Τι συμβαίνει όταν κοιμόμαστε; Σημασία ύπνου

Ο ύπνος και η σημασία του

Ο ύπνος αντιστοιχεί περίπου στο ένα τέταρτο ή στο ένα τρίτο της ανθρώπινης ζωής. Τις προηγούμενες δεκαετίες θεωρούταν ότι ο ύπνος ήταν μια παθητική δραστηριότητα κατά την οποία το σώμα και ο εγκέφαλος ήταν σε αδράνεια. Αλλά στη συνέχεια αποδείχθηκε ότι κατά τη διάρκεια του ύπνου ο εγκέφαλος κάνει έναν αριθμό δραστηριοτήτων που είναι αναγκαίες για τη ζωή, που συνδέονται στενά με την ποιότητα ζωής. Οι επιστήμονες μέσα από πολλές μελέτες προσπάθησαν να μάθουν περισσότερα για τη διαδικασία του ύπνου και πως αυτή επηρεάζει την σωματική και την ψυχική μας υγεία.

Η σημασία του ύπνου

Ο ύπνος είναι ζωτικός για τον εγκέφαλο αλλά και το υπόλοιπο σώμα επίσης. Όταν οι άνθρωποι δεν κοιμούνται καλά, αυξάνεται ο κίνδυνος για προβλήματα υγείας. Η παραταμένη αϋπνία και η κακή ποιότητα ύπνου, μπορούν να οδηγήσουν σε κατάθλιψη, επιληψίας, υπέρταση, ημικρανίες και χρόνια κόπωση. Το ανοσοποιητικό σύστημα δυσλειτουργεί και αυξάνεται ο κίνδυνος για διάφορα νοσήματα, όπως αυτοάνοσα και λοιμώξεις. Ο ύπνος παίζει επίσης ρόλο στο μεταβολισμό. Υπάρχουν πολλές σημαντικές συνδέσεις μεταξύ ύπνου και υγείας.

Αλλά τι ακριβώς συμβαίνει όταν κοιμόμαστε; Παρακάτω ακολουθούν κάποια στοιχεία που έχουν ανακαλυφθεί σχετικά με τον ύπνο.

Φάσεις του ύπνου

Κατά τη διάρκεια του ύπνου σας, ο εγκέφαλος σας επαναλαμβάνει συνεχώς ένα κύκλο που αποτελείται από δύο διαφορετικούς τύπους ύπνου: τον ύπνο REM (rapid-eye movement- γρήγορη κίνηση των ματιών) και τον ύπνο non-REM.

Το πρώτο κομμάτι του κύκλου είναι ο ύπνος non-REM, που αποτελείται από τέσσερα στάδια. Το πρώτο στάδιο είναι όταν είμαστε μεταξύ της αφύπνισης και του ύπνου. Το δεύτερο στάδιο είναι ο ελαφρύς ύπνος, η αναπνοή ρυθμίζεται και πέφτει η θερμοκρασία του σώματος. Το τρίτο και το τέταρτο στάδιο είναι ο βαθύς ύπνος. Αν και παλιότερα πίστευαν ότι ο ύπνος REM είναι η πιο σημαντική φάση του ύπνου για τη μάθηση και τη μνήμη, τα νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι ο ύπνος non-REM είναι πιο σημαντικός για αυτές τις λειτουργίες, όπως επίσης αποτελεί την φάση ξεκούρασης και αποκατάστασης.

Όταν ο ύπνος μπαίνει στη φάση REM, τα μάτια κινούνται γρήγορα πίσω από τα βλέφαρα, τα κύματα στον εγκέφαλο είναι όμοια με αυτά όταν μένουμε ξάγρυπνοι. Ο ρυθμός της αναπνοής αυξάνεται και το σώμα παραλύει προσωρινά όπως όταν ονειρευόμαστε.

Αυτός ο κύκλος επαναλαμβάνεται, αλλά σε κάθε κύκλο περνάτε λιγότερο χρόνο στα στάδια τρία και τέσσερα του βαθύ ύπνου και περισσότερο χρόνο στον ύπνο REM. Σε μια τυπική νύχτα, ο κύκλος αυτός επαναλαμβάνεται τέσσερις ή πέντε φορές.

Πώς ρυθμίζεται ο ύπνος;

Δύο είναι οι κύριες διαδικασίες που ρυθμίζουν τον ύπνο: ο κιρκάδιος ρυθμός και η ανάγκη για ύπνο.

Ο κιρκάδιος ρυθμός ρυθμίζεται από το βιολογικό μας ρολόι που υπάρχει στον εγκέφαλό μας. Μια λειτουργία κλειδί για αυτό το ρολόι είναι ότι ανταποκρίνεται στις μεταβολές του φωτός, αυξάνοντας την παραγωγή μελατονίνης τη νύχτα, η οποία στη συνέχεια μειώνεται όταν ξημερώνει. Οι άνθρωποι με τύφλωση συχνά αντιμετωπίζουν πρόβλημα με τον ύπνο επειδή δεν μπορούν να ανιχνεύσουν αυτές τις μεταβολές στο φως.

Η ώθηση για ύπνο παίζει επίσης ρόλο κλειδί: το σώμα σας αποζητά τον ύπνο, όπως ο πεινασμένος την τροφή. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, χτίζεται η επιθυμία σας για ύπνο και όταν φτάσει μια συγκεκριμένη ώρα, χρειάζεστε τον ύπνο. Μια σημαντική διαφορά ανάμεσα στον ύπνο και στην πείνα είναι ότι το σώμα σας δεν μπορεί να σας πιέσει να φάτε όταν πεινάτε, αλλά όταν είστε κουρασμένοι, μπορεί να σας βάλει για ύπνο, ακόμη και αν έχετε κάποια συνάντηση ή είστε μέσα στο αυτοκίνητο. Όταν είστε εξουθενωμένοι, το σώμα σας ξεκλέβει μικρές στιγμές ύπνου των 1-2 δευτερολέπτων όταν τα μάτια σας είναι ανοιχτά. Αν κοιμηθείτε 30 λεπτά αργότερα τότε αυτό μπορεί να διαταράξει το νυχτερινό σας ύπνο και την ώθηση για ύπνο.

