Ποιο είναι το καλύτερο αντικαταθλιπτικό φάρμακο;

Το καλύτερο αντικαταθλιπτικό φάρμακο

Πολλοί ασθενείς ρωτάνε ποιο είναι το "καλύτερο αντικαταθλιπτικό" φάρμακο. Οι απαντήσεις στην ιατρική όμως συνήθως δεν είναι τόσο απλές, καθώς ο οργανισμός είναι πολύπλοκος και οι απαντήσεις όχι "άσπρο-μαύρο" για το καλύτερο φάρμακο για την κατάθλιψη. Για να απαντήσει κάποιος σε αυτό το ερώτημα πρέπει να εξετάσει πολλές παραμέτρους, και η σωστή ερώτηση είναι «πιο είναι το καλύτερο αντικαταθλιπτικό φάρμακο για μένα». Η απάντηση λοιπόν χρειάζεται εξατομίκευση.

Παρόλο αυτά μπορούμε ξεκάθαρα να πούμε ότι τα νέας γενιάς αντικαταθλιπτικά (SSRI – που επηρεάζουν τη σεροτονίνη, και τα SNRI που επηρεάζουν σεροτονίνη και ντοπαμίνη) είναι προτιμότερα από τα παλαιότερης γενιάς αντικαταθλιπτικά (τρικυκλικά, TCA). Αυτή η γενική προτίμηση σχετίζεται με τις ανεπιθύμητες ενέργειες/παρενέργειες των αντικαταθλιπτικών, οι οποίες είναι γενικά πολύ ηπιότερες στα νεότερα αντικαταθλιπτικά, ενώ η αποτελεσματικότητά τους έναντι της κατάθλιψης είναι παρόμοια με τα τρικυκλικά. Αυτό οφείλεται στο διαφορετικό μηχανισμό δράσης των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων: τα νέας γενιάς αντικαταθλιπτικά φάρμακα έχουν πιο στοχευμένη δράση, σε αντίθεση με τα παλαιότερα αντικαταθλιπτικά, και συνεπώς λιγότερες παρενέργειες. Υπό το πρίσμα αποτελεσματικότητας/ανεπιθύμητων ενεργειών, τα SSRI και τα SNRI είναι αυτά που θεωρούνται τα "καλύτερα" αντικαταθλιπτικά φάρμακα, ενώ τα παλαιότερα τρικυκλικά (TCA) ως "χειρότερα" αντικαταθλιπτικά.

Πως λειτουργούν τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα;

Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα μπορεί να επηρεάζουν ένα ή περισσότερους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου (μονοαμίνες) οι οποίες συμμετέχουν στη ρύθμιση της διάθεσης:

• Σεροτονίνη, ο νευροδιαβιβαστής που ελέγχει τη διάθεση, όρεξη, ύπνο, κοινωνική συμπεριφορά και τη σεξουαλική επιθυμία
• Ντοπαμίνη, η οποία παίζει κεντρικό ρόλο στη λήψη αποφάσεων, κινητοποίηση, την ευχαρίστηση και την επιβράβευση
• Νοραδρεναλίνη, η οποία επηρεάζει την εγρήγορση και την κίνηση, ελέγχει την αρτηριακή πίεση και το ρυθμό της καρδιάς, ως αντίδραση στο στρες

Αναλόγως με το μηχανισμό δράσης και το ποιούς νευροδιαβιβαστές επηρεάζουν, τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα κατατάσσονται στις κατηγορίες: SSRI, SNRI, NDRI, TCA, NaSSA, SARI, MAOI, RIMA, κα. Σύμφωνα με μελέτες, τα SSRI αντικαταθλιπτικά συνταγογραφούνται σε ποσοστό 70% σε ασθενείς με κατάθλιψη, ενώ τα SNRI στο 15% περίπου και τα τρικυκλικά TCA στο 7%.

Στην παρακάτω λίστα παρατίθενται τα πιο γνωστά αντικαταθλιπτικά φάρμακα, και οι κατηγορίες στην οποία ανήκουν.

Ποιο είναι το καλύτερο SSRI αντικαταθλιπτικό φάρμακο;

Τα αντικαταθλιπτικά SSRI έχουν γενικά παρόμοια αποτελεσματικότητα μεταξύ τους. Ωστόσο, διαφέρουν σε αρκετά σημεία, και ως εκ τούτου άλλα μπορεί να είναι προτιμότερα από άλλα αναλόγως της ψυχοπαθολογίας που εμφανίζει ο κάθε ασθενής (πχ αν υπάρχουν φοβίες, εμμονές, άγχος, αν επηρεάζεται ο ύπνος, οι γνωσιακές λειτουργίες, κα). Οι παρενέργειες επίσης είναι παρόμοιες, και δεν μπορεί κανείς να μιλήσει για πιο "βαριά" ή "ελαφριά" αντικαταθλιπτικά SSRI.

