Ψυχανάλυση: Τεχνικές, στόχοι, αποτελεσματικότητα

Ψυχανάλυση

Τι είναι η ψυχανάλυση;

Η ψυχανάλυση, γνωστή και ως ʺθεραπεία συζήτησηςʺ, αποτελεί μια μορφή ψυχοθεραπείας που βασίζεται στις θεωρίες του Σίγκμουντ Φρόυντ, ο οποίος ήταν ʺο πατέρας της ψυχανάλυσηςʺ. Ο Φρόυντ ανέπτυξε αυτή τη μορφή θεραπείας για ασθενείς που δεν ανταποκρίνονταν σε ψυχολογικές ή ιατρικές θεραπείες που ήταν διαθέσιμες εκείνο τον καιρό.

Ο Φρόυντ πίστευε ότι συγκεκριμένα προβλήματα προέρχονται από τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές που είναι βαθιά θαμμένες στο ασυνείδητο μυαλό. Επομένως, το παρόν διαμορφώνεται από το παρελθόν, καθώς οι τρέχουσες πράξεις ενός ατόμου έχουν τις ρίζες τους στις εμπειρίες της πρώιμης παιδικής ηλικίας.

Οι ψυχαναλυτές βοηθούν τους θεραπευόμενους να χρησιμοποιήσουν το ασυνείδητο για να αντιμετωπίσουν καταπιεσμένα συναισθήματα και βαθιές, πολλές φορές ξεχασμένες εμπειρίες. Η κατανόηση του ασυνείδητου μυαλού, απαιτεί από τους θεραπευόμενους να δουν τα κίνητρα που τους οδηγούν σε συγκεκριμένες σκέψεις και συμπεριφορές. Με τον τρόπο αυτό επιτρέπεται στους θεραπευόμενους να αλλάξουν τις αρνητικές πεποιθήσεις και τις καταστροφικές συμπεριφορές.

Τι ακριβώς κάνει ο ψυχαναλυτής;

Χρησιμοποιώντας τις αρχές της ψυχαναλυτικής θεωρίας, ο ψυχαναλυτής παρέχει την ανάλογη θεραπεία. Κατά τη διάρκεια των θεραπευτικών συνεδριών, ο ψυχαναλυτής ακούει τον θεραπευόμενο να μιλά για τις φαντασιώσεις του, τα όνειρά του και να διηγείται τις εμπειρίες ζωής του. Ο ψυχοθεραπευτής ψάχνει να βρει για επαναλαμβανόμενα μοτίβα ή γεγονότα από το παρελθόν που παίζουν ρόλο στα τρέχοντα προβλήματα του θεραπευόμενου.

Ένας κλασικός ψυχαναλυτής επίσης:

• Κάνει ατομικές συνεδρίες περίπου δύο με τέσσερις φορές την εβδομάδα
• Ενθαρρύνει τους θεραπευόμενους να αναγνωρίσουν τη συναισθηματική τους κατάσταση
• Βοηθά τους θεραπευόμενους να κατανοήσουν τους ασυνείδητους παράγοντες που οδηγούν σε συγκεκριμένες συμπεριφορές
• Διατηρεί το απόρρητο του θεραπευόμενου
• Κρατά λεπτομερείς σημειώσεις σε κάθε συνεδρία

Ποια προβλήματα αντιμετωπίζονται με την ψυχανάλυση;

Η ψυχανάλυση χρησιμοποιείται για τη θεραπεία πολλών καταστάσεων και συναισθηματικών προβλημάτων σε ενήλικες (αλλά και παιδιά). Τα θέματα που τυπικά ανταποκρίνονται καλά σε αυτή τη μορφή μακροχρόνιας θεραπείας, περιλαμβάνουν:

• Το άγχος
• Την κατάθλιψη
• Τις κρίσεις πανικού
• Τις φοβίες
• Τις ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές
• Τα ψυχικά τραύματα (το EMDR είναι πολύ πιο ειδική και αποτελεσματική θεραπεία)
• Τις διατροφικές διαταραχές
• Τα προβλήματα αυτοεκτίμησης
• Τα σεξουαλικά προβλήματα
• Τα προβλήματα στις σχέσεις
• Τις αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές

Πώς λειτουργεί η ψυχανάλυση;

