Η σημασία της στάσης του ψυχοθεραπευτή

Η σημασία της στάσης του ψυχοθεραπευτή στη Ψυχοθεραπεία

Είναι αρκετά δύσκολο να αντιμετωπίζει κάποιος τα θέματα που τον τρομοκρατούν και τον έχουν τραυματίσει και να τα συζητά με κάποιον που φαίνεται ότι θα τον επικρίνει για αυτά. Θυμάμαι χαρακτηριστικά μια περίπτωση ενός νεαρού άντρα, ο οποίος ήταν ομοφυλόφιλος. Όταν απευθύνθηκε σε μία καθηγήτρια ψυχολογίας για βοήθεια και εξομολογήθηκε τις σεξουαλικές προτιμήσεις του, η πρώτη αυθόρμητη απάντησή της ήταν “πω, πω, γιατί βρε παιδάκι μου, τέτοιο παλικάρι”. Αν και θυμίζει ανέκδοτο, δυστυχώς είναι πραγματικό περιστατικό.

Στα αρχικά στάδια της ψυχοθεραπείας ο ψυχοθεραπευτής προσπαθεί να δημιουργήσει ένα ισχυρό δεσμό με τον θεραπευόμενο. Συνήθως οι άνθρωποι έχουν πολλές τραυματικές εμπειρίες, οι οποίες χρειάζεται να διερευνηθούν και να τις επεξεργαστούν συναισθηματικά και νοητικά. Αρχικά είναι αναμενόμενο οι θεραπευόμενοινα δυσκολεύονται να μιλήσουν για τα βαθύτερα συναισθήματά τους και τις πιο δύσκολες εμπειρίες της ζωής του. Αυτό συμβαίνει ακόμη και με ανθρώπους που ήδη γνωρίζουν μια ολόκληρη ζωή, πόσο μάλλον σε έναν απολύτως “άγνωστο” άνθρωπο, για αυτό και το συναισθηματικό δέσιμο με τον ψυχοθεραπευτή βοηθά τον θεραπευόμενο να μιλήσει, με το δικό του ρυθμό ο καθένας. Ο ψυχοθεραπευτής είναι στο πλευρό του θεραπευόμενου.

Στη θεραπεία των ψυχικών συμπτωμάτων και διαταραχών, πολλές φορές η φαρμακευτική αγωγή είναι χρήσιμη στη σταθεροποίηση και στον περιορισμό των έντονων συμπτωμάτων, αλλά η ψυχοθεραπεία αποτελεί το πιο σημαντικό “φάρμακο”. Συνήθως οι ρίζες ενός προβλήματος είναι το αρνητικό κλίμα της παιδικής ηλικίας και οι τραυματικές ψυχολογικές εμπειρίες, μέσα στα οποία αναπτύσσεται ένα παιδί. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τον θεραπευόμενο να ανακουφιστεί από προβλήματα που έχουν ριζώσει στο υποσυνείδητο και τα οποία τον επηρεάζουν διαρκώς, καθ’ όλη τη διάρκειας της ζωής του.

Όταν ο ψυχοθεραπευτής δημιουργεί ένα θετικό και φιλικό περιβάλλον, ο θεραπευόμενος ενθαρρύνεται να συζητήσει και να αντιμετωπίσει τα θέματά του. Όταν η συζήτηση γίνεται σε θετικό περιβάλλον, δημιουργείται μια θετική και ελπιδοφόρα ατμόσφαιρα ώστε να ξεπεραστούν οι “πληγές”. Η συμπεριφορά αυτή βοηθά τον θεραπευόμενο να κατανοήσει τα τραύματά του, τα συναισθήματά, τις σκέψεις και τις συμπεριφορές του και να λύσει τα όσα τον απασχολούν.

Στην ψυχοθεραπεία, ο θεραπευόμενος μιλά περισσότερο και ο ψυχοθεραπευτής ακούει, και τον βοηθά με ερωτήσεις και καθοδήγηση να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του και αυτά που του συμβαίνουν (εσωτερικά, αλλά και εξωτερικά). Η αποδοχή “άνευ όρων”, η θετική αλληλεπίδραση, το “δούναι και λαβείν” στην επικοινωνία κάνουν τον θεραπευόμενο να αισθάνεται ότι συμβάλλει στη διαδικασία και ότι οι σκέψεις και τα συναισθήματά του είναι σημαντικά, ότι ο ίδιος είναι σημαντικός και ότι αξίζει, και αυτό είναι μια επανορθωτική εμπειρία.

