Συνεξάρτηση

Συνεξάρτηση

Η συνεξάρτηση μπορεί να εμποδίζει τους ανθρώπους από το να ζήσουν μια γεμάτη και ανεξάρτητη ζωή. Η συνεξάρτηση στις σχέσεις δημιουργεί μια ανθυγιεινή δυναμική που είναι αποτέλεσμα της χαμηλής αυτοεκτίμησης ενός ατόμου. Ωστόσο, με την βοήθεια της ψυχοθεραπείας πολλοί άνθρωποι καταφέρνουν να ξεπεράσουν αυτή τη συμπεριφορά και έτσι μπορούν να δημιουργήσουν υγιείς σχέσεις.

Τι είναι η συνεξάρτηση;

Η συνεξάρτηση αναφέρεται στην εξάρτηση από ένα άλλο άτομο, και συνήθως παρατηρείται στις ρομαντικές σχέσεις. Η εξάρτηση μπορεί να είναι ψυχική, συναισθηματική ή σωματική. Δεν αποτελεί μια επίσημη κλινική διάγνωση.

Η συνεξάρτηση συνήθως ξεκινά από εμπειρίες της παιδικής ηλικίας. Η συναισθηματική παραμέληση, όταν ένα παιδί μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον στο οποίο αγνοούν τα συναισθήματά του ή το τιμωρούν, μπορεί να νιώθει ντροπή και να έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση. Αυτό συχνά οδηγεί σε δυσλειτουργική δυναμική στη σχέση ανάμεσα στα παιδιά και στους γονείς, και αργότερα στη ζωή, αυτό μπορεί να αποτελεί εμπόδιο για ένα άτομο στη δημιουργία σταθερών σχέσεων.

Στις περιπτώσεις συνεξάρτησης ένα άτομο στηρίζεται σε ένα άλλο που επιβεβαιώνει την αξία του, έτσι και βάζει στην άκρη τις δικές του επιθυμίες ή τα συναισθήματα για να πάρει αυτή την επιβεβαίωση. Αυτό συχνά συμβάλλει στη δημιουργία μιας ταυτότητας στην οποία ένα άτομο βοηθά τους άλλους και στηρίζεται στους άλλους.

Κοινές συμπεριφορές που δείχνουν συνεξάρτηση

Οι άνθρωποι που εμφανίζουν συνεξάρτηση την εκδηλώνουν με ένα εύρος συμπεριφορών. Κάποια σημάδια της συνεξάρτησης περιλαμβάνουν:

• Μια αίσθηση έλλειψης αξίας: οι άνθρωποι με συνεξάρτηση δεν πιστεύουν ότι αξίζουν και συχνά υποφέρουν από συναισθήματα ντροπής. Δεν πιστεύουν ότι αξίζουν την ευτυχία αλλά προσπαθούν να κάνουν τους άλλους να τους εκτιμήσουν.
• Φτωχά προσωπικά όρια: επειδή οι άνθρωποι με συνεξάρτηση νιώθουν υπεύθυνοι για την ευτυχία των άλλων, είναι δύσκολο να πούνε όχι ή να βάλουν τις ανάγκες τους πρώτες.
• Σύνδρομο του σωτήρα: οι άνθρωποι με συνεξάρτηση πιστεύουν ότι είναι καθήκον τους να προστατεύουν τους άλλους ή να διορθώνουν καταστάσεις. Αυτό μπορεί να γίνει προβληματικό όταν το άλλο άτομο στη σχέση δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες του ή δεν μαθαίνει από τα λάθη του.
• Ενοχές και αυταπάρνηση: οι άνθρωποι με συνεξάρτηση αρνούνται τις δικές τους ανάγκες για συναισθηματική υποστήριξη, φροντίδα και ξεκούραση. Όταν θέλουν να κάνουν κάτι για τον εαυτό τους μπορεί να νιώθουν ενοχές και άγχος. Πολλές φορές νιώθουν άβολα όταν κάποιος τους προσφέρει τη βοήθεια τους.

