Τάσεις φυγής

Φόβος της Οικειότητας

Πολλοί άνθρωποι ξεκινούν ψυχοθεραπεία γιατί αντιμετωπίζουν προβλήματα στις σχέσεις τους. Συχνά θεραπευόμενοι έρχονται στο ιατρείο γιατί έχουν διαπιστώσει ότι έχουν τάσεις φυγής. Ένα συχνό παράδειγμα είναι το εξής: μία θεραπευόμενη που συνάντησε το "σύντροφο της ζωής της", δηλαδή από τη μία ήθελε να είναι μαζί, αλλά από την άλλη πλευρά χρειαζόταν περισσότερο χρόνο. Δεν έφταιγε το γεγονός ότι δεν της άρεσε, ή ότι δεν απολάμβανε το χρόνο μαζί του, ούτε κάποιος άλλος λόγος. Απλά χρειαζόταν περισσότερο χρόνο, χρόνο για να επεξεργαστεί τα πράγματα, χρόνο για να ξεπεράσει τις προηγούμενες εμπειρίες της, χρόνο για να ξεπεράσει τον φόβο της δέσμευσης και κάτι αναπόφευκτο που συνοδεύει τη συντροφικότητα: την οικειότητα. Βλέπετε, όλα τα παραπάνω αποτελούν ενδείξεις ότι φοβάστε την οικειότητα. Σε αυτή την περίπτωση, η θεραπευόμενη απομακρύνονταν από τους συντρόφους που ήθελε, επειδή φοβόταν την οικειότητα.

Ο φόβος του να αφήσετε τους ανθρώπους να έρθουν κοντά σας προέρχεται από κάποιο γεγονός στο παρελθόν σας σχετικά με τους γονείς σας, την ευρύτερη οικογένεια, τις φιλικές σχέσεις που είχατε, τις εμπειρίες με τους ερωτικούς συντρόφους. Ίσως να έχετε πληγωθεί από ανθρώπους που αγαπούσατε και εμπιστευόσασταν, και αυτό είχε ως αποτέλεσμα αντί να αποδεχτείτε τις καλές προθέσεις και την οικειότητα, ασυνείδητα να μπαίνετε σε κατάσταση "συναγερμού" όταν κάποιος προσπαθεί να έρθει κοντά σας. Αυτό αποτελεί ένα προειδοποιητικό σημάδι. Μπαίνετε σε κατάσταση "πάλης ή φυγής" (fight or flight) και κάνετε πράγματα, που ειλικρινά δεν αποτελούν και τις πιο υγιείς επιλογές.

Πολλές φορές οι άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν ότι οι αντιδράσεις τους αποτελούν σταθερά μοτίβα συμπεριφοράς. Σκέφτονται ότι "έτσι είναι η ζωή". Αλλά όπως αποδεικνύεται, δεν χρειάζεται να είναι έτσι, δηλαδή να επαναλαμβάνονται οι ίδιες επιλογές, εμπειρίες και αντιδράσεις. Μπορείτε να αντιμετωπίσετε το φόβο της οικειότητας αν αναλάβετε δράση. Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσετε ότι έχετε θέμα με την οικειότητα. Στη συνέχεια, να ζητήσετε τη βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή.

Συμπεριφορές που δείχνουν ότι έχετε φόβο της οικειότητας είναι τα παρακάτω:

1. Σαμποτάρετε τις σχέσεις σας

Οι άνθρωποι που φοβούνται την οικειότητα έχουν την τάση να σαμποτάρουν ασυνείδητα τις σχέσεις τους. Στην πραγματικότητα δημιουργούν προβλήματα εκεί που δεν υπάρχουν με σκοπό να υπονομεύσουν την ευτυχία τους, ακόμη και αν αυτό συμβαίνει σε ασυνείδητο επίπεδο.

Ένας εξαιρετικά αποτελεσματικός τρόπος να σαμποτάρετε τον εαυτό σας είναι να είστε άπιστοι, πράγμα το οποίο κάνουν οι άνθρωποι που φοβούνται την οικειότητα. Αυτό μπορεί να είναι αποτέλεσμα είτε (α) προβλημάτων στη σχέση σας που δεν θέλετε να αντιμετωπίσετε, είτε (β) είναι ένας τρόπος να μείνετε σε μια συναισθηματική απόσταση με το σύντροφό σας, έτσι ώστε να μην ρισκάρετε να είστε ευάλωτοι. Όποιος και αν είναι ο λόγος, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: σαμποτάρετε τη σύνδεση με το σύντροφό σας όταν αρχίσει να αυξάνεται η οικειότητα (τουλάχιστον από μέρους του/της) και δεν νιώθετε άνετα.

