Προγεστερόνη

Προγεστερόνη

Η προγεστερόνη είναι μια ορμόνη που η σύνθεση της συμβαίνει στις ωοθήκες μετά την ωορρηξία. Η προγεστερόνη έχει πολλούς ρόλους, αλλά η κύρια λειτουργία της είναι να προετοιμάζει το ενδομήτριο για την εμφύτευση του εμβρύου. Μερικές φορές η σύνθεση της προγεστερόνης δεν είναι επαρκής ή η δράση της στο ενδομήτριο είναι ανεπαρκής. Αυτή η κατάσταση συνήθως έχει την ονομασία ωχρινική ανεπάρκεια. Είναι πολύ πιο συχνή σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας και σε γυναίκες με ανωμαλίες στην ωορρηξία. Οι ανωμαλίες στο ενδομήτριο είναι πολύ συχνές σε γυναίκες που λαμβάνουν κλομιφαίνη.

Υπάρχουν διαφορετικές μέθοδοι για την εκτίμηση της επάρκειας του ενδομητρίου. Ένα υπερηχογράφημα στα μέσα του κύκλου μπορεί να δείξει τη συνοχή και την πάχυνση του ενδομητρίου. Μια εξέταση αίματος για την εκτίμηση των επιπέδων της προγεστερόνης μπορεί να γίνει περίπου μια εβδομάδα μετά την ωορρηξία και είναι δείκτης της παραγωγής της προγεστερόνης από τις ωοθήκες. Βέβαια, μια απλή εξέταση αίματος για την εκτίμηση των επιπέδων της προγεστερόνης δεν είναι πάντοτε αξιόπιστη, καθώς η απελευθέρωση της προγεστερόνης συμβαίνει κατά κύματα και τα επίπεδά της αλλάζουν σημαντικά μέσα σε ένα 24ωρο. Η βιοψία του ενδομητρίου είναι η καλύτερη εξέταση για την αξιολόγηση της επάρκειας του ενδομητρίου.

Προγεστερόνη και περίοδος

Ο εμμηνορροϊκός κύκλος σε μια γυναίκα ξεκινά την πρώτη μέρα της αιμορραγίας, η οποία αποτελεί την 1^η ημέρα του κύκλου. Ο κύκλος τελειώνει πριν από την έναρξη της επόμενης περιόδου και διαρκεί περίπου 24-38 ημέρες. Μόνο το 10-15% των γυναικών έχουν κύκλο 28 ημερών. Επίσης, τουλάχιστον στο 20% των γυναικών, ο κύκλος δεν είναι σταθερός. Αυτό σημαίνει, ότι μπορεί να είναι μικρότερος ή μεγαλύτερος από το μέσο όρο. Συνήθως, οι κύκλοι ποικίλουν περισσότερο και το διάστημα ανάμεσα στους κύκλους είναι μεγαλύτερο στα χρόνια αμέσως μετά την έναρξη της εμμήνου ρύσεως (εμμηναρχή) και πριν την εμμηνόπαυση.

Φυσιολογικά, η περίοδος έχει διάρκεια 4-8 ημέρες. Το αίμα που χάνει μια γυναίκα στη διάρκεια της περιόδου είναι περίπου 73 ml αίματος. Το αίμα της περιόδου, σε αντίθεση με το αίμα μετά από ένα τραυματισμό, συνήθως δεν περιέχει θρόμβους εκτός και αν η αιμορραγία είναι πολύ βαριά.

Ο εμμηνορροϊκός κύκλος ρυθμίζεται από ορμόνες. Οι ορμόνες FSH, LH που παράγονται από την υπόφυση, προάγουν την ωορρηξία και διεγείρουν τις ωοθήκες να παράγουν οιστρογόνα και προγεστερόνη. Τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη προετοιμάζουν την μήτρα για πιθανή γονιμοποίηση του ωαρίου.

Ο εμμηνορροϊκός κύκλος έχει τρεις φάσεις:

• Την ωοθυλακική φάση
• Την ωορρηξία
• Την ωχρινική φάση

Ωοθυλακική φάση

Η ωοθυλακική φάση ξεκινά την πρώτη μέρα της περιόδου (ημέρα 1). Αλλά το κύριο γεγονός σε αυτή τη φάση είναι η ανάπτυξη των ωοθυλακίων στις ωοθήκες.

