Ψυχοβιοτικά

Ψυχοβιοτικά

Τα ψυχοβιοτικά είναι ουσιαστικά τα προβιοτικά που έχουν σημαντικά οφέλη για την ψυχική υγεία όταν προσλαμβάνονται σε συγκεκριμένη ποσότητα μέσω της αλληλεπίδρασης με τα κοινά βακτήρια του εντέρου.

Είναι πολύ σύνηθες ένα άτομο να έχει κάποια ψυχική διαταραχή και μια διαταραχή του γαστρεντερικού. Αυτό δείχνει ότι υπάρχει μια ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στο κεντρικό νευρικό σύστημα και στη γαστρεντερική οδό. Αναλύοντας αυτό το πολύπλοκο σύστημα επικοινωνίας που υπάρχει ανάμεσα στο έντερο και στον εγκέφαλο, κατανοούμε ότι η σχέση ανάμεσα σε αυτά τα δύο όργανα ξεπερνά την απλή διατήρηση της ομοιόστασης. Αυτή η σύνδεση είναι γνωστή ως άξονας εντέρου-εγκεφάλου.

Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι το μικροβίωμα του εντέρου παίζει σημαντικό ρόλο στην επικοινωνία στον άξονα εντέρου-εγκεφάλου. Στην πραγματικότητα, αυτοί οι μικροοργανισμοί στο έντερο αλληλεπιδρούν και δημιουργούν μια ζωτική σχέση που ελέγχει την ομοιόσταση. Αν και ο κάθε άνθρωπος έχει το δικό του μικροβίωμα, μια ισορροπία είναι υπεύθυνη για πολλές βασικές λειτουργίες, και αυτό εξηγεί το γιατί αν αυτή η ισορροπία αλλάξει, κάποιες καταστάσεις που περιλαμβάνουν τη σύνδεση εντέρου-εγκεφάλου-ενδοκρινικού συστήματος προκύπτουν, και τελικά οδηγούν σε ασθένειες.

Η ανισορροπία στα βακτήρια του εντέρου έχει παρατηρηθεί και σε άλλες νόσους εκτός από τις παθήσεις του γαστρεντερικού. Τα βακτήρια του εντέρου επηρεάζουν το κεντρικό νευρικό σύστημα, όπως και πολλές γνωστικές λειτουργίες. Αυτό δείχνει ότι οι εντερικές λοιμώξεις μπορεί να προκαλούν κατάθλιψη και άγχος. Στην πραγματικότητα, έχει βρεθεί ότι οι παθήσεις του γαστρεντερικού όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, συχνά συνυπάρχει με την κατάθλιψη και/ή τις διαταραχές άγχους. Επιπλέον, τα βακτήρια του εντέρου  επηρεάζουν τη συμπεριφορά και η κατάθλιψη και τα συμπτώματα του άγχους έχουν άμεση σχέση με τις αλλαγές στο μικροβίωμα.

Τα ψυχοβιοτικά είναι ζωντανά βακτήρια που έχουν θετική επίδραση στην ψυχική υγεία. Αυτά τα βακτήρια υπάρχουν στο έντερο και σε συγκεκριμένες τροφές, όπως τα προϊόντα που έχουν υποστεί ζύμωση για παράδειγμα το γιαούρτι, αλλά υπάρχουν και σε υψηλές ποσότητες σε προϊόντα που περιέχουν προβιοτικά, όπως τα συμπληρώματα διατροφής και τα τρόφιμα για ειδικούς ιατρικούς σκοπούς. Λειτουργούν ρυθμίζοντας τον άξονα εγκεφάλου-εντέρου, ένα μονοπάτι επικοινωνίας ανάμεσα στο έντερο και στον εγκέφαλο, και προάγουν τα συναισθήματα ευτυχίας, ηρεμίας και γενικά την ευεξία.

Τι είναι ο άξονας εγκεφάλου-εντέρου;

Το νευρικό σύστημα του εντέρου περιλαμβάνει μια μυστηριώδη σύνδεση ανάμεσα στο έντερο και στο νευρικό σύστημα, και συχνά αποκαλείται "δεύτερος εγκέφαλος". Αυτό το περίπλοκο δίκτυο νευρώνων και νευροδιαβιβαστών υποδεικνύει την σύνδεση ανάμεσα στην υγεία του εντέρου και στην ψυχική υγεία.

Ο άξονας εγκεφάλου-εντέρου είναι ένα πολύπλοκο δίκτυο νεύρων, ορμονών και σηματοδοτικών μορίων που συνδέουν το γαστρεντερικό σύστημα με το κεντρικό νευρικό σύστημα. Τα βακτήρια του εντέρου παίζουν κύριο ρόλο στην επικοινωνία σε αυτό το μονοπάτι, καθώς παράγουν και ανταποκρίνονται σε διάφορα σηματοδοτικά μόρια που επηρεάζουν τον εγκέφαλο. Αυτό σημαίνει ότι η κατάσταση του μικροβιώματος του εντέρου έχει σημαντική επίδραση στην ψυχική μας υγεία.

