Ψυχικά τραύματα της καθημερινότητας

Ποια είναι τα ψυχικά τραύματα της καθημερινότητας;

Τα ψυχικά τραύματα δεν συμβαίνουν σε μερικούς άτυχους ανθρώπους, συμβαίνουν σε όλους μας. Ακόμα και αν δεν υποφέρουμε από “μετα-τραυματικό” στρες, όλοι μας έχουμε να αντιμετωπίσουμε το “προ-τραυματικό” στρες της ζωής, εννοώντας γεγονότα που ξέρουμε ότι αποτελούν μέρος της, όπως ο θάνατος, οι ασθένειες, η απώλεια σημαντικών πραγμάτων και προσώπων.

Τα ψυχικά τραύματα είναι μέρος της καθημερινότητάς μας. Μπορεί να μην μιλάμε για τραύματα με κεφαλαίο "Τ", μπορεί να μην πρόκειται για τραύματα πολέμου ή βιασμού, αλλά πονάνε και αυτά, και μας επηρεάζουν. Τα καλά νέα είναι ότι μπορείτε να ζείτε με λιγότερο στρες και περισσότερη χαρά, αλλά χρειάζεται πρώτα να ξέρετε ποια είναι αυτά τα τραύματα της καθημερινής μας ζωής και πως μπορείτε να τα διαχειριστείτε.

Μικρο-τραύματα

 Η ζωή είναι γεμάτη απογοητεύσεις από ποικίλες καταστάσεις που μας πληγώνουν. Καθημερινά συμβαίνουν εγκλήματα, ασθένειες, διαζύγια και άλλα που μπορεί να μας προκαλέσουν ψυχολογικό τραύμα. Οι περισσότεροι άνθρωποι αντιμετωπίζουν χρόνιο στρες, όταν αντιμετωπίζουν μια πιεστική κατάσταση, χωρίς να μπορούν να την επιλύσουν. Σίγουρα υπάρχουν άνθρωποι που χτίζουν άμυνες προς αυτές τις απειλές και απολαμβάνουν τη ζωή, βρίσκουν την αγάπη και ζουν μια ζωή γεμάτη. Αλλά μερικές φορές όλες αυτές οι καταστάσεις μπορεί να είναι υπερβολικές και να κατακλύζουν έναν άνθρωπο.

Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες στο σύγχρονο τρόπο ζωής που ενεργοποιούν τις πληγές της παιδικής ηλικίας, οι οποίες μεγεθύνουν τους φόβους στην ενήλικη ζωή. Ακόμη και να κάποιος βγει αλώβητος από το συνεχές στρες και τα πολλαπλά μικρο-τραύματα της καθημερινότητας, αυτά μπορούν να εισβάλλουν στη ζωή του παρά τις προσπάθειές του.

Τα τραύματα της καθημερινότητας περιλαμβάνουν:

Εγκλήματα

Βαθιά μέσα μας αγχωνόμαστε για τα εγκλήματα που συμβαίνουν γύρω μας, ακόμη και αν δεν το καταλαβαίνουμε. Κάποτε τα εγκλήματα ήταν απλούστερα, όπως η κλοπή ενός ποδηλάτου ή ενός πορτοφολιού, ενώ σήμερα η εγκληματικότητα έχει αυξηθεί, καθημερινά υπάρχουν νέα για επιθέσεις και ληστείες, αντιμετωπίζουμε τα διαδικτυακά εγκλήματα, τα οικονομικά εγκλήματα, ακόμα και τις απαγωγές παιδιών. Είναι δύσκολο να νιώθουμε ασφαλείς.

Ασθένειες

Πολλοί άνθρωποι γύρω μας αντιμετωπίζουν το διαβήτη, την παχυσαρκία, την υψηλή αρτηριακή πίεση, την εξάρτηση από ουσίες (αλκοόλ, τσιγάρο, κάνναβης) και τα θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα. Πολλές μορφές καρκίνου οφείλονται στις τοξίνες του περιβάλλοντος. Γνωρίζουμε ότι ο καρκίνος των πνευμόνων προκαλείται από το κάπνισμα, αλλά που οφείλεται ο καρκίνος του μαστού ή του προστάτη; Υποθέτουμε σε κάποια καρκινογόνα, στο στρες ή σε άλλες αιτίες. Ίσως σε δέκα χρόνια από τώρα να βρούμε την απάντηση, αλλά πώς μπορούμε να προστατευθούμε τώρα;

