Σχέση ψυχικού τραύματος και κατάθλιψης

Σχέση ψυχικού τραύματος και κατάθλιψης

Τα γεγονότα που συμβαίνουν στη διάρκεια της παιδικής μας ηλικίας έχουν τη δυνατότητα να επηρεάζουν τον τρόπο αντίληψης και σκέψης. Φυσικά, επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο, την αίσθηση του εαυτού μας, την αίσθηση της ασφάλειας. Αυτή είναι η πραγματικότητα όταν κάποιος βιώνει κάποιο τραύμα στην πρώιμη παιδική ηλικία.

Οι μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που έχουν βιώσει κάποιο τραύμα στην παιδική τους ηλικία έχουν υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίζουν όχι μονό διαταραχές που έχουν σχέση με το τραύμα, όπως το μετατραυματικό στρες, αλλά και άλλες ψυχικές διαταραχές αργότερα στη ζωή τους. Στην πραγματικότητα, υπάρχει μια σχέση ανάμεσα στο ψυχικό τραύμα και στην κατάθλιψη.

Ψυχικά τραύματα

Το ψυχικό τραύμα είναι μια ισχυρή σωματική και συναισθηματική αντίδραση σε μια απειλητική για τη ζωή κατάσταση, όπως μια φυσική καταστροφή, ένα ατύχημα, ή η σεξουαλική κακοποίηση. Όταν κάποιος βιώνει μια τραυματική εμπειρία, ο εγκέφαλος και το σώμα μπαίνουν σε κατάσταση επιβίωσης. Βραχυπρόθεσμα αυτό μπορεί να οδηγεί σε συμπτώματα όπως το σοκ, η έντονη θλίψη ή ο θυμός, το άγχος ή το συναισθηματικό μούδιασμα.

Οι παρατεταμένες αντιδράσεις στο τραύμα που συμβαίνουν μετά το τραύμα μπορεί να περιλαμβάνουν την υπερεγρήγορση. Φυσικά, συμβαίνει η υπερβολική κινητοποίηση του νευρικού συστήματος που είναι πάντα στα άκρα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι είναι πάντα έτοιμο να σώσει το άτομο από ένα κίνδυνο. Αυτό βέβαια είναι εξουθενωτικό με τον καιρό και μπορεί να οδηγεί στο burnout.

Αν και πολλοί άνθρωποι αναρρώνουν και επιστρέφουν στην φυσιολογική τους ζωή μετά από μια τραυματική εμπειρία, άλλοι εμφανίζουν θέματα όπως η κατάθλιψη και το μετατραυματικό στρες.

Γιατί ένα τραύμα οδηγεί στην κατάθλιψη;

Όταν κάποιος βιώνει αρνητικές εμπειρίες ή τραύματα, το σώμα κάνει μια προσπάθεια να προσαρμοστεί σε αυτή την σωματική και συναισθηματική αντίδραση.

Μερικοί άνθρωποι αρχικά νιώθουν σοκαρισμένοι ή έχουν δυσκολία να επεξεργαστούν όσα συνέβησαν. Από την στιγμή που οι αρχικές αυτές αντιδράσεις υποχωρούν, οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές σκέψεις ή συμπεριφορές, όπως τα συμπτώματα κατάθλιψης όπως η θλίψη ή το πένθος ή άλλα έντονα συναισθήματα.

Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που κάνουν πιο επιρρεπείς τους ανθρώπους στην εμφάνιση κατάθλιψης μετά από ένα τραύμα, και περιλαμβάνουν:

• Νεαρή ηλικία: οι άνθρωποι που βιώνουν κάποιο τραύμα σε νεαρή ηλικία είναι πιο επιρρεπείς στην κατάθλιψη. Αυτό συμβαίνει επειδή δεν έχουν αναπτύξει μηχανισμούς διαχείρισης. Έτσι, το νέο τους μυαλό δεν μπορεί να προσαρμοστεί στις αλλαγές που προκαλεί το τραύμα.
• Γυναίκες: είναι υψηλότερο το ποσοστό των γυναικών που εμφανίζουν κατάθλιψη μετά από μια τραυματική εμπειρία. Οι γυναίκες έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη από ότι οι άνδρες, και έχουν 2-3 φορές περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με μετατραυματικό στρες από ότι οι άνδρες.
• Αντιμετώπιση του τραύματος με αλκοόλ: η κατάχρηση του αλκοόλ είναι ένας παράγοντας κινδύνου για την κατάθλιψη.

Κοινά συμπτώματα μετατραυματικού στρες και κατάθλιψης

Οι περισσότεροι άνθρωποι που βιώνουν κάποιο τραύμα έχουν δυσκολίες να προσαρμοστούν στη ζωή τους μετά. Αλλά μερικοί άνθρωποι που βιώνουν ένα τραύμα δεν μπορούν να σταματήσουν να σκέφτονται ότι συνέβη.