Στην αρχή της ωοθυλακικής φάσης, το τοίχωμα της μήτρας (ενδομήτριο) περιέχει υγρά και θρεπτικά στοιχεία ώστε να μπορεί να θρέψει ένα έμβρυο. Αν δεν γίνει η γονιμοποίηση του ωαρίου, ακολουθεί η μείωση στα επίπεδα των οιστρογόνων και της προγεστερόνης. Σαν αποτέλεσμα, η επένδυση του ενδομητρίου αποβάλλεται και η περίοδος ξεκινά.

Αυτή τη στιγμή, η υπόφυση αρχίζει να αυξάνει την παραγωγή της ορμόνης FSH. Αυτή η ορμόνη στη συνέχεια διεγείρει την ανάπτυξη 3-30 ωοθυλακίων. Κάθε ωοθυλάκιο περιέχει ένα ωάριο. Αργότερα σε αυτή τη φάση, όσο τα επίπεδα της συγκεκριμένης ορμόνης μειώνονται, μόνο ένα από αυτά τα ωοθυλάκια θα συνεχίσει να αναπτύσσεται. Σύντομα ξεκινά η παραγωγή των οιστρογόνων, και αρχίζει η διάσπαση των ωοθυλακίων που είναι σε διέγερση. Τα αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων επίσης προετοιμάζουν την μήτρα και διεγείρουν την απότομη αύξηση της ωχρινοτρόπου ορμόνης (LH).

Κατά μέσο όρο η ωοθυλακική φάση διαρκεί περίπου 13-14 ημέρες. Από τις τρεις φάσεις, αυτή η φάση ποικίλλει περισσότερο σε διάρκεια. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι γίνεται πιο σύντομη όσο πιο κοντά είναι μια γυναίκα στην εμμηνόπαυση. Αυτή η φάση τελειώνει όταν τα επίπεδα της ορμόνης παρουσιάζουν δραματική αύξηση. Αυτή η απότομη αύξηση οδηγεί στην απελευθέρωση του ωαρίου (ωορρηξία) και αποτελεί την έναρξη της επόμενης φάσης.

Ωορρηξία

Η φάση της ωορρηξίας ξεκινά όταν τα επίπεδα της LH αυξάνονται. Η ωχρινοτρόπος ορμόνη διεγείρει το κυρίαρχο ωοθυλάκιο και το κάνει να προεξέχει από την επιφάνεια της ωοθήκης και τελικά συμβαίνει η ρήξη και η απελευθέρωση του ωαρίου. Τα επίπεδα της ορμόνης LH παραμένουν αυξημένα αλλά σε μικρότερο βαθμό.

Η ωορρηξία διαρκεί συνήθως 16-32 ώρες. Τελειώνει με την απελευθέρωση του ωαρίου, περίπου 10-12 ώρες μετά την απότομη αύξηση στα επίπεδα της LH. Η γονιμοποίηση του ωαρίου μπορεί να γίνει  μόνο αυτές τις 12 ώρες μετά την απελευθέρωσή του.

Η απότομη αύξηση της LH ορμόνης μπορεί να ανιχνευθεί στα ούρα. Αυτή η μέτρηση μπορεί να καθορίσει πότε συμβαίνει η ωορρηξία. Το σπέρμα μπορεί να ζήσει 3-5 ημέρες, έτσι ένα ωάριο μπορεί να γονιμοποιηθεί ακόμη και αν το σπέρμα εισέλθει στην αναπαραγωγική οδό πριν την απελευθέρωση του ωαρίου. Σε κάθε κύκλο, υπάρχουν περίπου 6 ημέρες που μπορεί να επιτευχθεί η εγκυμοσύνη (παράθυρο γονιμότητας). Το παράθυρο γονιμότητας συνήθως ξεκινά 5 ημέρες πριν την ωορρηξία και τελειώνει μια μέρα μετά την ωορρηξία. Ο ακριβής αριθμός των γόνιμων ημερών διαφέρει από κύκλο σε κύκλο και από γυναίκα σε γυναίκα.

Περίπου την στιγμή της ωορρηξίας, μερικές γυναίκες νιώθουν πόνο χαμηλά στην κοιλιά τους. Ο πόνος μπορεί να διαρκεί λίγα λεπτά ή λίγες ώρες και είναι φυσιολογικός. Ο πόνος είναι συνήθως στην πλευρά της ωοθήκης που απελευθερώνει το ωάριο. Η ακριβής αιτία του πόνου παραμένει άγνωστη, αλλά προφανώς οφείλεται στην ανάπτυξη του ωοθυλακίου ή στην απελευθέρωση λίγων σταγόνων αίματος στην ωορρηξία. Ο πόνος μπορεί να κάνει την εμφάνισή του πριν ή μετά τη ρήξη του ωοθυλακίου και ίσως να μην είναι αισθητός σε κάθε κύκλο.

