Βασικές αρχές της ψυχοθεραπείας: Το εσωτερικό μας παιδί

Το εσωτερικό παιδί

Οι καταστροφικές συμπεριφορές μπορεί να έχουν πολλές μορφές. Κυμαίνονται από τρόπους που σαμποτάρουν τον εαυτό μας και αυτοκαταστροφικά μοτίβα μέχρι παθητική επιθετικότητα έως σοβαρά αυτοκαταστροφικά συμπτώματα, βίαιη επιθετικότητα και μερικές φορές άσχημες πράξεις. Πολύ συχνά, οι καταστροφικές συμπεριφορές στους ενήλικες φέρουν την παρόρμηση της παιδικής ηλικίας ή είναι ναρκισσιστικά ξεσπάσματα. Ή μπορεί να υποδηλώνουν την παιδική ανάγκη, την εξάρτηση και τον τρόμο της εγκατάλειψης. Επίσης η ανευθυνότητα και η θυμωμένη άρνηση ενός ενήλικα που χαρακτηρίζουν το σύνδρομο του Πήτερ Παν  ή τα αρχέτυπα του Jung για το αιώνιο παιδί που κρύβουμε μέσα μας, αποτελούν τη βάση της σύγχρονης ψυχολογίας. Τι ακριβώς είναι το εσωτερικό παιδί; Υπάρχει πραγματικά; Και γιατί πρέπει να το φροντίζουμε;

 Το εσωτερικό παιδί

Πρέπει αρχικά να κατανοήσετε ότι το εσωτερικό σας παιδί είναι πραγματικό. Όχι κυριολεκτικά, ούτε σωματικά αλλά μεταφορικά. Είναι γενικά ένα σύμπλεγμα, ψυχολογικά ή φαινομενικά πραγματικό, και έχει εξαιρετική επίδραση πάνω μας . Τελικά, οι περισσότερες ψυχικές διαταραχές και τα καταστροφικά μοτίβα συμπεριφοράς, είναι σύμφωνα με τον Φρόυντ, λίγο ή πολύ το ασυνείδητο κομμάτι του εαυτού μας. Όλοι υπήρξαμε κάποτε παιδιά, και ακόμη αυτό το παιδί κατοικεί μέσα μας. Αλλά οι περισσότεροι ενήλικες το αγνοούν αυτό. Και αυτή η έλλειψη της συνειδητής σύνδεσης με το εσωτερικό μας παιδί είναι ακριβώς αυτή που προκαλεί πολλά προβλήματα συμπεριφοράς και δυσκολίες στις σχέσεις και στα συναισθήματα.

Το σίγουρο είναι ότι η πλειοψηφία των αποκαλούμενων ενηλίκων δεν είναι πραγματικά ενήλικες σε όλα. Όλοι μεγαλώνουμε και ωριμάζουμε. Ο καθένας μας, με λίγη τύχη, μπορεί να το κάνει αυτό. Αλλά, ψυχολογικά μιλώντας, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα και ενηλικίωση. Η αληθινή ενηλικίωση εξαρτάται από την αναγνώριση, την αποδοχή και την ανάληψη της ευθύνης για να αγαπήσουμε και να αναθρέψουμε το εσωτερικό μας παιδί. Για τους περισσότερους ενήλικες, αυτό δεν συμβαίνει ποτέ. Αντιθέτως το εσωτερικό τους παιδί το αρνούνται, το παραμελούν, το υποτιμούν, το εγκαταλείπουν ή το απορρίπτουν. Η κοινωνία μας επιβάλλει να ʺωριμάσουμεʺ, και να βάλουμε την παιδαριώδη συμπεριφορά στην άκρη. Για να ενηλικιωθούμε, χρειάζεται να διδαχθούμε ότι το εσωτερικό μας παιδί αντιπροσωπεύει ικανότητες όπως  η αθωότητα, η λογική, το δέος, η χαρά, η ευαισθησία και η παιχνιδιάρικη διάθεση, που πρέπει να καταπνίξουμε, να καταπιέσουμε ή ακόμη και να σκοτώσουμε. Το εσωτερικό μας παιδί περιλαμβάνει και ενισχύει αυτές τις θετικές ιδιότητες. Αλλά επίσης στο εσωτερικό μας παιδί συσσωρεύονται και οι πληγές της παιδικής ηλικίας, τα τραύματα, οι φόβοι και ο θυμός. Οι ενήλικες είναι πεπεισμένοι ότι έχουν μεγαλώσει επιτυχώς, έχουν αποχωριστεί και έχουν αφήσει πίσω τους συναισθηματικά αυτό το παιδί. Αυτό όμως απέχει πολύ από την πραγματικότητα.

