Προκαταβολικό Άγχος
Το άγχος μπορεί να έχει πολλές μορφές, και μία από αυτές είναι το προληπτικό άγχος. Οι φοβίες, το κοινωνικό άγχος, οι κρίσεις πανικού, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή μπορούν να προκαλέσουν έντονη ανησυχία. Το άγχος επίσης μπορεί να προκαλέσει σωματικά συμπτώματα και συνοδεύεται συνήθως από αμφιβολίες για το μέλλον, την ασφάλεια ή την ευεξία. Το προκαταβολικό άγχος μπορεί να υπάρχει σε όλες τις μορφές άγχους.
Τι είναι το προκαταβολικό άγχος;
Το προκαταβολικό άγχος είναι η ανησυχία για το μέλλον και ο φόβος ότι άσχημα πράγματα μπορεί να συμβούν ή ότι δεν θα καταφέρετε να ολοκληρώσετε με επιτυχία όσα έχετε αναλάβει να κάνετε. Είναι το άγχος που νιώθουμε όταν έχουμε να κάνουμε μια δύσκολη συζήτηση ή να αντιμετωπίσουμε μια δύσκολη κατάσταση. Το προληπτικό άγχος μοιάζει με σήμα κινδύνου που μας προειδοποιεί.
Το προκαταβολικό άγχος κρύβει μέσα του την αποφυγή. Είναι μια πανίσχυρη κινητήρια δύναμη της αποφυγής επειδή επικεντρώνεται στην αρνητική πλευρά κάθε κατάστασης που θα μπορούσε να συμβεί. Αν οι προβλέψεις σας είναι ήπια αρνητικές, για παράδειγμα ιδρώνετε στη διάρκεια μιας παρουσίασης στη δουλειά, στη συνέχεια πιστεύετε ότι μπορείτε να τα καταφέρετε.
Αλλά οι καταστροφικές προβλέψεις, όπως το να παθαίνετε κρίση πανικού, να γελοιοποιήσετε τον εαυτό σας ή να καταστρέψετε μια σχέση, μπορεί να παρεμποδίζουν την εξέλιξη σας. Το προληπτικό άγχος σας κάνει να νιώθετε ότι η αποφυγή είναι η μοναδική σας επιλογή.
Το προκαταβολικό άγχος μπορεί να προκαλέσει θυμό, ντροπή, ενοχές, ταπείνωση ή οποιοδήποτε άλλο δυσάρεστο συναίσθημα. Η επιθυμία για αποφυγή προκύπτει από την προσδοκία των ανεπιθύμητων συναισθημάτων που προκύπτουν από την αποτυχία, την απώλεια ή την καταστροφή.
Η εμπειρία του άγχους έχει δύο διακριτά στοιχεία, την διαταραχή άγχους από μόνη της (φοβία, κοινωνικό άγχος, κρίσεις πανικού, ανησυχία, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή) και το προληπτικό άγχος. Το προκαταβολικό άγχος εμφανίζεται πριν αντιμετωπίσετε μια ψυχοπιεστική κατάσταση.
Αν ανησυχείτε ότι μπορεί να πάθετε μια κρίση πανικού σε μια κατάσταση, το προκαταβολικό άγχος μπορεί να εμφανιστεί ώρες, ημέρες ή ακόμη και εβδομάδες πριν το γεγονός. Αν προσπαθείτε να αποφασίσετε αν είναι ασφαλές να συναντήσετε ένα νέο άτομο ή να χρησιμοποιήσετε τις δημόσιες τουαλέτες, το προληπτικό άγχος είναι αυτό που παρεμβαίνει στην απόφασή σας και σας κάνει να σκέφτεστε τα χειρότερα δυνατά σενάρια.
