Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης

Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης

Μπορεί να γνωρίζετε κάποιον που να παραπονείται ότι είναι "κουρασμένος συνέχεια", ή εσείς οι ίδιοι να νιώθετε κουρασμένοι χωρίς να μπορείτε να ξεκουραστείτε. Ωστόσο το σύνδρομο χρονίας κόπωσης (ΣΧΚ) δεν αφορά απλά το "είμαι κουρασμένος". Είναι μία ασθένεια που επηρεάζει το σώμα με πολλούς τρόπους και οδηγεί σε μια επίμονη εξάντληση, τόσο εξουθενωτική ώστε πολλοί ασθενείς με ΣΧΚ δεν μπορούν να σηκωθούν καν από το κρεβάτι τους για μεγάλο χρονικό διάστημα. Βέβαια σε αυτή την κατάσταση μπορούν να οδηγήσουν και άλλες παθήσεις, όπως η κατάθλιψη, οπότε είναι απαραίτητη η διαφοροδιάγνωση από έναν ειδικό γιατρό.

Τι είναι το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης;

Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης (chronic fatigue syndrome, CFS) είναι μια κατάσταση επίμονης κόπωσης που επηρεάζει περίπου το 1% του πληθυσμού. Χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε πολύ κακή ποιότητα ζωής. Με την κατάλληλη θεραπεία, η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη και οι ασθενείς μπορεί να έχουν μια ποιοτική ζωή. Πρόκειται λοιπόν για μια κατάσταση επίμονης κόπωσης που επιμένει για 6 μήνες ή περισσότερο και όπου ο ασθενής καταβάλλει εξαιρετικά μεγάλη σωματική προσπάθεια για να ανταπεξέλθει στην καθημερινότητα. Αν και οι αιτίες του συγκεκριμένου συνδρόμου δεν είναι απόλυτα κατανοητές, μπορεί να περιλαμβάνουν διαταραχές στην αερόβια παραγωγή ενέργειας, στο ανοσοποιητικό σύστημα, και στο γαστρεντερικό.

Συμπτώματα χρόνιας κόπωσης

Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης είναι μια πολύπλοκη κατάσταση που χαρακτηρίζεται από κόπωση και εξουθένωση. Οι αιτίες του είναι άγνωστες, ωστόσο συχνά ακολουθεί μετά από κάποια ιϊκή λοίμωξη. Η συγκεκριμένη κατάσταση είναι επίσης γνωστή ως μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα, σύνδρομο κόπωσης μετά από ιϊκή λοίμωξη.

Οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν χρόνια κόπωση νιώθουν κουρασμένοι ακόμη και όταν κάνουν τις καθημερινές δραστηριότητες ή δουλειές που χρειάζονται ελάχιστη προσπάθεια. Γενικά νιώθουν πόνους στο σώμα, πονοκεφάλους, δυσκολία στη συγκέντρωση και στη σκέψη και διαταραχές στον ύπνο. Πολλοί περιγράφουν την χρόνια κόπωση όπως το κρυολόγημα που επιμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά από πολύ μικρή σωματική προσπάθεια. Αυτά τα συμπτώματα παρουσιάζουν διακυμάνσεις με τον καιρό. Η πλήρης ανάρρωση από την χρόνια κόπωση στους ενήλικες δεν είναι κάτι σύνηθες.

Η χρόνια κόπωση διαφέρει από την κοινή κόπωση καθώς παρεμβαίνει στην καθημερινότητα ενός ατόμου και στην ικανότητα να ανταπεξέλθει στις δραστηριότητες του, μερικές φορές για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ωστόσο δεν εξελίσσεται περαιτέρω και δεν απειλεί τη ζωή, αλλά επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής. Το σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε ηλικία, αλλά συνήθως επηρεάζει ανθρώπους στην ηλικία 40-50 ετών. Είναι πιο συχνό στις γυναίκες από ότι στους άνδρες.

