Το σύνδρομο του Οθέλλου

Το σύνδρομο του Οθέλλου

Η ζήλια είναι (εν μέρει) κάτι φυσιολογικό στις ρομαντικές σχέσεις. Το πρόβλημα ξεκινά όταν αυτή η ζήλια είναι ανεξέλεγκτη και συνεχής. Όταν αυτό συμβαίνει, η ζήλια μετατρέπεται σε πραγματικό πρόβλημα που σε κάποιες περιπτώσεις πρόκειται για το σύνδρομο του Οθέλλου. Όπως ο Οθέλλος, υπάρχουν άνθρωποι που παγιδεύονται σε ένα φαύλο κύκλο καχυποψίας και δυσπιστίας προς τους συντρόφους τους, χωρίς όμως να υπάρχει καμία πραγματική βάση ή κίνητρο για αυτό, εκτός από τη φαντασία τους.

Τι είναι το σύνδρομο του Οθέλλου;

Το σύνδρομο του Οθέλλου είναι μια ψυχωτική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από παραληρητικές ιδέες απιστίας του συντρόφου ή ζήλιας (ερωτικό, ζηλοτυπικό παραλήρημα) και μπορεί να σχετίζεται με οργανικές, νευρολογικές ή ψυχιατρικές διαταραχές (όπως η ψύχωση). Το σύνδρομο πήρε το όνομά του από τον χαρακτήρα στο έργο του Σαίξπηρ, ο οποίος νιώθει παθολογική ζήλια και έχει συνεχώς την πεποίθηση ότι ο/η σύντροφός του είναι άπιστη.

Σχέσεις και παθολογική ζήλεια

Με βάση την ιστορία αυτή του διάσημου συγγραφέα, χρησιμοποιήθηκε το όνομα του Οθέλλου για αυτό το σύνδρομο. Αν και η συγκεκριμένη διαταραχή ονομάζεται έτσι, η παθολογική ζήλια γενικότερα έχει σοβαρότατες συνέπειες για μία σχέση, η οποία μπορεί να μετατραπεί σε τοξική.

Είναι πολύ σημαντικό οι άνθρωποι να εξερευνούν την παρουσία διαταραχών που μπορεί να κρύβονται πίσω από την ανάπτυξη της παθολογικής ζήλιας. Για παράδειγμα, η διαταραχή γενικευμένου άγχους, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ή η παρανοϊκή διαταραχή. Εκτός από τα διάφορα σύνδρομα και τις διαταραχές, οι αιτίες της παθολογικής ζήλειας μπορεί να οφείλεται σε κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα, σε συναισθηματική εξάρτηση, φόβο της εγκατάλειψης, προσωπική ανασφάλεια, υπερβολική ανάγκη για υποστήριξη.

Στο σύνδρομο του Οθέλλου υπάρχει αυτή η παραληρητική (παράλογη) πεποίθηση για την υποτιθέμενη απιστία είναι συνεχώς παρούσα, ακόμη και όταν δεν υπάρχει κανένα στοιχείο για αυτή. Έτσι, ένα άτομο με παθολογική ζήλια βρίσκει σημάδια εξαπάτησης ακόμη και όταν δεν υπάρχουν. Θα αναζητήσει λόγους για να αμφιβάλλει για την πίστη του συντρόφου του.

Ποια είναι τα συμπτώματα του συνδρόμου του Οθέλλου;

Υπάρχουν τρία κύρια χαρακτηριστικά στην παθολογική ζήλια:

• Έλλειψη πραγματικού λόγου για τη ζήλια.
• Περίεργοι λόγοι για τους οποίους ένα άτομο έχει υποψίες.
• Υπερβολικές και παράλογες αντιδράσεις.

Μεταξύ των τυπικών συμπτωμάτων του συνδρόμου του Οθέλλου περιλαμβάνονται τα εξής:

• Επαγρύπνηση και συνεχής εγρήγορση: καθώς η ιδέα της απιστίας είναι πάντα παρούσα, πάντα υπάρχει εγρήγορση για έλεγχο της απιστίας.
• Εμμονικές και ελεγκτικές συμπεριφορές: αυτές εκδηλώνονται με απόλυτη έλλειψη σεβασμού για το χώρο ή τα υπάρχοντα του άλλου ατόμου. Ο σύντροφος παρακολουθείται, δέχεται ξαφνικές επισκέψεις στη δουλειά ή σε κοινωνικές εκδηλώσεις.
• Σωματική ή λεκτική κακοποίηση: εναντίον του ατόμου που κατηγορείται για απιστία. Μπορεί να περιλαμβάνει προσβολές, φωνές, βρισιές (λεκτική βία) και σωματικές επιθέσεις.
• Γνωσιακές προκαταλήψεις: οι προκαταλήψεις επιβεβαίωσης οδηγούν μονάχα σε ερμηνεία των πληροφοριών που επιβεβαιώνουν όσα πιστεύει ήδη ένα άτομο.
• Συνεχής παρουσία αρνητικών συναισθημάτων: όπως ο θυμός, οι ενοχές, η οργή , η πικρία.

Οι άνθρωποι που ζηλεύουν παθολογικά έχουν ανάγκη την ψυχολογική υποστήριξη ώστε να δουλέψουν με τις παραληρηματικές και παράλογες σκέψεις τους σχετικά με τη ζήλια και την απιστία. Όταν μια σχέση συνεχίζεται είναι ανάγκη τα ζευγάρια να κάνουν ψυχοθεραπεία ζεύγους.

Πολλές φορές οι σύντροφοι των ανθρώπων που ζηλεύουν προσαρμόζονται στις απαιτήσεις τους, με αποτέλεσμα να ζουν με πολλούς περιορισμούς. Ένα άλλο συχνό σενάριο είναι να καταφεύγουν σε ορισμένες συμπεριφορές για να αποφύγουν τις σκηνές, χωρίς να συνειδητοποιούν ότι έτσι τις ενισχύουν και αυξάνουν τη δυσπιστία.

