Σημάδια αυτισμού στα παιδιά

Σημάδια αυτισμού στα παιδιά

Κάθε γονιός θέλει το καλύτερο για το παιδί του, και κάποιες φορές η σκέψη του αυτισμού προκαλεί τρόμο.

Ο αυτισμός ή οι διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού, είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει την επικοινωνία, την κοινωνική αλληλεπίδραση και τη συμπεριφορά. Τα σημάδια του αυτισμού στα παιδιά μπορεί να περιλαμβάνουν δυσκολίες στην βλεμματική επαφή, στην ομιλία, στη γλώσσα, στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και στις επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές.

Η κατανόηση του αυτισμού είναι πολύ σημαντική ώστε να μπορούν οι γονείς να αναγνωρίζουν τα σημάδια και τις μοναδικές δυνατότητες του παιδιού τους, και να ζητούν την κατάλληλη υποστήριξη.

Πώς αλληλεπιδρούν κοινωνικά τα παιδιά με αυτισμό;

Τα αυτιστικά παιδιά μπορεί να προσεγγίζουν τις αλληλεπιδράσεις και τις σχέσεις διαφορετικά. Αυτό μπορεί να συμβεί με διάφορους τρόπους, αλλά συνήθως περιλαμβάνει την υπερβολική ή την ανεπαρκή βλεμματική επαφή, την περιφρόνηση των κοινωνικών κανόνων. Τα παιδιά με αυτισμό ίσως να είναι ανάγκη να δουλεύουν πιο σκληρά από τους άλλους για να κατανοήσουν ή να εκφράσουν τα συναισθήματα τους ή να δημιουργήσουν φιλίες.

Η κοινωνική αλληλεπίδραση παίζει σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητα και στην κοινωνική ανάπτυξη. Για τα αυτιστικά παιδιά, η δυσκολία στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και στην κατανόηση των κοινωνικών κανόνων, μπορεί να τα δυσκολεύει να κάνουν φίλους, με αποτέλεσμα να νιώθουν απομονωμένα. Αυτό έχει σημαντική επίδραση στην συναισθηματική υγεία και ανάπτυξη, και μερικές φορές μπορεί να επηρεάζει την ακαδημαϊκή και κοινωνική ένταξη.

Δυσκολίες στην επικοινωνία στα παιδιά με αυτισμό 

Τα παιδιά με αυτισμό μπορεί να έχουν τις ακόλουθες δυσκολίες με την επικοινωνία:

• Καθυστέρηση στην ομιλία ή στην γλωσσική ανάπτυξη
• Δυσκολία να κάνουν μια συζήτηση
• Δυσκολία να κατανοήσουν μη λεκτικές ενδείξεις
• Χρησιμοποιούν επαναλαμβανόμενες εκφράσεις ή ηχολαλία

Οι δυσκολίες στην επικοινωνία είναι κάτι συχνό στα παιδιά με αυτισμό επειδή επηρεάζουν την ικανότητα δημιουργίας σχέσεων με τους άλλους, την έκφραση των αναγκών και των επιθυμιών, την έκφραση των συναισθημάτων και των απόψεων, και την συμμετοχή σε δραστηριότητες της καθημερινότητας.

Για παράδειγμα, ένα παιδί με καθυστέρηση στην ομιλία ή στην γλωσσική ανάπτυξη μπορεί να δυσκολεύεται να επικοινωνεί με τους γονείς, τους συγγενείς και τους συμμαθητές, με αποτέλεσμα να νιώθει απογοήτευση, απομόνωση και να έχει θέματα συμπεριφοράς.

Παρομοίως, ένα παιδί με θέματα στη διατήρηση μιας συζήτησης ή δυσκολία στην κατανόηση των μη λεκτικών ενδείξεων είναι πιο δύσκολο να κάνει φίλους ή να συμμετέχει σε ομαδικές δραστηριότητες, πράγμα που επηρεάζει την κοινωνική και συναισθηματική του ανάπτυξη.

Σε κάποιες περιπτώσεις, οι δυσκολίες στην επικοινωνία μπορεί να οδηγούν σε δυσκολίες ακαδημαϊκά, όταν ένα παιδί δεν μπορεί να ακολουθεί τις οδηγίες ή να κατανοεί το μάθημα στην τάξη.

