Σχιζοειδής προσωπικότητα

Σχιζοειδής προσωπικότητα

Οι άνθρωποι με σχιζοειδή προσωπικότητα εμφανίζουν μια έντονη έλλειψη συναισθημάτων, έλλειψη κινήτρου και δεν έχουν καμία επιθυμία να δημιουργήσουν σχέσεις με τους άλλους. Οι υγιείς άνθρωποι μπορεί να βιώνουν μικρές περιόδους στη ζωή τους που να μην έχουν συναισθήματα, κίνητρο ή επιθυμία να δεσμευτούν με τους άλλους. Αλλά τα άτομα με σχιζοειδή προσωπικότητα έχουν ένα μακροχρόνιο και επίμονο μοτίβο αδιαφορίας, απομάκρυνσης από την κοινωνία, και πολύ περιορισμένο εύρος συναισθημάτων. Όλα αυτά κάνουν την θεραπεία της σχιζοειδούς προσωπικότητας πολύ δύσκολη.

Τι είναι η σχιζοειδής διαταραχή προσωπικότητας;

Η σχιζοειδής διαταραχή προσωπικότητας είναι μια από τις τρεις διαταραχές της ομάδας Α , η οποία περιλαμβάνει τις ασυνήθεις ή εκκεντρικές διαταραχές προσωπικότητας. Οι άνθρωποι με σχιζοειδή προσωπικότητα μπορεί να μοιάζουν παράξενοι ή περίεργοι. Είναι απόμακροι, ειδικά στις σχέσεις. Προτιμούν τις μοναχικές δραστηριότητες. Πολλές φορές είναι μοναχικά εκκεντρικά άτομα.

Τα άτομα με σχιζοειδή προσωπικότητα σπάνια εκφράζουν τα έντονα ή δυνατά συναισθήματα, ανεξάρτητα από την κατάσταση ή την περίσταση. Για παράδειγμα, αν ένα αγαπημένο σας πρόσωπο πεθάνει σε ένα τραγικό ατύχημα, τότε σίγουρα θα εκφράσετε τη βαθιά σας θλίψη. Μπορεί να ζητήσετε την βοήθεια των κοντινών σας ανθρώπων για να αντιμετωπίσετε τον συναισθηματικό πόνο. Ένα άτομο με σχιζοειδή προσωπικότητα, όταν ακούσει τα ίδια άσχημα νέα, θα έδειχνε ελάχιστα ή καθόλου συναισθήματα.

Ποιες είναι οι αιτίες της σχιζοειδούς διαταραχής προσωπικότητας;

Όπως συμβαίνει με πολλές ψυχικές διαταραχές, δεν υπάρχουν ξεκάθαρες αιτίες για την σχιζοειδή διαταραχή προσωπικότητας. Κάποια στοιχεία δείχνουν ότι έχει σχέση με τη σχιζοφρένεια. Ωστόσο, δεν είναι τόσο δύσκολη κατάσταση όσο η σχιζοφρένεια και δεν οδηγεί στην αποσύνδεση από την πραγματικότητα.

Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι η σχιζοειδής προσωπικότητα, όπως και πολλές άλλες ψυχικές διαταραχές, είναι αποτέλεσμα συνδυασμού γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων στην πρώιμη ανάπτυξη. Οι μελέτες δείχνουν ότι η ψυχολογική ιδιοσυγκρασία, διαμορφώνεται από τον τρόπο που μεγαλώνουμε και τις δεξιότητες διαχείρισης του μαθαίνουμε, και μαζί με την βιολογική (γενετική) προδιάθεση παίζει κύριο ρόλο στην ανάπτυξη της διαταραχής.

Δεν υπάρχει μόνο ένας παράγοντας που είναι υπεύθυνος για τη διαταραχή. Αντίθετα, είναι αποτέλεσμα ενός πολύπλοκου συστήματος που περιλαμβάνει τη φύση, την ανατροφή και το περιβάλλον.