2. Φοβάστε την εγκατάλειψη

Είναι απολύτως φυσιολογικό να φοβάστε να μην χάσετε κάποιον που αγαπάτε, αλλά όταν αυτός ο φόβος έχει τη ρίζα του σε συναισθήματα και πεποιθήσεις όπως του ότι "δεν αξίζετε την αγάπη", τότε υπάρχουν βαθύτερα θέματα που παίζουν ρόλο. Αν πιστεύετε βαθιά μέσα σας ότι δεν αξίζετε πραγματικά την αγάπη, αυτό μπορεί να σας οδηγήσει ολοκληρωτικά στην αποφυγή των σχέσεων. Με αυτό τον τρόπο, δεν θα αντιμετωπίσετε την απόρριψη επειδή ποτέ δεν θα εμπλακείτε σε μία σχέση.

3. Επιλέγετε ακατάλληλους/τοξικούς συντρόφους

Αν διαπιστώνετε πως έχετε την τάση να επιλέγετε συντρόφους, με τους οποίους από πριν ξέρετε ότι δεν έχετε κανένα μέλλον ή ότι δεν μπορείτε να περιμένετε κάτι, ίσως τους επιλέγετε γιατί σας επιτρέπουν να αποφύγετε την οικειότητα. Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, είτε να ενδιαφέρεστε σταθερά μόνο για κάποιες βραδιές σεξ (one night stands) και να μην εμπλέκεστε συναισθηματικά, είτε όσοι επιλέγετε για σχέσεις να είναι ακατάλληλοι ή μη-διαθέσιμοι (παντρεμένοι, με παιδιά, κα) που τελικά σας αφήνουν το αίσθημα του συναισθηματικού κενού αλλά ταυτόχρονα και της συναισθηματικής ασφάλειας (δεν συνδέεστε, ώστε δεν μπορείτε να πληγωθείτε). Στην τελευταία περίπτωση υπάρχει ένα μοτίβο απόρριψης προς εσάς, το οποίο μπορεί να τροφοδοτεί μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία ότι θα σας εγκαταλείψουν ή ότι δεν αξίζετε την αγάπη.

4. Διώχνετε μακριά τους ανθρώπους όταν προσπαθούν να σας πλησιάσουν

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, ίσως αμυντικά και αντανακλαστικά να απομακρύνετε τους ανθρώπους από κοντά σας, όταν αντιληφθείτε ότι σας προσεγγίζουν, και αυτό είναι ένα έντονο σημάδι του φόβου της οικειότητας. Ένας τρόπος με τον οποίο μπορεί να το κάνετε αυτό είναι η καχυποψία, που αποτελεί μια ένδειξη του φόβου της οικειότητας.

5. Αποφεύγετε τη σεξουαλική επαφή ή δεν μπορείτε να αφεθείτε

Ίσως ο φόβος της οικειότητας να εκδηλώνετε κατά τη σεξουαλική επαφή. Μπορεί είτε να φοβάστε το σεξ εντελώς ή να μην αφήνεστε συναισθηματικά κατά τη διάρκεια αυτού, γιατί αυτό σας κάνει ευάλωτους. Μπορεί να έχετε λοιπόν δυσκολία στον οργασμό.

Τι μπορώ να κάνω αν φοβάμαι την οικειότητα;

Αν αυτά τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές σας μοιάζουν οικεία, τότε ίσως να έχετε φόβους που σχετίζονται με την οικειότητα και τάσεις φυγής. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να μείνετε σε αυτό το μονοπάτι. Υπάρχουν  πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε τον εαυτό σας να ξεπεράσει αυτούς τους φόβους. Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσετε ότι υπάρχει κάποιο σχετικό θέμα και να ξεκινήσετε να ψάξετε για να βρείτε την ρίζα της αιτίας. Αυτό θα γίνει με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας. Χρειάζεται να είστε ειλικρινής με τον εαυτό σας για να μπορέσετε να απαντήσετε στο γιατί αποφεύγετε την οικειότητα. Αυτό χρειάζεται αρκετό κουράγιο.

Πολύ συχνά, ο φόβος της οικειότητας έχει τις ρίζες του σε κάποιες πραγματικά επώδυνες εμπειρίες και αναμνήσεις (είτε από την παιδική ηλικία, είτε από την ενήλικη ζωή) αλλά αξίζει τον κόπο να προσπαθήσετε.  Όταν κάποιος φοβάται να μην τον εγκαταλείψουν, είναι δύσκολο να αγκαλιάσει και να αγαπήσει τον εαυτό του.