Ποιες είναι οι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές των αυτιστικών παιδιών;

Οι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές  μπορεί να περιλαμβάνουν στερεοτυπικές ή επαναλαμβανόμενες κινήσεις, επιμονή στη ρουτίνα, και ενασχόληση με συγκεκριμένα ενδιαφέροντα ή θέματα. Κάποια παραδείγματα περιλαμβάνουν την συλλογή από πέτρες, από καπάκια από μπουκάλια, από φιγούρες ή ενθουσιασμό με τα οχήματα όπως τα τρένα, τα πυροσβεστικά και τα φορτηγά.

Οι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές μπορεί να είναι πολύ ωφέλιμες καθώς ηρεμούν το νευρικό σύστημα των αυτιστικών παιδιών ή βοηθούν στην διαχείριση μεταβάσεων ή απροσδόκητων αλλαγών. Η διέγερση ή η αυτοδιεγερτική συμπεριφορά (stimming) είναι μια άλλη επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά που είναι γνωστή στα άτομα με αυτισμό.

Οι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές που επηρεάζουν την ικανότητα του παιδιού να λειτουργεί αποτελεσματικά στην καθημερινότητα μπορεί να χρήζουν ειδικής αξιολόγησης.

Οι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές μπορεί να προκαλούν στρες με πολλούς τρόπους:

1. Πρώτον, αν οι συμπεριφορές καταλαμβάνουν πολύ χρόνο από το παιδί, αυτό μπορεί να παρεμβαίνει στις άλλες δραστηριότητες. Για παράδειγμα στο παιχνίδια ή στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.
2. Δεύτερον, αν οι συμπεριφορές είναι ενοχλητικές ή ακατάλληλες σε κοινωνικές εκδηλώσεις, αυτό μπορεί να οδηγεί σε κοινωνικές δυσκολίες ή σε παρεξηγήσεις με τους άλλους.
3. Τέλος, εάν το παιδί επιμένει στη ρουτίνα τότε η αλλαγή ή οι μεταβάσεις μπορεί να είναι δύσκολες. Με αποτέλεσμα να νιώθει το παιδί εκνευρισμό και ανησυχία.

Να έχετε πάντα στο μυαλό σας ότι η σοβαρότητα των συμπτωμάτων είναι αυτή που θα κινητοποιήσει τους γονείς. Αυτό θα τους οδηγήσει στην αναζήτηση βοήθειας.

Φυσικά, αν ένα παιδί εμφανίζει κάποια θέματα στην επικοινωνία, στις κοινωνικές σχέσεις ή εμφανίζει επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές αυτό δεν σημαίνει ότι έχει αυτισμό.

Ποια είναι τα σημάδια του αυτισμού στα παιδιά 

Είναι σημαντικό να πούμε ότι τα σημάδια του αυτισμού μπορεί να διαφέρουν ανάμεσα στα αυτιστικά παιδιά. Επιπλέον, μερικά παιδιά μπορεί να έχουν ήπια συμπτώματα ή συμπτώματα με διαφορετική εκδήλωση, πράγμα που κάνει τη διάγνωση ακόμη πιο δύσκολη.

Κάποια σημαντικά ορόσημα στην ανάπτυξη των παιδιών στα οποία πρέπει να δίνουν ιδιαίτερη σημασία οι γονείς είναι τα εξής:

• Στην ηλικία των 6 μηνών: έλλειψη χαμόγελου ή άλλων ζεστών εκφράσεων.
• Στην ηλικία των 9 μηνών: έλλειψη αλληλεπίδρασης στους ήχους, στο χαμόγελο.
• Στην ηλικία των 12 μηνών: καμία απόπειρα για ομιλία ή χειρονομίες, όπως το κούνημα των χεριών ή των δαχτύλων.
• Στην ηλικία των 16 μηνών: έλλειψη ομιλίας.
• Στην ηλικία των 24 μηνών: φράσεις των δύο λέξεων χωρίς νόημα ή οποιαδήποτε απώλεια γλωσσικών ή κοινωνικών δεξιοτήτων που είχαν αποκτήσει προηγουμένως.

