Έχετε μεγαλώσει με αγχώδεις γονείς; Πώς αυτό μπορεί να επηρεάσει την ψυχική σας υγεία;

Αγχώδεις Γονείς και Ψυχική Υγεία Παιδιών

Μέχρι σήμερα έχω δει αρκετούς θεραπευόμενους που έχουν μεγαλώσει σε οικογένειες με πολύ άγχος. Οι γονείς τους μπορεί να αντιμετώπιζαν άγχος ή μια διαταραχή, όπως γενικευμένο άγχους, κοινωνικό άγχος, αγοραφοβία, διαταραχή πανικού, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ή διαταραχή μετατραυματικού στρες. Αυτοί οι γονείς τις περισσότερες φορές δεν είχαν διαγνωστεί επίσημα με κάποια διαταραχή ψυχικής υγείας, και οι θεραπευόμενοι καταφέρνουν να αντιληφθούν και να αναγνωρίσουν πόσο αγχώδεις ήταν οι γονείς τους όταν ενηλικιωθούν, και βλέπουν πως έχει επηρεαστεί η ψυχική τους υγεία, από την παιδική και την ενήλικη ζωή τους.

Είναι πολύ δύσκολο για ένα παιδί να μεγαλώνει με έναν αγχώδη γονέα, και ακόμη δυσκολότερο όταν και οι δύο γονείς έχουν άγχος.

Το άγχος είναι μια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από περιορισμούς, καθώς κρατά τα άτομα δέσμια και δεν μπορούν να ζήσουν μια γεμάτη και ελεύθερη ζωή, καθώς η σκέψη τους τα οδηγεί σε καταστροφολογικά σενάρια.

Τα παιδιά μαθαίνουν να βλέπουν τον κόσμο μέσα από τα μάτια των γονιών

Μερικά πράγματα που διδάσκουν οι αγχώδεις γονείς στα παιδιά τους, άλλοτε άμεσα και άλλοτε έμμεσα είναι:

• Ο κόσμος είναι επικίνδυνος.
• Δεν γίνεται να εμπιστευτούμε άλλους ανθρώπους (αυτό μπορεί να εκδηλώνει κάποιες προκαταλήψεις, π.χ. άνδρες/γυναίκες/άνθρωποι με διαφορετική εθνικότητα δεν είναι έμπιστοι).
• Το απρόβλεπτο είναι κάτι που πρέπει να φοβόμαστε.
• Χρειάζεται να έχετε τον έλεγχο σε όλα ώστε να μην πληγωθείτε.
• Είναι εύκολο απλά να μένετε σπίτι και να μην έχετε επαφές με κανέναν.
• Μην παίρνετε ρίσκα, επειδή είναι χειρότερη η αποτυχία από το να μην προσπαθείτε.

Αυτά τα μηνύματα, και πολλά άλλα, εξηγούν γιατί τόσα πολλά άτομα που έχουν μεγαλώσει με αγχώδεις γονείς, συχνά καταλήγουν στην ψυχοθεραπεία για να δουλέψουν τα δικά τους προβλήματα. Φανταστείτε να προσπαθήσετε να τραβήξετε το ενδιαφέρον ενός ατόμου που σας ελκύει ερωτικά όταν έχετε μάθει από τους κοινωνικά αγχώδεις γονείς σας, ότι όλοι οι άλλοι άνθρωποι είναι επικριτικοί και εγωκεντρικοί. Φανταστείτε να προσπαθείτε να ακολουθήσετε τους φίλους σας στη θάλασσα όταν έχετε μάθει ότι πνιγμοί συμβαίνουν κάθε μέρα. Γενικά, φανταστείτε να προσπαθείτε να ζήσετε τη ζωή σας χωρίς φόβο, όταν έχετε μάθει από την παιδική σας ηλικία ότι ο φόβος είναι μια φυσιολογική κατάσταση της καθημερινότητας.

