Θεραπευτικές υπερπροσδοκίες

Θεραπευτικές υπερπροσδοκίες (κύκλος του Gartner)

Στις μέρες μας υπάρχει ένα γράφημα που σχετίζεται με την τεχνολογία και αναπτύχθηκε από τo Αμερικανικό ερευνητικό και συμβουλευτικό ινστιτούτο Gartner. Το γράφημα αυτό ονομάζεται κύκλος του Gartner (gartner hype cycle) και ο σκοπός του είναι να παρέχει πληροφορίες για το πως τα νέα προϊόντα και οι υπηρεσίες προχωρούν προς την μαζική αποδοχή και χρήση.

Το συγκεκριμένο γράφημα μπορεί να δώσει σημαντικές πληροφορίες ακόμη και για νέες περιπέτειες που ξεκινάμε στη ζωή μας, όπως επίσης και για την ψυχική μας υγεία.

Ποια είναι τα στάδια στον κύκλο του Gartner;

1.Ερέθισμα/ιδέα 

Το πρώτο από αυτά τα γεγονότα είναι η στιγμή που εμφανίζεται μια τεχνολογία (trigger) και αποτελεί την αρχή του γραφήματος.

2. Κορύφωση των υπερπροσδοκιών 

Το δεύτερο είναι η μέγιστη προβολή και οι μέγιστες υπερπροσδοκίες (inflated expectations). Αυτή είναι η στιγμή όπου ο θόρυβος γύρω από ένα προϊόν ή μια εταιρεία φτάνει σε ένα προσωρινό ή ιστορικό υψηλό.

Σε αυτό το σημείο, οι επενδυτές κάνουν τα πάντα για να αγοράσουν μετοχές. Οι καταναλωτές και οι ασθενείς μπαίνουν σε λίστα αναμονής για το προϊόν, και όλοι μιλούν για τις δυνατότητες τέτοιων υπηρεσιών. Για παράδειγμα, σκεφτείτε το Facebook το 2010, το Instagram to 2011 ή το Snapchat το 2012.

Αν και όλα αυτά είναι θετικά, δημιουργούν ένα μεγάλο θέμα. Δίνουν τη δυνατότητα στις εταιρείες να αποκομίσουν πολλά οφέλη, χωρίς να έχουν κάνει στην ουσία πολλά πράγματα. Πολλές εταιρείες πανηγυρίζουν για την επιτυχία τους σαν να έχουν ήδη κερδίσει. Όμως, το πρόβλημα είναι ότι μόλις τώρα έχουν ξεκινήσει τη μακροχρόνια και δύσκολη διαδικασία για να χτίσουν γερές βάσεις για την εταιρεία τους.

3. Άβυσσος της απογοήτευσης 

Μετά από τους πανηγυρισμούς, ξεκινά αυτή η άβολη πραγματικότητα. Οι εταιρίες λανσάρουν τα προϊόντα τους με χλιαρές κριτικές ή χάνουν πολλά κέρδη, ενώ οι ανταγωνιστές τους έχουν το χρόνο να εκμεταλλευτούν την απαξίωση. Η κατανόηση της απόκλισης ανάμεσα στις προσδοκίες και στην πραγματικότητα σηματοδοτεί το τρίτο κομβικό σημείο στο γράφημα. Την άβυσσο της απογοήτευσης.

Αυτή η άβυσσος είναι ακριβώς αυτό που ακούγεται. Είναι το σκοτεινό, ταραχώδες μέρος του ταξιδιού. Είναι στο σημείο που οι εταιρίες τα παρατάνε και τα προϊόντα σβήνουν. Αυτό συμβαίνει επειδή το χτίσιμο μιας εταιρείας ή η προσφορά αξιόπιστων προϊόντων είναι μια πρόκληση.