Διαζύγιο

Τα ζευγάρια που κάποτε αγαπιόντουσαν, αρκετές φορές μετατρέπονται σε εχθρούς. Ο αριθμός των διαζυγίων πλέον είναι τεράστιος και επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό και τις ζωές όλων των συγγενών γύρω τους. Σίγουρα ορισμένες φορές ένα διαζύγιο αποτελεί την καλύτερη λύση, αλλά δεν πρέπει να υποτιμούμε το κόστος που έχει σε επίπεδο ψυχικό, οικονομικό, και άγχους ακόμη και αν γίνεται για το κοινό καλό.

Γάμος και σχέσεις

Όλοι χρειαζόμαστε ανθρώπους στη ζωή μας, ο άνθρωπος είναι ένα κοινωνικό ον που χρειάζεται την επικοινωνία, το μοίρασμα και την οικειότητα.Αλλά οι σχέσεις προκαλούν στρες, καθώς η αγάπη μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε απογοήτευση και να μας πληγώσει. Κάποιες σχέσεις καταλήγουν σε διαζύγιο, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις επέρχεται ένας άβολος “συμβιβασμός” μέσα στην καθημερινότητα, με τους συντρόφους να παραμένουν μαζί, αλλά ζώντας χωριστά. Είναι ψυχοφθόρο από μόνο του, για κάποιον να επιστρέφει σπίτι του και να μην αισθάνεται καλά με το σύντροφό του. Αν προσθέσετε σε αυτό και την ύπαρξη παιδιών, το μίγμα γίνεται εκρηκτικό και οδηγεί σε χρόνιο στρες.

Χρέη και οικονομικές υποχρεώσεις

 Όλοι έχουμε οφειλές που μας προκαλούν στρες και δεν αφορούν σε καταναλωτικά δάνεια για διακοπές, αλλά σε δάνεια για το σπίτι και προγράμματα συνταξιοδότησης. Είναι πολύ δύσκολο να ξυπνάει κάποιος κάθε μέρα και να αντιμετωπίζει το στρες για το πώς θα τα βγάλει πέρα οικονομικά, καθώς οι δουλειές στην εποχή που ζούμε είναι λίγες και οι αμοιβές πολύ χαμηλές.

Πρόσωπα κύρους

Πολλοί αναζητούν βοήθεια, υποστήριξη και προστασία από ιερείς, “γκουρού”, και άλλους ανθρώπους με "πνευματικούς" ρόλους. Άλλοι ευελπιστούν στη βοήθεια από πολιτικούς, που υποτίθεται ότι νοιάζονται για το κοινό όφελος. Ακόμα και οι εταιρίες και οι πολυεθνικές μας διαφημίζουν το ενδιαφέρον τους για τις αξίες της ζωής και το περιβάλλον. Όμως καθημερινά μας διαψεύδουν, βλέπουμε γύρω μας όλες τις αξίες να καταρρέουν καθώς έρχονται στο φως σεξουαλικά και οικονομικά σκάνδαλα που μας κάνουν να αισθανόμαστε ανασφάλεια. Κάπου βέβαια υπάρχουν και εξαιρετικοί άνθρωποι, αλλά οι σαθροί υπερτερούν στις μέρες μας.

Κατανοώντας το τραύμα

Ιστορικά, το “ψυχικό τραύμα” ερμηνεύθηκε αρχικά σαν σωματική αντίδραση όταν κάποιος επέστρεφε από τον πόλεμο ή είχε βιώσει κάποιο ατύχημα. Αλλά στη συνέχεια διαπιστώθηκε οι πληγές μπορεί να είναι και ψυχολογικές. Στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο οι στρατιώτες υπέφεραν από το σοκ της μάχης, ενώ αργότερα στον Πόλεμο του Βιετνάμ εμφάνιζαν "μετατραυματικό στρες" όπως ονομάστηκε. Αυτή η σοβαρή μορφή ψυχολογικού τραύματος προκαλεί αλλαγές στη λειτουργία του εγκέφαλου – και συνοδεύεται από συμπτώματα όπως οι αναδρομές στο παρελθόν,το εξουθενωτικό άγχος, η υπερδιέγερση και οι επίμονοι εφιάλτες.Ένα ξαφνικό και έντονο τραύμα, όπως η απαγωγή ή ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα, προκαλεί μια παρόμοια νευρολογική απόκριση.