Η δράση των ψυχοβιοτικών βασίζεται στον άξονα εντέρου-εγκεφάλου, ένα δυναμικό αμφίδρομο κανάλι επικοινωνίας που συνδέει το έντερο και το κεντρικό νευρικό σύστημα. Εκτός από την πέψη, αυτός ο άξονας επηρεάζει τα συναισθήματα, τις συμπεριφορές και την συνολική μας ευεξία. Η αλληλεπίδραση ανάμεσα στο μικροβίωμα του εντέρου, τους μικροοργανισμούς του εντέρου, και στον εγκέφαλο υποδεικνύει τις αξιοσημείωτες δυνατότητες των ψυχοβιοτικών για την ενίσχυση της υγείας.

Ο άξονας εντέρου-εγκεφάλου περιλαμβάνει πολλά μονοπάτια, όπως η μεταβίβαση μηνυμάτων στο πνευμονογαστρικό νεύρο, ο ρόλος των βακτηρίων του εντέρου στη σύνθεση μεταβολιτών που επηρεάζουν τον εγκέφαλο, και η επίδραση των σημάτων της φλεγμονής και των μορίων του ανοσοποιητικού στη νευρική λειτουργία.

Κατανόηση του μηχανισμού δράσης των ψυχοβιοτικών

Τα ψυχοβιοτικά ενισχύουν την ψυχική υγεία μέσω πολλών μηχανισμών.

• Ρύθμιση των νευροδιαβιβαστών: το μικροβίωμα του εντέρου έχει τη δυνατότητα να συνθέτει νευροδιαβιβαστές, όπως η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη, που επηρεάζουν την διάθεση. Τα ψυχοβιοτικά ρυθμίζουν αποτελεσματικά την παραγωγή των νευροδιαβιβαστών, και έτσι συμβάλλουν στην ευεξία.
• Περιορισμός της φλεγμονής: δεδομένης της ισχυρής σύνδεσης ανάμεσα στη χρόνια φλεγμονή και στα θέματα ψυχικής υγείας, τα ψυχοβιοτικά μειώνουν την φλεγμονή στο έντερο και στο σώμα, και έχουν θετική επίδραση στη λειτουργία του εγκεφάλου.
• Διατήρηση της ακεραιότητας του εντερικού φραγμού: όταν υπάρχουν θέματα στον εντερικό φραγμό μπορεί να οδηγούν σε φλεγμονή. Τα ψυχοβιοτικά έχουν την ικανότητα να διατηρούν την ακεραιότητα του εντέρου καθώς εμποδίζουν την είσοδο των τοξινών στην κυκλοφορία του αίματος, και διασφαλίζουν τη λειτουργία του εγκεφάλου.
• Διευκόλυνση της λειτουργίας του πνευμονογαστρικού νεύρου: η επίδραση στη λειτουργία του πνευμονογαστρικού νεύρου, που αποτελεί μια γέφυρα ανάμεσα στο έντερο και στον εγκέφαλο, των ψυχοβιοτικών μπορεί να διευκολύνει την αμφίδρομη επικοινωνία, και να επηρεάζει την διάθεση και τη συμπεριφορά.
• Σχηματισμός λιπαρών οξέων βραχείας αλύσου: συγκεκριμένα προβιοτικά συμβάλλουν στην σύνθεση λιπαρών οξέων βραχείας αλύσου στη διάρκεια της ζύμωσης των φυτικών ινών. Αυτά τα λιπαρά οξέα παίζουν ζωτικό ρόλο στην υγεία του εντέρου, στη λειτουργία του εγκεφάλου και στην ψυχική υγεία.
• Ορμονική ισορροπία: τα ψυχοβιοτικά επηρεάζουν την σύνθεση των ορμονών και προάγουν την ισορροπημένη αντίδραση στο στρες.

Καθώς τα ψυχοβιοτικά έχουν πολλά υποσχόμενα οφέλη, ακόμη οι έρευνες για τη δράση τους είναι σε αρχικό στάδιο.

Δράση ψυχοβιοτικών πέρα από την ψυχική υγεία

Εκτός από τη βελτίωση της ψυχικής υγείας, τα ψυχοβιοτικά βελτιώνουν την πέψη, μειώνουν τον κίνδυνο για παθήσεις όπως η νόσος Αλτσχάιμερ, μειώνουν τον κίνδυνο για παθήσεις του καρδιαγγειακού και ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα.