Σίγουρα, το να ενθουσιαστούν 1,000 άτομα για μια ιδέα είναι σπουδαίο, αλλά η επιτυχία σε κάθε τομέα απαιτεί πολλά περισσότερα από αυτό. Χρειάζονται χιλιάδες πελάτες, τροποποίηση των προϊόντων και αντιμετώπιση όλων των εσωτερικών και εξωτερικών απειλών.

4. Κλίση του διαφωτισμού

Το τρίτο σημείο ορόσημο είναι το κύριο σημείο καμπής του ταξιδιού, η ράμπα ενοποίησης. Είναι η στιγμή που οι ιδρυτές είτε υποκύπτουν στην απογοήτευση και τα παρατάνε ή ενθαρρύνουν την μακρά και δύσκολη αναζήτηση και δημιουργία παραγωγικών επιχειρήσεων. Όσοι συνεχίζουν φτάνουν στο τέταρτο κομβικό σημείο του γραφήματος, την κλίση του διαφωτισμού.

Αυτή η κλίση αντιπροσωπεύει το κομμάτι του ταξιδιού όπου οι εταιρείες και τα προϊόντα αργά αλλά σταθερά αρχίζουν να βγαίνουν από την απελπισία και προχωρούν μπροστά. Είναι το διάστημα που βλέπουν ότι με προσπάθεια μπορούν να ξεπεράσουν κάθε εμπόδιο.

Στη διάρκεια αυτής της φάσης οι ομάδες και οι ηγέτες κάνουν τροποποιήσεις στα προϊόντα τους και ανακαλύπτουν κρίσιμα στοιχεία και αποκτούν πλήθος νέων πελατών. Μετά από αυτές τις μικρές νίκες, κάποιες εταιρείες και προϊόντα βρίσκουν αποτελεσματικούς ρυθμούς.

5. Οροπέδιο της παραγωγικότητας 

Αυτό το σημείο σηματοδοτεί το πέμπτο και τελικό στάδιο στο γράφημα, το οροπέδιο παραγωγικότητας. Αυτό το στάδιο είναι συνήθως συνώνυμο με την καθυστέρηση στην ανάπτυξη, και αυτό δείχνει ότι οι προσδοκίες έχουν ομαλοποιηθεί. Μια εταιρεία που φτάνει σε αυτό το σημείο ορόσημο έχει επιτύχει την γενική αποδοχή και εδραιώνεται ως μακροπρόθεσμος παίκτης στο χώρο. Αυτός είναι ο απόλυτος στόχος για τις νέες επιχειρήσεις.

Εφαρμογή του κύκλου του Gartner στη ζωή μας

Πώς μπορεί ο κύκλος του Gartner να εφαρμοστεί στη ζωή μας; Αυτό είναι μια εξαιρετική ερώτηση.

Ο συγκεκριμένος κύκλος δεν έχει εφαρμογή μόνο σε εταιρείες και προϊόντα, επίσης αφορά πολλές νέες εμπειρίες της ζωής μας και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε κατά τη διάρκειά τους. Με άλλα λόγια, αν σχεδιάζαμε τον ενθουσιασμό μας και την επιτυχία σε τέτοια εγχειρήματα διαχρονικά, θα παίρναμε ένα γράφημα που μοιάζει με το παραπάνω.

Για παράδειγμα, σκεφτείτε ότι ο στόχος είναι να αποφοιτήσετε από το πανεπιστήμιο των ονείρων σας, ή να ξεκινήσετε τη δική σας επιχείρηση ή να βρείτε τη δουλειά των ονείρων σας ή να κάνετε παιδιά.

Παράδειγμα κύκλου του Gartner στη ζωή 

Ας δούμε το παράδειγμα της αποφοίτησης από το πανεπιστήμιο. Το ταξίδι ξεκινά την ημέρα που λαμβάνετε την επιστολή που σας λέει ότι σας δέχτηκαν στο πανεπιστήμιο . Αυτή είναι το αρχικό στάδιο (trigger), είναι επίσης μια συναρπαστική μέρα, καθώς αντιπροσωπεύει όλη τη σκληρή δουλειά που έχετε κάνει τα προηγούμενα χρόνια. Το κίνητρο που σας βοήθησε τόσα χρόνια να παλέψετε για την επιθυμία σας.

Σε αυτό το σημείο νιώθετε ευφορία, και για καλό λόγο. Έχετε επιτύχει κάτι πολύ σημαντικό για εσάς και τη ζωή σας. Αυτά τα επιτεύγματα αξίζουν τον εορτασμό. Ωστόσο, χρειάζεται λίγη προσοχή. Όλα αυτά τα συναισθήματα μπορεί να οδηγήσουν στις μέγιστες προσδοκίες.

Ο ενθουσιασμός επικρατεί, σας κάνει να ονειρεύεστε το μέλλον σας και να σκέφτεστε, "Αυτά θα είναι τα τέσσερα καλύτερα χρόνια της ζωής μου, " ή "Θα ζήσω σαν να μην υπάρχει αύριο, επειδή τα κατάφερα!"

Βέβαια, κάποιες φορές δεν εννοούμε όλα όσα λέμε σε στιγμές ευφορίας. Αλλά, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Διαφορετικά κινδυνεύουμε να απογοητευτούμε.

Αυτό συμβαίνει, επειδή στην πραγματικότητα, κάθε νέα περιπέτεια στη ζωή έχει πολλά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, θετικά και αρνητικά στοιχεία. Σίγουρα, κάποια ταξίδια έχουν πολλά περισσότερα πλεονεκτήματα από άλλα, αλλά ακόμη και έτσι, δεν είναι τέλεια. Όταν πιστεύουμε ότι όλα θα κυλήσουν άψογα, δημιουργούμε μη ρεαλιστικές προσδοκίες για τον εαυτό μας. Και όλοι ξέρουμε που μας οδηγούν αυτές.

Μας οδηγούν στην άβυσσο της απογοήτευσης. Στο σημείο που το θέμα της ψυχικής υγείας κάνει την εμφάνισή του. Όταν έχουμε μεγάλους στόχους αλλά αργότερα ανακαλύπτουμε ότι η πραγματικότητα δεν είναι στρωμένη με ροδοπέταλα, τότε νιώθουμε θλίψη και κατάθλιψη.

Σε αυτές τις περιόδους, μπορεί να κάνουμε σκοτεινές σκέψεις όπως, "Αυτό το ταξίδι αξίζει πλέον;" ή "Είναι κάτι τόσο καλό όσο φαίνεται; " Όπως φαντάζεστε , αυτές οι ερωτήσεις είναι επικίνδυνες για την ευεξία μας. Όχι μόνο προκαλούν πόνο, αλλά επίσης οδηγούν σε σοβαρά σταυροδρόμια.

Κύκλος του Gartner και αποφάσεις ζωής

Σε αυτά τα σταυροδρόμια πρέπει να πάρουμε κάποιες δύσκολες αποφάσεις, να αποφασίσουμε αν θα μείνουμε στο ίδιο μονοπάτι και θα ξεπεράσουμε την απογοήτευση ή θα ψάξουμε για κάτι άλλο.

Η πρώτη επιλογή είναι φυσικά πιο δύσκολη. Απαιτεί να δούμε την απελπισία που έχουμε νιώσει, και να αποφασίσουμε αν θα προχωρήσουμε προς την επίτευξη του στόχου μας. Στο παράδειγμα του πανεπιστημίου, σημαίνει να αποφοιτήσετε με περηφάνια και αξιοπρέπεια.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι πρέπει να δουλέψετε σκληρά για να τα καταφέρετε, να ζητήσετε βοήθεια. Αυτός ο δρόμος οδηγεί στην κλίση του διαφωτισμού και μετέπειτα στο οροπέδιο της παραγωγικότητας.

Διαφορετικά, μπορείτε να επιλέξετε ένα άλλο μονοπάτι. Αυτό είναι συνήθως πιο δελεαστικό και σημαίνει ότι θα εγκαταλείψετε τις σπουδές σας στο πανεπιστήμιο των ονείρων σας και θα ψάξετε μια άλλη επιλογή, που θα αυξήσει πάλι τις μέγιστες προσδοκίες.

Ο λόγος για τον οποίο η δεύτερη επιλογή είναι δελεαστική είναι ότι μερικές φορές μπορεί να είναι εύκολη. Σας γυρίζει πίσω στο σημείο του ενθουσιασμού. Όμως, δεν έχετε κάνει την δύσκολη και απαραίτητη δουλειά που χρειάζεται για να κατανοήσετε ποιοι είστε και τι θέλετε να μάθετε από τις εμπειρίες σας. Αυτά τα μαθήματα είναι πολύτιμα για την επιτυχία. Όταν αποφεύγετε τη σκληρή δουλειά, αυτό δεν σας κρατά μακριά από την άβυσσο της απογοήτευσης. Αλλά καθυστερεί την επιστροφή σας σε αυτή.

Μαθήματα ζωής από τον κύκλο του Gartner 

Βέβαια, κανείς δεν μπορεί να πει ότι πρέπει να προσπαθείτε και να πιέζετε τον εαυτό σας αν ο πόνος και η θλίψη είναι έντονη. Κάποιες φορές μπορεί να κάνετε λάθη και να συνειδητοποιείτε αργότερα ότι το ταξίδι που ξεκινήσατε δεν είναι αυτό που θέλατε.

Αλλά αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι ο νέος κύκλος θα έχει τα ίδια στάδια όπως και ο προηγούμενος. Είναι δικό σας θέμα να συνειδητοποιήσετε και να υπολογίσετε αυτό τον παράγοντα. Είναι δικό σας θέμα να προετοιμαστείτε για τη δύσκολη δουλειά που πρέπει να κάνετε όταν βουλιάζετε στην απογοήτευση και θέλετε να φτάσετε στην κλίση του διαφωτισμού και στο οροπέδιο της παραγωγικότητας.

Ένας από τους καλύτερους τρόπους για να το κάνετε αυτό είναι να απολαμβάνετε τα μελλοντικά ερεθίσματα. Βέβαια, είναι σημαντικό να θέτετε ρεαλιστικές προσδοκίες σχετικά με το ταξίδι σας. Όταν μπορείτε να κρατάτε χαμηλά τις προσδοκίες σας τότε η απογοήτευση και η απελπισία δεν θα είναι τόσο έντονη.

Δεν έχει σημασία ποιο ταξίδι θα επιλέξετε στη ζωή σας, να αποφοιτήσετε, να κάνετε προπόνηση για το μαραθώνιο, να παντρευτείτε, πρέπει πάντα να έχετε το μυαλό σας αυτό τον κύκλο.

Νέες τεχνολογίες , κύκλος του Gartner και διάγνωση παθήσεων

Ο κύκλος του Gartner μπορεί να εφαρμοστεί σε πολλές νέες τεχνολογίες για την διάγνωση και την θεραπεία των ασθενειών. Η ψηφιακή θεραπευτική (DTx) είναι μια νέα κατηγορία ιατρικής που αναφέρεται σε θεραπείες που μεταφέρονται άμεσα στους ασθενείς μέσω λογισμικών ή εφαρμογών. Ο σκοπός αυτής της τεχνολογίας είναι να ενθαρρύνει την θεραπεία, την διαχείριση και την πρόληψη πολλών ασθενειών και διαταραχών.

Στις μέρες μας περίπου το 80% των ενηλίκων χρησιμοποιούν κινητά τηλέφωνα και άλλες ηλεκτρονικές συσκευές. Η χρήση αυτών των συσκευών γίνεται συνήθως για ψυχαγωγικούς σκοπούς, ωστόσο δίνει την ευκαιρία να βελτιώσουμε την υγεία μας.

Οι πρόσφατες εξελίξεις στην τεχνολογία έχουν οδηγήσει στην συλλογή δεδομένων που αφορούν την υγεία από τα κινητά τηλέφωνα, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την βελτίωση της κατάστασης ενός ασθενή. Για παράδειγμα, τα κινητά πλέον συλλέγουν δεδομένα για τον ύπνο, την φυσική δραστηριότητα, την φυσιολογία και το περιβάλλον. Ο ψηφιακός φαινότυπος αναφέρεται στο φαινότυπο ενός ανθρώπου ανά πάσα στιγμή ανάλογα με τα δεδομένα που συλλέγει το κινητό του και άλλες προσωπικές συσκευές. Η ψηφιακή θεραπευτική (DTx) προχωρά στο επόμενο επίπεδο που είναι να προτείνει λύσεις με βάση αυτό το φαινότυπο.

Εφαρμογές ψηφιακής θεραπευτικής 

Η συνεχής χρήση αυτών των συσκευών σημαίνει ότι οι κλινικές εφαρμογές του φαινοτύπου και η DTx μπορούν να επεκταθούν. Η χρήση τους επιτρέπει τα προσωπικά δεδομένα κάθε ανθρώπου να χρησιμοποιηθούν ως η δική τους μοναδική βάση δεδομένων. Τα φυσιολογικά αυτά δεδομένα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για διάφορες διαταραχές. Η ελπίδα είναι ότι οι ψηφιακοί δείκτες των συμπεριφορικών αλλαγών (οι παρατηρήσιμες αλλαγές στον ύπνο, στη φυσική δραστηριότητα και στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις) μπορεί να γίνουν ευαίσθητες μετρήσεις που είναι ουσιαστικές για την αξιολόγηση της φυσικής κατάστασης , των συμπτωμάτων και των κινδύνων σε έναν ασθενή και προσφέρουν καλύτερη καθοδήγηση και εξατομικευμένες συμβουλές.

Η αποδοχή της χρήσης ψηφιακών εφαρμογών και της DTx, είναι ένα ενθαρρυντικό σημάδι. Βέβαια, η χρήση τους εξαρτάται από την ηλικία και τις επιρροές (οι νέοι άνθρωποι είναι πιο ανοιχτοί στη χρήση τέτοιων εφαρμογών). Επίσης, από την άνεση με την τεχνολογία και το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο (για παράδειγμα οι άνθρωποι με οικονομική άνεση έχουν καλύτερα τηλέφωνα και έχουν πρόσβαση σε περισσότερες τεχνολογίες).

Φυσικά, υπάρχει και ένα ανεξερεύνητο πρόβλημα σχετικά με τη χρήση της DTx. Καθώς η συγκέντρωση δεδομένων είναι μια νέα πραγματικότητα, πρέπει να αντιμετωπιστεί και με ανάλογους τρόπους. Το burnout από την υπερβολική χρήση των εφαρμογών είναι ένα φαινόμενο που επηρεάζει πολλούς ανθρώπους.

Η DTx αναπτύχθηκε τα τελευταία 15-20 χρόνια με στόχο τις χρόνιες παθήσεις και τις ψυχικές διαταραχές, με βάση την υπόθεση ότι πολλές από αυτές τις καταστάσεις μπορούν να βελτιωθούν με τις κατάλληλες συμπεριφορικές αλλαγές. Βέβαια, η εφαρμογή της DTx στη διαχείριση χρόνιων νοσημάτων αντιμετωπίζει ηθικές νομικές και πρακτικές δυσκολίες.

Ψηφιακή θεραπευτική και ψυχικές διαταραχές 

Μια από τις μεγαλύτερες αλλαγές στην ψυχιατρική είναι ο χαρακτηρισμός των ψυχικών διαταραχών σε μια διάσταση, σε αντίθεση με τις σύγχρονες μεθόδους. Ας πάρουμε για παράδειγμα τη μείζονα κατάθλιψη. Μια αλλαγή στη διάγνωση και στη διαχείριση μπορεί να επιτευχθεί με την αξιοποίηση της τεχνολογίας.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, η διάγνωση της μείζονος κατάθλιψης γίνεται σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια της DSM-5 όπου ένα άτομο πρέπει να έχει 5 από τα εννέα συμπτώματα ( με απαραίτητη την καταθλιπτική διάθεση και/ή την ανηδονία). Έτσι, είναι πιθανό δύο ασθενείς με την ίδια διάγνωση να μην έχουν κανέναν κοινό σύμπτωμα. Ο ένας να έχει καταθλιπτική διάθεση, ό άλλος ανηδονία. Ο ένας να τρώει πολύ και ο άλλος να μην τρώει καθόλου.

Το Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας έχει καθιερώσει κάποια κριτήρια μέσω ενός προγράμματος (RDoC). Το συγκεκριμένο πρόγραμμα προτείνει ότι η έρευνα για τις ψυχικές διαταραχές πρέπει να επικεντρώνεται στα συμπτώματα και όχι στη διάγνωση. Επίσης, οι μελέτες δεν πρέπει να γίνονται με κατηγοριοποίηση αλλά σε πολλές διαστάσεις, με έναν τρόπο που θα επιτρέπει την επικάλυψη με άλλες πληροφορίες σε μια βάση δεδομένων.

Το πρόγραμμα RDoC ρίχνει φως στις διαστάσεις της νευροβιολογικής διαγνωστικής. Περιλαμβάνει τις γνωστικές διαδικασίες, τα συστήματα για τις κοινωνικές διαδικασίες και τα ρυθμιστικά συστήματα. Πλέον τα προγράμματα DTx επικεντρώνονται στα συμπτώματα των ασθενών.

Ψηφιακή θεραπευτική και κατάθλιψη

Για παράδειγμα, ένα σύμπτωμα όπως τα χαμηλά επίπεδα ενέργειας μπορούν να μεταφραστούν σε έλλειψη φυσικής άσκησης/μειωμένη κινητικότητα/μειωμένες κοινωνικές επαφές από την ανίχνευση του αισθητήρα. Αυτές οι παρατηρήσεις με τη σειρά τους μπορούν να αντιμετωπιστούν με εξατομικευμένες παρεμβάσεις, όπως οι αλλαγές στη συμπεριφορά.

Αυτή η προσέγγιση έχει μετρήσιμα αποτελέσματα, είναι κατανοητή στους ασθενείς. Επιπλέον, βελτιώνεται η διαδικασία με βάση τα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο. Η τρέχουσα προσέγγιση για την θεραπεία της μείζονος κατάθλιψης είναι τα αντικαταθλιπτικά, η οποία συνήθως ξεκινά με την λήψη επιλεκτικών αναστολέων της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs). Η οποία σκοπεύει στη βελτίωση των συναισθημάτων της κατάθλιψης/ανηδονίας από τα δεδομένα για χαμηλή δραστηριότητα/χαμηλά επίπεδα ενέργειας.

Είναι γενικά, πολύ σημαντικό οι ασθενείς να νιώθουν ότι έχουν τον έλεγχο της υγείας τους και των συμπεριφορών τους. Βέβαια, αυτό είναι δύσκολο να συμβεί σε περιπτώσεις χρόνιων παθήσεων, όπου ο ασθενής πρέπει να αποδεχτεί ότι τα πολλά συμπτώματα είναι αναπόφευκτο κομμάτι της νόσου, και δεν μπορούν να έχουν τον πλήρη έλεγχο για τις βιολογικές τους διαδικασίες. Η φροντίδα του εαυτού βοηθά στη βελτίωση της κινητικότητας, της ενέργειας και κατ’ επέκταση και της διάθεσης.