Δυστυχώς όμως υπάρχουν και ψυχοθεραπευτές που είτε είναι απόμακροι, είτε αυστηροί και επικριτικοί, πράγμα που όχι μόνο δεν βοηθά στην ψυχολογική πρόοδο, αλλά επανατραυματίζει τους ανθρώπους. Είναι σαν να συναντάνε για μια ακόμα φορά ένα αυστηρό και επικριτικό γονιό. Αν υπάρχει επίκριση ή μη αποδοχή στη θεραπεία, ο θεραπευόμενος αισθάνεται ξανά ότι οι σκέψεις και τα συναισθήματά του -και άρα ο ίδιος- έχουν μικρή αξία. Οι αυστηροί ψυχοθεραπευτές είναι τις περισσότερες φορές επικριτικοί, ενώ οι πιο φιλικοί καθοδηγούν τους θεραπευόμενους και τους επιτρέπουν να σκεφτούν και να μιλήσουν για τις σκέψεις τους και δίνουν συμβουλές μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητο και το επιτρέπει ο θεραπευόμενος. Είναι δύσκολο -αν όχι αδύνατο- κάποιος να δουλέψει ψυχοθεραπευτικά με ένα αδιάφορο ή επικριτικό ψυχοθεραπευτή, επειδή ο θεραπευόμενος δεν θα μπορεί να συζητήσει όλα όσα τον απασχολούν. Όταν ο θεραπευόμενος νιώθει ότι τον επικρίνουν γίνεται πιο προσεκτικός σε όσα λέει. Όταν όμως ο ψυχοθεραπευτής βοηθά και είναι στο πλευρό του θεραπευόμενου, αυτός νιώθει ασφάλεια να συζητήσει τις πιο βαθιές και “σκοτεινές” σκέψεις και συναισθήματά του.

Το πιο δύσκολο κομμάτι όσον αφορά τα ψυχολογικά θέματα είναι το να γνωρίζει ο θεραπευόμενος ότι υπάρχει κάτι στο ασυνείδητο που τον τρομοκρατεί ή τον ενοχλεί αλλά δεν μπορεί να το αναγνωρίσει. Το πιο σημαντικό κομμάτι της ψυχοθεραπείας είναι ότι βοηθά τον θεραπευόμενο να αναγνωρίσει όσα τον επηρεάζουν επειδή όταν αυτά τα θέματα γίνονται αντιληπτά είναι πολύ εύκολο να εξαλειφθούν.

Η ψυχοθεραπεία βοηθά τους θεραπευόμενους να ξεκινούν να μιλούν ξανά επειδή ο ψυχοθεραπευτής δημιουργεί ένα οικείο περιβάλλον που εκτιμούνται οι σκέψεις του θεραπευόμενου, ο οποίος ενθαρρύνεται να μιλήσει. Δυστυχώς όμως υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών που μπορεί να μην μιλούν κατά τη διάρκεια της συνεδρίας επειδή ο ψυχοθεραπευτής είναι αυστηρός και επικριτικός. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι θεραπευόμενοι να φοβούνται ότι θα επικριθούν για τις καθημερινές συμπεριφορές στη ζωή τους και τις λανθασμένες επιλογές που μπορεί να κάνουν. Ένας θεραπευόμενος ανέφερε ότι εμφάνισε συμπτώματα κατάθλιψης εξαιτίας της επίκρισης, και οδηγήθηκε στο να σταματήσει την φαρμακευτική αγωγή και να υποτροπιάσει σε ένα δεύτερο καταθλιπτικό επεισόδιο. Όταν άλλαξε ψυχοθεραπευτή, βρήκε την ανακούφιση και την επούλωση που έψαχνε, απολάμβανε την ψυχοθεραπεία και έπαιρνε χαμηλότερη δοσολογία φαρμάκων.

Όταν κάποιος μεγαλώνει σε ένα αρνητικό συναισθηματικό κλίμα με πολλούς ψυχοπιεστικούς παράγοντες δημιουργείται η προδιάθεση που μπορεί να δημιουργήσει πολλά ψυχολογικά θέματα στο μέλλον. Αυτές οι δυσλειτουργίες οδηγούν σε ασταθείς συμπεριφορές στα νεανικά χρόνια, στην αποξένωση και στις κοινωνικές δυσκολίες, τα οποία είναι ψυχοπιεστικοί παράγοντες και συμβάλλουν κατά στην εμφάνιση ψυχιατρικών διαταραχών. Μπορεί κάποιος να εμφανίσει κάποια συναισθηματική ή αγχώδη διαταραχή, συναισθηματική αστάθεια, αϋπνία, δυσκολία στη συγκέντρωση ή διαταραχές μνήμης και της σκέψης, αλλά επίσης και να αποξενωθεί λόγω των κοινωνικών δυσκολιών.

Το πιο πολύτιμο εργαλείο στην ψυχοθεραπεία είναι ο θεραπευόμενος επειδή αυτός έχει καταγράψει όλες τι εμπειρίες στο μυαλό του και τα συναισθήματα του τραύματος. Αυτό σημαίνει ότι ο θεραπευόμενος είναι ο μοναδικός άνθρωπος που έχει τις πληροφορίες που χρειάζεται να επεξεργαστούν για να ανακουφιστεί από τα προβλήματα και η αποκάλυψη αυτών των πληροφοριών γίνεται μόνο αν ο θεραπευόμενος νιώσει να ενθαρρύνεται. Οι ψυχοθεραπευτές μπορούν να χρησιμοποιήσουν λέξεις που είναι φάρμακο για την ψυχή και έτσι ο θεραπευόμενος να νιώσει ανακούφιση και να καταφέρει να τις επεξεργαστεί. Ο ψυχοθεραπευτής δημιουργεί ένα απόλυτα θετικό περιβάλλον που κάνει τον θεραπευόμενο να δει με άλλη ματιά τα όσα του συμβαίνουν και να βρει τις καλύτερες λύσεις για τον ίδιο. Το ταξίδι της ψυχοθεραπείας απαιτεί δέσμευση και μπορεί να σας οδηγήσει πέρα από όσο φανταζόσασταν, με μία μονόωρη συνεδρία την εβδομάδα.