Το τραύμα έχει μελετηθεί περισσότερο στις μέρες μας παγκοσμίως. Το μετατραυματικό στρες (PTSD) αποτελεί την κλασική μορφή ενός τραύματος, αλλά το τραύμα μπορεί να είναι και βαθύτερο, πιο “σύνθετο” (επιπλεγμένο), όπως όταν τα παιδιά ή οι ενήλικες εμπλέκονται σε σχέσεις κακοποίησης – στις οποίες απειλούνται, αισθάνονται ανασφάλεια και δεν έχουν διέξοδο.

Σύνθετο (επιπλεγμένο) ψυχικό τραύμα

 Μπορεί να είναι ένας πατέρας που σας χτυπούσε ή σας εκφόβιζε σαν παιδί, μια μητέρα που σας κατέκρινε και συνεχίζει να στοιχειώνει τα όνειρά σας. Μια τραυματική εμπειρία μπορεί να συμβεί μια φορά ή να είναι συνεχής και μακροχρόνια. Το τρομακτικό είναι ότι δεν υπάρχει τρόπος διαφυγής.

Ο λόγος για τον οποίο τα ψυχικά τραύματα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως πολύ σοβαρά, είναι γιατί αφήνουν ψυχολογικές πληγές και ουλές, και συχνά αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο αντιμετωπίζει τον εαυτό του και τους γύρω του στο μέλλον.

Το ψυχικό τραύμα επηρεάζει την σωματική υγεία και μπορεί να αλλάξει τη λειτουργία του εγκεφάλου.Οι αλλαγές που προκαλούνται από ένα ψυχικό τραύμα είναι πολλές – επηρεάζουν την ψυχολογία και τις γνωστικές ικανότητες – γιατί βλέπετε τον κόσμο και τον εαυτό σας διαφορετικά. Μετά από μια τραυματική εμπειρία, ο εγκέφαλος βρίσκεται συνέχεια σε κατάσταση πάλης ή φυγής, με αποτέλεσμα να είστε συνεχώς αγχωμένοι και σε υπερεγρήγορση. Και αυτό οδηγεί στο να εκλύονται οι φόβοι σας από καθημερινά γεγονότα και να χρειάζεται κάθε ημέρα να δίνεται αγώνα για να τα καταφέρετε.

Το στρες της καθημερινότητας και τα μικροτραύματα 

Αν έχετε βιώσει ένα έντονο ψυχικό τραύμα στην παιδική ηλικία αυτό θα επηρεάζει σίγουρα και την ενήλικη ζωή σας.

Για παράδειγμα, αν έχετε ζήσει την ανέχεια ή άλλα οικονομικά προβλήματα στην πατρικής σας οικογένεια, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι να είστε συνέχεια σε υπερεγρήγορση και να ανησυχείτε περισσότερο για τα οικονομικά νέα.

Αν έχετε ζήσει ένα διαζύγιο των γονιών σας ή μια προβληματική σχέση μεταξύ τους, μπορεί να αισθάνεστε υπερβολικό στρες, όταν αντιμετωπίζετε δυσκολίες με τον/την σύντροφό σας, καθώς ενεργοποιείται ένα παλαιότερο ψυχικό τραύμα.

Η αγάπη επίσης μας κάνει πιο ευάλωτους. Κανένας δεν μπορεί να σας πληγώσει περισσότερο από το σύντροφό σας. Κανένας δεν μπορεί να σας ραγίσει την καρδιά, να σας απογοητεύσει, να σας αγχώσει ή να σας θυμώσει περισσότερο από το σύντροφό σας. Εάν έχετε βιώσει ένα σύνθετο τραύμα στην παιδική ηλικία αυτό είναι πολύ πιθανό να ενεργοποιηθεί από το σύντροφό σας και να τον διώξει μακριά σας.