Εξωτερικοί παράγοντες που προκαλούν προκαταβολικό άγχος
Στο προκαταβολικό άγχος, η απόκριση πάλης ή φυγής ενεργοποιείται από την ανησυχία για τα πιθανά γεγονότα που μπορεί να συμβούν στο μέλλον. Αυτές οι ανήσυχες σκέψεις μπορεί να οφείλονται σε εξωτερικούς παράγοντες. Οι καταστάσεις που είναι αβέβαιες, απρόβλεπτες ή ανεξέλεγκτες είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν προληπτικό άγχος.
Υπάρχουν αμέτρητα σενάρια που μπορούν να προκαλέσουν προκαταβολικό άγχος αλλά κάποια κοινά παραδείγματα περιλαμβάνουν:
- Την συνέντευξη για δουλειά
- Μια παρουσίαση ή μια δημόσια ομιλία
- Μια χειρουργική επέμβαση
- Οι εξετάσεις ή η αξιολόγηση
- Ένα ραντεβού ή μια άλλη κοινωνική εκδήλωση
- Μια δύσκολη συζήτηση
- Η πτήση με το αεροπλάνο
- Ένα νέο ξεκίνημα
- Όταν βγαίνετε από τη ζώνη άνεσής σας
- Όταν πρέπει να μεταφέρετε άσχημες ειδήσεις
Εσωτερικοί παράγοντες που προκαλούν προκαταβολικό άγχος
Καθώς ένας εξωτερικός παράγοντας μπορεί να προκαλέσει την αρχική απόκριση στο στρες, το προκαταβολικό άγχος μπορεί να διατηρηθεί όταν ένα άτομο επαναλαμβάνει και σκέφτεται συνεχώς τις ίδιες ανησυχίες και φαντάζεται το χειρότερο σενάριο στο μυαλό του.
Οι άνθρωποι με υψηλά επίπεδα προκαταβολικού άγχους έχουν τη τάση να:
- Υπερβάλλουν για την σοβαρότητα μελλοντικών απειλών
- Υπερεκτιμούν την πιθανότητα να συμβεί κάτι κακό
- Επικεντρώνονται στις πτυχές μιας κατάσταση που μπορεί να πάνε λάθος
- Επικεντρώνονται σε πτυχές μιας κατάστασης που δεν μπορούν να ελέγξουν
- Υποεκτιμούν την ικανότητά τους να αντιμετωπίσουν όσα προκύψουν μελλοντικά
Αυτές οι ανήσυχες σκέψεις ενεργοποιούν το μηχανισμό πάλης ή φυγής, που ξεκινά στην αμυγδαλή, την περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για την ανίχνευση του κινδύνου. Όταν η αμυγδαλή αντιλαμβάνεται την πιθανή απειλή, ενεργοποιεί το νευρικό σύστημα και προκαλεί την απελευθέρωση της κορτιζόλης και της αδρεναλίνης. Αυτές οι ορμόνες είναι υπεύθυνες για τα συμπτώματα του άγχους.
Το άγχος γενικά βοηθά τους ανθρώπους να ανταποκριθούν σε απειλές και τους προστατεύει από πιθανές απειλητικές καταστάσεις. Όμως στο προκαταβολικό άγχος, ο μηχανισμός πάλης ή φυγής ενεργοποιείται από μελλοντικές απειλές, και όχι επειδή ένα άτομο απειλείται άμεσα. Με αυτό τον τρόπο τα συμπτώματα του στρες γίνονται πιο έντονα.
Μορφές προκαταβολικού άγχους
Το προκαταβολικό άγχος μπορεί να ποικίλλει στον τρόπο με τον οποίο εμφανίζεται και να διαφέρει ανάλογα με την κατάσταση. Μπορεί να παίρνει τη μορφή της αποφυγής, του φόβου της μοναξιάς, το άγχος απόδοσης ή της αϋπνίας. Μπορεί να μοιάζει με τον περίπλοκο σχεδιασμό που κάνει κάποιος με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή που πρέπει να αποφύγει με κάθε θυσία την μόλυνση ή την αγωνία που νιώθει ένα άτομο με άγχος υγείας όταν περιμένει τα αποτελέσματα των εξετάσεων του. Μπορεί να είναι ο φόβος της επιστροφής μιας ανεπιθύμητη; διεισδυτικής σκέψης.
