Stalker και Stalking : τι είναι, πως αντιμετωπίζονται

Stalker και Stalking

Υπάρχουν πολλά ερωτήματα που βασανίζουν κάθε άνθρωπο που είναι θύμα stalker και stalking. Μόνο ένα άτομο που έχει βιώσει το stalking γνωρίζει πόσο δύσκολο είναι να το αποδείξει, πόσο καλοί είναι οι stalkers στο να πείθουν τους άλλους ότι είναι φυσιολογικοί και το θύμα έχει το πρόβλημα, και το αδιανόητο φορτίο που αυτό προκαλεί στη ζωή ενός ατόμου.

Το stalking αφορά την εμμονική παρακολούθηση, παρενόχληση, επανειλημμένη επαφή ενός άλλου ατόμου. Συχνά παρατηρείται σε ανθρώπους με μια προβολή (πχ καλλιτέχνες, ηθοποιούς, ποδοσφαιριστές, κα) από εμμονικούς θαυμαστές, αλλά μπορεί να συμβεί στον κάθε άνθρωπο.

Το stalking ορίζεται ως έμμονη παρενοχλητική παρακολούθηση, μια παρακολούθηση με κακόβουλη πρόθεση που προκαλεί άγχος, φόβο ή ακόμα και τρόμο. Το stalking ή έχει προβληθεί περισσότερο τα τελευταία χρόνια, μέσα από ταινίες και σειρές όπως το Baby Reindeer και το You. Δεν μιλάμε για παράδειγμα, απλά για τον έλεγχο του προφίλ ενός ανθρώπου στα social media για να δει αν έχετε προχωρήσει στη ζωή σας. Μιλάμε για χακάρισμα των social media ή του τηλεφώνου, ξαφνικές εμφανίσεις στη δουλειά, μηνύματα (συχνά ερωτικού και σεξουαλικού περιεχομένου), απειλές, και την αναγνώριση ότι ανά πάσα στιγμή αυτό το άτομο μπορεί να κλιμακώσει τα πράγματα και η κατάσταση να χειροτερέψει.

Τι είναι όμως το stalking;

Το stalking είναι:

• Ένα μοτίβο ανεπιθύμητης συμπεριφοράς που περιλαμβάνει την εμμονική επαφή, παρακολούθηση, παρενόχληση, ενός άλλου ανθρώπου.
• Μια συμπεριφορά που προκαλεί σε ένα άτομο τρόμο, απειλή ή εκφοβισμό. Αυτές οι αντιδράσεις είναι πολύ συχνές στους ανθρώπους που βιώνουν το stalking.

Το stalking είναι ένα μοτίβο συμπεριφοράς, πράγμα που σημαίνει ότι περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενες και συνεχείς συμπεριφορές. Οι ανεπιθύμητες συμπεριφορές μπορεί να μην προκαλούν συναγερμό σε ένα άλλο άτομο εάν θεωρηθούν χωριστά, μεμονωμένα περιστατικά, αλλά όταν τα μοτίβα συμπεριφοράς θεωρούνται συνεχή, το stalking είναι προφανές και ανησυχητικό.

Τι είναι το cyberstalking;

To cyberstalking είναι μια μορφή stalking που περιλαμβάνει ανεπιθύμητη, ενοχλητική και τρομακτική ηλεκτρονική ή διαδικτυακή επικοινωνία. Κάποιος μπορεί να χρησιμοποιεί το ίντερνετ (email), μια ηλεκτρονική συσκευή (το κινητό τηλέφωνο) ή τα social media (Facebook, Instagram, Twitter) για να απειλεί, να τρομοκρατεί ή να εξευτελίζει ένα πρόσωπο. Μπορεί επίσης, να περιλαμβάνει ευαίσθητες και προσωπικές φωτογραφίες ή πληροφορίες για ένα άτομο.

Τα στοιχεία για το stalking δείχνουν ότι:

• περίπου το 10% των γυναικών και το 2% των ανδρών είναι θύματα του stalking
• το 61% των γυναικών και το 44% των ανδρών είναι θύματα stalking από τους πρώην ή τους νυν συντρόφους τους
• το 25% των γυναικών και το 32% των ανδρών είναι θύματα stalking από έναν απλό γνωστό

Οι γυναίκες σε κακοποιητικές σχέσεις αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο stalking, καθώς αυτό συχνά αποτελεί επέκταση συμπεριφορών ενδοοικογενειακής βίας.

Οι άνθρωποι αντιδρούν με πολλούς τρόπους στο stalking, κάποιοι υποβαθμίζουν την κατάσταση ενώ άλλοι νιώθουν έντονο φόβο και στρες. Όταν κάποιος νιώθει ότι τον παρακολουθούν αυτό έχει τεράστιο κόστος. Μπορεί το άτομο να νιώθει ότι έχει χάσει τον έλεγχο της ζωής του, της αυτονομίας και της ιδιωτικότητάς του.