Η φύση και η σοβαρότητα των συμπτωμάτων μπορεί να ποικίλλει ανάμεσα στους ασθενείς. Σε κάποιους ανθρώπους μπορεί να υπάρχουν περίοδοι σχετικής ευεξίας και περίοδοι που τα συμπτώματα είναι έντονα. Για άλλους, τα συμπτώματα μπορεί να είναι συνεχή και σοβαρά.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• συνεχή κόπωση και συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά του κρυολογήματος
• η άσκηση επιδεινώνει τα συμπτώματα συνήθως
• προβλήματα στη μνήμη ή στη συγκέντρωση
• κατάθλιψη
• ευερεθιστότητα
• μυϊκούς πόνους και πόνους στις αρθρώσεις (χρειάζεται διαφορική διάγνωση από την ινομυαλγία)
• διαταραχές στον ύπνο όπως η αϋπνία
• διογκωμένοι λεμφαδένες
• πονόλαιμο
• διαταραχές του γαστρεντερικού (σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου)

Αιτίες χρόνιας κόπωσης

Είναι γνωστό, ότι η χρόνια κόπωση μπορεί να εμφανιστεί μετά από ιϊκές λοιμώξεις (ιϊκή μηνιγγίτιδα, γαστρεντερίτιδα).

Οι μελέτες έχουν δείξει ότι πολλοί παράγοντες παίζουν ρόλο στην εμφάνιση της κατάστασης, όπως οι ανωμαλίες στο ανοσοποιητικό σύστημα, ου ψυχικές διαταραχές, οι ορμονικές ανισορροπίες και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Διάγνωση συνδρόμου χρόνιας κόπωσης

Η διάγνωση του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης είναι μια διάγνωση εξ'αποκλεισμού, πράγμα που σημαίνει ότι ο εργαστηριακός έλεγχος και τα τεστ δεν αναδεικνύουν κάποιο άλλο πρόβλημα υγείας που να είναι υπεύθυνο για την κόπωση. Η διάγνωση βασίζεται στα συμπτώματα και αφού έχουν γίνει εργαστηριακές εξετάσεις και τεστ. Για παράδειγμα οι εξετάσεις για τον ύπνο μπορούν να δείξουν αν η χρόνια κόπωση οφείλεται σε διαταραχές στον ύπνο όπως η αϋπνία, η υπνική άπνοια ή το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών. Οι εξετάσεις αίματος μπορούν να δείξουν αν ιατρικές καταστάσεις όπως η αναιμία, ο διαβήτης ή ο υποθυρεοειδισμός οδηγούν στην κόπωση.

Ο γιατρός σας μπορεί να αναγνωρίσει την έναρξη της χρόνιας κόπωσης λόγω των επιδράσεων της στην φυσιολογική σας λειτουργικότητα. Ο γιατρός σας μπορεί να σας ρωτήσει:

• Πότε νιώθετε κόπωση και πόσο καιρό νιώθετε έτσι, αν έχετε κάποιο διάχυτο πόνο ή δυσφορία.
• Αν έχετε παρατηρήσει σημαντικές αλλαγές στην ικανότητα σας να αντεπεξέλθετε σε καθημερινές δραστηριότητες.
• Αν έχετε παρατηρήσει κάποια αλλαγή στον ύπνο σας.
• Αν έχετε παρατηρήσει κάποιες αλλαγές στην ικανότητα σας να σκέφτεστε καθαρά.

Δεν υπάρχει κάποια εργαστηριακή εξέταση ή τεστ που να οδηγεί στη διάγνωση, και κάποιες εξετάσεις γίνονται για να αποκλειστούν ιατρικές καταστάσεις με παρόμοια συμπτώματα. Η διάγνωση της χρόνιας κόπωσης απαιτεί την παρουσία ανεξήγητης και επίμονης κόπωσης για έξι μήνες ή περισσότερο και περιλαμβάνει τουλάχιστον τέσσερα από τα ακόλουθα συμπτώματα:

• δυσκολία στη μνήμη ή στη συγκέντρωση
• πονόλαιμο
• διογκωμένους λεμφαδένες
• ανεξήγητους μυϊκούς πόνους
• πόνο στις αρθρώσεις
• πονοκεφάλους
• μη αναζωογονητικό ύπνο
• δυσφορία για περισσότερες από 24 ώρες μετά από σωματική ή πνευματική άσκηση

Διάφορες παθήσεις που συνδέονται με χρόνια κόπωση

Η κόπωση είναι ένα κοινό σύμπτωμα για πολλές ψυχικές διαταραχές, όπως η κατάθλιψη και οι διαταραχές άγχους . Στην ινομυαλγία, είναι το αρχικό σύμπτωμα του χρόνιου μυϊκού πόνου και της κόπωσης. Αυτοάνοσα νοσήματα, η λοίμωξη από HIV και το σύνδρομο ευερέθιστου  εντέρου (νόσος του Crohn, ελκώδη κολίτιδα) μπορούν να προκαλέσουν επίμονη κόπωση.