Πολλές υποθέσεις βασίζονται στις θεωρίες πίσω από την ψυχανάλυση. Πρώτον, η προσωπικότητα του καθενός περιλαμβάνει το Αυτό (Id), το Eγώ (ego) και το Yπερεγώ (superego). Η ταυτότητα περιλαμβάνει τόσο το ένστικτο όσο και βασικές θεμελιώδεις πράξεις, είναι η ασυνείδητη ενέργεια. Επίσης περιλαμβάνει τις επιθετικές και σεξουαλικές τάσεις. Το συνειδητό μυαλό, ή το εγώ, εξυπηρετεί στο να κρατά σε έλεγχο την ταυτότητα ασκώντας συγκρατημένη επιρροή. Τελικά, το υπερεγώ αντιπροσωπεύει την εξωτερική πραγματικότητα, περιλαμβανομένων των συνειδητών σκέψεων, των συναισθημάτων και των συμπεριφορών, που αντικατοπτρίζουν τα γονικά ή κοινωνικά πρότυπα και τις αξίες.

Αυτά τα τρία στοιχεία σχηματίζουν το δομικό μοντέλο της προσωπικότητας. Η αλληλεπίδραση μεταξύ των τριών αυτών στοιχείων παρουσιάζει ένα αγώνα για κυριαρχία, που συμβαίνει μέσα σε κάθε άνθρωπο. Η ψυχανάλυση βοηθά στην ανακούφιση της υποκείμενης έντασης μεταξύ της ταυτότητας, του εγώ και του υπερεγώ. Σε μια προσπάθεια να ισορροπήσουν αυτά τα τρία στοιχεία, οι θεραπευόμενοι πρέπει να αποκαλύψουν τις ασυνείδητες σκέψεις τους και τα συναισθήματά τους.

Στις περισσότερες θεραπείες ψυχανάλυσης, ο θεραπευόμενος τυπικά ξαπλώνει σε ένα καναπέ ενώ ο ψυχοθεραπευτής κάθεται πίσω από το θεραπευόμενο ώστε να μην υπάρχει οπτική επαφή. Αυτή η θέση βοηθά τον θεραπευόμενο να νιώσει άνετα, ώστε να φθάσει σε ένα πιο οικείο επίπεδο συζήτησης με τον ψυχοθεραπευτή.

Η ψυχανάλυση τυπικά περιλαμβάνει ένα μακροχρόνιο πλάνο θεραπείας. Οι θεραπευόμενοι συναντούν τον ψυχοθεραπευτή τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα και μένουν σε θεραπεία για πολλά χρόνια.

Τεχνικές ψυχανάλυσης

Υπάρχουν πολλές θεραπευτικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται στη διάρκεια της ψυχανάλυσης, που έχουν ως στόχο να μεγιστοποιήσουν την επίγνωση του θεραπευόμενου για τις συμπεριφορές του. Μερικές από τις πιο δημοφιλείς μεθόδους περιλαμβάνουν:

• Την ανάλυση των ονείρων. Στην ψυχανάλυση, η ανάλυση των ονείρων, χρησιμοποιείται για την αποκάλυψη των ασυνείδητων σκέψεων . Ο Φρόυντ πίστευε ότι οι καταπιεσμένες ιδέες και τα συναισθήματα βγαίνουν στην επιφάνεια μέσω των ονείρων. Ωστόσο, το περιεχόμενο των ονείρων συχνά μεταβάλλεται. Επομένως, ο ψυχαναλυτής πρέπει να βοηθήσει τον θεραπευόμενο να ερμηνεύσει και να κατανοήσει τα όνειρά του για να ανακαλύψει κρυμμένα μηνύματα.
• Τους ελεύθερους συνειρμούς. Κατά τη διάρκεια των ελεύθερων συνειρμών , ο θεραπευόμενος ενθαρρύνεται να μιλήσει ελεύθερα για οτιδήποτε του έρχεται στο μυαλό. Ο ψυχαναλυτής ίσως να διαβάσει μια λίστα από τυχαίες λέξεις, και ο θεραπευόμενος απλά να ανταποκριθεί με τον πρώτο ελεύθερο συνειρμό που θα του έρθει στο μυαλό. Οι καταπιεσμένες μνήμες συχνά εμφανίζονται κατά τη διαδικασία των ελεύθερων συνειρμών.
• Την ερμηνεία. Ο ψυχαναλυτής βοηθά τον θεραπευόμενο να εξερευνήσει τις αναμνήσεις και τις προσωπικές ιστορίες λεπτομερώς, και όσο το κάνει αυτό, τις αναλύει. Ο ψυχοθεραπευτής ψάχνει για κοινά θέματα στις ιστορίες του ασθενή. Το ʺΦροϋδικό ολίσθημα ʺ συμβαίνει όταν ο θεραπευόμενος τυχαία ανακαλύπτει κάτι σημαντικό μέσω μιας τυχαίας συζήτησης. Ο ψυχαναλυτής ερμηνεύει την ακούσια επιλογή του θεραπευόμενου ή τα λόγια του ή τις φράσεις του.
• Την μεταβίβαση. Οι θεραπευόμενοι δεσμεύονται στην μεταβίβαση όταν μεταδίδουν τα συναισθήματά τους για κάποιον από το παρελθόν στο παρόν. Η μεταβίβαση μερικές φορές συμβαίνει μεταξύ θεραπευόμενου και θεραπευτή. Οι θεραπευόμενοι ίσως να δείχνουν συγκεκριμένα συναισθήματα προς τον θεραπευτή που στην πραγματικότητα σχετίζονται με κάποιον από το παρελθόν τους.