Εκτός της ψυχοπαθολογίας χρειάζεται να ληφθούν υπόψιν και τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του ασθενούς (όπως ηλικία, συνοδά προβλήματα υγείας, κληρονομικό ιστορικό, βάρος, άλλα φάρμακα τα οποία λαμβάνει ο ασθενής για πιθανές παρενέργειες από τη συγχορήγηση, κα). Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα γενικά μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση βάρους, ή σε πτώση της libido.

Μερικά από τα πιο γνωστά SSRI αντικαταθλιπτικά είναι τα:

• Zoloft (σερτραλίνη)
• Ladose (γνωστό και ως Prozac) (φλουοξετίνη)
• Cipralex (εσιταλοπράμη)
• Seropram (σιταλοπράμη)
• Seroxat (παροξετίνη)
• Dumyrox (φλουβοξαμίνη)

Είναι καλύτερα τα SSRI ή τα SNRI αντικαταθλιπτικά φάρμακα;

Η απάντηση για αυτό το ερώτημα κρύβεται επίσης στην ιδιαίτερη συμπτωματολογία και την βιοχημική ιδιοσυγκρασία του κάθε ασθενούς ξεχωριστά. Χρειάζεται δηλαδή εξατομίκευση για το πιο κατάλληλο αντικαταθλιπτικό φάρμακο. Για ένα ασθενή μπορεί να είναι καλύτερο ένα SSRI, για έναν άλλο ασθενή τα SNRI και δεν είναι "καλύτερη" de facto η μία κατηγορία ή η άλλη (είναι λάθος αν έχετε ακούσει ή διαβάσει κάτι τέτοιο).

Μερικά από τα πιο γνωστά SNRI αντικαταθλιπτικά είναι τα:

• Efexor (βενλαφαξίνη)
• Cymbalta (ντουλοξετίνη)

Πότε συνταγογραφούνται τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά TCA;

Συνταγογραφούνται στις περιπτώσεις ανθεκτικής κατάθλιψης ή όταν γενικά δεν υπάρχουν ικανοποιητικά αποτελέσματα με τις άλλες κατηγορίες νέων αντικαταθλιπτικών. Μόνο τότε δικαιολογείται η χρήση των τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών, γιατί ναι μεν είναι αρκετά αποτελεσματικά (και πολλές φορές έχουν αποτέλεσμα εκεί που αποτυγχάνουν να βοηθήσουν τα νεότερης γενιάς αντικαταθλιπτικά φάρμακα), αλλά συγκριτικά με τα άλλα αντικαταθλιπτικά φάρμακα, μπορούν να θεωρηθούν πιο "βαριά", λόγω των παρενεργειών τους.

Μερικά από τα πιο γνωστά τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (TCA, tricyclic antidepressants) είναι τα:

• Anafranil (κλομιπραμίνη)
• Ludiomil (μαπροτιλίνη)
• Saroten (αμιτριπτυλίνη)
• Minitran (αμιτριπτυλίνη και περφαιναζίνη)

Άλλες κατηγορίες αντικαταθλιπτικών φαρμάκων

Υπάρχουν τα NaSSA (όπως το Remeron), τα NDRI (Wellbutrin), SARI (Trittico, Dutokin), τα MAOI (όπως το Nardil), RIMA (Aurorix)

Ποια είναι τα πιο καινούργια αντικαταθλιπτικά φάρμακα;

Το Brintellix (χάπια, κατηγορία SMS) και η Κεταμίνη (ρινικό σπρέι), είναι τα τελευταίας γενιάς αντικαταθλιπτικά φάρμακα.

Ποιο αντικαταθλιπτικό φάρμακο είναι καλύτερο να πάρω;

Χρειάζεται εξατομίκευση. Οι απαντήσεις για το ποιο είναι το καλύτερο φάρμακο για την κατάθλιψη που αντιμετωπίζετε δεν κρύβονται σε ένα DNA test, σε ένα φόρουμ. Το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να συζητήσετε από κοντά με ένα ειδικό ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή, γιατί είναι ο μόνος ειδικός ψυχικής υγείας που γνωρίζει τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα σε βάθος. Δυστυχώς λόγω προκαταλήψεων και ταμπού οι ασθενείς απευθύνονται σε νευρολόγους και παθολόγους/γενικούς γιατρούς οι οποίοι όμως δεν γνωρίζουν τις λεπτομέρειες που (οφείλει να) ξέρει ένας ειδικός ψυχίατρος.

Αντικαταθλιπτικά ή ψυχοθεραπεία;

Η λήψη αντικαταθλιπτικών φαρμάκων είναι πάντα καλύτερο να γίνεται παράλληλα και με μια ουσιαστική ψυχοθεραπεία, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπιστούν τα βαθύτερα αίτια της κατάθλιψης. Σε διαφορετική περίπτωση και μετά το πέρας ενός καταθλιπτικού επεισοδίου και της διακοπής των αντικαταθλιπτικών, ο ασθενής μπορεί να υποτροπιάσει. Στις περιπτώσεις που υπάρχουν ψυχικά τραύματα, το EMDR μπορεί να προσφέρει πολλά.