Τι είναι οι Φοβίες; Πως αντιμετωπίζονται;

Φοβία

Μια φοβία είναι ένας τύπος διαταραχής άγχους που προκαλεί σε ένα άτομο υπερβολικό και παράλογο φόβο για μια κατάσταση, ένα μέρος ή ένα αντικείμενο. Όταν ένα άτομο έχει φοβίες, συχνά σχεδιάζει τη ζωή του ώστε να αποφεύγει ότι θεωρεί επικίνδυνο ή εκλυτικό αυτών. Η φανταστική απειλή είναι μεγαλύτερη από οποιαδήποτε πραγματική απειλή και λαμβάνει την διάσταση του τρόμου, δηλαδή το άτομο βιώνει υπερβολικό άγχος που δεν μπορεί να διαχειριστεί όταν αντιμετωπίζει την πηγή του φόβου. Αυτό πολλές φορές επηρεάζει την καθημερινότητα (η οποία χαρακτηρίζεται από αποφευκτικότητα) και μπορεί στο τέλος να οδηγήσει ακόμα σε κρίσεις πανικού. Στην Αμερική περίπου 20 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν φοβίες.

Αλήθειες για τις φοβίες

• Οι φοβίες είναι πολύ πιο σοβαρές από την απλή αίσθηση του φόβου και δεν περιορίζονται σε φόβους για συγκεκριμένα πράγματα.
• Ενώ τα άτομα αναγνωρίζουν ότι η φοβία τους είναι παράλογη, στο τέλος δεν μπορούν να ελέγξουν την αντίδραση τους στον φόβο.
• Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν εφίδρωση, πόνο στο στήθος και μούδιασμα, ταχυπαλμία

Τι είναι η Φοβία;

Η φοβία είναι ο υπερβολικός και παράλογος φόβος. Ο όρος “φοβία” συχνά αναφέρεται σε ένα φόβο για κάτι συγκεκριμένο. Ωστόσο υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι φοβίας. Αυτοί περιλαμβάνουν:

• Κοινωνική Φοβία: Αυτός είναι ένας βαθύς φόβος για τον δημόσια έκθεση, εξευτελισμό, τον σχολιασμό από άλλους σε κοινωνικές εκδηλώσεις. Η ιδέα μιας μεγάλης κοινωνικής συγκέντρωσης είναι τρομακτική για κάποιον με κοινωνική φοβία. Δεν είναι το ίδιο με τη συστολή και την απλή ντροπή.
• Αγοραφοβία: Αυτός είναι ο φόβος για καταστάσεις από τις οποίες ένα άτομο είναι δύσκολο να αποδράσει, όπως το ασανσέρ. Είναι συχνά παρεξηγημένος ως ο φόβος για τους ανοιχτούς χώρους αλλά μπορεί να συμβεί και σε μικρούς χώρους. Οι άνθρωποι με αγοραφοβία έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν κρίσεις πανικού.
• Ειδική Φοβία: Αυτός είναι έντονος, υπερβολικός φόβος για κάτι συγκεκριμένο.

Οι ειδικές φοβίες είναι γνωστές ως "απλές φοβίες" καθώς συνδέονται με κάποια αναγνωρίσιμη αιτία η οποία ίσως δεν είναι συχνή στην καθημερινότητα, όπως τα φίδια. Δεν επηρεάζουν την ζωή του ατόμου σε μεγάλο βαθμό.

Η κοινωνική φοβία και η αγοραφοβία είναι γνωστές ως σύνθετες φοβίες, καθώς οι αφορμές είναι λιγότερο εύκολο να αναγνωριστούν. Οι άνθρωποι με σύνθετες φοβίες είναι πιο δύσκολο να αποφύγουν τις αιτίες, όπως το να φεύγουν από το σπίτι ή να βρίσκονται σε μέρη με πολύ κόσμο.

Η φοβία γίνεται αναγνωρίσιμη όταν ένα άτομο οργανώνει την ζωή του με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφεύγει τις αιτίες του φόβου του. Αυτό είναι πολύ πιο σοβαρό από ότι μια φυσιολογική αντίδραση στον φόβο. Οι άνθρωποι με κάποια φοβία έχουν μια έντονη ανάγκη να αποφεύγουν πράγματα που τους δημιουργούν ανησυχία.