Αν τα συμπτώματα ενός ψυχικού τραύματος επιμένουν για πάνω από ένα μήνα και παρεμβαίνουν στην καθημερινότητά σας, μπορεί να έχετε PTSD.

Τα συμπτώματα του μετατραυματικού στρες περιλαμβάνουν:

• Διεισδυτικές σκέψεις και αναμνήσεις: οι επαναλαμβανόμενες και ανεπιθύμητες σκέψεις, αναμνήσεις ή όνειρα έχουν σχέση με το τραυματικό γεγονός.
• Συμπτώματα αποφυγής: οι άνθρωποι με μετατραυματικό στρες αποφεύγουν ανθρώπους, τοποθεσίες και πράγματα που τους υπενθυμίζουν το τραύμα, και αποφεύγουν να μιλούν για αυτό.
• Αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα: οι άνθρωποι μπορεί να αρχίζουν να νιώθουν άσχημα για τον εαυτό τους, να κατηγορούν τον εαυτό τους για ότι συνέβη, να μην βρίσκουν ευχαρίστηση σε πράγματα που πριν απολάμβαναν, να μην δείχνουν εμπιστοσύνη στους ανθρώπους ή να νιώθουν αποκομμένοι από την οικογένεια και τους φίλους.
• Σωματικά συμπτώματα: νευρικότητα, δυσκολία στον ύπνο, ευερεθιστότητα.

Αν και η κατάθλιψη και το μετατραυματικό στρες είναι δύο διαφορετικές διαγνώσεις, κάποιες φορές έχουν κάποια κοινά συμπτώματα. Επίσης, η κατάθλιψη είναι 3-5 φορές πιο συχνή σε ανθρώπους με μετατραυματικό στρες.

Τα κοινά συμπτώματα ανάμεσα στην κατάθλιψη και στο μετατραυματικό στρες περιλαμβάνουν:

• ευερεθιστότητα
• δυσκολία στον ύπνο
• προβλήματα στη συγκέντρωση
• έλλειψη ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που πριν απολαμβάνατε
• κοινωνική απομόνωση

Κάποιες φορές είναι δύσκολο κάποιος να διαχωρίσει αυτές τις δύο καταστάσεις. Ωστόσο, το μετατραυματικό στρες έχει κάποια χαρακτηριστικά συμπτώματα όπως οι αναδρομές, η αποφυγή τοποθεσιών ή καταστάσεων που έχουν σχέση με το τραύμα.

Αν ένα άτομο που έχει βιώσει ένα τραύμα θα εμφανίσει μετατραυματικό στρες, κατάθλιψη ή και τα δύο αυτό αφορά τους μοναδικούς παράγοντες κινδύνου για τον κάθε άνθρωπο. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να είναι λιγότερο ή περισσότερο επιρρεπείς στην κατάθλιψη ανάλογα με τους μηχανισμούς αντιμετώπισης, την ανθεκτικότητα και το υποστηρικτικό δίκτυο που διαθέτουν.

Υψηλά ποσοστά κατάθλιψης

Οι παρακάτω μορφές τραυμάτων της παιδικής ηλικίας έχουν σχέση με την κατάθλιψη:

• Σοβαρή συναισθηματική κακοποίηση: αυτή η μορφή κακοποίησης μπορεί να συμβεί στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας σε ανθρώπους που έχουν κατάθλιψη. Επίσης, τα άτομα με οριακή διαταραχή προσωπικότητας βιώνουν υψηλότερα επίπεδα συναισθηματικής κακοποίησης από ότι οι άνθρωποι με κατάθλιψη.
• Συναισθηματική παραμέληση: η κατάθλιψη, η δυσθυμία και η κοινωνική φοβία είναι πολύ συχνές σε ανθρώπους που έχουν βιώσει συναισθηματική παραμέληση ως παιδιά.
• Σωματική κακοποίηση: κάποιες φορές συνδέεται με την εμφάνιση διαταραχών άγχους, και σωματόμορφων διαταραχών.

Σοβαρότητα των συμπτωμάτων

Τα ακόλουθα τραύματα έχουν σχέση με την αυξημένη σοβαρότητα των συμπτωμάτων της κατάθλιψης:

• Συναισθηματική κακοποίηση στην παιδική ηλικία
• Σεξουαλική κακοποίηση: έχει σχέση με το άγχος, το μετατραυματικό στρες.
• Επαναλαμβανόμενα τραύματα: όσο πιο χρόνια είναι η κακοποίηση που έχει υποστεί κάποιος, τόσο περισσότερες οι πιθανότητες να εμφανίσει κατάθλιψη.
• Πολλαπλές μορφές κακοποίησης

Αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης χρόνιας κατάθλιψης

Συγκεκριμένα τραυματικά γεγονότα στην παιδική ηλικία αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης χρόνιας ή επίμονης κατάθλιψης, η οποία επιμένει για πάνω από 6 μήνες. Ανάμεσα σε αυτές τις εμπειρίες είναι:

• Απειλητικά για τη ζωή ατυχήματα
• Βίαια εγκλήματα
• Ενδοοικογενειακή βία
• Παιδική σεξουαλική κακοποίηση

Επίσης, πρέπει να αναφέρουμε ότι η χρόνια δυσθυμία είναι λιγότερο σοβαρή από τη μείζονα κατάθλιψη, και το 60% των ανθρώπων με δυσθυμία αναπτύσσει μείζονα κατάθλιψη μετά από περίπου 10 χρόνια, ενώ μόνο το 21% των ατόμων με μείζονα κατάθλιψη υποφέρει 10 χρόνια μετά.

Μετατραυματική εξέλιξη

Όταν κάποιος βιώνει ένα τραύμα στην παιδική του ηλικία αυτό δεν είναι μια ισόβια καταδίκη. Όσοι έχουν περάσει τέτοιες καταστάσεις συνεχίζουν κανονικά τη ζωή τους χωρίς να τους καθορίζει το τραύμα τους.

Η μετατραυματική εξέλιξη περιγράφει την ανάπτυξη μετά από τραυματικές δυσκολίες, ώστε ένα άτομο να καταφέρει να βρει το νόημα και το σκοπό της ζωής του. Καθώς η μετατραυματική εξέλιξη έχει σχέση με το μετατραυματικό στρες, μπορεί να έχει σχέση και με την κατάθλιψη μετά από ένα τραύμα.

Η μετατραυματική ανάπτυξη χαρακτηρίζεται από:

• Την εκτίμηση της ζωής
• Τις σχέσεις με τους άλλους
• Τις προσωπικές δυνάμεις
• Την ανάπτυξη νέων ευκαιριών
• Την πνευματική εξέλιξη

Η πρόκληση με την κατάθλιψη είναι ότι ρουφά την ενέργεια ενός ατόμου, και κάνει πιο δύσκολη την εφαρμογή των παραπάνω αλλαγών στη ζωή του.

Για αυτό το λόγο, είναι σημαντικό να υπάρχει ένα υποστηρικτικό δίκτυο, ένας ψυχοθεραπευτής που θα μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης μετά από ένα τραύμα ώστε ένα άτομο να βρει τρόπους να ξεπεράσει τον πόνο και να κοιτάξει με ελπίδα το μέλλον.

Αντιμετωπίσιμη τραυμάτων και κατάθλιψης

Αν τα συμπτώματα επηρεάζουν την καθημερινότητά σας ή την λειτουργικότητά σας, καλό είναι να μιλήσετε με έναν ψυχοθεραπευτή.

Η ψυχοθεραπεία σε συνδυασμό με την αντικαταθλιπτική αγωγή είναι η πιο αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή για την κατάθλιψη. Για το μετατραυματικό στρες, η θεραπεία πρώτης γραμμής είναι η ψυχοθεραπεία, αλλά μπορεί τα αντικαταθλιπτικά ή τα αγχολυτικά να βοηθούν.

Η ψυχοθεραπεία βοηθά τους ανθρώπους με κατάθλιψη και μετατραυματικό στρες να επεξεργαστούν τα συναισθήματα και τις εμπειρίες τους, ώστε να μπορέσουν να αλλάξουν τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς.

Μαζί με την ψυχοθεραπεία και την φαρμακευτική αγωγή, κάποιες συμπληρωματικές επιλογές που βελτιώνουν τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Την ενσυνειδητότητα: η ενσυνειδητότητα είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο που βοηθά ένα άτομο να εκτιμά την παρούσα στιγμή όταν βιώνει αναδρομές ή στρες. Επίσης, οι τεχνικές αναπνοών βοηθούν πολύ.
• Την ανθεκτικότητα: η ανθεκτικότητα είναι η ικανότητα προσαρμογής στις προκλήσεις της ζωής. Για να ενισχύει κάποιος την ανθεκτικότητά του μπορεί να έχει ένα υποστηρικτικό δίκτυο από φίλους και μέλη της οικογένειας.
• Την άσκηση: η τακτική άσκηση έχει πολλά οφέλη για όλους τους ανθρώπους, ειδικά για τους ανθρώπους με κατάθλιψη, ψυχικά τραύματα ή μετατραυματικό στρες. Η άσκηση μειώνει τα συμπτώματα της κατάθλιψης και του άγχους. Οι ενήλικες καλό είναι να κάνουν 150 λεπτά μέτριας άσκησης ή 75 λεπτά έντονης άσκησης την εβδομάδα. Επίσης, χρειάζεται να κάνουν ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης τουλάχιστον δύο μέρες την εβδομάδα.