tDCS – Διακρανιακός Ηλεκτρικός Ερεθισμός και θεραπεία κατάθλιψης

tDCS - Διακρανιακός Ηλεκτρικός Ερεθισμός και θεραπεία κατάθλιψης

Τι είναι το tDCS;

Το tDCS (διακρανιακός ηλεκτρικός ερεθισμός) είναι μια νέα τεχνική νευροτροποποίησης που έχει εγκριθεί για την θεραπεία της κατάθλιψης. Το tDCS χρησιμοποιεί χαμηλά επίπεδα ηλεκτρικού ρεύματος για την διέγερση του εγκεφάλου. Μικρά ηλεκτρόδια τοποθετούνται στο κεφάλι, και συνδέονται με μία συσκευή που λειτουργεί με μπαταρίες, στέλνοντας μικρής έντασης ηλεκτρικούς παλμούς στον εγκέφαλο του ασθενούς. Πλέον το tDCS (transcranial Direct Current Stimulation) προσφέρεται ως θεραπεία σε αρκετά ιατρεία και στην Ελλάδα.

Εκτός από το tDCS υπάρχει και μία ακόμα του μορφή, το tΑCS που η διαφορά του είναι η εφαρμογή εναλλασσόμενου ρεύματος, αντί σταθερού ρεύματος. Οι θεραπείες αυτές είναι γνωστές και ως Transcranial Electrical Stimulation (διακρανιακή ηλεκτρική διέγερση).

Πλεονεκτήματα tDCS

Τα πλεονεκτήματα του tDCS σε σχέση με άλλες νευροψυχιατρικές μεθόδους θεραπείας, είναι δύο:

• οι συσκευές tDCS είναι φορητές, δεν απαιτούν σταθερή παρακολούθηση σε ιατρείο ή κλινική και οι ασθενείς μπορούν να εκπαιδευτούν να χρησιμοποιούν οι ίδιοι τη θεραπεία στο σπίτι, υπό την καθοδήγηση ενός ειδικά εκπαιδευμένου ψυχιάτρου (άρα δεν χρειάζονται καθημερινές επισκέψεις σε ένα ιατρείο για όλο το διάστημα της θεραπείας)
• συγκρινόμενο με το rTMS έχει πολύ μικρότερο κόστος.

Ενδείξεις tDCS - που βοηθάει;

Τα ευρήματα της έρευνας έδειξαν ότι το tDCS therapy έχει την ικανότητα να βοηθά διάφορες ανθεκτικές ψυχικές διαταραχές, όπως η κατάθλιψη, ο χρόνιος πόνος (πχ ινομυαλγία), οι διάφοροι εθισμοί, η σχιζοφρένεια και η επιληψία, οι ημικρανίες. Μπορεί επίσης να βοηθήσει σε νευροαναπτυξιακές διαταραχές σε παιδιά, όπως η ΔΕΠΥ, ο αυτισμός και σε διαταραχές μάθησης.

Έχει ακόμη αποδειχθεί ότι το tDCS ενισχύει τις γνωσιακές ικανότητες με ιδιαίτερη κλινική σημασία για ειδικές περιπτώσεις νευροεκφυλιστικών διαταραχών (όπως στο Αλτσχάιμερ όπου επιβραδύνει την απώλεια μνήμης), εγκεφαλικών βλαβών ή εγκεφαλικών. Μπορεί να βοηθήσει ασθενείς με εγκεφαλικό να ανακτήσουν ταχύτερα την ομιλία και την κίνηση. Η ηλεκτρική θεραπεία με το tDCS διεγείρει την πλαστικότητα του εγκεφάλου (νευροπλαστικότητα) και τον καθιστά πιο ικανό να αντισταθμίσει τις κατεστραμμένες νευρωνικές συνάψεις και να ισορροπήσει τη λειτουργία των νευρωνικών δικτύων.

Οι μελέτες δείχνουν μάλιστα ότι μπορεί να βοηθήσει και υγιείς ενήλικες όσον αφορά τις γνωσιακές λειτουργίες. Για παράδειγμα, την τελευταία δεκαετία χρησιμοποιήθηκε από την για να ενισχύσει τα αντανακλαστικά και τις αισθήσεις των πιλότων μαχητικών αεροσκαφών.

Πως γίνεται η tDCS θεραπεία;

Οι συσκευές tDCS κυμαίνονται σε μεγέθος, από ένα κινητό τηλέφωνο έως ένα μεγάλο ραδιόφωνο. Σχεδόν πάντα τροφοδοτούνται με μπαταρία και είναι αρκετά ελαφριά για να τα μεταφέρει κανείς. Αυτό καθιστά επίσης ευκολότερη τη χρήση τους εκτός ιατρείων και νοσοκομείων. Για να χρησιμοποιήσει κανείς μια συσκευή tDCS, φοράει ένα είδους κάλυμμα στο κεφάλι (υπάρχουν σε πολλά στυλ συσκευών, όπως αυτές που μοιάζουν με ακουστικά), το οποίο φέρει ηλεκτρόδια που μεταφέρουν χαμηλής έντασης ρεύμα. Σε αυτά τα ηλεκτρόδια μπορεί να εφαρμόζεται κάποιο τζελ ή υγρό, ανάλογα με την εταιρεία κατασκευής. Οι συσκευές tDCS έχουν έχουν μικρά καλώδια που εκτείνονται από τη συσκευή προς τον χρήστη, τα οποία συνδέονται με αυτά τα ηλεκτρόδια.