Φυσικά, οι γονείς καλό είναι να παρατηρούν στο παιδί τους τα εξής:

• Καθυστέρηση στην ομιλία και στην γλωσσική ανάπτυξη.
• Έλλειψη βλεμματικής επαφής ή κοινωνικής αλληλεπίδρασης.
• Δυσκολία στην επικοινωνία, όπως στη διατήρηση μιας συζήτησης ή στην κατανόηση μη λεκτικών ενδείξεων.
• Επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, όπως το χτύπημα των χεριών, την περιστροφή αντικειμένων ή την προσήλωση σε συγκεκριμένα ενδιαφέροντα ή θέματα.
• Ασυνήθιστες αισθητηριακές εμπειρίες, όπως η υπερβολική ευαισθησία ή η μειωμένη αντίδραση σε ήχους, υφές, γεύσεις.

Ποια είναι τα σημάδια του αυτισμού στα παιδιά ανά ηλικία; 

Η αναγνώριση των πρώιμων σημαδιών του αυτισμού στα μικρά παιδιά μπορεί να είναι αρκετά δύσκολη αν κάποιος δεν είναι ειδικός.

Πολλά από αυτά τα σημάδια είναι συχνά στα μικρά παιδιά αλλά είναι πιο συχνά στα παιδιά με αυτισμό.

Φυσικά, υπάρχουν κάποια ορόσημα στην ανάπτυξη των παιδιών στα οποία οι γονείς πρέπει να δίνουν σημασία. Αν υπάρχει κάποια ανησυχία ή δυσκολία στο παιδί, οι γονείς πρέπει να μιλήσουν με έναν γιατρό.

Σημάδια στα νήπια

Αναμενόμενα αναπτυξιακά ορόσημα

12 μηνών:

• Παρακολουθεί προσεκτικά τα πρόσωπα, ανταποκρίνεται στις εκφράσεις των συναισθημάτων των άλλων ανθρώπων.
• Χαμογελά, αντιγράφει κάποιες εκφράσεις του προσώπου, ακολουθεί αντικείμενα που κινούνται με τα μάτια.
• Αρχίζει να μπαμπαλίζει, να μιμείται ήχους και λέξεις, να φέρνει τα χέρια στο στόμα.
• Λέει απλές λεξούλες όπως το "μπαμπά", επαναλαμβάνει ήχους ή χειρονομίες για να έχει την προσοχή.
• Γυρίζει το κεφάλι προς την πηγή των ήχων, αντιδρά όταν ακούει το όνομά του.
• Πιέζει τα πόδια του όταν στέκεται σε μια σταθερή επιφάνεια, σηκώνει το κεφάλι και το στήθος όταν ξαπλώνει με το στομάχι.
• Χαμογελά στη μαμά ή στη φωνή των φροντιστών, και τους προτιμά από τους άλλους.
• Μπορεί να σηκωθεί χωρίς βοήθεια, να σταθεί όρθιο, να περπατά ενώ κρατιέται από τα έπιπλα.
• Λέει "γεια" και δείχνει αντικείμενα.

24 μηνών:

• Περπατά μόνο του, με βοήθεια ανεβαίνει στις σκάλες και στα έπιπλα, κουβαλά και τραβά τα παιχνίδια του ενώ περπατά.
• Λέει απλές λέξεις από 15-18 μηνών. Χρησιμοποιεί απλές φράσεις από 24 μηνών.
• Μιμείται την συμπεριφορά των άλλων, και δείχνει ενθουσιασμό για την παρέα άλλων παιδιών.

36 μηνών:

• Κάνει προτάσεις με 4-5 λέξεις, κατανοεί προτάσεις και οδηγίες.
• Μιμείται τους ενήλικες, εκφράζει την αγάπη του, δεν είναι προσκολλημένο στους γονείς.
• Ξεχωρίζει τα αντικείμενα από το σχήμα και το χρώμα.
• Παίζει.
• Σκαρφαλώνει, τρέχει, χτυπά την μπάλα, ανεβαίνει σκάλες χωρίς βοήθεια.