Συμπτώματα φοβιών

Ένα άτομο με φοβία βιώνει τα ακόλουθα συμπτώματα. Υπάρχουν πολλά κοινά συμπτώματα στην πλειοψηφία των φοβιών:

• Αίσθηση απώλειας του ελέγχου όταν κάποιος εκτίθεται στην πηγή του φόβου του
• Αίσθηση ότι η πηγή του φόβου πρέπει να αποφευχθεί με κάθε κόστος
• Δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά όταν εκτίθεται στο φόβο
• Αναγνώριση ότι ο φόβος είναι υπερβολικός, παράλογος και αναίτιος, που συνδέεται με την έλλειψη ελέγχου των συναισθημάτων

Ένα άτομο μπορεί να βιώνει πανικό και έντονο άγχος όταν εκτίθεται σε ότι του προκαλεί την φοβία. Οι σωματικές επιδράσεις περιλαμβάνουν:

• Εφίδρωση
• Δύσπνοια, σφίξιμο στο λαιμό (αίσθηση πνιγμού ή κόμπου στο λαιμό), μη-φυσιολογική αναπνοή
• Αύξηση των καρδιακών παλμών (ταχυπαλμία)
• Τρέμουλο
• Εξάψεις ή κρυάδες (ρίγος)
• Πόνος στο στήθος
• Στομαχικές διαταραχές (πχ πεταλούδες στο στομάχι)
• Μούδιασμα και μυρμήγκιασμα
• Ξηροστομία
• Σύγχυση
• Ναυτία
• Ζαλάδα, Ίλιγγος
• Πονοκέφαλος

Η ανησυχία αυξάνεται απλά και μόνο με την σκέψη της φοβίας. Στα μικρά παιδιά,οι γονείς ίσως να παρατηρήσουν ότι κλαίνε, κολλάνε πάνω τους ή κρύβονται πίσω από τα πόδια τους.Ίσως επίσης να έχουν εκρήξεις θυμού για να δείξουν το άγχος τους.

Σύνθετες φοβίες

Οι σύνθετες φοβίες είναι πιο πιθανό να επηρεάζουν την ποιότητα ζωής του ατόμου από ότι οι ειδικές φοβίες. Για παράδειγμα, τα άτομα με αγοραφοβία ίσως να έχουν έναν αριθμό άλλων φοβιών που να συνδέονται. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν τον φόβο να μείνει κάποιος μόνος και την κλειστοφοβία ή τον φόβο να παγιδευτεί σε κλειστούς χώρους. Σε σοβαρές περιπτώσεις, ένα άτομο με αγοραφοβία σπάνια θα βγει από το σπίτι του.

Ποιοί τύποι φοβιών υπάρχουν;

Οι πιο κοινές ειδικές φοβίες περιλαμβάνουν:

• Την κλειστοφοβία: Ο φόβος για κλειστά, περιορισμένα μέρη, φόβος ότι δεν θα μπορέσουν να διαφύγουν. Συχνός είναι και ο σχετικός φόβος για τη μαγνητική τομογραφία.
• Η φοβία για τα τούνελ: Ο συγκεκριμένος φόβος για τα τούνελ
• Η φοβία για αιχμηρά αντικείμενα: φόβος για μαχαίρια, ψαλίδια, φόβος ότι θα κάνουν κακό στον εαυτό τους ή σε άλλους (συχνά συνδέεται και με την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή)
• Την αραχνοφοβία: Ο φόβος για τις αράχνες
• Την φοβία της οδήγησης: Ο φόβος της οδήγησης αυτοκινήτου (συχνά εμπλέκονται τραυματικές εμπειρίες ή θέματα χαμηλής αυτοπεποίθησης)
• Την εμετοφοβία: Ο φόβος για τον εμετό, για πνιγμό
• Ο φόβος για τις αρρώστιες: αρρωστοφοβία, φόβος για την υγεία του ιδίου ή συγγενών (ιδίως για καρκίνο, έμφραγμα, κα) ή γενικότερα ότι κάτι κακό θα συμβεί. Συχνά πρόκειται για υποχονδρίαση.
• Την ζωοφοβία: Ο φόβος για τα ζώα
• Την υδροφοβία: Ο φόβος για το νερό
• Την ακροφοβία: Ο φόβος για τα ύψη (υψοφοβία)
• Η φοβία για το Αίμα, Βελόνες, Ενέσεις: Ο φόβος για τα τραύματα που προκαλούνται από ενέσεις, βελόνες ή/και τη θέα αίματος
• Η φοβία για τις κυλιόμενες σκάλες: Ο συγκεκριμένος φόβος για την κυλιόμενες σκάλες
• Την αεροφοβία: Ο φόβος για τις πτήσεις με αεροπλάνο
• Την ερυθροφοβία: Ο φόβος του κοκκινίσματος στο πρόσωπο (ντροπή)

Αυτοί είναι κάποιοι μόνο από τους τύπους των ειδικών φοβιών. Οι άνθρωποι αναπτύσσουν φοβίες σχεδόν για όλα, όπως της τρυποφοβία. Επίσης, καθώς η κοινωνία αλλάζει, η λίστα των πιθανών φοβιών αλλάζει επίσης. Για παράδειγμα, ο φόβος να μείνεις χωρίς κινητό ή υπολογιστή. Είναι ο παθολογικός φόβος του να παραμείνει κάποιος χωρίς κάποιο τεχνολογικό gadget.