

Η επαφή με τους άλλους ανθρώπους συμβάλλει στην επίλυση των προβλημάτων, στην συναισθηματική νοημοσύνη και στη συνολική λειτουργία του εγκεφάλου. Η συμμετοχή σε κοινωνικές εκδηλώσεις, σε ομάδες, η επαφή με τους φίλους και την οικογένεια είναι πολύ σημαντική.