Καλό είναι να μιλήσετε με το γιατρό σας εάν υπάρχουν τα παρακάτω σημάδια:

Στους 12 μήνες το παιδί:

• Δεν δίνει προσοχή ή δείχνει φοβισμένο όταν βλέπει νέα πρόσωπα.
• Δεν χαμογελάει.
• Δεν μπαμπαλίζει, δεν γελά και έχει δυσκολία να φέρει αντικείμενα στο στόμα.
• Δεν λέει καμία λέξη.
• Δεν γυρίζει το κεφάλι για να εντοπίσει τους ήχους και δεν αντιδρά σε δυνατούς ήχους.
• Δεν πιέζει τα πόδια του όταν στηρίζεται σε μια σταθερή επιφάνεια.
• Δεν δείχνει στοργή στο φροντιστή, δεν αγαπά τις  αγκαλιές.
• Δεν μπουσουλάει, δεν μπορεί να σταθεί όρθιο με βοήθεια.
• Δεν κάνει κινήσεις με τα χέρια του, όπως να δείχνει.

Στους 24 μήνες το παιδί:

• Δεν μπορεί να περπατήσει μέχρι τους 18 μήνες ή περπατά μόνο στις μύτες των ποδιών, δεν μπορεί να σπρώξει ένα παιχνίδι με ρόδες.
• Δεν μιλά, δεν μιμείται κινήσεις, δεν μπορεί να ακολουθήσει απλές οδηγίες.
• Δεν γνωρίζει την λειτουργία απλών οικιακών συσκευών όπως το τηλέφωνο στους 15 μήνες.

Στους 36 μήνες το παιδί:

• Έχει περιορισμένη ομιλία, δεν χρησιμοποιεί μικρές φράσεις, δυσκολεύεται να κατανοήσει απλές οδηγίες.
• Έχει μικρό ενδιαφέρον για τα άλλα παιδιά, θέλει συνεχώς τη μαμά του.
• Δεν μπορεί να διαχειριστεί μικρά αντικείμενα.
• Δεν κάνει μιμήσεις.
• Πέφτει συχνά, έχει δυσκολία να ανέβει τα σκαλιά.

Κοινά σημάδια αυτισμού σε παιδιά προσχολικής ηλικίας

Σε κάποια παιδιά, τα σημάδια του αυτισμού είναι δυσδιάκριτα μέχρι την προσχολική ηλικία, όταν ξαφνικά υπάρχει ένα αναπτυξιακό κενό ανάμεσα σε αυτά και στους συμμαθητές τους.

Σημάδια αυτισμού στην κοινωνική επικοινωνία

• Το παιδί γενικά δεν υποδεικνύει ούτε μοιράζεται παρατηρήσεις ή εμπειρίες με άλλους.
• Το παιδί δεν κοιτά απευθείας τους άλλους ανθρώπους, υπάρχει έλλειψη βλεμματικής επαφής.
• Υπάρχει δυσκολία στην ομιλία, ασυνήθιστα μοτίβα ομιλίας όπως η επανάληψη λέξεων και φράσεων, αποτυχία της χρήσης των λέξεων "Εγώ", "Εσύ" .
• Ασυνήθιστες αντιδράσεις στους άλλους ανθρώπους. Ένα παιδί μπορεί να μην έχει επιθυμία για αγκαλιές, να προτιμά τα οικεία πρόσωπα και να αντιμετωπίζει τους ανθρώπους ως αντικείμενα και όχι ως πηγή στοργής.
• Το παιδί αποφεύγει τις κοινωνικές εκδηλώσεις, προτιμά να είναι μόνο του.
• Υπάρχει περιορισμένη ανάπτυξη στα παιχνίδια, ειδικά τα παιχνίδια φαντασίας.
• Το παιδί κλαίει συνεχώς ή μπορεί να μην κλαίει καθόλου.