Αγχώδεις γονείς και λανθασμένες πεποιθήσεις

Πολλοί αγχώδεις γονείς δεν καταλαβαίνουν ότι έχουν άγχος, και θεωρούν ότι η συμπεριφορά τους και οι σκέψεις τους βασίζονται στο "ρεαλισμό". Πολύ συχνά αυτοί οι άνθρωποι έχουν βιώσει ένα ψυχικό τραύμα, π.χ. μια μητέρα που συνεχώς προειδοποιεί την κόρη της ότι όλοι οι άνδρες είναι αρπακτικά, ίσως να την έχουν κακοποιήσει όταν ήταν έφηβη, ή ένας μπαμπάς που υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι με διαφορετική καταγωγή δεν είναι έμπιστοι, ίσως να είναι μετανάστης πρώτης γενιάς και να τον χλεύαζαν.

Σε άλλες περιπτώσεις, οι αγχώδεις γονείς ίσως να αισθάνονται ότι το άγχος τους είναι θετικό, και πως προστατεύει τα παιδιά από τις επιπτώσεις ορισμένων συμβάντων και καταστάσεων με αποτέλεσμα να καταστροφολογούν, δηλαδή σχηματίζουν στο μυαλό τους το χειρότερο σενάριο ως πρόβλεψη. Σε άλλες περιπτώσεις, θεωρούν ότι η τελειομανία αποτελεί κινητήριο δύναμη που κρατά τα παιδιά σε εγρήγορση ώστε να έχουν θετικά αποτελέσματα στις ακαδημαϊκές σπουδές ή στην καριέρα τους. Μερικοί γονείς με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή αρνούνται τελείως ότι συμπεριφέρονται με αυτό τον τρόπο με αποτέλεσμα τα παιδιά τους να πνίγονται από το άγχος τους.

Μπορείτε να ξεπεράσετε το παρελθόν

Αν είχατε αγχώδεις γονείς, είναι ζητούμενο να μπορέσετε να αναγνωρίσετε τα αγχώδη μοτίβα των γονιών σας και να κάνετε ότι καλύτερο μπορείτε για να μην μείνετε κολλημένοι στα διδάγματα του παρελθόντος. Επικεντρωθείτε στη δική σας ζωή, στο δικό σας ταξίδι ώστε να είναι πιο θετικό και με λιγότερους φόβους. Η εξωτερίκευση των σκέψεων και των συναισθημάτων βοηθάει μεν τον άνθρωπο, όμως δεν είναι εγγυημένο ότι οι γονείς θα καταλάβουν, ιδίως αν αυτό δεν γίνει με τη βοήθεια ενός έμπειρου ψυχοθεραπευτή. Είναι πολύ δύσκολο να πείσεις κάποιον ότι έχει άγχος, όταν ο ίδιος δεν το αναγνωρίζει, και η εμμονή να μας καταλάβουν οι άλλοι μπορεί να διαταράξει τις σχέσεις.

Είναι πιο ωφέλιμο να βάλετε σε προτεραιότητα τη δική σας ψυχική υγεία αντί να προσπαθήσετε να κάνετε τους άλλους να καταλάβουν, και να ξεκινήσετε ψυχοθεραπεία και EMDR ώστε να αλλάξετε τις αρνητικές πεποιθήσεις με τις οποίες μεγαλώσατε. Να θυμάστε ότι αυτή η διαδικασία απαιτεί να μάθετε και να εξασκηθείτε σε νέους τρόπους προσέγγισης των πραγμάτων. Θα έρθετε αντιμέτωποι με τους περιορισμούς, τον αρνητισμό και την απαισιοδοξία του τρόπου σκέψης σας που έχετε κληρονομήσει από τους γονείς σας, και θα δουλεύετε σε νέους τρόπους αντίληψης των πραγμάτων.

Με την ψυχοθεραπεία είναι εφικτό να αλλάξουν οι πεποιθήσεις και οι προσδοκίες που έχουμε για τον κόσμο, και να μειωθεί ή να εξαλειφθεί το υπερβολικό άγχος που σας ταλαιπωρεί.