Στην πραγματικότητα αυτοί που θεωρούν ότι έχουν μεγαλώσει ή είναι ενήλικες επηρεάζονται συνεχώς ασυναίσθητα ή ελέγχονται συγκαλλυμένα από αυτό το ασυνείδητο εσωτερικό παιδί. Για πολλούς, τη ζωή τους δεν την κατευθύνει ο ενήλικος εαυτός τους, αλλά το συναισθηματικά πληγωμένο εσωτερικό τους παιδί που κατοικεί στο ενήλικο σώμα τους. Ένα πεντάχρονο παιδί τρέχει στο σώμα ενός σαραντάχρονου. Είναι ένα πληγωμένο, θυμωμένο φοβισμένο μικρό αγόρι ή κορίτσι που καλείται να πάρει ενήλικες αποφάσεις. Ένα αγόρι ή ένα κορίτσι που ήρθε στον κόσμο για να κάνει τη δουλειά ενός άνδρα ή μιας γυναίκας. Ένα πεντάχρονο ή δεκάχρονο παιδί (ή και τα δύο) προσπαθεί να δεσμευτεί και να κάνει ενήλικες σχέσεις. Μπορεί ένα παιδί να έχει μια ώριμη σχέση; Μια καριέρα; Μια ανεξάρτητη ζωή; Αυτό ακριβώς συμβαίνει με όλους μας καθημερινά σε ένα μικρό ή μεγάλο βαθμό. Και στη συνέχεια αναρωτιόμαστε γιατί οι σχέσεις μας καταρρέουν. Γιατί είμαστε τόσο αγχωμένοι, φοβισμένοι, ανασφαλείς, κατώτεροι, μικροί, χαμένοι και μόνοι. Αλλά σκεφτείτε αυτό: Πώς αλλιώς θα ένιωθε το κάθε παιδί όταν θα έπρεπε να τα βγάλει πέρα μόνο του σε έναν ενήλικο κόσμο; Χωρίς την κατάλληλη γονική επιτήρηση, προστασία, βοήθεια και υποστήριξη;

Αυτή είναι μια κατάσταση που βλέπουμε συχνά στους ανθρώπους που ξεκινούν ψυχοθεραπεία. Δεν είναι μια διασχιστική διαταραχή της προσωπικότητας (πολλαπλές προσωπικότητες). Αλλά κάτι πολύ πιο κοινό, επίμονο και ύπουλο. Αλλά αν μπορούμε να αναγνωρίσουμε το πρόβλημα, μπορούμε να ξεκινήσουμε να το διαχειριζόμαστε, επιλέγοντας να γίνουμε ψυχολογικά, όχι μόνο χρονολογικά, ενήλικες. Αλλά αυτό πώς μπορεί να επιτευχθεί;

Ψυχοθεραπεία για το εσωτερικό μας παιδί

Πρώτα από όλα, ο θεραπευόμενος αποδέχεται συνειδητά την ύπαρξη του εσωτερικού παιδιού. Όταν το εσωτερικό μας παιδί παραμένει στο ασυνείδητο ενισχύεται και παίρνει τον έλεγχο της προσωπικότητας κάποιες φορές, πράγμα που εξουδετερώνει τη βούληση του ενήλικα. Στη συνέχεια, μαθαίνει να παίρνει στα σοβαρά το εσωτερικό του παιδί, και να επικοινωνεί συνειδητά με αυτό το μικρό κορίτσι ή αγόρι: να ακούει όσα νιώθει και τι χρειάζεται από αυτόν εδώ και τώρα. Η πιο συχνή ανάγκη για αυτό το αιώνιο εσωτερικό παιδί, για αγάπη, αποδοχή, προστασία, φροντίδα, κατανόηση, παραμένει ίδια σήμερα όπως όταν ήταν παιδί. Σαν ψεύτικοι ενήλικες, μάταια προσπαθούμε να αναγκάσουμε τους άλλους να εκπληρώσουν αυτές τις βρεφικές ανάγκες μας. Με αυτή τη λογική είμαστε καταδικασμένοι στην αποτυχία. Όσα δεν καταφέραμε σαν παιδιά να λάβουμε από τους γονείς μας στο παρελθόν τα αντιμετωπίζουμε στο μέλλον και μάλιστα  πολλές φορές με επώδυνο τρόπο. Τα ψυχικά τραύματα του παρελθόντος, η θλίψη, οι απογοητεύσεις και η κατάθλιψη δεν μπορούν να αλλάξουν και πρέπει να τα αποδεχτούμε. Το να γίνει κάποιος ενήλικας σημαίνει ότι καταπίνει αυτό το πικρό φαρμάκι, δυστυχώς οι περισσότεροι από εμάς είχαμε κάποιες ανάγκες σαν παιδιά, που εσκεμμένα ή όχι έμειναν ανικανοποίητες από τους γονείς ή τους φροντιστές μας. Και ποτέ δεν θα καλυφθούν, όσο καλοί ή έξυπνοι ή ελκυστικοί ή πνευματώδεις ή αξιαγάπητοι και αν γίνουμε. Εκείνες οι ημέρες έχουν τελειώσει. Ότι έγινε δεν μπορεί να αλλάξει. Δεν πρέπει σαν ενήλικες να προσδοκούμε από άλλους να καλύψουν αυτές τις ανεκπλήρωτες παιδικές ανάγκες. Απλά δεν μπορούν να το κάνουν.

Η αυθεντική ενηλικίωση απαιτεί την αποδοχή του επώδυνου παρελθόντος και την ανάληψη της ευθύνης για την φροντίδα του εσωτερικού μας παιδιού, για να είμαστε αρκετά ʺκαλοίʺ γονείς για αυτό τώρα και στο μέλλον.

Με την ψυχοθεραπεία, το ενήλικο κομμάτι της προσωπικότητας μαθαίνει να συνδέει το εσωτερικό παιδί ακριβώς με τον τρόπο που ένας καλός γονέας αντιμετωπίζει ένα παιδί, παρέχοντας την πειθαρχία, τα όρια και την οργάνωση. Αυτά είναι όλα, μαζί με την υποστήριξη, τη στοργή και την αποδοχή,  τα απαραίτητα συστατικά του να αγαπά και να ζει κάποιος με ένα παιδί, μεταφορικά ή πραγματικά.