Η απελευθέρωση του ωαρίου συμβαίνει τυχαία από κάθε ωοθήκη, και δεν η απαραίτητη η εναλλαγή κάθε μήνα. Αν έχει γίνει αφαίρεση της μιας ωοθήκης, τότε η υπάρχουσα απελευθερώνει ένα ωάριο κάθε μήνα.

Ωχρινική φάση

Η ωχρινική φάση ξεκινά μετά την ωορρηξία. Διαρκεί περίπου 14 ημέρες (εκτός και αν γίνει η γονιμοποίηση) και τελειώνει πριν την περίοδο.

Σε αυτή τη φάση, η ρήξη του ωοθυλακίου τελειώνει με την απελευθέρωση του ωαρίου και το σχηματισμό του ωχρού σωματίου, το οποίο παράγει αυξημένες ποσότητες προγεστερόνης. Η προγεστερόνη που παράγεται από το ωχρό σωμάτιο κάνει τα εξής:

• Προετοιμάζει την μήτρα για την εμφύτευση του εμβρύου.
• Προκαλεί πάχυνση στο ενδομήτριο, το οποίο γεμίζει με υγρά και θρεπτικά συστατικά για να στηρίξει την ανάπτυξη του εμβρύου.
• Η βλέννα στον τράχηλο της μήτρας γίνεται πιο πηχτή, έτσι ώστε το σπέρμα ή τα βακτήρια να είναι λιγότερο πιθανό να εισέλθουν στη μήτρα.
• Προκαλεί αύξηση στη θερμοκρασία του σώματος στην ωχρινική φάση, η οποία παραμένει μέχρι την έναρξη της περιόδου (αυτή η αύξηση στη θερμοκρασία συνήθως είναι χαρακτηριστικό της ωορρηξίας).

Στη διάρκεια της ωχρινικής φάσης, τα επίπεδα των οιστρογόνων είναι υψηλά. Τα οιστρογόνα επίσης προκαλούν πάχυνση στο ενδομήτριο.

Η αύξηση στα επίπεδα των οιστρογόνων και της προγεστερόνης προκαλούν διεύρυνση στους γαλακτοφόρους πόρους στο στήθος. Σαν αποτέλεσμα, το στήθος μεγαλώνει και είναι πιο ευαίσθητο.

Αν δεν γίνει η γονιμοποίηση του ωαρίου ή αν τελικά το γονιμοποιημένο ωάριο δεν καταφέρει να εμφυτευτεί, ακολουθεί ο εκφυλισμός του ωχρού σωματίου μετά από 14 ημέρες, τα επίπεδα των οιστρογόνων και της προγεστερόνης μειώνονται, και ένας νέος κύκλος ξεκινά.

Αν το έμβρυο εμφυτευτεί, τα κύτταρα γύρω από το αναπτυσσόμενο έμβρυο αρχίζουν να παράγουν την χοριακή γοναδοτροπίνη. Αυτή η ορμόνη διατηρεί το ωχρό σωμάτιο, το οποίο συνεχίζει να παράγει προγεστερόνη, μέχρι το αναπτυσσόμενο έμβρυο να μπορεί να παράγει τις δικές του ορμόνες. Τα τεστ εγκυμοσύνης ανιχνεύουν την αύξηση στα επίπεδα της χοριακής γοναδοτροπίνης.

Γιατί πρέπει να ελέγχω τα επίπεδα προγεστερόνης;

Η προγεστερόνη είναι μια ορμόνη που είναι ουσιαστική για τον εμμηνορροϊκό κύκλο, την εγκυμοσύνη και την κινητικότητα του σπέρματος στο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα (βοηθάει στην δραστηριοποίηση και χημειοταξία προς το ωάριο). Η παραγωγή της μπορεί να γίνει από το ωχρό σωμάτιο, τον πλακούντα και τα επινεφρίδια.