Θεραπεία συνδρόμου χρονίας κόπωσης

Ο γιατρός σας θα δουλέψει μαζί σας για να σχεδιάσετε μαζί ένα θεραπευτικό πλάνο ώστε να μειωθεί η δυσφορία που νιώθετε και να βελτιώσετε την λειτουργικότητά σας στην καθημερινότητα.

Επειδή η κόπωση, ο πόνος και η αδυναμία συνδέονται με την χρόνια κόπωση, ο γιατρός σας θα επικεντρωθεί στην βελτίωση της αντοχής και της δύναμης βραχυπρόθεσμα. Επίσης θα γίνει έλεγχος και για άλλες συνυπάρχουσες καταστάσεις όπως η κατάθλιψη.

Το θεραπευτικό σας πλάνο μπορεί να περιλαμβάνει:

1. Ασκήσεις κίνησης και ενδυνάμωσης

Οι ασκήσεις θα βελτιώσουν βραχυπρόθεσμα την αντοχή σας και θα μειώσουν τον πόνο. Ο γιατρός σας θα σας προτείνει συγκεκριμένες ασκήσεις ώστε να μειώνονται συγκεκριμένα συμπτώματα.

2. Εξοικονόμηση ενέργειας και ήπια άσκηση

Καλό είναι να αποφεύγετε την υπερβολική προσπάθεια, και να ιεραρχείτε τις δουλειές σας ώστε να κάνετε τις πιο δύσκολες εργασίες την καλύτερη ώρα της ημέρας. Προγραμματίστε να ξεκουράζεστε μετά από μια πολυάσχολη ημέρα. Είναι βοηθητικό να ξεκουράζεστε για λίγο (5-10 λεπτά) στη διάρκεια της ημέρας. Μπορείτε να μάθετε στρατηγικές ώστε να εξοικονομείτε ενέργεια ενώ κάνετε τα καθημερινές σας δραστηριότητες.

Σε αντίθεση με την κατάθλιψη, που η άσκηση βοηθά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, στην χρόνια κόπωση η άσκηση μπορεί να επιδεινώνει τα συμπτώματα. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αποφεύγετε την άσκηση, αλλά πρέπει να επιλέγετε πιο ήπιες μορφές άσκησης.

3. Τεχνικές χαλάρωσης και διαχείριση άγχους

Οι τεχνικές χαλάρωσης και η διαχείριση του άγχους είναι πολύ βοηθητικές στη μείωση των συμπτωμάτων. Η μείωση του άγχους μπορεί να επιτευχθεί μέσω τεχνικών όπως ο διαλογισμός, η ενσυνειδητότητα, η γιόγκα και το τάι τσι.

Μερικοί άνθρωποι με σύνδρομο χρόνιας κόπωσης βρίσκουν βοηθητικό να συζητούν με μέλη της οικογένειας και φίλους για την κατάστασή τους. Κάποιοι επιλέγουν να κάνουν ψυχοθεραπεία ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν το άγχος και την χρόνια κόπωση.

4. Διατροφή

Η υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην διαχείριση της κατάστασης. Καλό είναι να αποφεύγετε τις επεξεργασμένες τροφές που περιέχουν ζάχαρη. Ο περιορισμός συγκεκριμένων τροφών μπορεί να είναι ωφέλιμος.

5. Φαρμακευτική αγωγή

Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) βοηθούν στην ανακούφιση του πόνου και του πονοκεφάλου. Η χαμηλή δόση αντικαταθλιπτικών μπορεί να βοηθά σε κάποιες περιπτώσεις (έχουν και αγχολυτική δράση και βοηθούν στον ύπνο και στην θεραπεία της κατάθλιψης που μπορεί να συνοδεύει το σύνδρομο χρονίας κόπωσης).