Το «σύνδρομο του απατεώνα»

Σύνδρομο του Απατεώνα

Το σύνδρομο του απατεώνα αναφέρεται σε μια εσωτερική εμπειρία στην οποία κάποιος πιστεύει ότι η επιτυχία του οφείλεται σε τυχαία γεγονότα, ότι είναι ανεπαρκής και κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή να αποκαλυφθεί. Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιονδήποτε άνθρωπο ανεξάρτητα από την κοινωνική του κατάσταση, την δουλειά του, τις ικανότητές του ή το βαθμό ειδίκευσής του.

Κάποια από τα πιο συχνά σημάδια του συνδρόμου του απατεώνα περιλαμβάνουν:

• Τις αμφιβολίες για τον εαυτό
• Την αδυναμία ρεαλιστικής οπτικής των ικανοτήτων και των δεξιοτήτων
• Την λανθασμένη εκτίμηση της απόδοσής σας
• Τον φόβο ότι δεν θα φτάσετε τις προσδοκίες των άλλων
• Την προσπάθεια για υψηλά επιτεύγματα
• Το σαμποτάρισμα της επιτυχίας σας
• Τους πολύ υψηλούς στόχους που τροφοδοτούν την απογοήτευση

Αν και για μερικούς ανθρώπους το σύνδρομο του απατεώνα τροφοδοτεί το κίνητρο για να επιτύχουν τους στόχους τους, συνήθως αυτό έχει σοβαρό κόστος με την μορφή του άγχους. Μπορεί να προετοιμάζεστε και να δουλεύετε σκληρά ώστε να βεβαιωθείτε ότι κανείς δεν θα ανακαλύψει ότι είστε απατεώνας.

Αυτό δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο, στον οποίο σκέφτεστε ότι για να τα πάτε καλά σε μια παρουσίαση πρέπει να μείνετε ξύπνιοι όλη νύχτα για να προετοιμαστείτε. Το πρόβλημα με το σύνδρομο του απατεώνα είναι ότι ακόμη και αν το άτομο τα πηγαίνει καλά σε κάτι αυτό δεν θα αλλάξει τις πεποιθήσεις του. Όσο περισσότερα πράγματα επιτυγχάνει τόσο πιο πολύ νιώθει σαν απατεώνας. Δεν μπορεί να εσωτερικεύσει την εμπειρία της επιτυχίας.

Τελικά, τα συναισθήματά αυτά επιδεινώνουν το άγχος και μπορούν να οδηγήσουν στην κατάθλιψη. Οι άνθρωποι με το σύνδρομο του απατεώνα έχουν την τάση να μην μιλούν για όσα νιώθουν και να παλεύουν μόνοι τους στη σιωπή.

Σύνδρομο του απατεώνα και κοινωνικό άγχος

Το σύνδρομο του απατεώνα και το κοινωνικό άγχος μπορεί να αλληλεπικαλύπτονται. Ένα άτομο με κοινωνικό άγχος μπορεί να νιώθει ότι δεν μπορεί να προσαρμοστεί σε κοινωνικές εκδηλώσεις.

Μπορεί να κάνετε συζήτηση με κάποιον και να νιώθετε ότι θα αποκαλύψει την κοινωνική σας αδυναμία. Καθώς τα συμπτώματα του κοινωνικού άγχους μπορούν να τροφοδοτήσουν το σύνδρομο του απατεώνα, αυτό δεν σημαίνει ότι ο κάθε άνθρωπος με σύνδρομο του απατεώνα έχει κοινωνικό άγχος ή το αντίστροφο. Οι άνθρωποι χωρίς κοινωνικό άγχος μπορεί να νιώθουν ότι δεν έχουν αυτοπεποίθηση και ότι δεν είναι ικανοί. Το σύνδρομο του απατεώνα συχνά προκαλεί στους ανθρώπους ανησυχία όταν αντιμετωπίζουν καταστάσεις για τις οποίες νιώθουν ανεπαρκείς.  Αυτό το ψυχολογικό φαινόμενο, αντανακλά την πεποίθηση ότι είστε ανεπαρκείς παρά τα γεγονότα που δείχνουν ότι έχετε ικανότητες και είστε επιτυχημένοι.

Συνδρόμου του απατεώνα και τύποι

Τελειομανής

Η τελειομανία και το σύνδρομο του απατεώνα συχνά πάνε μαζί. Οι τελειομανείς άνθρωποι έχουν υπερβολικά υψηλούς στόχους για τον εαυτό τους, και όταν αποτυγχάνουν να τους υλοποιήσουν , νιώθουν έντονες αμφιβολίες για τον εαυτό τους. Είτε το συνειδητοποιούν είτε όχι , αυτοί οι άνθρωποι θέλουν να ελέγχουν τα πάντα, και νιώθουν ότι αν κάτι δεν γίνει σωστά, πρέπει να το κάνουν μόνοι τους.