Διαφορετικές μορφές συνεξάρτησης

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η συνεξάρτηση συμβαίνει κυρίως στις ρομαντικές σχέσεις. Ωστόσο, η συνεξάρτηση αφορά κάθε μοτίβο ανισορροπίας σε μια σχέση, στην οποία ένα άτομο αναλαμβάνει την ευθύνη για την ικανοποίηση των αναγκών ενός άλλου ατόμου ενώ αποκλείει τις δικές του ανάγκες ή συναισθήματα.

Η συνεξάρτηση μπορεί να συμβεί και ανάμεσα στους γονείς και στα παιδιά, ανάμεσα σε φίλους, ακόμη και ανάμεσα στον εργοδότη και στον εργαζόμενο.

Ποια είναι τα σημάδια που δείχνουν ότι μπορεί να υπάρχει συνεξάρτηση στη σχέση σας;

Σε όλες τις σχέσεις υπάρχει σε ένα βαθμό η εκτίμηση για την άποψη του άλλου. Αλλά αν αυτή η δυναμική δεν είναι ισορροπημένη, μπορεί να είναι ένα σημάδι συνεξάρτησης.

Οι άνθρωποι που εμφανίζουν συνεξάρτηση μπορεί να νιώθουν απλά ότι προσφέρουν την αγάπη και την φροντίδα τους στον αγαπημένο τους, αλλά όταν αυτό ξεπερνά τα φυσιολογικά όρια οδηγεί σε μια ανθυγιεινή σχέση.

Αν αναγνωρίζετε οποιοδήποτε από τα παρακάτω σημάδια μπορεί να είστε σε μια σχέση συνεξάρτησης:

• Νιώθετε την ανάγκη να ελέγχετε συνέχεια το σύντροφο σας
• Ζητάτε συγνώμη ακόμη και αν δεν έχετε κάνει τίποτε λάθος
• Θεοποιείτε το άλλο άτομο
• Δεν δημιουργείτε προβλήματα για να αποφύγετε τις διαφωνίες
• Συγχωρείτε το άλλο άτομο ή το δικαιολογείτε όταν κάνει κάτι λάθος
• Κάνετε πράγματα για το άλλο άτομο ακόμη και αν νιώθετε άβολα
• Νιώθετε καλά με τον εαυτό σας όταν το άλλο άτομο σας επαινεί

Η δυναμική της συνεξάρτησης

Η συνεξάρτηση αντιπροσωπεύει μια πολύπλοκη δυναμική σε μια σχέση, όπου ένα άτομο στηρίζεται σε ένα άλλο για συναισθηματική υποστήριξη. Αυτή η εξάρτηση συχνά οδηγεί σε ανισορροπίες στις σχέσεις και δημιουργεί μια κατάσταση στην οποία οι ανάγκες ενός ατόμου αποτελούν πάντα προτεραιότητα σε βάρος της ευημερίας του άλλου.

Ποια είναι η προέλευση της συνεξάρτησης;

Η συνεξάρτηση συχνά ξεκινά σαν μια προσαρμοστική αντίδραση σε προκλήσεις της ζωής, ειδικά στην παιδική ηλικία. Τα άτομα που έχουν μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον στο οποίο οι συναισθηματικές τους ανάγκες παραμελούνταν ή αναλάμβαναν ρόλους που δεν τους αναλογούσαν στην παιδική ηλικία, μπορεί να εμφανίζουν συνεξάρτηση. Αυτές οι πρώιμες εμπειρίες μπορεί να διαμορφώσουν την αλληλεπίδραση ενός ατόμου με τους άλλους στην ενήλικη ζωή, και να οδηγούν σε μοτίβα συμπεριφοράς ώστε να ελέγχουν το περιβάλλον για να έχουν μια αίσθηση σταθερότητας.