Τα επίπεδα της προγεστερόνης αλλάζουν στη διάρκεια του κύκλου και τα επίπεδα της είναι υψηλά στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ωστόσο, αν τα επίπεδα της είναι χαμηλά τότε προκαλεί θέματα υγείας, όπως η υπογονιμότητα.

Είναι πολύ σημαντικό να ελέγχουν οι γυναίκες την προγεστερόνη καθώς αποτελεί "την ορμόνη της εγκυμοσύνης". Παίζει επίσης ουσιαστικό ρόλο πριν και στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Στις θεραπείες γονιμότητας υπάρχουν δύο κύριες ορμόνες, τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη.

Η προγεστερόνη είναι απαραίτητη σε διαδικασίες όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση, επειδή σε ένα βαθμό τα φάρμακα και οι ορμόνες που λαμβάνει μια γυναίκα μπορεί να καταστείλει την ικανότητα του σώματος να παράγει προγεστερόνη. Κάποιες επεμβάσεις, μπορούν να απομακρύνουν τα κύτταρα που παράγουν προγεστερόνη από τις ωοθήκες.

Μερικές φορές, υπάρχουν άλλοι λόγοι που μια γυναίκα λαμβάνει προγεστερόνη, όπως η μικρή παραγωγή προγεστερόνης ή η έλλειψη της από τις ωοθήκες ή τα μη ανεπτυγμένα ωοθυλάκια που δεν εκκρίνουν αρκετή προγεστερόνη για την κατάλληλη ανάπτυξη του ενδομητρίου.

Προγεστερόνη και εγκυμοσύνη

Ο ρόλος της προγεστερόνης στην γονιμότητα, είναι ότι προετοιμάζει τη μήτρα για την εγκυμοσύνη. Μετά την ωορρηξία, οι ωοθήκες αρχίζουν να παράγουν προγεστερόνη για την κάλυψη των αναγκών της μήτρας. Η προγεστερόνη προκαλεί πάχυνση του ενδομητρίου. Ο κύριος στόχος είναι η αύξηση του πάχους του ενδομητρίου ώστε να υπάρχει το κατάλληλο και υποστηρικτικό περιβάλλον στο οποίο η μήτρα θα φιλοξενήσει το γονιμοποιημένο ωάριο/έμβρυο όταν αυτό εμφυτευθεί.

Η ισορροπία στα επίπεδα της προγεστερόνης είναι ουσιαστική και στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Χρειάζεται μια συνεχής τροφοδότηση προγεστερόνης για την διατήρηση του ενδομητρίου και την ανάπτυξη του εμβρύου στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Μετά από μια επιτυχημένη εμφύτευση, η προγεστερόνη επίσης διατηρεί κατάλληλο το περιβάλλον για την ανάπτυξη του εμβρύου. Μετά από τις 8-10 εβδομάδες της εγκυμοσύνης, ο πλακούντας αναλαμβάνει την παραγωγή της προγεστερόνης και σταδιακά η παραγωγή της προγεστερόνης αυξάνεται.

Γιατί να κάνω εξέταση προγεστερόνης;

Η εξέταση προγεστερόνης είναι πολύ σημαντική για την αξιολόγηση της αιτίας της υπογονιμότητας, την παρακολούθηση της ωορρηξίας, την διάγνωση μιας εξωμήτριου κύησης ή αποβολής, την παρακολούθηση της εγκυμοσύνης, την παρακολούθηση της ορμονικής θεραπείας με προγεστερόνη ή την διάγνωση της αιτίας της ανώμαλης αιμορραγίας της μήτρας.

Πότε πρέπει να γίνει η εξέταση προγεστερόνης;

Σε συγκεκριμένες φάσεις στον εμμηνορροϊκό κύκλο μιας γυναίκας που καθορίζουν πότε και αν συμβαίνει η ωορρηξία (η απελευθέρωση του ωαρίου από την ωοθήκη) ή στην αρχή της εγκυμοσύνης όταν τα συμπτώματα δείχνουν εξωμήτριο κύηση ή αποβολή. Επίσης σε εγκυμοσύνες υψηλού κινδύνου για την παρακολούθηση της ανάπτυξης του πλακούντα και την υγεία του εμβρύου. Περιοδικά η εξέταση μπορεί να γίνει όταν μια γυναίκα λαμβάνει θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης με προγεστερόνη ή έχει αιμορραγία από την μήτρα.