Πολλοί άνθρωποι βιώνουν έντονο άγχος, ανησυχία ή φόβο, είναι συνεχώς σε εγρήγορση ή ανησυχούν ότι όλο αυτό δεν θα τελειώσει ποτέ ή ότι κανείς άλλος δεν θα τους λάβει σοβαρά υπόψη. Όλη αυτή η κατάσταση μπορεί να οδηγεί σε ανησυχίες για την υγεία, να προκαλεί δυσκολία στη συγκέντρωση, στην απώλεια πολύτιμου χρόνου στη δουλειά και να δημιουργεί οικονομικά προβλήματα.

Ποιοι άλλοι όροι χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν το stalking;

Επειδή όλη αυτή η κατάσταση μπορεί να μοιάζει υπερβολική, πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι όλο αυτό που βιώνουν ονομάζεται stalking. Άλλοι όροι που μπορεί να χρησιμοποιούν οι άνθρωποι για να περιγράφουν τις συμπεριφορές stalking περιλαμβάνουν:

• Την παρακολούθηση: την κατασκοπεία, την ξαφνική εμφάνιση μπροστά σε ανθρώπους και τη χρήση τεχνολογίας για την παρακολούθηση κάποιου.
• Την παραβίαση της προσωπικής ζωής: επαναλαμβανόμενη ανεπιθύμητη επαφή αυτοπροσώπως ή από το τηλέφωνο, από τα social media, μέσω μηνυμάτων, email, δώρων, σημειωμάτων.
• Τον εκφοβισμό: έμμεσες και ρητές απειλές, αντιπαραθέσεις, καταστροφή ιδιοκτησίας ή απειλές για αυτοκτονία.
• Την παρεμβολή στην επαγγελματική, κοινωνική και προσωπική ζωή ενός ατόμου.

Τι μπορεί να κάνει ένας stalker;

Κάποια πράγματα που κάνουν οι stalkers περιλαμβάνουν τα εξής:

• Παρακολουθούν και εμφανίζονται οποιαδήποτε στιγμή
• Στέλνουν ανεπιθύμητα δώρα, γράμματα, κάρτες ή emails
• Προκαλούν καταστροφές στο σπίτι, στο αυτοκίνητο ή σε άλλη ιδιοκτησία
• Παρακολουθούν εμμονικά τις τηλεφωνικές κλήσεις ενός ατόμου ή τον υπολογιστή
• Συμπεριφέρονται με εμμονικούς τρόπους
• Χρησιμοποιούν την τεχνολογία όπως λογισμικά κατασκοπείας, κάμερες ή GPS για να παρακολουθούν κάθε κίνηση
• Απειλούν να δημοσιεύσουν ευαίσθητες ή προσωπικές φωτογραφίες (“revenge porn”)
• Περνούν με το αυτοκίνητο ή συχνάζουν κοντά στο σπίτι, στο σχολείο ή στη δουλειά του θύματος
• Απειλούν να βλάψουν το θύμα, την οικογένεια, τους φίλους ή τα κατοικίδιά του
• Βρίσκουν πληροφορίες μέσα από δημόσια έγγραφα, λογισμικά κατασκοπείας, ερευνητές ή επικοινωνώντας με φίλους, οικογένεια, γείτονες ή συναδέλφους
• Έχουν σημάδια κάποιας ψυχικής ασθένειας ή αστάθειας
• Ποστάρουν πληροφορίες ή διαδίδουν φήμες για το θύμα στο ίντερνετ, σε δημόσια μέρη ή μέσω σχολίων
• Προβαίνουν σε πράξεις για να ελέγχουν και να τρομοκρατούν το θύμα

Πώς θα αναγνωρίσω έναν stalker;

Ένας stalker μπορεί να είναι ένα άτομο το οποίο γνωρίζετε καλά, ή λίγο ή καθόλου.

• Συνήθως οι stalkers είναι οι νυν ή οι πρώην σύντροφοι. Αν ο stalker είναι ένας πρώην σύντροφος, σύζυγος ή κάποιος με τον οποίο έχετε παιδιά, μέλος της οικογένειας ή ένα άτομο που φροντίζει το σπίτι, ή ακόμη ένας πρώην ή νυν συγκάτοικος, η σχέση σας πληροί τις προϋποθέσεις για μια διαφορετική μορφή προστασίας ειδικά για την ενδοοικογενειακή βία. Για αυτό είναι σημαντικό να επικοινωνείτε με τις αρμόδιες αρχές.
• Ένας stalker μπορεί να είναι ένας άγνωστος ή ένα άτομο που γνωρίζετε, όπως ένας συνάδελφος, ένας μαθητής, ένας πελάτης, κάποιος που γνωριστήκατε online, κάποιος που συναντάτε στα μέρη που πηγαίνετε καθημερινά (στη στάση του λεωφορείου, στο κατάστημα με τον καφέ, στο σχολείο, στο γυμναστήριο).