Καθώς αυτές οι συμπεριφορές εξελίσσονται, μπορεί να ριζώσουν βαθιά, και να είναι δύσκολο ένα άτομο να τις αναγνωρίσει και να κατανοήσει ότι συμβάλλουν στην ανθυγιεινή δυναμική στις σχέσεις. Ένα άτομο μπορεί να έχει την ανάγκη να ευχαριστεί τους άλλους, συχνά σε βάρος των αναγκών του, και αυτό το μοτίβο να επηρεάζει αρνητικά την ψυχική και συναισθηματική του υγεία.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της συνεξάρτησης;

Οι άνθρωποι που εμφανίζουν τάσεις συνεξάρτησης συχνά έχουν την έντονη επιθυμία να φροντίζουν τους άλλους, ακόμη και αν αυτό είναι καταστροφικό για τους ίδιους. Μπορεί να νιώθουν κολλημένοι σε ένα κύκλο στον οποίο προσπαθούν να σώσουν τους άλλους, ειδικά σε σχέσεις όπου το άλλο άτομο δεν εκτιμά τις προσπάθειες τους. Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να είναι πηγή προσωπικής ικανοποίησης και αιτία συναισθηματικού στρες.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο της συνεξάρτησης είναι η δυσκολία κάποιου να θέσει και να διατηρήσει υγιή όρια. Ένα άτομο μπορεί να μην μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες του ή να νιώθει ενοχές όταν το κάνει. Η έλλειψη ορίων συχνά οδηγεί σε καταστάσεις όπου ανέχεται κακοποιητική ή χειριστική συμπεριφορά από τους άλλους.

Οι ρίζες της συνεξάρτησης

Η συνεξάρτηση συχνά έχει τις ρίζες της στη δυναμική της οικογένειας, ειδικά σε περιβάλλοντα όπου η αγάπη και η αποδοχή ήταν υπό όρους. Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε τέτοια περιβάλλοντα μαθαίνουν να ταυτίζουν την αγάπη με την αυτοθυσία, και πιστεύουν ότι πρέπει αν κερδίσουν την αγάπη βάζοντας τις ανάγκες των άλλων πάνω από τις δικές τους. Αυτές οι πεποιθήσεις μπορεί να επιμένουν στην ενήλικη ζωή, και να επηρεάζουν τις σχέσεις με τους άλλους.

Σε κάποιες περιπτώσεις, η συνεξάρτηση μπορεί να έχει σχέση με την προσκόλληση που αναπτύσσεται στην παιδική ηλικία. Για παράδειγμα, τα άτομα με αγχώδη προσκόλληση μπορεί να αναπτύσσουν συνεξάρτηση σαν ένα τρόπο να διασφαλίσουν την ασφάλεια και να αποφύγουν την εγκατάλειψη. Η κατανόηση αυτών των υποκείμενων παραγόντων είναι σημαντική για να ξεπεράσει κάποιος την συνεξάρτηση.

Οι ψυχολογικές συνέπειες της συνεξάρτησης

Οι επιδράσεις της συνεξάρτησης στην ψυχική υγεία μπορεί να είναι βαθιές. Το συνεχές στρες που νιώθει κάποιος όταν προσπαθεί να τα κάνει όλα και η πίεση για να ικανοποιήσει τις ανάγκες των άλλων μπορεί να οδηγεί σε χρόνιο στρες, κατάθλιψη και burnout. Με τον καιρό, το άτομο μπορεί να χάνει την αίσθηση της ταυτότητας, της αξίας του.

Η συνεξάρτηση επίσης συμβάλλει στον κύκλο της χαμηλής αυτοεκτίμησης. Καθώς ένα άτομο συνεχίζει να βάζει τις ανάγκες των άλλων σε προτεραιότητα, νιώθει ανεπαρκές και αδύναμο, ειδικά όταν δεν εκτιμώνται οι προσπάθειες του. Αυτό μπορεί να οδηγεί σε ένα φαύλο κύκλο όπου ένα άτομο γίνεται πιο εξαρτημένο στην εξωτερική επιβεβαίωση, και αυτό να εντείνει τις συμπεριφορές εξάρτησης.

Γιατί η συνεξάρτηση είναι ανθυγιεινή σε μια σχέση;

Η συνεξάρτηση είναι ανθυγιεινή σε μια σχέση και για τους δύο συντρόφους.