Γιατί χρειαζόμαστε τον ύπνο;

Ο ύπνος επηρεάζει σημαντικά την εγκεφαλική λειτουργία. Πρώτα από όλα, ο ποιοτικός και επαρκής ύπνος είναι ζωτικός για την "πλαστικότητα" του εγκεφάλου (την ικανότητα του να προσαρμοστεί στις αλλαγές, νέες νευρωνικές συνδέσεις). Αν κοιμάστε λίγο, δεν μπορείτε να επεξεργαστείτε όσα μάθατε κατά τη διάρκεια της ημέρας και πιθανόν να έχετε προβλήματα μνήμης στο μέλλον. Οι ερευνητές επίσης πιστεύουν ότι ο ύπνος προάγει την απομάκρυνση άχρηστων προϊόντων από τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου, κάτι που γίνεται λιγότερο αποτελεσματικά όταν είμαστε σε εγρήγορση.

Ο ποιοτικός ύπνος το βράδυ είναι εξαιρετικά σημαντικός για την υγεία μας. Στην πραγματικότητα, είναι εξίσου σημαντικός με το υγιεινό φαγητό και την άσκηση. Δυστυχώς , υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορεί να παρέμβουν στα φυσιολογικά μοτίβα ύπνου. Οι άνθρωποι στις μέρες μας κοιμούνται λιγότερο από ότι παλιότερα, και η ποιότητα ύπνου έχει μειωθεί σημαντικά.

Γιατί όμως ο ύπνος είναι τόσο σημαντικός;

Ο καλός ύπνος βελτιώνει τη συγκέντρωση και την παραγωγικότητα

Ο ύπνος είναι πολύ σημαντικός για πολλές λειτουργίες του ανθρώπινου εγκεφάλου. Αυτές περιλαμβάνουν την αντίληψη, τη συγκέντρωση, την παραγωγικότητα και την απόδοση. Όλες αυτές οι λειτουργίες επηρεάζονται αρνητικά από αϋπνία.

Μια μελέτη σε ιατρούς έδειξε ότι όταν δούλευαν για περισσότερες από 24 ώρες έκαναν 35% περισσότερα ιατρικά λάθη από εκείνους που είχαν κοιμηθεί επαρκώς.

Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι η μικρή διάρκεια ύπνου μπορεί να επηρεάσει αρνητικά κάποιες λειτουργίες του εγκεφάλου σε παρόμοιο βαθμό με την μέθη από το αλκοόλ.

Από την άλλη πλευρά, ο καλός ύπνος μπορεί να βελτιώσεις τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και να ενισχύσει την μνήμη.

Η έλλειψη ύπνου συνδέεται με την αύξηση βάρους

Η έλλειψη ύπνου συνδέεται με την αύξηση του σωματικού βάρους. Οι άνθρωποι που κοιμούνται λίγο έχουν την τάση να παίρνουν περισσότερο βάρος από αυτούς που κοιμούνται επαρκώς, καθώς ξεσπούν συναισθηματικά στο φαγητό και φαγητό απλά για να αισθανθούν καλά.

Στην πραγματικότητα, η μικρή διάρκεια του ύπνου είναι ένας πολύ ισχυρός παράγοντας για την παχυσαρκία. Μια μελέτη έδειξε ότι τα παιδιά και οι ενήλικες με μικρή διάρκεια ύπνου είχαν πιθανότητες 90% και 55% αντίστοιχα να εμφανίσουν παχυσαρκία. Η επίδραση του ύπνου στην αύξηση του βάρους επηρεάζεται και από πολλούς ακόμη παράγοντες, όπως οι ορμόνες και η άσκηση.

Αν θέλετε να χάσετε βάρος, ο έλεγχος των θερμίδων και ο ποιοτικός και επαρκής ύπνος είναι πολύ σημαντικά στοιχεία.

Ο καλός ύπνος μειώνει τον κίνδυνο για καρδιακά νοσήματα

Ένας παράγοντας κινδύνου για τα καρδιακά νοσήματα είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση). Όταν κοιμόμαστε επαρκώς τη νύχτα τότε επιτρέπουμε στην αρτηριακή μας πίεση να ρυθμιστεί από μόνη της.

Με αυτό τον τρόπο μπορούν να μειωθούν οι πιθανότητες για προβλήματα σχετικά με τον ύπνο όπως η άπνοια και να βελτιωθεί η συνολική υγεία της καρδιάς.

Ο καλός ύπνος ενισχύει την κοινωνική και συναισθηματική νοημοσύνη

Ο ύπνος συνδέεται με την συναισθηματική νοημοσύνη. Κάποιος που δεν κοιμάται επαρκώς είναι πιο πιθανό να μην μπορεί να αναγνωρίσει τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές των άλλων.

Για παράδειγμα, ένα άτομο που δεν κοιμάται καλά έχει λιγότερη συναισθηματική συμπόνια.

Ο καλός ύπνος ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα

Ο ύπνος βοηθά το σώμα να επιδιορθώσει και να επουλώσει τις βλάβες και να αναγεννήσει τους ιστούς. Το ανοσοποιητικό σύστημα δεν αποτελεί εξαίρεση σε αυτό. Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι η καλύτερη ποιότητα ύπνου μπορεί να βοηθήσει το σώμα να καταπολεμήσει μια λοίμωξη.