Ψυχικά τραύματα και αντιδράσεις

Ψυχικά τραύματα

Είναι φυσιολογικό να έχετε έντονες συναισθηματικές ή σωματικές αντιδράσεις μετά από ένα τραυματικό γεγονός. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτές οι αντιδράσεις υποχωρούν ως κομμάτι της φυσιολογικής επούλωσης και ανάρρωσης. Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να επανέλθετε μετά από μια τραυματική εμπειρία.

Μια τραυματική εμπειρία είναι ένα γεγονός στη ζωή που απειλεί την ασφάλεια και την ζωή ενός ατόμου. Σαν αποτέλεσμα, το άτομο βιώνει υψηλά επίπεδα συναισθηματικού, ψυχολογικού και σωματικού στρες που προσωρινά παρεμβαίνει στην φυσιολογική του λειτουργικότητά στην καθημερινότητα.

Πιθανές τραυματικές εμπειρίες περιλαμβάνουν:

• φυσικές καταστροφές, όπως η φωτιά, ο σεισμός
• θύμα ή μάρτυρας ενός εγκλήματος, βίας ή ληστείας
• μαρτυρία ή εμπειρία ενός σοβαρού αυτοκινητιστικού δυστυχήματος
• σωματική επίθεση, ξυλοδαρμός
• σεξουαλική κακοποίηση (βιασμός), παρενόχληση

Αντιδράσεις σε τραυματικά γεγονότα

Ο τρόπος με τον οποίο αντιδρά ένας άνθρωπος σε μια τραυματική εμπειρία εξαρτάται από πολλά πράγματα, όπως ο τύπος και η σοβαρότητα του τραυματικού γεγονότος, η διαθέσιμη υποστήριξη, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, τα επίπεδα της αντοχής και αν υπάρχουν προηγούμενες τραυματικές εμπειρίες. Κοινές αντιδράσεις περιλαμβάνουν ένας εύρος ψυχικών, συναισθηματικών, σωματικών και συμπεριφορικών αποκρίσεων. Αυτές οι αποκρίσεις είναι φυσιολογικές και στις περισσότερες περιπτώσεις υποχωρούν,

Χαρακτηριστικές αντιδράσεις σε μια τραυματική εμπειρία περιλαμβάνουν:

• αίσθηση υπερεγρήγορσης
• συναισθηματικό μούδιασμα, κατάσταση σοκ
• αναστάτωση και συναισθηματικά ξεσπάσματα
• υπερβολική κόπωση
• άγχος και ανησυχία
• υπερπροστασία προς τους άλλους, μέλη της οικογένειας και φίλους
• δεν θέλει κάποιος να αφήσει το σπίτι του επειδή φοβάται ότι κάτι θα συμβεί

Κάθε γεγονός που συμβαίνει στην προσωπική ζωή ενός ατόμου ή βάζει σε κίνδυνο τις ζωές των άλλων έχει ως αποτέλεσμα μια κατάσταση υπερδιέγερσης στο σώμα. Αυτή είναι σαν μια κατάσταση ανάγκης που περιλαμβάνει μια σειρά από εσωτερικούς συναγερμούς που ενεργοποιούνται. Η κατάσταση ανάγκης δίνει στους ανθρώπους τη δυνατότητα να δώσουν όλη τους την ενέργεια ώστε να αυξήσουν τις πιθανότητες επιβίωσης.

Οι περισσότεροι άνθρωποι μένουν σε αυτή την κατάσταση ανάγκης για σύντομο χρονικό διάστημα ή μέχρι να περάσει η απειλή. Ωστόσο, αυτή η κατάσταση χρησιμοποιεί ζωτική ενέργεια και αυτό εξηγεί γιατί οι άνθρωποι νιώθουν έντονη κόπωση.

Η φυσιολογική επούλωση περιλαμβάνει την ηρεμία του σώματος. Σταδιακά ο εσωτερικός συναγερμός υποχωρεί και το σώμα βρίσκει ξανά την ισορροπία του.