Ποια είναι η χρήση της εξέτασης προγεστερόνης;

Η εξέταση προγεστερόνης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τους εξής λόγους:

• Στην αναγνώριση και στην αντιμετώπιση των αιτιών της υπογονιμότητας. Από τη στιγμή που τα επίπεδα της προγεστερόνης αλλάζουν στην διάρκεια του εμμηνορροϊκού κύκλου, μπορεί να γίνουν πολλές μετρήσεις για αυτό το σκοπό.
• Για την παρακολούθηση της ωορρηξίας μια γυναίκας (την απελευθέρωση του ωαρίου από την ωοθήκη), πότε συμβαίνει ή την επιτυχία της προκληθείσης ωορρηξίας.
• Στην αρχή της εγκυμοσύνης για την διάγνωση μιας αποβολής ή μιας εξωμήτριου κύησης (όταν το έμβρυο μεγαλώνει έξω από τη μήτρα), μαζί με την εξέταση της χοριακής γοναδοτροπίνης (hCG).
• Για την παρακολούθηση μιας εγκυμοσύνης υψηλού κινδύνου για την αξιολόγηση της υγείας του πλακούντα και του εμβρύου.
• Αν μια γυναίκα κάνει ενέσεις προγεστερόνης για την υποστήριξη της εγκυμοσύνης ή την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης.
• Μαζί με άλλες εργαστηριακές εξετάσεις (FSH, LH, hCG) για τον καθορισμό της αιτίας της ανώμαλης αιμορραγίας από την μήτρα σε γυναίκες που δεν είναι έγκυες.

Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα της εξέτασης;

Η ερμηνεία των αποτελεσμάτων της εξέτασης της προγεστερόνης εξαρτάται από το λόγο της εξέτασης. Φυσικά, είναι απαραίτητο ο γιατρός σας να γνωρίζει το στάδιο του εμμηνορροϊκού κύκλου μιας γυναίκας ή της εγκυμοσύνης. Τα επίπεδα της προγεστερόνης συνήθως παρουσιάζουν μια αύξηση μετά την απελευθέρωση του ωαρίου από την ωοθήκη για μερικές μέρες, και στη συνέχεια συνεχίζουν να αυξάνονται σε περίπτωση εγκυμοσύνης ή ακολουθεί μια μείωση ώστε να ξεκινήσει η περίοδος.

Αν τα επίπεδα της προγεστερόνης δεν εμφανίζουν αύξηση και πέφτουν σε μηνιαία βάση, ίσως μια γυναίκα να μην έχει ωορρηξία ή να μην έχει τακτικά περίοδο. Αυτές όμως μπορεί να είναι αιτίες υπογονιμότητας.

Αν στην εγκυμοσύνη τα επίπεδα της προγεστερόνης παραμένουν χαμηλά, τότε η κύηση μπορεί να είναι εξωμήτριος ή να υπάρχουν πιθανότητες για αποβολή.

Τα χαμηλά επίπεδα προγεστερόνης μπορεί να έχουν σχέση με:

• Εξωμήτριο κύηση
• Αποβολή
• Προεκλαμψία
• Υπολειτουργία των ωοθηκών
• Έλλειψη περιόδου (αμηνόρροια)

Τα υψηλά επίπεδα προγεστερόνης μπορεί να έχουν σχέση με:

• Κύστες στις ωοθήκες
• Βιοχημική εγκυμοσύνη (μη βιώσιμη εγκυμοσύνη)
• Σπάνια μορφή καρκίνου των ωοθηκών
• Υπερπαραγωγή προγεστερόνης από τα επινεφρίδια
• Καρκίνο των επινεφριδίων
• Συγγενή υπερπλασία των επινεφριδίων

Αυξημένη προγεστερόνη-συμπτώματα

Δεν υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις εξαιτίας της παραγωγής αυξημένης προγεστερόνης από το σώμα. Τα επίπεδα της προγεστερόνης φυσιολογικά αυξάνονται στην εγκυμοσύνη. Τα υψηλά επίπεδα προγεστερόνης μπορεί να έχουν σχέση με μια κατάσταση γνωστή ως συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων. Ωστόσο, τα υψηλά επίπεδα προγεστερόνης είναι συνέπεια και όχι αιτία για αυτή την κατάσταση.

Η προγεστερόνη, μόνη της ή σε συνδυασμό με τα οιστρογόνα, μπορεί να είναι μια επιλογή για τις γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά χάπια. Τα συγκεκριμένα χάπια δρουν αποτρέποντας την ωορρηξία , όπως και την πάχυνση του ενδομητρίου.