Στόχοι της ψυχανάλυσης

Ένας από τους πρωταρχικούς στόχους της ψυχανάλυσης είναι να βοηθήσει τους θεραπευόμενους να αναγνωρίσουν τις κρυμμένες σκέψεις τους, τις συμπεριφορές και τις επιθυμίες που δημιουργούν προβλήματα στην καθημερινότητα τους. Ο σκοπός είναι να βοηθηθούν οι άνθρωποι να κατανοήσουν ότι τα θέματά τους έχουν βαθιές ρίζες και προκαλούν δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές. Η ψυχανάλυση βοηθά τους ανθρώπους να δουν τα πράγματα υπό μια νέα οπτική γωνία. Αυτή η νέα στάση μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους σε σημαντική αλλαγή και εξέλιξη στη ζωή τους.

Ψυχανάλυση : Μύθοι και λανθασμένες αντιλήψεις

Μια πληθώρα λανθασμένων στερεοτύπων και μύθων συνδέονται με την ψυχανάλυση. Γενικά οι άνθρωποι έχουν μια ξεπερασμένη αντίληψη για την ψυχανάλυση, λόγω των προτύπων στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο που απέχουν πολύ από την πραγματικότητα. Κάποια από τα πιο συχνά στερεότυπα που αφορούν την ψυχανάλυση περιλαμβάνουν τα εξής:

• Η ψυχανάλυση διαρκεί για πάντα. Ενώ η ψυχανάλυση διαρκεί περισσότερο από άλλες μορφές ψυχοθεραπείας, ο θεραπευόμενος δεν χρειάζεται να κάνει θεραπεία για πάντα. Ο στόχος της θεραπείας είναι να βοηθηθούν οι αναλυόμενοι να κατανοήσουν βαθύτερα τις ασυνείδητες σκέψεις, τα συναισθήματα και τις αναμνήσεις ώστε να εξελιχθούν ως προσωπικότητες. Το βαθύ επίπεδο συνειδητοποίησης που απαιτείται στην ψυχανάλυση δεν έρχεται σε μία νύχτα, για αυτό οι ασθενείς κάνουν θεραπεία για αρκετά χρόνια.
• Η ψυχανάλυση δεν αποτελεί πραγματική επιστήμη. Είναι μύθος ότι η ψυχανάλυση είναι μια ψευδο-επιστήμη. Οι ψυχαναλυτικές θεωρίες αποτελούν αντικείμενο έρευνας στην πάροδο των χρόνων, και έχει αποδειχθεί η ακρίβεια και η αποτελεσματικότητά τους. Στην πραγματικότητα, η ψυχανάλυση επιτυγχάνει εκεί που άλλες μορφές θεραπείας αποτυγχάνουν. Η ψυχανάλυση είναι παγκόσμια αναγνωρισμένη θεραπεία και αναγνωρίζεται από όλους τους φορείς υγείας.
• Η ψυχανάλυση αφορά μόνο το σεξ. Αν και ο Φρόυντ έκανε δημοφιλή τον όρο ʺλίμπιντοʺ , δε σκόπευε να τον εφαρμόσει μόνο στα θέματα που αφορούσαν στην σεξουαλική επιθυμία. Στην ψυχανάλυση, η λίμπιντο αναφέρεται στην ενέργεια ή στη δύναμη που οδηγεί σε όλες τις ανθρώπινες συμπεριφορές, και όχι μόνο στα σεξουαλικά πάθη. Αν και η λαγνεία συχνά οδηγεί σε συμπεριφορές, δεν αποτελεί το κίνητρο κάθε πράξης. Η ψυχανάλυση επικεντρώνεται σε πολλές άλλες πτυχές μιας εμπειρίας που οδηγούν σε μια συμπεριφορά.