Σημάδια αυτισμού στη συμπεριφορά

• Το παιδί κάνει επαναλαμβανόμενες κινήσεις, όπως το να χτυπά τα χέρια του ή να περιστρέφει αντικείμενα.
• Πολλά παιδιά έχουν ένα έντονο ενδιαφέρον για συγκεκριμένα παιχνίδια ή αντικείμενα και αγνοούν άλλα πράγματα.
• Το παιδί παρουσιάζει μια τεράστια αντίσταση στην αλλαγή της ρουτίνας και/ή στο περιβάλλον του.
• Το παιδί μπορεί να μην θέλει τις στερεές τροφές και να μην θέλει πολλά φαγητά στη διατροφή του.
• Το παιδί έχει δυσκολία στην εκπαίδευση στην τουαλέτα.
• Το παιδί έχει θέματα με τον ύπνο.
• Το παιδί νιώθει έντονο εκνευρισμό από συγκεκριμένους ήχους/δημόσια μέρη όπως τα εμπορικά κέντρα.

Ποια είναι τα σημάδια του αυτισμού σε παιδιά του δημοτικού;

Η διάγνωση του αυτισμού στα παιδιά γίνεται συνήθως όταν ξεκινούν το σχολείο, όπου τα κοινωνικά και συμπεριφορικά χαρακτηριστικά τους διαφέρουν από αυτά των συμμαθητών τους.

• Θέματα με τις συζητήσεις, ίσως το παιδί να κάνει συζητήσεις μόνο για το αγαπημένο του θέμα.
• Δεν μπορεί να ερμηνεύσει τους μη λεκτικούς τρόπους επικοινωνίας από τους συμμαθητές του και τους ενήλικες.
• Ασυνήθιστα μοτίβα ομιλίας, μονότονος τόνος ή ένας παλιομοδίτικος τρόπος ομιλίας.
• Αναζήτηση της μοναξιάς και της απομόνωσης, αποφυγή της επαφής με τους άλλους.
• Δυσκολία στο να ακολουθεί τους κανόνες στο σχολείο, στα αθλήματα και στα παιχνίδια.
• Δυσκολία στην κατανόηση των κοινωνικών κανόνων και των άγραφων κανόνων στις φιλίες.
• Ασυνήθιστα ενδιαφέροντα, όχι μεγάλο εύρος με ενδιαφέροντα.
• Μερικές φορές κάνει ασυνήθιστες κινήσεις, τίναγμα των δαχτύλων.
• Θέματα με τις αισθήσεις, είτε αυξημένη είτε έλλειψη της γεύσης, της αφής, της όσφρησης, της ακοής και της όρασης.
• Θέλει να ακολουθεί μια ρουτίνα για να νιώθει ασφάλεια, και νιώθει εκνευρισμό όταν η ρουτίνα αλλάζει.
• Έχει ελάχιστους ή κανένα φίλο.
• Η επιθετικότητα παρατηρείται κάποιες φορές, συνήθως όταν το παιδί θέλει να αποφύγει καταστάσεις.
• Το άγχος είναι επίσης σύνηθες, ειδικά όταν τα παιδιά μπαίνουν στην εφηβεία.

Διάγνωση του αυτισμού και τεστ

Οι αξιολογήσεις για τον αυτισμό περιλαμβάνουν μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση της συμπεριφοράς του παιδιού, της ανάπτυξης και του ιστορικού του.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι γονείς μπορεί να ζητήσουν μια αξιολόγηση του παιδιού τους. Η διάγνωση του αυτισμού θα γίνει από ειδικούς, με βάση τα διαγνωστικά κριτήρια DSM-5. Υπάρχουν ωστόσο και κάποια online τεστ αυτισμού για παιδιά (και ενήλικες) για μια πρώτη εκτίμηση.

Τι περιλαμβάνει η διαδικασία αξιολόγησης;

Η διαδικασία αξιολόγησης τυπικά περιλαμβάνει μια ομάδα ειδικών, που περιλαμβάνει ψυχολόγο, λογοθεραπευτή, εργοθεραπευτή , που αξιολογούν την συμπεριφορά, την επικοινωνία και τις κοινωνικές δεξιότητες του παιδιού. Αυτή η ομάδα συλλέγει τα δεδομένα και δίνει μια αξιολόγηση.

Η διαδικασία της αξιολόγησης μπορεί να χρειαστεί αρκετές συνεδρίες για να ολοκληρωθεί και η διάρκειά της εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού, το αναπτυξιακό του επίπεδο και τις ανάγκες του.