Η προγεστερόνη αποτελεί θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης στις γυναίκες.

Μειωμένη προγεστερόνη

Αν τα επίπεδα της προγεστερόνης είναι πολύ χαμηλά, τότε η περίοδος μπορεί να είναι ανώμαλη και βαριά. Μια πτώση στα επίπεδα της προγεστερόνης στη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να οδηγεί σε αποβολή ή πρόωρο τοκετό. Οι γυναίκες που έχουν κίνδυνο για πρόωρο τοκετό πρέπει να λαμβάνουν προγεστερόνη για την καθυστέρηση της έναρξης του τοκετού.

Η έλλειψη προγεστερόνης στην κυκλοφορία του αίματος μπορεί να σημαίνει ότι οι ωοθήκες δεν μπορούν να απελευθερώσουν ωάρια , όπως συμβαίνει στις γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.

Υπάρχει κάτι άλλο που πρέπει να γνωρίζω για την προγεστερόνη;

Τα επίπεδα της προγεστερόνης είναι φυσιολογικά υψηλότερα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης με δίδυμα, τρίδυμα κλπ, σε σύγκριση με τις περιπτώσεις που υπάρχει μόνο ένα έμβρυο. Η λήψη σκευασμάτων με οιστρογόνα και προγεστερόνη μπορεί να επηρεάσουν τα αποτελέσματα.

Η προγεστερόνη μπορεί να αποτελεί θεραπεία;

Φυσικά, η προγεστερόνη (στη συνθετική μορφή της προγεστίνης) χρησιμοποιείται συχνά στις θεραπείες ορμονικής υποκατάστασης στις γυναίκες στην εμμηνόπαυση που δεν έχουν κάνει αφαίρεση μήτρας και αποτελεί κύριο συστατικό σε κάποια αντισυλληπτικά χάπια.

Ενδείξεις για τη χρήση προγεστερόνης

Είναι δύσκολο σε πολλές περιπτώσεις να γνωρίζουμε εάν η προγεστερόνη είναι απαραίτητη ή ωφέλιμη. Η προγεστερόνη έχει πάρει έγκριση για την χρήση σε γυναίκες που κάνουν προσπάθεια να μείνουν έγκυες ή που δεν είναι έγκυες. Το φάρμακο είναι διαθέσιμο σε μορφή ένεσης, χαπιού ή κολπικής κρέμας. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα που να δείχνουν ότι η προγεστερόνη προκαλεί γενετικές ανωμαλίες,  καθώς η προγεστερόνη είναι μια ορμόνη που υπάρχει φυσιολογικά στο σώμα και η δομή της είναι πανομοιότυπη με αυτή που παράγεται στη  διάρκεια του εμμηνορροϊκού κύκλου και στη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Ποια είναι τα οφέλη και οι κίνδυνοι της προγεστερόνης;

Τα πιθανά οφέλη από τη χρήση της προγεστερόνης πρέπει να εξισορροπούν τους πιθανούς κινδύνους. Καθώς οι ανεπιθύμητες παρενέργειες από τη μακροχρόνια χρήση της προγεστερόνης δεν έχουν ακόμη αναγνωριστεί στους ανθρώπους, η ασφάλεια αυτού ή οποιουδήποτε άλλου φαρμάκου δεν είναι απολύτως εγγυημένη. Σε κάθε φάρμακο προγεστερόνης υπάρχουν συνθετικές προγεστίνες. Οι συνθετικές προγεστίνες ίσως να μην είναι ασφαλείς στη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Δοσολογία προγεστερόνης 

Η προγεστερόνη είναι διαθέσιμη σε πολλές μορφές. Η ενέσιμη μορφή της οδηγεί σε υψηλότερα επίπεδα προγεστερόνης στο αίμα. Η φυσική προγεστερόνη διαλύεται σε ένα ενέσιμο έλαιο. Το σώμα μεταβολίζει με γρήγορο ρυθμό την προγεστερόνη, για αυτό γενικά η ένεση είναι καθημερινή, για την διατήρηση των επαρκών επιπέδων προγεστερόνης στο αίμα.

Υπάρχουν επίσης τα υπόθετα και οι κρέμες προγεστερόνης, αλλά η απορρόφηση της προγεστερόνης μέσω του κόλπου παρουσιάζει μεταβολές. Η προγεστερόνη μπορεί να έχει άμεση τοπική δράση όταν η απορρόφηση της συμβαίνει μέσω του κόλπου.