Ποια είναι τα συμπτώματα της σχιζοειδούς διαταραχής προσωπικότητας;

Τα συμπτώματα της σχιζοειδούς προσωπικότητας εμφανίζονται με τη μορφή  επίμονων, στρεβλών μοτίβων σκέψης, ακατάλληλων συμπεριφορών και εξασθενημένων κοινωνικών δεξιοτήτων. Η σχιζοειδής προσωπικότητα είναι μια από τις πιο σπάνιες διαταραχές προσωπικότητας και επηρεάζει τους άνδρες περισσότερο από τις γυναίκες. Τα συμπτώματα της διαταραχής κάνουν αρχικά την εμφάνισή τους στην όψιμη παιδική ηλικία ή στην πρώιμη εφηβεία.

Τα άτομα με σχιζοειδή διαταραχή προσωπικότητας εμφανίζουν τα περισσότερα ή όλα τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

• Έλλειψη χιούμορ
• Είναι κοινωνικά απόμακρα (ψυχρά) και απρόσιτα
• Αποφυγή στενών σχέσεων, ακόμη και με την οικογένεια
• Αδιαφορία για την κριτική και τους επαίνους
• Δυσκολία συναναστροφής με άλλους ανθρώπους σε κοινωνικές εκδηλώσεις
• Λίγη ευχαρίστηση από δραστηριότητες που περιλαμβάνουν και άλλα άτομα, όπως το σεξ
• Επιλογή μοναχικών δραστηριοτήτων και καριέρας
• Συμπεριφορές παράξενες ή εκκεντρικές
• Συχνή ονειροπόληση, δημιουργία ζωντανών φαντασιώσεων που περιλαμβάνουν πολύπλοκες εσωτερικές εμπειρίες ζωής

Για παράδειγμα, οι άνθρωποι με σχιζοειδή προσωπικότητα σπάνια χαμογελούν ή γνέφουν καταφατικά στη διάρκεια μιας συζήτησης. Τα περισσότερα άτομα με τη διαταραχή λειτουργούν πολύ καλά, αλλά επιλέγουν καριέρες που τους επιτρέπουν να δουλεύουν μόνοι τους και να έχουν ελάχιστη ή καμία αλληλεπίδραση με άλλους. Η απόσταση που κρατούν μπορεί να πληγώνει τους άλλους και να δημιουργεί παρεξηγήσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας και των φίλων.

Αυτό το αποτέλεσμα τείνει να ενισχύει την πεποίθηση ότι οι σχέσεις δημιουργούν προβλήματα και δεν αξίζουν τον κόπο, και θέτουν όρια στην προσωπική ελευθερία.

Διάγνωση της σχιζοειδούς προσωπικότητας

Η διάγνωση βασίζεται στην κλινική εξέταση και στην ψυχολογική αξιολόγηση. Για να καθορίσει ένας ψυχίατρος αν ένα άτομο έχει αυτή τη διαταραχή ή όχι, θα κάνει ενδελεχή έλεγχο ώστε να αποκλείσει οποιαδήποτε άλλη υποκείμενη πάθηση. Φυσικά, θα λάβει το λεπτομερές προσωπικό και οικογενειακό ιατρικό ιστορικό.

Ο ψυχίατρος θα κάνει την ψυχολογική αξιολόγηση, θα κάνει κάποιες υποθετικές ερωτήσεις στον ασθενή για το πως θα αντιδρούσε σε συγκεκριμένες κοινωνικές καταστάσεις και για τις φαντασιώσεις που μπορεί να έχει.

Είναι πολύ σημαντικό ο ασθενής να απαντά με απόλυτη ειλικρίνεια, ώστε να γίνει η σωστή διάγνωση. Από τη στιγμή που θα γίνει η διάγνωση, ο ψυχίατρος και ο ασθενής θα φτιάξουν μαζί ένα θεραπευτικό πλάνο για να αντιμετωπίσουν την διαταραχή.

