Ψυχοθεραπεία και φιλία

Μπορείτε να γίνετε "φίλοι" με τον ψυχοθεραπευτή σας;

Όταν είμαστε ενήλικες είναι δύσκολο γενικά να κάνουμε νέους, ουσιαστικούς φίλους. Για αυτό, όταν πραγματικά επικοινωνείτε σωστά με κάποιον ίσως μέσα σας ελπίζετε ότι θα ανθίσει μια φιλία. Αλλά τι συμβαίνει όταν αυτό το άτομο με το οποίο νιώθετε αυτή τη σύνδεση είναι ο ψυχοθεραπευτής σας;

Στην μέχρι τώρα εμπειρία μου ως ψυχοθεραπευτής, υπήρξαν πολλοί ασθενείς που με ρώτησαν αν μπορούσαν να έχουμε μια πιο φιλική επικοινωνία κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας. Καταλαβαίνω γιατί συμβαίνει αυτό. Η δουλειά μου είναι να είμαι καλός ακροατής ο οποίος σέβεται και κατανοεί το άτομο που κάθεται απέναντί του. Δουλεύω με τους θεραπευόμενους για μήνες, μερικές φορές και χρόνια. Μοιραζόμαστε βαθιές συζητήσεις για τα όσα τους απασχολούν, τις χαρές τους και τα επώδυνα γεγονότα που τους πληγώνουν. Αν και καταλαβαίνω γιατί μερικοί θεραπευόμενοι θα ήθελαν να γίνουμε φίλοι μετά το τέλος της ψυχοθεραπείας (και με μερικούς πραγματικά θα το ήθελα και εγώ), η αλήθεια είναι πως αυτό είναι δύσκολο να συμβεί.

Η θεραπευτική σχέση βασίζεται σε διαφορετική δυναμική

Πολλοί ψυχοθεραπευτές ακολουθούν τον κανόνα ʺμια φορά θεραπευόμενος, για πάντα θεραπευόμενοςʺ. Η ψυχοθεραπεία δεν έχει κοινά χαρακτηριστικά με τη φιλία, όπως η θετική αντιμετώπιση και η επιθυμία να είναι πάντα "καλά" ο άλλος. Στην ψυχοθεραπεία το επίκεντρο είναι ο θεραπευόμενος και η προσωπική εξέλιξή του. Και επίσης, η θεραπευτική σχέση θεραπευτή-θεραπευόμενου δεν είναι μια ισότιμη σχέση, όπως θα έπρεπε να είναι μια φιλική σχέση.

Στην ψυχοθεραπεία, χρειάζεται να είστε ευάλωτοι ώστε ο ψυχοθεραπευτής σας να μπορέσει να εξερευνήσει τι σας δίνει κίνητρο, συνήθως σε πιο βαθύ επίπεδο από ότι ένας νέος φίλος. Οι ψυχοθεραπευτές έχουν το προνόμιο να ξέρουν τις πιο ευαίσθητες λεπτομέρειες της ζωής των ανθρώπων. Από την άλλη μεριά όμως, οι ψυχοθεραπευτές κρατούν κρυφά τα προσωπικά τους στοιχεία και λεπτομέρειες της ζωής τους, και δεν περιμένουν κάτι από εσάς (πέραν της προσυμφωνημένης επαγγελματικής αμοιβής), είναι συνεπείς και εστιασμένοι σε εσάς. Ανοίγετε την ψυχή σας στους ψυχοθεραπευτές και αυτοί ανταποκρίνονται ως επαγγελματίες.

Αυτή είναι μια εγγενώς μη ισορροπημένη δυναμική, που ισχύει στην πλειονότητα των περιπτώσεων, που δεν μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε μια ισορροπημένη και υγιή σχέση, ακόμη και μετά το τέλος της ψυχοθεραπείας, ακόμη και αν συναντιέστε για λίγα λεπτά, ακόμη και αν βλέπεστε ελάχιστα, ή οποιαδήποτε και αν είναι η κατάσταση.

Είναι επίσης δύσκολο για τους ψυχοθεραπευτές να αποβάλλουν την αίσθηση του καθήκοντος που έχουν προς εσάς, πράγμα που δεν συμβαίνει σε μια τυπική φιλία. Όμως δεν θα μπορούν να ανταποκρίνονται ως φίλοι σε κάθε ανησυχία σας, να σας τηλεφωνούν συχνά και το πιο πιθανό είναι ότι θα αρχίσετε να νιώθετε ότι σας απορρίπτουν και αδιαφορούν για εσάς, έχοντας συνηθίσει στο αποκλειστικό ενδιαφέρον των ψυχοθεραπευτικών συνεδριών. Και η αποδόμηση-υποτίμηση του θεραπευτή που θα ακολουθήσει, θα καταστρέψει τη σχέση και μέρος της ψυχοθεραπευτικής δουλειάς που είχατε κάνει.