Το προκαταβολικό άγχος είναι αυτό που οδηγεί στους καταναγκασμούς στους ανθρώπους με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Είναι το προληπτικό άγχος που ωθεί τους ανθρώπους σε πνευματικά τελετουργικά και καταναγκαστικές συμπεριφορές για να μειώσουν τη δυσφορία που προκύπτει από τις ιδεοληψίες.
Το προκαταβολικό άγχος μπορεί να εκφράζεται ως ο φόβος συμμετοχής σε κοινωνικές εκδηλώσεις ή ταξίδια, γιατί μπορεί να συναντήσετε κάποιον που πιστεύετε ότι δεν θα μπορέσετε να χειριστείτε. Η επιθυμία να αποφεύγετε την μοναξιά τη νύχτα μπορεί να προκύπτει από το προληπτικό άγχος σχετικά με το ότι μπορεί να αρρωστήσετε ξαφνικά ή να έχετε τρομακτικές σκέψεις. Το προληπτικό άγχος μπορεί να είναι η αιτία που εξηγεί γιατί αποφεύγετε τα ραντεβού. Το προληπτικό άγχος μήπως σας απολύσουν από τη δουλειά σας κάνει να νιώθετε άρρωστοι πριν φύγετε για τη δουλειά σας.
Το προληπτικό άγχος μπορεί να οδηγήσει σε ένταση χωρίς να είναι προφανείς οι ανησυχίες. Αυτό οδηγεί σε πονοκέφαλο, πόνο στο στήθος, και μυϊκούς πόνους. Στην πραγματικότητα το προληπτικό άγχος είναι το πρώτο σημάδι της υπερεγρήγορσης που είναι προάγγελος των κρίσεων πανικού. Τα χρόνια προβλήματα του γαστρεντερικού όπως η διάρροια, η ναυτία ή ο εμετός συνδέονται άμεσα με το προληπτικό άγχος.
Το προληπτικό άγχος είναι το κύριο κίνητρο της γενικευμένης διαταραχής άγχους, μια τάση προς την μη παραγωγική και υπερβολική ανησυχία. Το προληπτικό άγχος μπορεί να εμφανιστεί λόγω υπερβολικής φαντασίας ή αναμνήσεων. Μπορεί να οφείλεται στην ευαισθησία στο άγχος, στο φόβο των σωματικών και ψυχικών συμπτωμάτων του άγχους. Μπορεί να χαρακτηρίζεται από καταθλιπτική διάθεση ή απομόνωση. Ή μπορεί να προκύπτει από την πεποίθηση για την ικανότητα σας να ανταποκριθείτε στις προκλήσεις που προκύπτουν.
Αντιμετώπιση προκαταβολικού άγχους
Η αποτελεσματική θεραπεία του προκαταβολικού άγχους, όπως όλες οι μορφές άγχους, στοχεύει στην αντιμετώπιση των παραγόντων που το συντηρούν. Η υπερβολική σκέψη δεν θα λυθεί με περισσότερη σκέψη. Η ψυχοθεραπεία στοχεύει στην αλλαγή του τρόπου σκέψης, των συμπεριφορών και στη σχέση με τον εσωτερικό σας εαυτό. Αυτό περιλαμβάνει τη συγκέντρωση στην παρούσα στιγμή και όχι στο φανταστικό μέλλον, που σας επιτρέπει να αποδέχεστε την εμπειρία του άγχους.
Παράγοντες που συμβάλλουν στη διατήρηση του άγχους, όπως οι λανθασμένες πεποιθήσεις και οι αμφιβολίες για το μέλλον, καλό είναι να διευθετηθούν. Μην αποφεύγετε καταστάσεις, μην μηρυκάζετε τις σκέψεις σας και μην σας πνίγουν οι ανησυχίες και οι αμφιβολίες.