Θεραπεία για τη σχιζοειδή διαταραχή προσωπικότητας

Η θεραπεία για τη σχιζοειδή διαταραχή προσωπικότητας είναι μια πρόκληση επειδή οι άνθρωποι σπάνια ζητούν βοήθεια. Εξαιτίας αυτού, δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία για την θεραπεία της διαταραχής. Η ψυχοθεραπεία είναι πιθανό να μην λειτουργεί επειδή τα άτομα με σχιζοειδή προσωπικότητα δεν μπορούν να αναπτύξουν μια ουσιαστική σχέση με τον ψυχοθεραπευτή τους. Τυπικά, κάθε θεραπευτική προσέγγιση είναι βραχυχρόνια και έχει ως σκοπό την επίλυση μιας κρίσης. Οι ασθενείς συχνά σταματούν την ψυχοθεραπεία αμέσως μετά την επίλυση της κρίσης.

Μια προσέγγιση για την θεραπεία της σχιζοειδούς προσωπικότητας περιλαμβάνει την μείωση των απαιτήσεων για συναισθηματικό δέσιμο με το άτομο. Οι άνθρωποι με αυτή τη διαταραχή λειτουργούν καλύτερα στις σχέσεις στις οποίες η οικειότητα ή η συναισθηματική εγγύτητα δεν αποτελούν προτεραιότητα. Έχουν καλύτερα αποτελέσματα στην αντιμετώπιση των διαπροσωπικών αλληλεπιδράσεων που έχουν σχέση με τη δουλειά ή στις πνευματικές αναζητήσεις.

Στην περίπτωση που ένα άτομο με τη διαταραχή αποδέχεται την θεραπεία και είναι δεσμευμένο στις απαιτήσεις, τότε οι πιο παραδοσιακές προσεγγίσεις είναι πιο αποτελεσματικές. Αυτές οι προσεγγίσεις μπορεί να περιλαμβάνουν ψυχοθεραπεία, φαρμακευτική αγωγή, και αυτοφροντίδα. Όποια και αν προσέγγιση χρησιμοποιηθεί, ο στόχος τυπικά είναι η εύρεση λύσεων και όχι με επίκεντρο τις σχέσεις.

Ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία στην σχιζοειδή προσωπικότητα βοηθά τους ανθρώπους να ανταπεξέλθουν στην κατάσταση και να προσαρμόσουν τα διαστρεβλωμένα μοτίβα σκέψης. Είναι συνήθως βραχυπρόθεσμη και ο στόχος της είναι να βοηθήσει το άτομο να αναπτύξει αυθεντικές φιλίες και διαπροσωπικούς δεσμούς. Αν το άτομο συνεχίσει να κάνει ψυχοθεραπεία για αρκετό καιρό για να αναπτύξει μια σχέση με τον ψυχοθεραπευτή, τότε ο ασθενής αρχίζει να αποκαλύπτει περισσότερα για τις εσωτερικές του εμπειρίες και τα διαστρεβλωμένα μοτίβα σκέψεις.

Αν και δεν αποτελεί πρώτη επιλογή, η ομαδική ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι μια άλλη πιθανή αποτελεσματική προσέγγιση. Φυσικά,  αυτό μπορεί να γίνει από τη στιγμή που ο ψυχοθεραπευτής έχει αναπτύξει μια σχέση με τον θεραπευόμενο. Ο θεραπευόμενος μπορεί αρχικά να δειλιάζει. Αλλά με την εμπιστοσύνη προς τον ψυχοθεραπευτή που καθοδηγεί την ομάδα, μπορεί σταδιακά να ξεκινήσει να συμμετέχει και να νιώθει αρκετά ασφαλής να αλληλεπιδράσει κοινωνικά σε ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον.

Δεν υπάρχουν διαθέσιμες φαρμακευτικές αγωγές για την σχιζοειδή διαταραχή προσωπικότητας. Ωστόσο, οι ασθενείς συχνά υποφέρουν από κατάθλιψη, και σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί ο ψυχίατρος να προτείνει αντικαταθλιπτικά φάρμακα.