Το προφίλ του stalker δράστη

Οι μελέτες δείχνουν ότι οι δράστες stalking έχουν κάποια ψυχοπαθολογία (όπως ψυχωσικά στοιχεία) ή κάποια διαταραχή προσωπικότητας (πχ ναρκισσιστές). Οι stalkers κατηγοριοποιούνται σε πέντε τύπους:

• απορριπτόμενους (rejected)
• αυτούς που αναζητούν οικειότητα (intimacy seeking)
• ανίκανους
• μνησίκακους και
• αρπακτικά (predatory stalker).

Κάθε τύπος επιδεικνύει ξεχωριστά ψυχολογικά προφίλ και συμπεριφορές.

Κατανοώντας το stalking και άλλες ανεπιθύμητες συμπεριφορές

Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε τις διαφορετικές μορφές stalking και άλλες ανεπιθύμητες συμπεριφορές, επειδή αυτό καθορίζει την νομική προστασία που μπορούμε να έχουμε και φυσικά, τι μπορούμε να κάνουμε.

Αν πιστεύετε ότι κάποιος σας παρακολουθεί καλό είναι να κάνετε τα παρακάτω και να έχετε ένα πλάνο ασφαλείας:

1. Αναγνωρίστε το άτομο
2. Εκτιμήστε την απειλή
3. Συλλέξτε στοιχεία
4. Προστατευτείτε
5. Ζητήστε βοήθεια και υποστήριξη

Φυσικά, υπάρχουν νόμοι που μας προστατεύουν από τον εκφοβισμό και το stalking, αλλά συχνά χρειάζονται αποδείξεις, λεπτομερή καταγραφή των γεγονότων τις φορές που το άτομο προσπαθεί να επικοινωνήσει ή έχει κάνει κάτι για να βλάψει ένα άτομο ή τα αγαπημένα του πρόσωπα, αν και δεν είναι ασυνήθιστο για ένα stalker να βλάπτει όσους αγαπά το άτομο. Πολλές φορές τα θύματα νιώθουν ότι θα είναι πιο εύκολα τα πράγματα αν αφήσουν το stalker ήσυχο και έτσι απλά να τελειώσουν μαζί του, αλλά τα πράγματα δεν εξελίσσονται έτσι. Όσο πιο πολύ χώρο δίνει κάποιος σε ένα stalker, τόσο περισσότερη ελευθερία θα στερηθεί.

Ποια είναι τα συμπτώματα που νιώθουν οι άνθρωποι που είναι θύματα stalking;

Οι άνθρωποι που είναι θύματα του stalking μπορεί να εμφανίζουν τα ακόλουθα συμπτώματα:

• άγχος
• κατάθλιψη
• εγρήγορση
• μετατραυματικό στρες
• αυτοκτονικό ιδεασμό
• απομόνωση
• απομάκρυνση από το χώρο εργασίας
• συχνές μετακομίσεις

Αυτά τα συμπτώματα δεν σταματούν αυτόματα τη στιγμή που θα σταματήσει το stalking, καθώς χρειάζεται χρόνος να επουλωθεί κάποιος από το γεγονός ότι αποτελούσε στόχο, και φυσικά, υπάρχει η ανησυχία ότι αυτό μπορεί να συμβεί ξανά.

Τι μπορώ να κάνω αν διαπιστώσω ότι είναι θύμα stalking;

Όσοι άνθρωποι βιώνουν stalking καλό είναι να έχουν στο μυαλό τους τα εξής:

1. Δεν είστε μόνοι. Πολλοί άνθρωποι δεν αναφέρουν καν το stalking, αλλά αυτό συμβαίνει πολύ πιο συχνά από όσο πιστεύουμε και όχι μόνο στους διάσημους. Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να είναι θύμα stalking.
2. Υπάρχει διαθέσιμη υποστήριξη. Μπορείτε να μιλήσετε σε ένα έμπιστο άτομο και να ζητήσετε υποστήριξη για όλα αυτό που βιώνετε. Αυτό δεν είναι εύκολο, καθώς ο κάθε άνθρωπος θέλει χρόνο να αποδεχθεί ότι είναι θύμα ενός stalker, και να είναι δύσκολο να μιλήσει στους άλλους.
3. Το stalking είναι ένα ποινικό αδίκημα: Το stalking είναι ένα έγκλημα για αυτό πρέπει να καταγγέλλεται. Υπάρχουν τμήματα που δέχονται καταγγελίες για stalking και παρέχουν υποστήριξη στα θύματα. Θα πάρετε πολύτιμες συμβουλές για την καταγραφή των γεγονότων.
4. Μην προσπαθείτε να αντιμετωπίσετε τον stalker μόνοι σας. Οι stalkers παίρνουν δύναμη όταν τους δίνετε προσοχή και αν τους αντιμετωπίσετε τότε μπορεί να γίνουν πιο επιθετικοί.
5. Μην αγνοείτε το stalking.Όπως αναφέραμε προηγουμένως, οι stalkers αποζητούν την προσοχή. Όταν αγνοείτε όσα κάνουν, θα συνεχίζουν και συχνά θα κλιμακώνουν τις προσπάθειές τους.