Sudoku και σταυρόλεξα: πνευματική υγεία

Sudoku και Σταυρόλεξα

Η ικανοποίηση που παίρνουμε όταν λύνουμε ένα σταυρόλεξο δεν μπορεί να περιγραφεί με λέξεις. Αλλά πόσο ωφέλιμο είναι να φτιάχνουμε πάζλ, να λύνουμε σταυρόλεξα και Sudoku για την υγεία του εγκεφάλου μας;

Νευροπλαστικότητα

Χάρη στη νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου, ακόμη και στην ηλικία των 80 ετών, μπορεί ο εγκέφαλος μας να παράγει νέα κύτταρα, ειδικά σε περιοχές που είναι υπεύθυνες για τη μνήμη και τη μάθηση. Όσο πιο πολύπλοκη είναι μια πνευματική δραστηριότητα για τον εγκέφαλο τόσο πιο σημαντικά είναι τα οφέλη της. Σε όλη της διάρκεια της ζωής μας μπορούμε να κάνουμε πολύπλοκες πνευματικές δραστηριότητες όπως η εκμάθηση ξένων γλωσσών.

Οι πολύπλοκες πνευματικές δραστηριότητες πρέπει να περιλαμβάνουν την μάθηση, να είναι πρόκληση νοητικά, να ποικίλλουν, και να περιλαμβάνουν λειτουργίες όπως η μνήμη, η προσοχή, η επίλυση προβλημάτων, η επεξεργασία πληροφοριών. Πρέπει να περιλαμβάνουν όσο το δυνατόν περισσότερες και διαφορετικές λειτουργίες. Το πιο σημαντικό όμως είναι να είναι απολαυστικές ώστε να συνεχίζουμε να τις κάνουμε. Η κοινωνική πτυχή είναι εξαιρετικά ωφέλιμη ώστε να υπάρχει περισσότερη ευχαρίστηση.

Άλλες πολύπλοκες πνευματικές δραστηριότητες περιλαμβάνουν την εκμάθηση νέων παιχνιδιών, την παρακολούθηση μαθημάτων χορού, νέα χόμπι όπως η ραπτική, η ξυλουργική ή η συμμετοχή σε κοινωνικές ομάδες όπως οι λέσχες βιβλίου ή άλλες ενδιαφέρουσες ομάδες όπως ο εθελοντισμός. Επίσης είναι σημαντικό να κάνουμε προσπάθεια να βελτιώνουμε τις αδύναμες πτυχές μας όπως για παράδειγμα οι αριθμητικοί υπολογισμοί. Τα πάζλ, τα σταυρόλεξα, τα mandala και τα Sudoku αποτελούν εξαιρετικές επιλογές.

Η ιδέα είναι να θέτουμε νέες προκλήσεις στον εαυτό μας με μια νέα δεξιότητα και όχι να κάνουμε μόνο πράγματα που ήδη τα κάνουμε καλά.

Sudoku και σταυρόλεξα

Το Sudoku είναι ένα απλό πάζλ. Στην συνήθη μορφή του, περιλαμβάνει 9 γραμμές, 9 στήλες και 9 κουτιά. Κάθε γραμμή, στήλη και κουτί περιλαμβάνει 9 τετραγωνάκια και το ζητούμενο είναι να τοποθετήσεις τους αριθμούς από το 1 ως το 9 στα τετραγωνάκια αυτά, έτσι ώστε κάθε αριθμός να υπάρχει μία μόνο φορά σε κάθε γραμμή, στήλη και κουτί. Υπάρχουν κάποιοι αριθμοί στη διάταξη, και είναι οι αρχικές ενδείξεις για να ξεκινήσει κάποιος την επίλυση του πάζλ.

Παρά το Ιαπωνικό του όνομα, η ιδέα πίσω από το Sudoku έχει τις ρίζες της στην Αμερική και πρώτη φορά έκανε την εμφάνισή του το Μάιο του 1979 σε περιοδικά. Πέρασε σχεδόν απαρατήρητο, εκτός από τους αναγνώστες των περιοδικών. Ο  αείμνηστος αρχιτέκτονας Χάουαρντ Γκαρνς θεωρείται ο εφευρέτης του. Το 1984, ένας συντάκτης σε ένα περιοδικό της Ιαπωνίας  είδε το πάζλ και του κίνησε το ενδιαφέρον. Άλλαξε το όνομά του σε Sudoku (που σημαίνει ότι μόνο ένας αριθμός επιτρέπεται) και το έβαλε στα περιοδικά του.

Γιατί η κατασκευή των παζλ είναι τόσο ενδιαφέρουσα; 

Δεν υπάρχει εξήγηση για αυτό, αλλά πολλές φορές χρειαζόμαστε τρόπους να αποδράσουμε από την ρουτίνα της καθημερινότητας, όπου σπάνια υπάρχουν λύσεις, σε μια φανταστική πραγματικότητα που έχει λύσεις, όπου κάθε μυστήριο έχει λύση, και υπάρχει τάξη. Τα πάζλ είναι με μια λέξη, μια μορφή απόδρασης. Ίσως αυτό εξηγεί το γιατί φτιάχνουμε πάζλ ως έφηβοι πριν από τις εξετάσεις ή όταν φτάνουμε στο τέλος μια προθεσμίας.

Οι δραστηριότητες που περιλαμβάνουν την επίλυση προβλημάτων όπως για παράδειγμα τα παζλ, συμβάλλουν στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου. Επίσης,  προστατεύουν το μυαλό από την εξασθένηση των νοητικών ικανοτήτων αργότερα στη ζωή.