Για τους τελειομανείς, η επιτυχία είναι σπάνια ικανοποιητική επειδή πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να τα έχουν πάει καλύτερα. Αλλά αυτό δεν είναι παραγωγικό και υγιές. Η αναγνώριση και η επιβράβευση των επιτευγμάτων είναι ουσιαστική για κάθε άνθρωπο.

Τα λάθη είναι κομμάτι της ζωής μας. Καλό είναι να τα βλέπετε σαν μια ευκαιρία για μάθηση. Κανείς δεν είναι τέλειος. Όσο πιο γρήγορα το αποδεχτείτε αυτό τόσο το καλύτερο για εσάς.

Σούπερ γυναίκα/σούπερ άνδρας

Οι άνθρωποι αυτοί είναι πεπεισμένοι ότι είναι ψεύτικοι, πιέζουν τον εαυτό τους να δουλεύει σκληρά ώστε να φτάσουν το επίπεδο των συνεργατών τους. Αλλά αυτή είναι μια ψεύτικη συγκάλυψη των ανασφαλειών τους και η επιπλέον δουλειά μπορεί να βλάψει όχι μόνο την ψυχική τους υγεία, αλλά και την σωματική υγεία και τις σχέσεις τους.

Οι εργασιομανείς με το σύνδρομο του απατεώνα είναι εθισμένοι στην αναγνώριση που προέρχεται από την εργασία, όχι από την εργασία την ίδια. Κανένας δεν πρέπει να έχει τη  δύναμη να σας κάνει να νιώθετε καλά για τον εαυτό σας περισσότερο από εσάς, ακόμη και ο εργοδότης σας που σας επιβραβεύει για όσα έχετε καταφέρει. Μάθετε να δέχεστε την εποικοδομητική κριτική και να μην την παίρνετε προσωπικά.

Φυσική ιδιοφυία

Οι νέοι άνθρωποι μπορεί να πιστεύουν ότι έχουν ανάγκη να είναι φυσικές ιδιοφυίες. Αν χρειαστούν πολύ χρόνο για να ειδικευθούν σε κάτι , νιώθουν ντροπή.

Αυτή η μορφή συνδρόμου του απατεώνα δημιουργεί πολύ υψηλά πρότυπα, ανάλογα με την τελειομανία. Αλλά οι φυσικές ιδιοφυίες δεν κρίνουν τον εαυτό τους από τις προσδοκίες, κρίνουν τον εαυτό τους με το εάν θα κάνουν τα πάντα σωστά στην πρώτη προσπάθεια. Όταν δεν μπορούν να κάνουν κάτι γρήγορα ή φυσικά, τότε ενεργοποιείται ένα είδος συναγερμού μέσα τους.

Για να επιτύχετε σπουδαία πράγματα χρειάζεται μια διαρκής διαδικασία μάθησης και απόκτησης δεξιοτήτων , ακόμη και για τους ανθρώπους με την μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Αντί να αυτομαστιγώνεστε όταν δεν φτάνετε τα υψηλά σας πρότυπα, αναγνωρίστε τις συμπεριφορές σας και βελτιωθείτε με τον καιρό.

Σολίστας

Οι άνθρωποι που δυσκολεύονται να ζητήσουν βοήθεια επειδή φοβούνται ότι θα αποκαλυφθεί η αδυναμία τους αποκαλούνται σολίστες. Είναι καλό να είστε ανεξάρτητοι, αλλά όχι σε τέτοιο βαθμό που να αρνείστε την βοήθεια ώστε να αποδείξετε την αξία σας.

Ειδικός

Οι ειδικοί μετρούν την επάρκειά τους ανάλογα με το τι και πόσο καλά γνωρίζουν ή μπορούν να κάνουν κάτι. Πιστεύουν ότι ποτέ δεν θα ξέρουν αρκετά, και φοβούνται ότι θα εκτεθούν γιατί δεν έχουν εμπειρία ή γνώσεις.

Είναι αλήθεια ότι πάντα υπάρχουν περισσότερα πράγματα για να μάθουμε. Όταν προσπαθείτε να βελτιώσετε τις ικανότητές σας αυτό σας βοηθά επαγγελματικά και σας κάνει ανταγωνιστικούς στην αγορά εργασίας. Αλλά η τάση να ψάχνετε συνεχώς νέες πληροφορίες μπορεί να είναι στην πραγματικότητα μια μορφή αναβλητικότητας.