Για παράδειγμα, είναι σύνηθες να λένε ψέματα για να αποφύγουν μια διαφωνία. Ωστόσο, το άτομο που ζηλεύει ερμηνεύει αυτό το ψέμα ως απόκρυψη της εξαπάτησης.

Από την άλλη πλευρά, η ζήλια έχει τεράστιο συναισθηματικό αντίκτυπο και στο ίδιο το άτομο και στο σύντροφό του.

Ποιες είναι οι ρίζες του συνδρόμου του Οθέλλου;

Ένα άτομο με το σύνδρομο του Οθέλλου μπορεί να δυσκολεύεται να αποδεχτεί το γεγονός ότι ο/η σύντροφός του δεν έχει εξωσυζυγική σχέση με κάποιον άλλο. Το άτομο τείνει να νιώθει ζήλια και καχυποψία προς τη σύντροφο και μπορεί να αρχίσει να αμφιβάλλει για τις ικανότητές του. Αυτή η αμφιβολία μπορεί να προκαλεί πολλά ψυχολογικά προβλήματα στο άτομο καθώς προσπαθεί να απαλλαγεί από αυτά τα συναισθήματα και να πείσει τον εαυτό του ότι η σύντροφός του τον απατά.

Μερικά άτομο που αντιμετωπίζουν αυτή τη διαταραχή δεν το γνωρίζουν καν . Σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι απαραίτητο οι άνθρωποι που είναι κοντά τους να τους βοηθήσουν και να τους μιλήσουν για το πρόβλημα με φιλικό τρόπο. Ένα άτομο με το σύνδρομο του Οθέλλου δεν πρέπει να μένει μόνο του, επειδή υπάρχει η πιθανότητα να βλάψει τον εαυτό του και τους άλλους αν μείνει μόνο του σε τέτοια κατάσταση.

Για να αποτρέψει κάποιος το σύνδρομο του Οθέλλου, πρέπει αρχικά να κατανοήσει πως η κατάσταση αυτή τον επηρεάζει. Ο κύριος λόγος πίσω από το σύνδρομο του Οθέλλου είναι η ψυχολογική μεταμόρφωση που συμβαίνει σε ένα άτομο. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας πολλών παραγόντων όπως το άγχος και η κατάθλιψη. Η ψυχολογική μεταμόρφωση σημαίνει ότι ένα άτομο αλλάζει τον τρόπο σκέψης του για κάτι με αποτέλεσμα να βλέπει τα πράγματα διαφορετικά από ότι είναι. Οι ψυχοπιεστικές καταστάσεις μπορεί να προκαλούν αυτού του είδους τις αλλαγές στο μυαλό. Αυτό συμβαίνει επειδή όταν νιώθουμε στρες, όλες οι αρνητικές σκέψεις έρχονται στο μυαλό μας πράγμα που δυσκολεύει την καθαρή σκέψη.

Ποιες είναι οι αιτίες του συνδρόμου του Οθέλλου;

Οι αιτίες του συνδρόμου του Οθέλλου περιλαμβάνουν διαταραχές όπως η νόσος του Πάρκινσον, η άνοια, και θέματα που προκαλούνται από την κατάχρηση ουσιών όπως ο αλκοολισμός.

Σύμφωνα με τις μελέτες , οι άνδρες είναι πιο επιρρεπείς στο σύνδρομο από ότι οι γυναίκες. Αυτό συμβαίνει επειδή οι άνδρες γενικά,  βιώνουν πιο έντονα συναισθήματα, πράγμα που τους κάνει πιο εμμονικούς με τις σχέσεις.

Καθώς η αιτία για το σύνδρομο του Οθέλλου δεν είναι ξεκάθαρη, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι άνδρες γενικά ζηλεύουν περισσότερο και είναι πιο καχύποπτοι στις σχέσεις από ότι οι γυναίκες.

Δεν είναι ξεκάθαρο γιατί υπάρχουν διαφορές στη ζήλια και στην καχυποψία ανάμεσα στα δύο φύλα.  Αλλά αυτό μπορεί να έχει σχέση με τα επίπεδα των ορμονών όπως τα οιστρογόνα και η τεστοστερόνη. Οι γυναίκες έχουν υψηλότερα επίπεδα οιστρογόνων από τους άνδρες, και οι άνδρες έχουν υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης από τις γυναίκες. Τα οιστρογόνα κάποιες φορές συνδέονται με την αρνητική διάθεση ή τα συμπτώματα της κατάθλιψης, αλλά τα στοιχεία δεν έχουν δείξει καμία επίδραση στην καχυποψία ή στις παραληρηματικές σκέψεις.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η παθολογική ζήλια;

Η θεραπεία για την παθολογική ζήλια απαιτεί την βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή. Με την κατάλληλη υποστήριξη το άτομο μαθαίνει να ελέγχει τη ζήλια του και να ανακτά την ηρεμία του. Επιπλέον, μπορεί να επαναφέρει την αρμονία στη σχέση του. Για να γίνει αυτό, είναι σημαντικό να κατανοήσει την αιτία της ζήλιας και τις συνέπειες που αυτή προκαλεί.

Η πιο αποτελεσματική θεραπεία είναι η ψυχοθεραπεία. Ο ψυχοθεραπευτής χρησιμοποιεί συμπεριφορικές τεχνικές για να βοηθήσει τον ασθενή.  Η οικογενειακή ψυχοθεραπεία και η ψυχοθεραπεία ζεύγους είναι εξίσου σημαντικές.