Πώς οι συγκρούσεις των γονέων επηρεάζουν την ψυχική υγεία των παιδιών;

Συγκρούσεις Γονέων και Παιδιά

Ανεξάρτητα με το πόσο υγιής είναι μια σχέση, είναι αναμενόμενο να υπάρχουν μερικά καβγαδάκια μεταξύ ενός ζευγαριού. Και βέβαια, λίγες περιστασιακές συγκρούσεις δεν έχουν σημασία.

Οι συζητήσεις με ωριμότητα και ηρεμία μεταξύ των γονιών για οποιοδήποτε πρόβλημα που μπορεί να αντιμετωπίζουν, χωρίς ο ένας να στολίζει με επίθετα τον άλλο, μαθαίνουν στα παιδιά πώς να διαχειρίζονται τις διαφωνίες με υγιή τρόπο.

Όμως οι πιο έντονες διαμάχες μεταξύ των γονιών σίγουρα έχουν ψυχικό κόστος για τα παιδιά. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι οι καβγάδες των γονιών επηρεάζουν την ψυχική υγεία των παιδιών με πολλαπλούς τρόπους. Οι λογομαχίες, οι προσβολές και η ʺσιωπήʺ ως τακτική αντιμετώπισης των συγκρούσεων, είναι μόνο κάποιες από τις τοξικές συμπεριφορές που βλάπτουν συναισθηματικά ένα παιδί μακροπρόθεσμα.

Γιατί οι συγκρούσεις των γονιών είναι πρόβλημα;

Υπάρχουν έρευνες που δείχνουν ότι ακόμη και ένα μωρό 6 μηνών μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά από τις έντονες λογομαχίες των γονέων. Δεν επηρεάζονται όμως μόνο τα μικρά παιδιά, αλλά και οι νεαροί ενήλικες μέχρι την ηλικία των 19 ετών, είναι ευαίσθητοι στις διαφωνίες των γονιών τους.

Τα παιδιά όλων των ηλικιών, από τη βρεφική ηλικία μέχρι την ενηλικίωση, επηρεάζονται από τον τρόπο με τον οποίο οι γονείς τους διαχειρίζονται τις διαφορές τους.Οι ερευνητές πιστεύουν ότι οι έντονες διαμάχες σε ένα γάμο έχουν κόστος στην ψυχική υγεία ενός παιδιού για διαφορετικούς λόγους:

• Τα παιδιά είναι συναισθηματικά ανασφαλή. Οι καβγάδες υπονομεύουν την αίσθηση των παιδιών για την ασφάλεια και τη σταθερότητα της οικογένειας. Τα παιδιά που έρχονται αντιμέτωπα με τις διαφωνίες των γονιών τους ανησυχούν αυτοί μήπως χωρίσουν. Είναι δύσκολο για τα παιδιά να αισθάνονται ηρεμία σε μια οικογένεια που οι καβγάδες είναι έντονοι και απρόβλεπτοι.
• Η σχέση γονέα-παιδιού επηρεάζεται. Οι έντονες διαμάχες προκαλούν στρες και στους γονείς. Ένας αγχωμένος γονέας δεν μπορεί να ασχοληθεί πολύ ή ουσιαστικά με τα παιδιά του. Επιπλέον, η σχέση ενός γονέα με το παιδί του μπορεί να επηρεαστεί, καθώς ο γονέας μπορεί να δυσκολεύεται να δείξει στοργή και αγάπη, όταν ο ίδιος είναι θυμωμένος και αναστατωμένος με τον άλλο γονέα.
• Οι καβγάδες δημιουργούν ένα περιβάλλον με έντονο στρες. Οι έντονοι καβγάδες αγχώνουν τα παιδιά. Το στρες αποτελεί εμπόδιο στην ευεξία των παιδιών και παρεμβαίνει στην υγιή τους ανάπτυξη.

Μακροπρόθεσμες επιδράσεις στην ψυχική υγεία

Σε μια μελέτη που έγινε στην Αμερική με 235 οικογένειες με παιδιά από το νηπιαγωγείο μέχρι και το Γυμνάσιο, διαπιστώθηκε πως τα παιδιά των γονιών που καβγάδιζαν συχνά και έντονα, ήταν πιο πιθανό να εμφανίσουν κατάθλιψη, άγχος και να έχουν θέματα συμπεριφοράς μέχρι την Ά Γυμνασίου. Όμως αυτά δεν ήταν τα μοναδικά προβλήματα που αντιμετώπιζαν τα παιδιά των οποίων οι γονείς καβγάδιζαν συχνά. Οι επιδράσεις των συγκρούσεων των γονέων στα παιδιά περιλαμβάνουν:

• Μειωμένες γνωστικές ικανότητες: το στρες που προκαλείται από τις συγκρούσεις των γονέων βλάπτει τις γνωστικές ικανότητες των παιδιών. Όταν οι γονείς μαλώνουν συχνά, τα παιδιά δυσκολεύονται να διατηρήσουν τη συγκέντρωσή τους και να ελέγξουν τα συναισθήματά τους. Επίσης, μειώνεται η ικανότητά τους να λύνουν γρήγορα προβλήματα και να επεξεργάζονται νέες πληροφορίες.
• Αυξημένα προβλήματα στις σχέσεις: Όταν τα παιδιά μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον στο οποίο οι γονείς μαλώνουν συνεχώς, αυξάνονται σημαντικά οι πιθανότητες τα παιδιά να αντιμετωπίζουν τους άλλους ανθρώπους με εχθρότητα. Πολύ συχνά παρατηρείται ότι τα παιδιά λύνουν τις διαφωνίες τους με τις ίδιες τακτικές των γονέων. Και στην ενήλικη ζωή τους θα αγωνίζονται να διατηρήσουν υγιείς σχέσεις ή θα δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν ποιους μπορούν να εμπιστευθούν.
• Περισσότερα προβλήματα συμπεριφοράς: Οι συγκρούσεις των γονέων συνδέονται με επιθετικότητα, παραβατικότητα και προβλήματα συμπεριφοράς στα παιδιά. Τα παιδιά μπορεί να αντιμετωπίζουν προβλήματα κοινωνικοποίησης και να δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στο σχολείο.
• Αυξημένο κίνδυνο για διατροφικές διαταραχές: Πολλές μελέτες έχουν συνδέσει τις διατροφικές διαταραχές, όπως η νευρική ανορεξία και η βουλιμία, με τις συγκρούσεις των γονέων.
• Υψηλά ποσοστά χρήσης ουσιών στην εφηβεία: Οι έρευνες έχουν δείξει ότι όταν σε ένα σπίτι που επικρατούν οι συγκρούσεις αυξάνονται οι πιθανότητες για χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, όπως το κάπνισμα, κατανάλωση αλκοόλ και χρήση μαριχουάνας.
• Σωματικές επιδράσεις: Ένα παιδί μπορεί να έχει και άλλα προβλήματα υγείας λόγω των καβγάδων, όπως τα προβλήματα στον ύπνο, οι στομαχικές διαταραχές ή οι κεφαλαλγίες.
• Υψηλότερος κίνδυνος για προβλήματα στην εκπαίδευση: Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι όταν σε ένα σπίτι επικρατούν οι καβγάδες, αυξάνονται οι πιθανότητες τα παιδιά να εγκαταλείψουν το σχολείο ή να έχουν χαμηλές επιδόσεις.
• Πιο αρνητική άποψη για τη ζωή: Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε μια οικογένεια με πολλούς καβγάδες, έχουν πιο αρνητική άποψη για τη ζωή και τις οικογενειακές σχέσεις. Επίσης βλέπουν και τον εαυτό τους αρνητικά και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Πότε οι συγκρούσεις γίνονται προβληματικές;

Ανεξαρτήτως της ηλικίας των παιδιών σας ή του αν βλέπετε σε αυτά σημάδια προβληματικής συμπεριφοράς, παρατηρήστε πως διαφωνείτε με το σύντροφό σας. Απλά επειδή οι μεταξύ σας συγκρούσεις δεν έχουν βία, δεν σημαίνει ότι δεν βλάπτουν τα παιδιά σας.Οι καταστροφικές για τα παιδιά συγκρούσεις, που σίγουρα θα έχουν αρνητικό αντίκτυπο στα παιδιά, περιλαμβάνουν:

• Τις βρισιές και τους χαρακτηρισμούς με επίθετα
• Τις προσβολές
• Τις απειλές για εγκατάλειψη (όπως η απειλή να εγκαταλείψετε το σπίτι ή να πάρετε διαζύγιο)
• Οποιαδήποτε μορφή επιθετικότητας (όπως το να πετάτε πράγματα όταν θυμώνετε)
• Να εγκαταλείπετε το διάλογο και να απομακρύνεστε
• Να παραιτείστε (δηλαδή να συμβιβάζεστε με την άποψη του άλλου γονέα,χωρίς αυτό να φέρνει τη λύση)

Έτσι λοιπόν, αν θεωρείτε πως το να υποχωρήσετε σε μια διαφωνία και να μην μιλάτε για ημέρες με τον σύντροφό σας μπορεί να μην είναι μεγάλη υπόθεση, να ξέρετε πως είναι μεγάλο ζήτημα για τα παιδιά σας. Τα παιδιά βλέπουν πως χειρίζεστε τις διαφωνίες και αντιγράφουν πώς να λύνουν τα προβλήματά τους και πως να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους.

Είναι επίσης σημαντικό να σκέφτεστε το μήνυμα που στέλνετε στα παιδιά σας για τις συντροφικές σχέσεις. Αν εσείς συμπεριφέρεστε στο σύζυγό σας με ασέβεια, τα παιδιά σας μεγαλώνοντας θα θεωρούν ότι είναιʺεντάξειʺ να κάνουν το ίδιο – και θα πιστεύουν ότι είναι εντάξει και οι άλλοι να τους συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο.