Μπορείτε να ενισχύετε τις δεξιότητες σας όταν είναι ανάγκη, όταν για παράδειγμα αλλάζουν οι ευθύνες και οι υποχρεώσεις σας στη δουλειά.

Κατανοήστε ότι δεν είναι ντροπή να ζητάτε βοήθεια όταν την χρειάζεστε. Αν δεν ξέρετε πως να κάνετε κάτι , μιλήστε σε έναν συνεργάτη σας. Αν δεν μπορείτε να επιλύσετε ένα πρόβλημα, ζητήστε τη συμβουλή του προϊσταμένου σας.

Παράγοντες κινδύνου

Καθώς ο καθένας μπορεί να εμφανίσει το σύνδρομο του απατεώνα , υπάρχουν συγκεκριμένοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο και περιλαμβάνουν:

• Νέες προκλήσεις: μια νέα ευκαιρία ή μια επιτυχία, όπως η προαγωγή, μπορεί να προκαλέσει το σύνδρομο του απατεώνα. Το άτομο μπορεί να νιώθει ότι δεν αξίζει την θέση ή ότι δεν θα μπορέσει να ανταπεξέλθει επαρκώς στις νέες απαιτήσεις.
• Οικογενειακό περιβάλλον: όταν έναν άτομο μεγαλώνει μαζί με ένα χαρισματικό συγγενή, μπορεί να εσωτερικεύει τα συναισθήματα της ανεπάρκειας που δεν είναι δικαιολογημένα. Την ίδια στιγμή, ένα άτομο που είχε καλή απόδοση στην παιδική ηλικία ίσως να νιώθει αμφιβολίες όταν αντιμετωπίζει θέματα που είναι δύσκολο να τα επιτύχει.
• Διακρίσεις: οι μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που ανήκουν σε συγκεκριμένες φυλετικές ομάδες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Η εμπειρία της διάκρισης παίζει σημαντικό ρόλο.
• Κατάθλιψη και άγχος: αυτές οι διαταραχές παρατηρούνται συχνά στους ανθρώπους με σύνδρομο του απατεώνα.

Αντιμετώπιση συνδρόμου του απατεώνα

Δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη θεραπεία για το σύνδρομο του απατεώνα, αλλά οι άνθρωποι μπορούν να βοηθηθούν από την ψυχοθεραπεία αν νιώθουν ότι η κατάσταση επηρεάζει σημαντικά τη ζωή τους.

Τα ακόλουθα βήματα μπορούν να σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε την αίσθηση ανεπάρκειας που νιώθετε:

Μιλήστε για όσα νιώθετε

Όταν μοιράζεστε τα συναισθήματά σας ή δέχεστε την άποψη ενός έμπιστου συνεργάτη σας, φίλου, ή μέλους της οικογένειας σας μπορεί να σας βοηθήσει να αναπτύξετε μια πιο ρεαλιστική οπτική για τις ικανότητες και την επάρκειά σας.

Η ομαδική ψυχοθεραπεία είναι μια θεραπευτική επιλογή, καθώς πολλοί άνθρωποι με σύνδρομο του απατεώνα πιστεύουν λανθασμένα ότι είναι μόνο αυτοί έχουν αυτά τα συναισθήματα, με αποτέλεσμα να οδηγούνται στην απομόνωση.

Όταν μιλάτε ανοιχτά για τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς σας σε έναν ψυχοθεραπευτή μπορείτε να αναγνωρίσετε την αιτία των συναισθημάτων σας, και να έχετε την ευκαιρία να αντιμετωπίσετε τις υποκείμενες αιτίες.

Αναγνωρίστε τα συμπτώματα

Όταν γνωρίζετε τι είναι το σύνδρομο του απατεώνα και γιατί συμβαίνει αυτό θα σας βοηθήσει να ρίξετε φως στα συμπτώματα όταν εμφανίζονται και να εφαρμόσετε στρατηγικές για να ξεπεράσετε τις αμφιβολίες σας.

Αποδεχτείτε ότι η τελειότητα είναι αδύνατη

Η υγιής αυτοεκτίμηση και η αίσθηση της αξίας του εαυτού σας, είναι εξίσου σημαντικά με την αναγνώριση των δυνατοτήτων και των αδυναμιών σας. Κανείς δεν είναι τέλειος, και τα λάθη είναι αναπόφευκτο κομμάτι της ζωής. Μάθετε να αποδέχεστε ότι τα πράγματα μπορεί να πάνε στραβά και αυτό θα αυξήσει την αντοχή σας και την ψυχική ας ευεξία.