Πότε συστήνεται η ψυχανάλυση;

Η ψυχανάλυση ταιριάζει καλύτερα σε κάποιους ανθρώπους από ότι σε άλλους. Είναι βοηθητική για ανθρώπους που θέλουν να κατανοήσουν σε βάθος τα εσωτερικά τους κίνητρα. Αυτή η μορφή θεραπείας είναι αποτελεσματική για τους ανθρώπους που θέλουν να δουν το νόημα πίσω από κάθε εμπειρία και ασχολούνται με την καρδιά ενός διλήμματος και όχι μόνο με τις εκδηλώσει του. Τυπικά η ψυχανάλυση είναι μια μακροχρόνια θεραπεία, που απαιτεί προθυμία και δέσμευση για αυτό και μερικές φορές μπορεί να είναι μια επώδυνη διαδικασία εξέλιξης.

Ψυχανάλυση: περιορισμοί και αποτελεσματικότητα

Όπως και με κάθε μορφή ψυχοθεραπείας, έτσι και η ψυχανάλυση έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Μερικά από τα οφέλη της ψυχανάλυσης περιλαμβάνουν τα εξής:

• Η ψυχανάλυση εξετάζει την βασική αιτία ενός προβλήματος, αντί απλά να αντιμετωπίζει τα συμπτώματά του.
• Οι άνθρωποι που δεν ανταποκρίνονται στη συμβατική ψυχοθεραπεία ή τα φάρμακα, μερικές φορές ανταποκρίνονται στην ψυχανάλυση.
• Παρέχει μια εμπεριστατωμένη γνώση για την προέλευση συγκεκριμένων σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών.
• Η βαθιά εξερεύνηση του εαυτού, όπως γίνεται στην ψυχανάλυση, μπορεί να οδηγήσει σε θετική εξέλιξη με την πάροδο του χρόνου.

Μερικά δυνητικά μειονεκτήματα της ψυχανάλυσης περιλαμβάνουν:

• Μπορεί να έχει μεγάλο κόστος και να είναι χρονοβόρα, για αυτό απαιτείται μακροχρόνια δέσμευση από τον θεραπευόμενο και τον θεραπευτή
• Οι θεραπευόμενοι βρίσκουν οδυνηρό και δυσάρεστο να εξερευνούν αναμνήσεις που έχουν καταπιέσει, μερικές φορές για πολλά χρόνια.
• Δεν είναι κατάλληλη θεραπεία για κάποια προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως η σχιζοφρένεια και η διπολική διαταραχή.
• Μερικές ιδέες, όπως ο ʺ φθόνος του πέουςʺ είναι απαρχαιωμένες.

Ψυχαναλυτές: εκπαίδευση και κατάρτιση

Για να γίνει κάποιος ψυχαναλυτής, πρέπει να κάνει ειδική εκπαίδευση. Για να εκπαιδευτεί κάποιος στην ψυχανάλυση πρέπει να έχει πτυχίο σε κάποιο πεδίο της ψυχικής υγείας. Διαφορετικά πτυχία είναι αποδεκτά για την εκπαίδευση στην ψυχανάλυση, και περιλαμβάνουν για παράδειγμα τα εξής :

• Ιατρικής
• Ψυχολογίας
• Μεταπτυχιακό στη συμβουλευτική, την κοινωνιολογία, στην οικογενειακή ψυχοθεραπεία, κα

Αν οι υποψήφιοι έχουν όλα τα προσόντα, μπορούν να εκπαιδευτούν στην ψυχανάλυση, η οποία τυπικά περιλαμβάνει τα ακόλουθα τρία στάδια:

• Την μακροχρόνια προσωπική ψυχανάλυση
• Την πρακτική ψυχαναλυτική κλινική εκπαίδευση με εποπτεία

Οι υποψήφιοι ψυχαναλυτές πρέπει επίσης να έχουν εκπαίδευση και εμπειρία σαν ψυχοθεραπευτές. Αυτή η εκπαίδευση προετοιμάζει τον μαθητευόμενο να γίνει ένας εξειδικευμένος, πεπειραμένος ψυχαναλυτής.