Ο κυριότερος λόγος: δεν γνωρίζετε πραγματικά το θεραπευτή σας

Η αλήθεια είναι ότι ο θεραπευτής στις συνεδρίες σας δεν είναι "ο εαυτός του". Είναι εκεί για εσάς, αφιερωμένος ολοκληρωτικά στα δικά σας θέματα. Έχει ένα ρόλο και παραμένει αφοσιωμένος σε αυτόν.  Συγκρατεί τα δικά του αισθήματα και σκέψεις, πεποιθήσεις και θέσεις για να μπορέσει να σας βοηθήσει να εξελιχθείτε ψυχικά. Έτσι λοιπόν αυτός ο άνθρωπος που γνωρίζετε, έχει το ρόλο ενός συμβολικού μπαμπά ή μαμάς, και μέσα από αυτό τον ρόλο τον έχετε γνωρίσει. Σε μια φιλία, η σχέση υπάρχει μία ισοτιμία, είναι μια ισόποσα αμφίδρομη σχέση. Ένα τέτοιο σενάριο θα είναι λοιπόν πολύ διαφορετικό από αυτό που είχατε συνηθίσει, και σίγουρα θα βλέπατε πλευρές του θεραπευτή που μπορεί να μην σας άρεσαν, οι οποίες θα συμπαρασύρουν και την εικόνα που είχατε για εκείνον.

Η ψυχοθεραπεία έχει αρχή, μέση και τέλος

Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο στόχος είναι να ολοκληρωθεί η ψυχοθεραπεία και ο θεραπευόμενος να μάθει πώς να αντιμετωπίσει την απώλεια της σχέσης με υγιή τρόπο. Πολλοί θεραπευόμενοι ξεκινούν ψυχοθεραπεία για να διαχειριστούν αρχικά κάποια απώλεια. Το τέλος της θεραπευτικής σχέσης μπορεί να επιτρέψει στο θεραπευόμενο να διαχειριστεί μια νέα απώλεια με τις νέες δεξιότητες που έχει μάθει. Ακόμη και αν δεν ξεκινήσατε ψυχοθεραπεία για να διαχειριστείτε μια απώλεια, η πρακτική σε αυτό μπορεί θα σας βοηθήσει στο μέλλον.

Πέρα από αυτά, το τέλος της σχέσης με τον ψυχοθεραπευτή σας έρχεται όταν είστε έτοιμοι να προχωρήσετε, έχοντας ενισχύσει την αυτοπεποίθησή σας και έχοντας δουλέψει πληγές του παρελθόντος. Ίσως να συνειδητοποιήσετε, ότι έχετε κάνει πάρα πολλή δουλειά σε αυτή τη διαδικασία και δεν χρειάζεται η συνεχή παρουσία του ψυχοθεραπευτή σας για να φτάσετε στην ευτυχία ή την επιτυχία. Όταν ο ψυχοθεραπευτής βρίσκεται δίπλα σας σαν φίλος δεν μπορείτε εύκολα να κάνετε αυτή τη διαπίστωση. Και με τον καιρό, η απόσταση από τον ψυχοθεραπευτή σας θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε τα συναισθήματά σας για αυτόν.

Η μεταβίβαση μπορεί να μπερδέψει τα συναισθήματά σας για τον ψυχοθεραπευτή σας

Η μεταβίβαση συμβαίνει όταν ασυνείδητα κατευθύνετε τα συναισθήματα σας για κάποιον άλλο, τυπικά κάποιον από την παιδική σας ηλικία, προς τον ψυχοθεραπευτή σας. Αυτά τα συναισθήματα μπορεί να είναι θετικά ή αρνητικά, αλλά τα θετικά ίσως να μπορούν να βοηθήσουν στην εξήγηση γιατί θέλετε να κάνετε φίλο σας τον πρώην ψυχοθεραπευτή σας.

Για παράδειγμα, ίσως να σας αρέσει πραγματικά ο τρόπος με τον οποίο ο ψυχοθεραπευτής σας αλληλεπιδρά μαζί σας επειδή, χωρίς να το καταλάβετε, σας θυμίζει τη μαμά σας. Ή ίσως να ενοχλείστε από τον τρόπο με τον οποίο σας κάνει ερωτήσεις ο ψυχοθεραπευτής σας επειδή σας θυμίζει ξανά τη μαμά σας.

Ίσως στο μέλλον να χρειαστείτε ξανά τον ψυχοθεραπευτή σας

Η ζωή εξελίσσεται και φέρνει δυσκολίες, και ίσως να έχετε ανάγκη την ψυχοθεραπεία ξανά κάποια στιγμή στο μέλλον ή κάποιον τον οποίο μπορείτε να εμπιστευτείτε πραγματικά. Δεν είναι εύκολο να βρείτε ένα νέο ψυχοθεραπευτή, να χτίσετε μία νέα θεραπευτική σχέση και να πείτε ξανά την ιστορία της ζωής σας από την αρχή. Για αυτό η επιστροφή στον πρώην ψυχοθεραπευτή σας μπορεί να είναι μια εξαιρετική επιλογή.