Θεραπεία για τις διαταραχές τραύματος

Ψυχικά τραύματα και Διαταραχές

Οι διαταραχές τραύματος αφορούν ψυχικά νοσήματα που προκαλούνται από τραυματικές εμπειρίες ή έντονο στρες. Το τραύμα ή το στρες μπορεί να προέρχεται για παράδειγμα από βία ή κακοποίηση, μαρτυρία ενός βίαιου περιστατικού, παραμέληση ενός παιδιού, ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα, απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου και πολλές άλλες καταστάσεις που μπορεί να εμφανιστούν στη ζωή ενός ατόμου. Η παρατεταμένη ή έντονη αντίδραση σε μια απειλητική ή στρεσογόνα κατάσταση, μπορεί να διαγνωστεί ως: διαταραχή μετατραυματικού στρες, αγχώδη διαταραχή ή διαταραχή προσαρμογής. Η θεραπεία μέσω της ψυχοθεραπείας και της ομοιοπαθητικής μπορεί να βοηθήσει το άτομο να αναρρώσει σύντομα από το ψυχικό τραύμα και να ανακτήσει τη λειτουργικότητά του.

Τι είναι οι διαταραχές τραύματος;

Οι διαταραχές τραύματος είναι ψυχικές διαταραχές που αφορούν την εμπειρία ενός τραυματικού ή ψυχοπιεστικού γεγονότος. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι όσοι βιώνουν στρες ή κάποιο ψυχικό τραύμα θα εμφανίσουν κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας, αλλά ένα τραυματικό γεγονός συχνά αποτελεί έναν αιτιολογικό παράγοντα για την εμφάνιση μιας διαταραχής. Ένα ψυχικό σοκ χρειάζεται να αντιμετωπισθεί σύντομα, εν τη γενέσει του κατά προτίμηση, διαφορετικά μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές όπως κατάθλιψη, αϋπνία, προβλήματα στη δουλειά, κοινωνική απομόνωση.

Οι διαταραχές που σχετίζονται με τα ψυχικά τραύματα και το στρες ταξινομούνται ή σχετίζονται με τις αγχώδεις διαταραχές. Αυτή η ταξινόμηση βέβαια, έχει αλλάξει επειδή αν και το άγχος είναι πολύ συχνό στις διαταραχές τραύματος, μπορεί να υπάρχουν άλλα, πιο εμφανή συναισθηματικά συμπτώματα ανάλογα με το άτομο. Κάποιος που έχει ψυχικά τραύματα ίσως να νιώθει κατάθλιψη, θυμό, επιθετικότητα ή ανηδονία περισσότερο από το άγχος.

Διαταραχές τραύματος

Οι διαταραχές τραύματος περιλαμβάνουν:

• Μετατραυματικού στρες (PTSD). Προκαλείται από ένα τρομακτικό και τραυματικό γεγονός που οδηγεί σε εφιάλτες και αναδρομές, συνεχείς σκέψεις για το γεγονός, πολύ φόβο και ανησυχία, που οδηγούν στην απομόνωση, την κατάθλιψη, την κατάχρηση ουσιών και στις αυτοκτονικές σκέψεις.
• Οξεία αγχώδης διαταραχή. Ομοίως με τη διαταραχή μετατραυματικού στρες, αυτή η διαταραχή εμφανίζεται περίπου σε τρεις με τριάντα μέρες μετά το τραυματικό γεγονός. Δεν οδηγεί πάντα σε διαταραχή μετατραυματικού στρες αλλά αποτελεί παράγοντα κινδύνου.
• Διαταραχή τραύματος στην παιδική ηλικία. Αυτή η κατάσταση προκαλείται από ένα επικίνδυνο ή τρομακτικό γεγονός που συνέβη στην παιδική ηλικία και προκαλεί έντονο στρες και αλλαγές στη συμπεριφορά, που συχνά διαρκούν μέχρι την ενηλικίωση.
• Διασχιστικές Διαταραχές. Πρόκειται για σοβαρές ψυχικές διαταραχές που προκαλούνται από τραυματικές εμπειρίες και χαρακτηρίζονται από ένα αίσθημα αποσύνδεσης, απώλεια μνήμης και αλλαγές στην αντίληψη και στην αίσθηση της ταυτότητας.
• Διαταραχές προσαρμογής. Χαρακτηρίζονται από μη φυσιολογική απόκριση στο στρες και αποτυχία της προσαρμογής των συναισθημάτων και στην επιστροφή στη φυσιολογική ζωή και στις δραστηριότητες.

Στατιστικά στοιχεία

Μερικοί άνθρωποι μπορούν να διαχειριστούν καλύτερα το στρες και τα ψυχικά τραύματα και προσαρμόζονται πιο εύκολα στις αλλαγές, ενώ άλλοι δεν δυσκολεύονται να το κάνουν. Η ικανότητα διαχείρισης του στρες συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τα βιώματα τις παιδικής ηλικίας, το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε κανείς.

Οι διαταραχές τραύματος δεν είναι ασυνήθιστες:

• Παραδείγματα τραύματος περιλαμβάνουν τη σεξουαλική ή την σωματική κακοποίηση, την σεξουαλική επίθεση ή το βιασμό, τη λεκτική κακοποίηση, την μαρτυρία ενός βίαιου γεγονότος ή κακοποίησης κάποιου άλλου ατόμου, την παραμέληση, τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα, τις φυσικές καταστροφές, την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, ένα σοβαρό τραυματισμό, ή την συμμετοχή ή την μαρτυρία ενός πολέμου.
• Περίπου οι μισοί άνθρωποι εκτίθενται σε τραυματικά γεγονότα τουλάχιστον για μια φορά στη ζωή τους.
• Περίπου το 20% των ανθρώπων που έχουν βιώσει ένα ψυχικό τραύμα εμφανίζουν οξεία αγχώδη διαταραχή.
• Οι άνθρωποι που έχουν βιώσει ένα ψυχικό τραύμα είναι πιθανό να εμφανίσουν διαταραχή μετατραυματικού στρες.
• Οι γυναίκες έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν PTSD, και βιώνουν τα συμπτώματα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Συμπτώματα και διάγνωση διαταραχής τραύματος

Τα συμπτώματα των διαταραχών τραύματος και της αγχώδους διαταραχής που επηρεάζουν τους ενήλικες είναι παρόμοια. Η διαταραχή μετατραυματικού στρες τυπικά προκαλεί τα πιο έντονα και μακροχρόνια συμπτώματα, ενώ η οξεία αγχώδης διαταραχή και οι διαταραχές προσαρμογής έχουν λιγότερο έντονα συμπτώματα. Τα συμπτώματα της διαταραχής μετατραυματικού στρες ξεκινούν μέσα σε ένα μήνα από το τραυματικό γεγονός ή ίσως να μην εμφανιστούν για χρόνια αργότερα. Διαρκούν περισσότερο από ένα μήνα και προκαλούν σημαντικές βλάβες. Τα συμπτώματα της διαταραχής μετατραυματικού στρες χωρίζονται σε τέσσερις ομάδες:

• Επαναβίωση: επαναλαμβανόμενες και ενοχλητικές αναμνήσεις, εφιάλτες, αναδρομές.
• Αποφυγή: αποφυγή για καταστάσεις ή ανθρώπους που προκαλούν αναμνήσεις του τραύματος, και αποφυγή της συζήτησης για αυτό.
• Αρνητικές σκέψεις ή διάθεση: αρνητικές σκέψεις για τον κόσμο, απελπισία, έλλειψη θετικών συναισθημάτων, έλλειψη ενδιαφέροντος για δραστηριότητες, συναισθηματικό μούδιασμα, απομάκρυνση από τους φίλους και την οικογένεια.
• Υπερδιέγερση: τρομάζετε εύκολα, δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε ή να συγκεντρωθείτε, έχετε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, είστε σε εγρήγορση, έχετε ξεσπάσματα θυμού και επιθετικότητας.

Για να γίνει η διάγνωση της οξείας αγχώδους διαταραχής, τα συμπτώματα που σχετίζονται με το τραύμα πρέπει να διαρκούν μεταξύ τριών ημερών και ενός μήνα. Αν επιμείνουν περισσότερο δεν αποτελούν οξεία αγχώδη διαταραχή, αλλά θεωρούνται διαταραχή μετατραυματικού στρες. Μια ακόμη διαφορά μεταξύ αυτών των δύο διαταραχών είναι ότι η διάγνωση της διαταραχής μετατραυματικού στρες πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον ένα σύμπτωμα από κάθε ομάδα, ενώ η οξεία αγχώδης διαταραχή ίσως να προκαλεί συνδυασμό συμπτωμάτων:

• Έντονες αναμνήσεις
• Εφιάλτες
• Αναδρομές
• Έντονες αντιδράσεις και ανησυχία για την απόκριση στις αναμνήσεις του τραύματος
• Έλλειψη θετικών συναισθημάτων
• Ξεχνάτε πτυχές του τραύματος
• Αποσύνδεση από τον εαυτό σας ή τους γύρω σας
• Αποφυγή ενοχλητικών αναμνήσεων
• Αποφυγή εξωτερικών σημαδιών και υπενθυμίσεων του τραύματος
• Δυσκολία στη συγκέντρωση
• Υπερδιέγερση
• Ξαφνιάζεστε εύκολα
• Ευερεθιστότητα
• Δυσκολία στον ύπνο

Για να γίνει η διάγνωση μιας διαταραχής προσαρμογής ένα άτομο πρέπει να βιώνει συμπτώματα που είναι αρκετά σοβαρά και επηρεάζουν μία ή περισσότερες πτυχές της ζωής του αλλά να μην πληρούν τα κριτήρια άλλων διαταραχών. Τα συμπτώματα δεν αποτελούν μια προσδοκώμενη αντίδραση στο στρες ή στο τραύμα και είναι επίμονα. Ίσως να περιλαμβάνουν θλίψη, απελπισία, ανησυχία, δυσκολία στον ύπνο, να νιώθετε ότι πνίγεστε από τα συναισθήματά σας, απώλεια της όρεξης, κοινωνική απομόνωση, αποφυγή ευθυνών, πολύ κλάμα και δυσκολία στη φυσιολογική λειτουργικότητα.

Αιτίες και παράγοντες κινδύνου

Ου υποκείμενες αιτίες της διαταραχής τραύματος ή της αγχώδους διαταραχής είναι μια εμπειρία ή πολλές εμπειρίες που είναι τραυματικές και υπερβολικά ψυχοπιεστικές. Το ακριβές γεγονός ή η εμπειρία μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με το άτομο. Δεν ανταποκρίνονται όλοι με τον ίδιο τρόπο στα ψυχικά τραύματα ή στο στρες, αλλά υπάρχουν συγκεκριμένοι παράγοντες κινδύνου που μπορεί να κάνουν ένα άτομο πιο ευαίσθητο από τους υπόλοιπους.

Για παράδειγμα, τα πιο σοβαρά ή τα πολλαπλά τραύματα μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης μιας διαταραχής. Υπάρχουν συγκεκριμένες δουλειές που αυξάνουν τις πιθανότητες για ψυχικό τραύμα, όπως ο στρατός ή η αστυνομία. Άλλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν την παρουσία κάποιας ψυχικής νόσου, έλλειψη υποστηρικτικού συστήματος, οικογενειακού ιστορικού για διαταραχές τραύματος και προβλήματα με ναρκωτικά ή αλκοόλ.

Συννόσηση

Η εμπειρία ενός τραύματος και τελικά μια διαταραχή τραύματος μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο για την εμφάνιση μιας άλλης ψυχικής διαταραχής. Πολλοί άνθρωποι με ψυχικά τραύματα ίσως να ψάχνουν τρόπους για να ανακουφιστούν από αυτά. Οι ψυχικές διαταραχές μπορεί να προϋπάρχουν ή να είναι αποτέλεσμα ενός ψυχικού τραύματος και μπορεί να περιλαμβάνουν αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη ή κατάχρηση ουσιών.

Θεραπεία και πρόγνωση για τις διαταραχές τραύματος

Οι διαταραχές τραύματος δεν βελτιώνονται χωρίς θεραπεία, και μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές και μακροχρόνιες επιπλοκές αν δεν θεραπευτούν. Αυτές περιλαμβάνουν την κατάθλιψη, την απώλεια της δουλειάς, τα προβλήματα στην κοινωνική ζωή ή ακόμη και την αυτοκτονία. Η διάγνωση και η κατάλληλη θεραπεία είναι πολύ σημαντικά. Με τη θεραπεία, κάποιος με διαταραχή τραύματος μπορεί να αναρρώσει, να μάθει να επεξεργάζεται και να διαχειρίζεται τις τραυματικές αναμνήσεις και να ζήσει ξανά φυσιολογικά, με χαρά τη ζωή του.

Για τον κάθε άνθρωπο είναι απαραίτητο ένα εξατομικευμένο θεραπευτικό πλάνο. Η ειδική θεραπεία περιλαμβάνει ψυχοθεραπεία που επικεντρώνεται στο τραύμα. Η ψυχοθεραπεία περιλαμβάνει βοήθεια προς τους ασθενείς για να αντιμετωπίσουν το τραύμα και τις επώδυνες αναμνήσεις σε ασφαλές περιβάλλον. Η αποφυγή είναι ένα κύριο χαρακτηριστικό των ανθρώπων που υποφέρουν λόγω ψυχικών τραυμάτων, αλλά με την ψυχοθεραπεία αντιμετωπίζουν τις αναμνήσεις και μαθαίνουν να τις διαχειρίζονται με πιο θετικό και υγιή τρόπο ώστε να επουλωθούν. Επίσης το EMDR βοηθά στην ριζική αντιμετώπιση των τραυματικών αναμνήσεων, ώστε να σταματήσει ο άνθρωπος να ζει στο παρελθόν, να ελευθερωθεί συναισθηματικά.

Η ψυχοθεραπεία, το EMDR, η ομοιοπαθητική και ο βελονισμός αποτελούν άριστες θεραπευτικές επιλογές για να μπορέσετε να αντιμετωπίσετε τα ψυχικά σας τραύματα, είτε πρόσφατα, είτε τραύματα του παρελθόντος, όπως στην παιδική ηλικία. Σε κάποιες περιπτώσεις φάρμακα για την κατάθλιψη (αντικαταθλιπτικά) ή το άγχος (αγχολυτικά) ίσως να είναι απαραίτητα για ένα μικρό διάστημα, αναλόγως της έντασης των συμπτωμάτων.