Οι άνθρωποι που έχουν τακτική ενασχόληση με πάζλ, σταυρόλεξα και Sudoku έχουν καλύτερη πνευματική απόδοση, καλύτερη μνήμη, προσοχή και λογική. Η βελτίωση στην ταχύτητα και στην ακρίβεια της πνευματικής απόδοσης είναι προφανής. Σε κάποιες περιπτώσεις η βελτίωση είναι τεράστια, ειδικά όσον αφορά την επίλυση προβλημάτων.

Φυσικά, η ενασχόληση με αυτές τις δραστηριότητες δεν αποκλείει ή δεν μειώνει απαραίτητα τις πιθανότητες εμφάνισης άνοιας αργότερα στη ζωή. Ωστόσο, οι μελέτες δείχνουν ότι η τακτική ενασχόληση με λέξεις και αριθμούς κρατά ενεργό τον εγκέφαλό μας για πολύ περισσότερο.

Οι άνθρωποι που λύνουν σταυρόλεξα, Sudoku, μαθαίνουν μια νέα γλώσσα, ένα νέο χόμπι ή μια νέα τεχνολογία έχουν μικρότερο κίνδυνο για άνοια. Για παράδειγμα, μια μελέτη που έγινε σε ηλικιωμένους οι οποίοι έκαναν εντατική εκπαίδευση σε νέες δεξιότητες όπως η εκμάθηση των εφαρμογών σε ένα iPad ή η ψηφιακή φωτογραφία, έδειξε ότι είχαν καλύτερη μνήμη σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου που δεν μάθαινε νέες δεξιότητες.

Τα άτομα που κάνουν πολύπλοκες πνευματικές εργασίες όπως τα πάζλ, έχουν καλλιτεχνικές ανησυχίες και χρησιμοποιούν το διαδίκτυο. Επίσης, είναι λιγότερο πιθανό να έχουν ήπια εξασθένηση των γνωσιακών ικανοτήτων τους, έναν από τους κύριους παράγοντες της άνοιας.

Επιτραπέζια παιχνίδια και ηλεκτρονικά παιχνίδια

Οι μελέτες δείχνουν ότι το σκάκι και άλλα επιτραπέζια παιχνίδια συμβάλλουν στην μείωση της νοητικής εξασθένησης που έχει σχέση με την ηλικία. Το σκάκι είναι ένα πολύπλοκο παιχνίδι και απαιτεί οι παίκτες να χρησιμοποιούν στρατηγική και να κάνουν πολύπλοκους υπολογισμούς. Έτσι, προκαλεί μια διέγερση σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου, ειδικά όσες έχουν σχέση με την άνοια. Αυτές οι προσαρμόσιμες λειτουργικές διεργασίες του εγκεφάλου δημιουργούν ένα γνωστικό απόθεμα.

Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια είναι ένας ακόμη δημοφιλής τρόπος για την εκπαίδευση του εγκεφάλου. Η συνεχής εξάσκηση και η χρήση διαφορετικών παιχνιδιών συμβάλλει στην καλή πνευματική απόδοση σε υγιείς ηλικιωμένους, και σε όσους έχουν ήπια νοητική εξασθένηση, Πάρκινσον, και άνοια.

Τα παιχνίδια έχουν μέτρια επίδραση στην ταχύτητα του λόγου αλλά σημαντική επίδραση στη μνήμη και σε δεξιότητες όπως η λογική και η λειτουργική μνήμη, ο τύπος της μνήμης που χρησιμοποιούμε όταν κάνουμε αριθμητικούς υπολογισμούς με το μυαλό μας. Τα στοιχεία παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ειδικά για την επεξεργασία πληροφοριών, μια ικανότητα που παρουσιάζει εξασθένηση με την πάροδο του χρόνου. Πιθανόν, η ενασχόληση με αυτά τα παιχνίδια να επιβραδύνει την νοητική εξασθένηση λόγω ηλικίας.

 Γιατί είναι σημαντικό να συνεχίσουμε να μαθαίνουμε νέες δεξιότητες;

Η πανδημία μας οδήγησε στην απομόνωση και αυτό μας έκανε να αναζητήσουμε νέους τρόπους επικοινωνίας, διασκέδασης και απασχόλησης. Τα επιτραπέζια παιχνίδια με φίλους και μέλη της οικογένειας μέσω βιντεοκλήσης μας έφεραν πιο κοντά. Η απομόνωση μπορεί να οδηγεί στην κατάθλιψη, η οποία έχει σχέση με μεγαλύτερη νοητική εξασθένηση, έτσι η προσαρμογή σε νέα πράγματα και στην εκμάθηση νέων τεχνολογιών όπως το Zoom συμβάλλει στην κοινωνικοποίησή μας στη διάρκεια της πανδημίας και έχει πολλά οφέλη στην υγεία του εγκεφάλου μας.

Όταν μαθαίνουμε νέα πράγματα, όπως το να χρησιμοποιούμε νέες τεχνολογίες είναι ωφέλιμο για την υγεία του εγκεφάλου μας. Η δέσμευση σε πνευματικές ή σωματικές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν κοινωνική αλληλεπίδραση έχει μια επιπλέον προστατευτική δράση ενάντια στην εμφάνιση άνοιας. Η μοναξιά και οι φτωχές κοινωνικές σχέσεις είναι καταστροφικά για την διάθεση και αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας στο μέλλον. Στη διάρκεια της πανδημίας και της καραντίνας, πολλοί άνθρωποι απομονώθηκαν κοινωνικά, έτσι τα παιχνίδια ήταν ένας εξαιρετικός τρόπος διασκέδασης, χαράς και ικανοποίησης.