Μείωση της βλάβης των οικογενειακών συγκρούσεων

Μερικές φορές μια διαφωνία μπορεί να ξεφύγει. Ένας γονιός λέει κάτι που δεν το εννοεί και δεν συνειδητοποιεί ότι τα παιδιά ακούνε στην άλλη πλευρά του δωματίου.Κάποιες περιστασιακές συγκρούσεις δεν σημαίνει ότι βλάπτουν ανεπανόρθωτα το παιδί σας. Παρόλο αυτά, ίσως να θέλετε να κάνετε μερικά πράγματα για να μειώσετε τις επιδράσεις των όσων βλέπουν και ακούνε τα παιδιά σας. Αν οι διαφωνίες σας γίνονται με ασεβή τρόπο, ίσως να χρειάζεται να δείτε την κατάσταση με τα παιδιά σας:

• Συζητήστε για την διαφωνία. Παρόλα αυτά δεν χρειάζεται να συζητήσετε λεπτομέρειες για τη διαφωνία, απλά κάντε ένα οικογενειακό συμβούλιο για να πείτε κάτι σαν αυτό:ʺΟ μπαμπάς σας και εγώ είχαμε μια διαφωνία το περασμένο βράδυ που ξέφυγε από τον έλεγχο. Δεν συμφωνούσαμε σε κάτι που ήταν σημαντικό και για τους δύο, αλλά ήταν λάθος μας να καβγαδίσουμε με αυτό τον τρόποʺ.
• Καθησυχάστε τα παιδιά σας εξηγώντας τους ότι ήταν μια διαφωνία και δεν είναι ένδειξη για μεγαλύτερα προβλήματα. Καθησυχάστε τα παιδιά σας, πείτε τους ότι αγαπιέστε και ότι δεν θα χωρίσετε (φυσικά, αυτό πρέπει να είναι μια αληθινή δήλωση).
• Ολοκληρώστε τη συζήτηση αφού σιγουρευτείτε ότι τα παιδιά έχουν καταλάβει ότι ακόμη είστε μια αγαπημένη οικογένεια. Εξηγήστε τους ότι οι διαφωνίες υπάρχουν και οι άνθρωποι κάποιες φορές χάνουν τον έλεγχο. Τονίστε ότι αγαπιέστε μεταξύ σας ανεξάρτητα με τις διαφωνίες σας.

Αν παρόλα αυτά εκτιμάτε ότι οι καβγάδες με το σύντροφό σας βλάπτουν την ψυχική υγεία των παιδιών σας, προγραμματίστε να δείτε ένα ψυχοθεραπευτή. Ένας ψυχοθεραπευτής μπορεί να σας βοηθήσει μέσω της ατομικής ψυχοθεραπείας να μάθετε δεξιότητες, όπως η διαχείριση του θυμού και των συναισθημάτων, ή μέσω ψυχοθεραπείας ζεύγους να δουλέψετε τα θέματα της σχέσης.

Τα παιδιά μεγαλώνουν καλύτερα σε μια οικογένεια και με τους δύο γονείς;

Τα παιδιά μεγαλώνουν καλύτερα σε μια οικογένεια και με τους δύο γονείς, αλλά είναι προϋπόθεση οι γονείς να τα πηγαίνουν καλά και να έχουν μια αρμονική σχέση. Πολλοί γονείς αναρωτιούνται αν είναι καλύτερο να μένουν μαζί για χάρη των παιδιών ή απλά να χωρίσουν. Αν και το διαζύγιο έχει ψυχολογικό κόστος για τα παιδιά, αν ένα ζευγάρι καβγαδίζει συνεχώς, είναι πολύ καλύτερο για τα παιδιά, οι γονείς να χωρίσουν.

Τα παιδιά που μεγαλώνουν με τον ένα γονέα συχνά βιώνουν άλλα προβλήματα – όπως τα οικονομικά προβλήματα – και δεν αισθάνονται ασφάλεια όπως τα παιδιά που μεγαλώνουν και με τους δύο γονείς. Αν οι γονείς χωρίσουν και ξαναπαντρευτούν ή αν υπάρξουν σχέσεις με άλλους χωρισμένους γονείς, τα πράγματα είναι πολύπλοκα για τα παιδιά.

Όμως είναι ξεκάθαρο πως το να μεγαλώνουν τα παιδιά σε ένα σπίτι με συνεχείς συγκρούσεις είναι πολύ περισσότερο αγχωτικό για τα παιδιά, από το ότι να χωρίσουν οι γονείς. Και αν οι γονείς τα βρούνε μεταξύ τους και μπορέσουν να συνεργαστούν μετά από ένα διαζύγιο, τα παιδιά συνήθως δεν έχουν βαθιές συναισθηματικές πληγές.