Οι σύντροφοι δεν ζουν μια γεμάτη και ικανοποιητική ζωή επειδή ανησυχούν για τη γνώμη των άλλων. Επίσης κάποιες φορές το άλλο άτομο μπορεί να έχει αρνητικές συμπεριφορές επειδή δεν μπορεί να αναγνωρίσει τα λάθη του.

Η συνεξάρτηση δεν επιτρέπει σε μια σχέση να εξελιχθεί και να ανθίσει. Όταν ένας σύντροφος με συνεξάρτηση κάνει πολλά για το σύντροφο του, μπορεί να καταλήξει να είναι θύμα εκμετάλλευσης.

Αυτές οι σχέσεις είναι πολύ δύσκολο να τελειώσουν, επειδή το συνεξαρτημένο άτομο πιστεύει ότι το άλλο άτομο βασίζεται σε αυτόν.

Στρατηγικές για να ξεπεράσει κάποιος την συνεξάρτηση

Για να ξεπεράσει κάποιος τα μοτίβα συνεξάρτησης είναι ανάγκη να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο βλέπει τις σχέσεις. Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσει αυτά τα μοτίβα και να κατανοήσει πως επηρεάζουν τη ζωή του. Η ψυχοθεραπεία παίζει σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία, και βοηθά τα άτομα να εξερευνήσουν τις ρίζες αυτών των συμπεριφορών, να αναπτύξουν υγιή όρια και να δημιουργήσουν μια ισχυρή αίσθηση του εαυτού.

Στην ψυχοθεραπεία, τα άτομα μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τις περιοριστικές πεποιθήσεις που οδηγούν στις συμπεριφορές συνεξάρτησης. Δουλεύουν για να ενισχύσουν την αυτοεκτίμηση τους, να αναγνωρίζουν τις ανάγκες τους και να έχουν μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση για τις σχέσεις, στις οποίες ο αμοιβαίος σεβασμός και η υποστήριξη θα αποτελούν προτεραιότητα.

Το ταξίδι για να ξεπεράσει κάποιος την συνεξάρτηση αφορά κυρίως το να απελευθερωθεί από τοξικές σχέσεις. Αφορά την δημιουργία νέων, υγιών σχέσεων. Αυτό περιλαμβάνει την δημιουργία σχέσεων που θα βασίζονται στην ισότητα, και οι ανάγκες και οι επιθυμίες των δύο συντρόφων θα είναι σεβαστές. Επίσης, σημαίνει την δημιουργία μιας πιο ισχυρής αίσθησης του εαυτού, όπου η ταυτότητα και η αξία ενός ατόμου δεν καθορίζονται από το ρόλο του σε μια σχέση.

Η υποστήριξη από τους φίλους, την οικογένεια και τον ψυχοθεραπευτή είναι πολύτιμη σε αυτή τη διαδικασία.

Πώς μπορείτε να αντιμετωπίσετε τη συνεξάρτηση;

Υπάρχουν κάποια βήματα που μπορείτε να κάνετε για να αναγνωρίσετε την συνεξάρτηση και να την ξεπεράσετε:

• Ξεκινήστε ψυχοθεραπεία: με τη βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή μπορείτε να ανακαλύψετε τα υποκείμενα θέματα που σας προκαλούν χαμηλή αυτοεκτίμηση.
• Σκεφτείτε την ψυχοθεραπεία ζεύγους: η ψυχοθεραπεία ζεύγους μπορεί να σας βοηθήσει να επουλώσετε τη σχέση σας.
• Βρείτε χρόνο για τον εαυτό σας: η αυτοφροντίδα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα και να κάνετε πράγματα μόνο για εσάς. Βρείτε χρόνο για τα χόμπι σας ή για να κάνετε οτιδήποτε που σας ευχαριστεί.
• Περάστε χρόνο με τους φίλους και την οικογένειά σας: πολλοί άνθρωποι που είναι σε μια σχέση καταλήγουν να είναι μόνοι και απομονωμένοι από τους άλλους. Καλό είναι να χτίσετε ξανά τη σχέση σας με ανθρώπους που αγαπάτε.