Η ισχύς του ρεύματος είναι πολύ χαμηλή και ρυθμίζει τη διεγερσιμότητα του εγκεφάλου, καθιστώντας τα εγκεφαλικά κύτταρα (νευρώνες) περισσότερο ή λιγότερο ανθεκτικούς σε άλλη ενδογενή διέγερση, σύμφωνα με την πολικότητα των ηλεκτροδίων. Το ανοδικό ρεύμα είναι γενικά διεγερτικό προκαλώντας αυξημένη διεγερσιμότητα, αλλά το καθοδικό ρεύμα τη μειώνει.

tDCS και χρόνος θεραπείας

Τα θεραπευτικά πρωτόκολλα διαφέρουν αναλόγως την ψυχική διαταραχή. Για παράδειγμα, για την ανθεκτική κατάθλιψη περιλαμβάνουν διέγερση με ρεύμα 2 mA για 20-30 λεπτά την ημέρα, για συνολικά περίπου 30 ημέρες. Το tDCS μπορεί να έχει θεραπευτικά αποτελέσματα που διαρκούν ακόμα και ένα χρόνο, όταν εφαρμόζεται σωστά, καθώς διεγείρει την νευροπλαστικότητα στον εγκέφαλο. Καλό είναι ωστόσο να γίνονται αναμνηστικές συνεδρίες  για την πρόληψη των υποτροπών.

Παρενέργειες tDCS

Το tDCS χρησιμοποιεί ένα ασθενές ηλεκτρικό ρεύμα για να τροποποιήσει ήπια την εγκεφαλική δραστηριότητα. Ως εκ τούτου η tDCS therapy είναι ανώδυνη και συχνά οι ασθενείς συνεχίζουν τις κανονικές δραστηριότητες, όπως το διάβασμα ή παρακολούθηση τηλεόρασης ενώ λαμβάνουν θεραπεία.

Κατά τη διάρκεια του tDCS, οι περισσότεροι άνθρωποι θα αισθανθούν μόνο ένα ήπιο μυρμήγκιασμα, τσιμπήματα, φαγούρα ή ζέστη στο σημείο των ηλεκτροδίων. Αυτά τα συμπτώματα είναι πολύ ήπια, δεν είναι επώδυνα και υποχωρούν μόλις σταματήσει η διέγερση. Μπορεί σπάνια να εμφανιστούν κάποιες φωταψίες, χωρίς κλινική σημασία.

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, οι παρενέργειες του tDCS γενικά είναι και αυτές ήπιες και λιγοστές. Οι πιο συχνές παρενέργειες με τη συχνότητα εμφάνισής τους είναι ένα αίσθημα μυρμηγιάσματος (στο 70% των ασθενών), μέτρια κόπωση (35%), ήπια αίσθηση κνησμού κάτω από τα ηλεκτρόδια (30%), πονοκέφαλος (12%), ναυτία (3%); και αϋπνία (1%).

Ανδενδείξεις tDCS

Το tDCS δεν θα πρέπει να γίνεται σε ανθρώπους που έχουν ψωρίαση στην κεφαλή και κρανιακά ή εγκεφαλικά εμφυτεύματα. Τα ηλεκτρόδια δεν θα πρέπει να τοποθετούνται σε πληγές ή σε σημεία που υπάρχει γενικά λύση του δέρματος.

Μπορεί να εφαρμοστεί σε εγκυμονούσες ή θηλάζουσες μητέρες, αλλά η χρήση της συσκευής πρέπει να γίνεται υπό την επίβλεψη ειδικού.

Που γίνεται το tDCS;

Το tDCS εφαρμόζεται από εξειδικευμένους σε αυτό ψυχιάτρους.

Στο ιατρείο μας έχουμε συσκευές tDCS τις οποίες διαθέτουμε στους ασθενείς που παρακολουθούμε, εκεί που δεν έχουν πετύχει τα άλλα θεραπευτικά μέσα.

Άλλες μέθοδοι για την αντιμετώπιση της ανθεκτικής κατάθλιψης

Υπάρχουν πολλές επιλογές για τη θεραπεία της ανθεκτικής κατάθλιψης ή άλλων ανθεκτικών ψυχιατρικών διαταραχών στην Ελλάδα, όπως για παράδειγμα το rTMS (εφαρμόζεται μαγνητισμός, και όχι ηλεκτρισμός) και η φωτοθεραπεία.