Το χάπι προγεστερόνης είναι σχετικά καινούργιο. Με το χάπι υπάρχει περιορισμός στις πιθανές επιπλοκές και στον πόνο που προκαλούν οι ενέσεις. Η απορρόφηση της προγεστερόνης από την κυκλοφορία του αίματος συμβαίνει γρήγορα. Για  καλύτερα αποτελέσματα, πρέπει η λήψη του χαπιού να γίνεται δύο φορές της ημέρα.  Δεν έχουν γίνει επαρκείς μελέτες για το χάπι προγεστερόνης, όσο για τα υπόθετα και τις ενέσεις. Θεωρητικά, ο μεταβολισμός της προγεστερόνης είναι διαφορετικός με τη λήψη από το στόμα. Κάποια από τα προϊόντα διάσπασης της προγεστερόνης  μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με την μορφή χορήγησης.

Κλινικά στοιχεία

Η προγεστερόνη αποτελεί επιλογή για πολλές γυναίκες που έχουν αυξημένες πιθανότητες αποβολής. Ωστόσο, υπάρχουν στοιχεία τα οποία δείχνουν ότι η προγεστερόνη δεν βοηθά σε αυτή την κατάσταση, εκτός και αν υπάρχουν ανωμαλίες στο ενδομήτριο ή ωχρινική ανεπάρκεια.

Η προγεστερόνη αποτελεί ρουτίνα για τα περισσότερα πρωτόκολλα εξωσωματικής γονιμοποίησης μετά την ωοληψία για την ενίσχυση του ενδομητρίου. Η χρήση της προγεστερόνης έχει τη βάση της στην υπόθεση ότι τα υψηλά επίπεδα οιστρογόνων απαιτούν περισσότερη προγεστερόνη για τη δημιουργία του κατάλληλου περιβάλλοντος στη μήτρα, και ένα ποσοστό της προγεστερόνης που παράγεται από την ωοθήκη μπορεί να μειωθεί μετά την ωοληψία. Σε πολλές μελέτες εξωσωματικής γονιμοποίησης, τα ποσοστά εγκυμοσύνης είχαν σημαντική βελτίωση με τη χρήση προγεστερόνης. Αν και δεν είναι απόλυτα κατανοητό ποιες γυναίκες  έχουν ανάγκη την προγεστερόνη στη διάρκεια της εξωσωματικής γονιμοποίησης, τα περισσότερα πρωτόκολλα συνεχίζουν να χρησιμοποιούν την προγεστερόνη για την υποστήριξη της εμφύτευσης του εμβρύου.

Ποιες είναι οι παρενέργειες της προγεστερόνης;

Οι παρενέργειες από τις ενέσεις προγεστερόνης αφορούν κυρίως τον τοπικό ερεθισμό που προκαλούν οι ενέσεις. Τα υπόθετα μπορεί κάποιες φορές να προκαλούν κολπικό ερεθισμό, κνησμό, τσούξιμο ή κολπικές μυκητιάσεις. Το χάπι προγεστερόνης έχει καλά ανεκτές παρενέργειες και μερικές γυναίκες έχουν ζαλάδα ή υπνηλία. Αυτά τα συμπτώματα μπορούν να περιοριστούν με την λήψη υψηλής δόσης προγεστερόνης το βράδυ.  Ωστόσο, πρέπει να υπάρχει ιδιαίτερη προσοχή στη λήψη του χαπιού προγεστερόνης, ειδικά τις πρώτες τρεις ημέρες, για την αποφυγή των επιπλοκών που έχουν σχέση με την υπνηλία.

Αν μια γυναίκα είναι στην εμμηνόπαυση και λαμβάνει θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, είναι ανάγκη να παρακολουθεί τα επίπεδα της προγεστερόνης;

Μερικές φορές πρέπει να γίνει ο έλεγχος. Αν μια γυναίκα έχει συμπτώματα όπως η ανεξήγητη αιμορραγία από τη μήτρα, σίγουρα ο γιατρός της θα της προτείνει να κάνει μια εξέταση προγεστερόνης μαζί με άλλες εξετάσεις. Αν μια γυναίκα έχει υποβληθεί σε υστερεκτομή, δεν είναι ανάγκη να κάνει εξέταση προγεστερόνης.