Μηχανισμοί αντιμετώπισης ψυχικών τραυμάτων

Η αντίδραση σε μια τραυματική εμπειρία είναι η αντανακλαστική χρήση μηχανισμών αντιμετώπισης ενός τραυματικού γεγονότος. Οι πιο συχνές αντιδράσεις είναι: η πάλη, η φυγή και το πάγωμα.

Όταν κάποιος βιώνει κάτι τραυματικό ή εκτίθεται για μεγάλο χρονικό διάστημα σε στρες, τότε η αμυγδαλή του εγκεφάλου είναι σε υπεργρήγορση με αποτέλεσμα να αισθάνεται απειλή ακόμη και όταν αυτή δεν υπάρχει. Αυτό είναι που κάνει το άτομο να αντιδρά με τρόπο που δεν είναι κατανοητός και να νιώθει ότι δεν έχει τον έλεγχο του εαυτού του. Η αντίδραση στο ψυχικό τραύμα είναι αντανακλαστική και βασίζεται στην ασυνείδητη αντίληψη του εγκεφάλου για το τι είναι "σωστό" ώστε να επιβιώσει στην παρούσα κατάσταση.

Οι μελέτες έχουν δείξει τις νευροβιολογικές επιδράσεις ενός ψυχολογικού τραύματος, επισημαίνοντας ότι το σώμα μας είναι σχεδιασμένο ώστε να ανταποκρίνεται στις απειλές που αντιλαμβάνεται ώστε να επιβιώσει. Βραχυπρόθεσμα, χημικές ενώσεις απελευθερώνονται στην κυκλοφορία του αίματος και ενεργοποιούν το συμπαθητικό νευρικό σύστημα. Αλλά όταν η αντίδραση στο στρες είναι συνεχώς ενεργοποιημένη, δεν υπάρχει αρκετός χρόνος για να μεταβολιστούν αυτές οι χημικές ενώσεις και έτσι συσσωρεύονται στο νευρικό σύστημα, το οποίο μας βάζει στη ζώνη επιβίωσης. Οι προσωρινοί αμυντικοί μηχανισμοί διατηρούνται καθώς το σώμα μετατοπίζεται σε μια κατάσταση κυριαρχίας του συμπαθητικού νευρικού συστήματος.

Αυτές οι αντιδράσεις στο τραύμα δεν παρατηρούνται μόνο σε ανθρώπους που έχουν βιώσει πολέμους, φυσικές καταστροφές αλλά και κάποιο χωρισμό, μια προδοσία, μια απώλεια, την κακοποίηση στον εργασιακό χώρο ή οποιαδήποτε άλλη τρομακτική εμπειρία. Το τραύμα μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την σωματική, την πνευματική και την ψυχική υγεία.

Αποκρίσεις στο τραύμα

Οι υγιείς αποκρίσεις στο στρες βοηθούν να προστατεύσετε το σώμα σας από απειλητικές καταστάσεις. Ωστόσο, οι αποκρίσεις σε μια τραυματική εμπειρία δεν είναι πάντα υγιείς.

Πάλη

Όταν η αντίδραση είναι υγιής, η πάλη σας επιτρέπει να μείνετε ασφαλείς και να θέσετε σταθερά όρια. Όταν είναι μια δυσλειτουργική αντίδραση, είναι μια ενεργή λειτουργία αυτοσυντήρησης στην οποία συμπεριφέρεστε με θυμό και επιθετικότητα. Είναι μια κατάσταση φόβου, στην οποία αντιμετωπίζετε την απειλή για να προστατεύσετε τον εαυτό σας.