Οφέλη ψυχοβιοτικών

Τα ψυχοβιοτικά έχουν πολλαπλά οφέλη:

• Ανακουφίζουν το στρες: συγκεκριμένα στελέχη προβιοτικών ανακουφίζουν από το άγχος και την ανησυχία μέσω της ρύθμισης της παραγωγής των νευροδιαβιβαστών , ειδικά της σεροτονίνης και του GABA.
• Ενισχύουν την διάθεση και μειώνουν την κατάθλιψη: η δυνατότητα των προβιοτικών να ρυθμίζουν την διάθεση βασίζεται στην ικανότητά τους να ρυθμίζουν τον άξονα εντέρου-εγκεφάλου και τα νευρικά μονοπάτια, που έχουν σχέση με την κατάθλιψη.
• Ενισχύουν την πνευματική απόδοση: τα ψυχοβιοτικά ενισχύουν την πνευματική απόδοση και τη μνήμη καθώς επηρεάζουν τη σύνδεση εντέρου-εγκεφάλου και τις φλεγμονώδεις αντιδράσεις.

Υποσχόμενα ψυχοβιοτικά

Υπάρχουν πολλά διαφορετικά στελέχη ψυχοβιοτικών βακτηρίων , το καθένα με τα δικά του οφέλη. Κάποια από αυτά ανήκουν στην κατηγορία Lactobacillus και Bifidobacterium. Η επιλογή υψηλής ποιότητας ψυχοβιοτικών συμπληρωμάτων διατροφής που περιέχουν ένα μίγμα ωφέλιμων στελεχών είναι σημαντικό για τα βέλτιστα αποτελέσματα.

Τα ψυχοβιοτικά περιλαμβάνουν μια σειρά από προβιοτικά τα οποία έχουν επίδραση στην ψυχική υγεία. Τα πιο υποσχόμενα στελέχη περιλαμβάνουν:

• Lactobacillus rhamnosusστοχεύει στο άγχος μέσω των υποδοχέων του GABA.
• Bifidobacterium longum μειώνει τα επίπεδα της κορτιζόλης και το ψυχολογικό στρες.
• Lactobacillus plantarum επηρεάζει τα επίπεδα της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης και βελτιώνει τη διάθεση.
• Lactobacillus helveticus μειώνει τα επίπεδα της κορτιζόλης ενώ έχει αγχολυτική δράση.
• Lactobacillus reuteri  περιορίζει τις συμπεριφορές που έχουν σχέση με το άγχος.
• Lactobacillus caseiέχει καλά αποτελέσματα στη μείωση του άγχους.
• Lactobacillus fermentum έχει τη δυνατότητα αντιστροφής των συμπεριφορών που έχουν σχέση με το άγχος.
• Bifidobacterium breveενισχύει την διάθεση και την πνευματική απόδοση.

Είναι σημαντικό να έχουμε στο μυαλό μας ότι δεν είναι όλα τα συμπληρώματα με προβιοτικά το ίδιο. Καλό είναι να βρίσκουμε ένα σκεύασμα το οποίο θα περιέχει ένα εύρος ψυχοβιοτικών στελεχών με πολύ καλή ποιότητα. Τα ψυχοβιοτικά σε μορφή σκόνης είναι η καλύτερη επιλογή καθώς τα βακτήρια μπορεί να ενεργοποιηθούν έξω από το σώμα σε ουδέτερο μέσο ώστε να διασφαλιστεί η καλύτερη επιβίωση στη γαστρική οδό και ο αποικισμός στο έντερο. Επιπλέον, τα προβιοτικά σε μορφή σκόνης είναι εύκολο να μπουν στη ρουτίνα μας, καθώς μπορούμε να τα προσθέσουμε σε smoothies, σούπες ή άλλα φαγητά.

Faecalibacterium

Το Faecalibacterium prausnitzii, ένα βασικό βακτήριο στο μικροβίωμα του εντέρου, είναι σημαντικό για την υγεία του εντέρου. Η μειωμένη παρουσία του σχετίζεται με πολλές διαταραχές, όπως η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου , ο καρκίνος του παχέος εντέρου και η παχυσαρκία.

Κάποιες μελέτες που έγιναν  σε δείγματα κοπράνων από άτομα με και χωρίς διπολική διαταραχή, έδειξαν σημαντικές διαφορές. Πολύ χαμηλά επίπεδα του Faecalibacterium  σε άτομα με διπολική διαταραχή. Επίσης, όσα άτομα με διπολική διαταραχή είχαν υψηλά επίπεδα Faecalibacterium  είχαν συνολικά καλύτερη υγεία, λιγότερο άγχος και κατάθλιψη και κοιμόντουσαν καλύτερα.