Ωστόσο, ο στόχος της αξιολόγησης είναι να παρέχει μια ολοκληρωμένη κατανόηση των δυνατοτήτων και των αδυναμιών ενός παιδιού.

Γιατί οι γονείς πρέπει να ζητούν αξιολόγηση για τα παιδιά τους;

Είναι σημαντικό για τους γονείς να καταλάβουν τα οφέλη της αξιολόγησης. Μια ακριβής διάγνωση μπορεί να βοηθήσει στην πρόσβαση σε ένα εύρος υποστηρικτικών δομών και υπηρεσιών, όπως τα προγράμματα πρώιμης παρέμβασης, οι ειδικές θεραπείες,  οικονομική βοήθεια.

Πώς μπορώ να βοηθήσω το αυτιστικό παιδί μου;

Ο αυτισμός είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που κρατά για μια ζωή και επηρεάζει σημαντικές πτυχές όπως η επικοινωνία, η συμπεριφορά και οι κοινωνικές δεξιότητες. Τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν ανάμεσα στα παιδιά, και δεν έχουν ανάγκη όλα τα παιδιά την θεραπεία και την υποστήριξη ώστε να ζουν ανεξάρτητα (στο βαθμό που αυτό είναι δυνατό).

Όσο πιο γρήγορα ένα παιδί λάβει την κατάλληλη βοήθεια και υποστήριξη, τόσο πιο πιθανό είναι να έχει θετικά αποτελέσματα.

Ανάλογα με την κατάσταση και τις ανάγκες του παιδιού, υπάρχει διαθέσιμη υποστήριξη.

Πέρα από την επίσημη διάγνωση, υπάρχουν πολλές παρεμβάσεις και υποστήριξη για τις οικογένειες με αυτιστικά παιδιά. Για παράδειγμα η ψυχοθεραπεία, τα προγράμματα για την ενίσχυση των κοινωνικών δεξιοτήτων και η εκπαιδευτική στήριξη.

Πάντα να έχετε στο μυαλό σας ότι αν υποπτεύεστε ότι το παιδί σας έχει αυτισμό, η πρώιμη παρέμβαση είναι το κλειδί για την υποστήριξή του.

Αντιμετώπιση του αυτισμού

Ο αυτισμός αποτελεί μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει σημαντικά τη ζωή των παιδιών, αναλόγως τη βαρύτητα αυτού. Τα άτομα με αυτισμό μπορεί να έχουν δυσκολίες στην βλεμματική επαφή, στην ομιλία, στη γλώσσα, στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Οι δυσκολίες στην επικοινωνία μπορεί να οδηγούν σε δυσκολίες ακαδημαϊκά, όταν ένα παιδί δεν μπορεί να ακολουθεί τις οδηγίες ή να κατανοεί το μάθημα στην τάξη.

Η κατανόηση του αυτισμού είναι πολύ σημαντική ώστε να μπορούν οι γονείς να αναγνωρίζουν τα σημάδια. Με αυτό τον τρόπο οι γονείς μπορούν να δουν τις μοναδικές δυνατότητες κάθε παιδιού. Και φυσικά, να ζητούν την κατάλληλη υποστήριξη.

Αν υποπτεύεστε ότι το παιδί σας έχει αυτισμό, η πρώιμη παρέμβαση είναι το κλειδί για την υποστήριξή του. Οι γονείς είναι ανάγκη να ζητούν αξιολόγηση για τα παιδιά τους. Ο σκοπός της αξιολόγησης είναι να παρέχει μια ολοκληρωμένη κατανόηση των δυνατοτήτων και των αδυναμιών ενός παιδιού.

Μια ακριβής διάγνωση μπορεί να βοηθήσει στην πρόσβαση σε ένα εύρος υποστηρικτικών δομών και υπηρεσιών, όπως τα προγράμματα πρώιμης παρέμβασης, οι ειδικές θεραπείες,  οικονομική βοήθεια. Στις μέρες μας υπάρχουν ειδικά προγράμματα εκπαίδευσης και ενίσχυσης των κοινωνικών δεξιοτήτων για τα αυτιστικά παιδιά.