Από την άλλη μεριά, είναι πιθανό όλα να ήταν καλά στην παιδική σας ηλικία, αλλά παρόλα αυτά να αισθάνεστε έντονο στρες. Ίσως να έχετε απογοητευτεί από τους πολιτικούς και τους ιερείς, να ανησυχείτε για τα οικονομικά σας, ο σύζυγός σας να μην σας δίνει σημασία κάθε φορά που έχει δουλειά ή απλά να πιέζεστε από όλα αυτά μαζί.

Τι μου συμβαίνει;

Υπάρχουν δύο προσεγγίσεις για την απάντηση σε αυτή την ερώτηση.

Η μία είναι ότι μπορεί να έχετε κάποια διαταραχή άγχους, όπως η διαταραχή γενικευμένου άγχους που χαρακτηρίζεται από συνεχή ανησυχία για πολλά πράγματα της ζωής. Και όπου η θεραπεία είναι η ψυχοθεραπεία και κάποιες φορές η συμπληρωματική φαρμακευτική αγωγή.

Η δεύτερη είναι λίγο πιο ριζοσπαστική. Θεωρεί ότι το στρες της σύγχρονης ζωής αποτελεί μια μορφή επιπλεγμένου τραύματος. Αυτά τα τραύματα καλούνται “μικροτραύματα” επειδή βομβαρδίζουν την ψυχολογία μας αδιάκοπα, προκαλώντας χρόνια ανησυχία, άγχος και φοβίες. Οπουδήποτε και αν κοιτάξετε γύρω σας υπάρχουν πράγματα που σας ρίχνουν ψυχολογικά, ή απλά ανησυχείτε για τα πάντα. Αισθάνεστε παγιδευμένοι, σε αδιέξοδο, και ότι δεν μπορείτε να αποδράσετε.

Η στάση απέναντι στα μικροτραύματα της καθημερινότητας

Προσπαθήστε να μην αποφεύγετε πράγματα και καταστάσεις. Συχνά οι άνθρωποι με κάποιο ψυχικό τραύμα απομονώνονται. Όταν αντιμετωπίζετε αποτελεσματικά τους φόβους σας,μπορείτε να τους ελαττώσετε. Διαχειριστείτε τα πράγματα που σας αγχώνουν, όπως για παράδειγμα ένας προβληματικός γάμος ή τα οικονομικά σας

Αλλάξτε ότι μπορείτε και αποδεχτείτε όσα δεν μπορείτε. Το να ανησυχείτε για πράγματα που δεν μπορείτε να ελέγξετε, μπορεί να σας οδηγήσει στα άκρα.

Πολλές φορές η ερώτηση είναι, “να αποδεχτώ, να συγχωρήσω ή να παλέψω”; Η συγχώρεση έρχεται όταν οι άνθρωποι είναι έτοιμοι για αυτό, αλλά και ο υγιής θυμός μπορεί να σας κινητοποιεί. Αλλά να γνωρίζετε ότι ο θυμός μπορεί να σας δηλητηριάσει επίσης. Δυστυχώς, πολλοί άνθρωποι με ψυχικά τραύματα αισθάνονται δικαιωμένοι όταν πληγώνουν τους άλλους επειδή έχουν τις δικές τους πληγές. Βρείτε υποστήριξη και χρησιμοποιήστε το θυμό σας παραγωγικά.Αν είναι δυνατό, συγχωρήστε αυτούς που σας πλήγωσαν. Οι άνθρωποι θα σας απογοητεύσουν, έτσι είναι ο κόσμος. Μην ξεχνάτε, αλλά προσπαθήστε να μην κρατάτε πικρία μέσα σας.

Θεραπεία για τα τραύματα της καθημερινότητας

1. Το παρελθόν μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνεστε στο στρες. Αν έχετε βιώσει ένα σύνθετο τραύμα σαν παιδί, ξεκινήστε ψυχοθεραπεία ώστε να κατανοήσετε και να αντιμετωπίσετε τις ανησυχίες σας.

2. Υπάρχουν πολλές θεραπευτικές επιλογές για τα ψυχικά τραύματα όπως το EMDR, το οποίο είναι μια εξαιρετική επιλογή για τα τραυματικά βιώματα.

3. Ενημερωθείτε σωστά για τις διαταραχές άγχους, μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά.