Ποια είναι η καλύτερη θεραπεία για την κατάθλιψη;

Θεραπευτικές επιλογές για την κατάθλιψη

Αν βιώνεται κατάθλιψη και χρειάζεστε θεραπεία ίσως να βρίσκεστε αντιμέτωποι με το εξής δίλημμα: πρέπει να πάρω αντικαταθλιπτικά φάρμακα ή να δοκιμάσω την ψυχοθεραπεία;

Είναι δύσκολο να γνωρίζετε την "καλύτερη" θεραπεία χωρίς πρώτα να έχετε κατανοήσει κάποια πράγματα για τη φύση της κατάθλιψης. Η πιο γνωστή θεωρία για την κατάθλιψη είναι η έλλειψη ισορροπίας σε κάποιο νευροδιαβιβαστή, συγκεκριμένα ότι τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης προκαλούν κατάθλιψη. Αν αυτή η εξήγηση ήταν αρκετή, η βιολογική θεραπεία (με αντικαταθλιπτικά) θα ήταν πάντα η καλύτερη επιλογή.

Είναι η φαρμακευτική αγωγή η πιο αποτελεσματική θεραπεία για την κατάθλιψη; 

Αν η κατάθλιψη δεν προκαλείται πάντα από τα χαμηλά επίπεδα της σεροτονίνης, ποια είναι η καλύτερη θεραπεία; Μπορεί η μείζονα κατάθλιψη να αντιμετωπιστεί μόνο με φαρμακευτική αγωγή ή η ψυχοθεραπεία βοηθά τελικά;

Πολλές μελέτες συγκρίνουν την αποτελεσματικότητά της ψυχοθεραπείας με αυτή των αντικαταθλιπτικών φαρμάκω. Μια μεταανάλυση από 20 μελέτες έδειξε ότι η φαρμακευτική αγωγή και η ψυχοθεραπεία έχουν εξίσου καλά αποτελέσματα στη θεραπεία της κατάθλιψης. Μια άλλη μεγάλη μελέτη έδειξε ότι στις 16 εβδομάδες ψυχοθεραπείας ή φαρμακευτικής αγωγής (με SSRI) υπήρχε ίδια βελτίωση για τους θεραπευόμενους με μέτρια ως σοβαρή κατάθλιψη, με το 58% σε κάθε ομάδα να είναι πολύ καλύτερα.

Στις πιο βαριές περιπτώσεις κατάθλιψης όμως, η ψυχοθεραπεία είναι χρήσιμη επιπρόσθετα της φαρμακευτικής αγωγής.

Αυτά τα ευρήματα δίνουν πολλές θεραπευτικές επιλογές για την κατάθλιψη, αλλά τίθεται το εξής ερώτημα: Πώς μπορούμε να επιλέξουμε ανάμεσα στην ψυχοθεραπεία ή την φαρμακευτική αγωγή, ή τον συνδυασμό τους, ως την καλύτερη επιλογή; Οι ακόλουθες ερωτήσεις μπορούν να σας καθοδηγήσουν στην επιλογή της θεραπείας:

1. Πόσο σοβαρή είναι η κατάθλιψη;

Συχνά ακούω ότι ʺη καλύτερη θεραπεία για την κατάθλιψη είναι ο συνδυασμός της φαρμακευτικής αγωγής και της ψυχοθεραπείας.ʺ Αλλά αυτό είναι πάντα αλήθεια; Τα πλεονεκτήματα του συνδυασμού αυτών των θεραπειών αντισταθμίζονται από το κόστος και όφελος των δύο θεραπειών, υπολογίζοντας τον χρόνο θεραπείας, των χρημάτων και των παρενεργειών.

Για τους θεραπευόμενους με μέτρια ως σοβαρή κατάθλιψη, ο συνδυασμός ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής οδηγεί σε καλύτερα αποτελέσματα από ότι η φαρμακευτική αγωγή ή η ψυχοθεραπεία μόνη της, ειδικά όταν η κατάθλιψη είναι χρόνια.

Όταν ένα άτομο έχει μέτρια κατάθλιψη ή δεν έχει κατάθλιψη για πολύ καιρό, η ψυχοθεραπεία είναι το ίδιο αποτελεσματική με ή χωρίς την φαρμακευτική αγωγή.

2. Ποιο είναι το κόστος της θεραπείας;

Η καλή θεραπεία δεν είναι φτηνή, και το κόστος ποικίλλει και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες:

• Την διάρκεια της θεραπείας: μια πιο μακροχρόνια μορφή ψυχοθεραπείας προφανώς οδηγεί σε μεγαλύτερο κόστος.
• Τον τύπο της ψυχοθεραπείας: υπάρχουν πολλοί τύποι ψυχοθεραπείας και χιλιάδες ψυχοθεραπευτές, χωρίς οι ασθενείς να γνωρίζουν που πρέπει να απευθυνθούν.
• Τον τύπο της φαρμακευτικής αγωγής: η πλειοψηφία των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την θεραπεία της κατάθλιψης είναι διαθέσιμα σε μορφή γενόσημου, και έτσι είναι πιο οικονομικά από κάποια άλλα γνωστών εταιρειών. Η ασφαλιστική κάλυψη ποικίλλει ανάλογα με την φαρμακευτική αγωγή.

Η ψυχοθεραπεία τείνει να είναι πιο φθηνή από ότι η φαρμακευτική αγωγή μακροπρόθεσμα επειδή έχει μακροχρόνιες επιδράσεις. Μια μελέτη έδειξε ότι το κόστος της ψυχοθεραπείας είναι διπλάσιο από αυτό των φαρμάκων για τις πρώτες 16 εβδομάδες της θεραπείας, αλλά η ανάγκη για μακροχρόνια λήψη φαρμάκων οδηγεί σε υψηλότερο κόστος τους μήνες που ακολουθούν.

3. Πόσο διαρκεί η θεραπεία;

Οι περισσότεροι από εμάς θέλουν να πάρουν αυτό που χρειάζονται από την θεραπεία και να συνεχίσουν τη ζωή τους το συντομότερο δυνατό. Τα αντικαταθλιπτικά δρουν συνήθως σε 4-6 εβδομάδες, και η διάρκεια της συνεχιζόμενης θεραπείας με αντικαταθλιπτικά μπορεί να ποικίλλει πολύ, από μήνες έως χρόνια. Οι οδηγίες συστήνουν την διατήρηση της φαρμακευτικής αγωγής επʼαόριστον για τα άτομα με χρόνια ή υποτροπιάζουσα κατάθλιψη, ή με άλλους παράγοντες κινδύνου για υποτροπή.

Οι οδηγίες προτείνουν ότι τα άτομα που ανταποκρίνονται καλά στην φαρμακευτική αγωγή πρέπει να την συνεχίζουν για επιπλέον 6-9 μήνες ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος της υποτροπής. Έτσι μια τυπική βραχυπρόθεσμη θεραπεία με αντικαταθλιπτικά διαρκεί 6-12 μήνες.

Ο θεράπων ψυχίατρος πρέπει να παρακολουθεί στενά την διακοπή των αντικαταθλιπτικών και αυτό να γίνεται σταδιακά ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος των στερητικών συμπτωμάτων (όπως η κόπωση, η ναυτία, η ζαλάδα, ο πονοκέφαλος, η αϋπνία).

Η ψυχοθεραπεία τυπικά περιλαμβάνει 12-16 εβδομαδιαίες συνεδρίες των 40-50 λεπτών. Η ψυχοθεραπεία περιλαμβάνει την αλλαγή του αρνητικού τρόπου σκέψης που συμβάλλει στην κατάθλιψη, και στην δημιουργία ενός πιο ευτυχισμένου τρόπου ζωής.

Η ψυχοθεραπεία συχνά συνεχίζεται με επιπλέον συνεδρίες σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα (π.χ. κάθε 2-4 εβδομάδες), καθώς τα άτομα εξασκούνται στις δεξιότητες από μόνα τους. Η ψυχοθεραπεία ίσως να διαρκεί 3-6 μήνες και σε κάποιες περιπτώσεις περισσότερο. Τα άτομα με μακροχρόνιο ιστορικό κατάθλιψης συνεχίζουν την θεραπεία σε συνεχή βάση, με μείωση στη συχνότητα των συνεδριών.

4. Ποιες είναι οι παρενέργειες;

Κάποιες από τις πιο συχνές παρενέργειες που σχετίζονται με τα νεότερα αντικαταθλιπτικά είναι η ναυτία, η αύξηση του βάρους, η ανησυχία, η αϋπνία, οι σεξουαλικές παρενέργειες (όπως η έλλειψη ενδιαφέροντος για το σεξ και η δυσκολία στον οργασμό). Τα παλιότερα φάρμακα όπως τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά γενικά έχουν σοβαρότερες παρενέργειες.

Μερικοί άνθρωποι αντέχουν τις παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής επειδή αντιλαμβάνονται ότι τα πλεονεκτήματα αξίζουν το κόστος, ενώ άλλοι παραιτούνται από την φαρμακευτική αγωγή λόγω των παρενεργειών.

Από την άλλη μεριά, η ψυχοθεραπεία απαιτεί επένδυση χρόνου και σκληρή δουλειά, και συχνά προκαλεί επώδυνα συναισθήματα όπως ο θυμός και η θλίψη μέχρι να νιώσει κάποιος καλύτερα. Ίσως να βγαίνουν στην επιφάνεια επώδυνα κομμάτια του παρελθόντος ή κομμάτια του εαυτού μας που δεν θέλουμε να δούμε.

5. Πόσο διαρκούν τα οφέλη της θεραπείας;

Η θεραπεία της κατάθλιψης αποτελεί μια μεγάλη επένδυση και για αυτό θα προτιμούσαμε τα αποτελέσματα να είναι μακροχρόνια.

Γενικά, τα οφέλη της ψυχοθεραπείας συνεχίζουν να υπάρχουν και μετά το τέλος της, καθώς οι δεξιότητες που μαθαίνει κάποιος συνεχίζουν να εφαρμόζονται και μετά το πέρας της ψυχοθεραπείας. Ο στόχος είναι να γίνετε ο δικός σας ψυχοθεραπευτής.

Μια μεγάλη μελέτη, σε ασθενείς που έκαναν ψυχοθεραπεία και είχαν αναρρώσει από την κατάθλιψη, το 69% ήταν ελεύθερο κατάθλιψης ένα χρόνο μετά. Ενώ αντίθετα μόνο το 24% των ασθενών που είχε αναρρώσει με αντικαταθλιπτικά παρέμεναν ελεύθεροι κατάθλιψης μετά τη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής.

Στην πραγματικότητα, το 47% των ατόμων που έμειναν στην φαρμακευτική αγωγή είχαν μια υποτροπή την ίδια χρονική περίοδο. Η ψυχοθεραπεία είναι τουλάχιστον το ίδιο αποτελεσματική με τη συνεχή φαρμακευτική αγωγή που κρατά τους ανθρώπους καλά.

Αυτό το εύρημα είναι κοινό σε παρόμοιες μελέτες, οι ασθενείς που λάμβαναν αντικαταθλιπτικά για την κατάθλιψη είχαν 56% πιθανότητα να υποτροπιάσουν τους επόμενους 15 μήνες μετά το τέλος της θεραπείας, αντί για αυτούς που έκαναν ψυχοθεραπεία. Έτσι αυτό υποδεικνύει ότι υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος με τη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής από ότι με τη διακοπή της ψυχοθεραπείας.