Οι άνθρωποι που αποκρίνονται σε καταστάσεις με το μηχανισμό της πάλης χρησιμοποιούν τις συγκρούσεις για να αντιμετωπίσουν μια κατάσταση. Η πάλη ως αντίδραση σε μια τραυματική εμπειρία συμβαίνει όταν πιστεύετε ότι μπορείτε να διατηρήσετε τη δύναμή σας πάνω στην απειλή και ότι θα ανακτήσετε τον έλεγχο. Μπορεί να φωνάζετε, να μιλάτε άσχημα, να είστε επιθετικοί, να πετάτε πράγματα ή να νιώθετε ένα κόμπο στο στομάχι, να κλαίτε.

Αν παρατηρείτε πάνω σας αυτές τις συμπεριφορές, πάρτε λίγο χρόνο για να ηρεμήσετε και σκεφτείτε τον εαυτό σας αυτή τη στιγμή. Για να απελευθερώσετε την ένταση πάρτε βαθιές αναπνοές, κάντε διαλογισμό, και να είστε ευγενικοί με τον εαυτό σας. Μπορείτε να κάνετε άσκηση ώστε να ηρεμήσει το σώμα σας. Η ενσυνειδητότητα και η γιόγκα ενεργοποιούν το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα. Απελευθερώνουν το άγχος και σας βοηθούν να επανέλθετε και να νιώσετε ασφάλεια.

Φυγή

Όταν αντιμετωπίζετε μια επικίνδυνη κατάσταση, η φυγή είναι μια συμπεριφορά αποφυγής. Στις υγιείς περιπτώσεις μπορείτε να αναγνωρίσετε το στρες και να απεμπλακείτε από αυτό. Ωστόσο, ως αντίδραση στο τραύμα , η φυγή μπορεί να σας οδηγήσει στην απομόνωση.

Η φυγή είναι μια αντίδραση που εμφανίζεται όταν πιστεύετε ότι μπορείτε να δραπετεύσετε από μια απειλή και να αποφύγετε διαφωνίες, και έτσι δεν θα πληγωθείτε. Αυτό μπορεί να μοιάζει σαν να το σκάτε και να αποφεύγετε την αλληλεπίδραση με τους άλλους. Η αποφυγή των επώδυνων συναισθημάτων, μπορεί να σας δίνει την εντύπωση ότι δραπετεύετε από μια κατάσταση όμως τα πράγματα δεν θα διορθωθούν έτσι.

Για να μπορέσετε να επανέλθετε στη φυσιολογική σας κατάσταση κάντε πράγματα και κινήσεις που θα ηρεμήσουν το μυαλό και το σώμα σας.

Πάγωμα

Το πάγωμα, όταν είναι υγιές, βοηθά να ρίξετε τους ρυθμούς σας και να αξιολογήσετε την κατάσταση προσεκτικά ώστε να σχεδιάσετε τα επόμενα βήματά σας. Όταν αυτή η αντίδραση δεν είναι υγιής συνδέεται με την αποσύνδεση και τις συμπεριφορές που σας ακινητοποιούν. Όταν αυτός ο αμυντικός μηχανισμός εμφανίζεται, οδηγεί κυριολεκτικά σε πάγωμα, νιώθετε παγωμένοι και ανίκανοι να προχωρήσετε ή  δεν μπορείτε να έρθετε σε επαφή με την πραγματικότητα. Δεν νιώθετε ότι είστε πραγματικά εκεί, είστε αποσυνδεδεμένοι ψυχικά από όσα συνέβησαν και όσα νιώθετε σε μια προσπάθεια να βρείτε συναισθηματική ασφάλεια.

Αυτή η αντίδραση παρατηρείται όταν τμήματα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος έχουν μπλοκαριστεί προκαλώντας νευρολογικό αποκλεισμό. Όταν παγώνετε μπερδεύετε τα λόγια σας, το μυαλό σταματά, δυσκολεύεστε να είστε παρόντες στη στιγμή, κοιμάστε και είστε συναισθηματικά μουδιασμένοι. Είναι μια προσωρινή παράλυση σε μια προσπάθεια που κάνει το σώμα να αποτρέψει το πιο έντονο άγχος.